Keywords
Summary

Keywords

1. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Zakaz wprowadzania w życie przed decyzją końcową Komisji – Zakres – Obowiązki sądów krajowych

(art. 87 ust. 1 WE i art. 88 ust. 3 WE)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy

(art. 88 ust. 2 akapit pierwszy WE)

Summary

1. Pomoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE wprowadzona w życie z naruszeniem zobowiązań wynikających z art. 88 ust. 3 WE jest niezgodna z prawem. Do sądów krajowych należy ochrona praw jednostek w obliczu ewentualnego naruszenia przez władze krajowe zakazu wprowadzania w życie pomocy poprzez wyciągnięcie wszelkich konsekwencji zgodnie z prawem krajowym, zarówno w zakresie ważności aktów dotyczących wprowadzania w życie pomocy, jak i zwrotu przyznanego wsparcia finansowego.

Skoro podmioty zobowiązane do zapłaty podatku nie mogą powoływać się na to, że zwolnienie, z którego korzystają inne przedsiębiorstwa, stanowi pomoc państwa, w celu uchylenia się od zapłaty tego podatku lub w celu uzyskania jego zwrotu, to jest tak tylko, gdy chodzi o zwolnienie niektórych podmiotów z powszechnego podatku. Sytuacja jest zupełnie inna, gdy chodzi o podatek, któremu podlega wyłącznie jedna z dwóch kategorii konkurujących ze sobą podmiotów. W takim przypadku asymetrycznego objęcia podatkiem pomoc może wynikać z faktu, że inna kategoria podmiotów gospodarczych, z którą bezpośrednio konkuruje opodatkowana kategoria, nie podlega temu podatkowi.

W ten sposób w systemie – w którym istnieją dwa bezpośrednio ze sobą konkurujące kanały dystrybucyjne produktów leczniczych, a mianowicie: z jednej strony hurtownicy i z drugiej strony laboratoria farmaceutyczne, które prowadzą sprzedaż bezpośrednią i w którym nieobjęcie hurtowników podatkiem od sprzedaży bezpośredniej stanowi zamierzony cel, a nawet główny cel tego podatku, ponieważ podatek od sprzedaży bezpośredniej ma w szczególności na celu przywrócenie równowagi w konkurencji między tymi dwoma kanałami dystrybucyjnymi produktów leczniczych, która zdaniem ustawodawcy jest zakłócona wskutek istnienia obowiązków świadczenia usług użyteczności publicznej, które zostały nałożone wyłącznie na hurtowników – objęcie laboratorium farmaceutycznego takim podatkiem może stanowić akt wprowadzenia w życie pomocy, zatem do sądu krajowego należy w razie potrzeby wyciągnięcie stąd wszelkich konsekwencji zgodnie z prawem krajowym w zakresie ważności takiego aktu, jeśliby nieobjęcie hurtowników podatkiem prowadziło do nadmiernej rekompensaty na ich rzecz w zakresie, w jakim korzyść, jaką ci ostatni z niego czerpią, wykraczałaby poza koszty dodatkowe ponoszone w związku z wykonywaniem nałożonych na nich obowiązków świadczenia usług użyteczności publicznej.

Dlatego właśnie w takim przypadku, w którym to sam podatek od sprzedaży bezpośredniej, a nie jakiekolwiek zwolnienie, które można by oddzielić od podatku, stanowi sporną pomoc państwa, należy przyznać, że laboratorium farmaceutyczne zobowiązane do zapłaty takiego podatku jest uprawnione do powoływania się na to, że nieobjęcie hurtowników tym podatkiem stanowi pomoc państwa, w celu uzyskania zwrotu części zapłaconych kwot, która odpowiada korzyści gospodarczej bezpodstawnie odniesionej przez hurtowników. Nie skutkuje to zresztą tym, że sąd krajowy mógłby zwiększyć liczbę beneficjentów pomocy. Wręcz przeciwnie, taki zwrot stanowi środek szczególnie odpowiedni do zmniejszenia liczby podmiotów gospodarczych poszkodowanych wskutek zastosowania środka, który jest uważany za stanowiący pomoc, i tym samym do ograniczenia antykonkurencyjnych skutków tego środka. Przyznanie podmiotowi gospodarczemu prawa do powołania się na niezgodność podatku z prawem w podobnych okolicznościach w celu uzyskania zwrotu kwot zapłaconych tytułem tego podatku jest ponadto zgodne z zasadami leżącymi u podstaw orzecznictwa Trybunału w dziedzinie opłat parafiskalnych.

(por. pkt 29, 30, 32–41, 46, 48 oraz pkt 1 sentencji)

2. W braku właściwych uregulowań wspólnotowych w wewnętrznym porządku prawnym każdego państwa członkowskiego powinny być wyznaczone właściwe sądy i ustalone zasady proceduralne dotyczące środków prawnych, które mają zapewnić podmiotom prawa ochronę praw wywodzących się z bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego, przy czym zgodnie z zasadą równoważności zasady te nie mogą być mniej korzystne od zasad proceduralnych odnoszących się do odpowiednich środków prawnych dotyczących wyłącznie prawa krajowego oraz zgodnie z zasadą skuteczności nie mogą one czynić wykonywania praw przyznanych przez wspólnotowy porządek prawny praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym.

W tym zakresie prawo wspólnotowe nie stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisów prawa krajowego, które uzależniają zwrot obowiązkowego podatku, takiego jak podatek od sprzedaży bezpośredniej ponoszony we Francji przez laboratoria farmaceutyczne, od przedstawienia przez podmiot żądający zwrotu dowodu na to, że korzyść odniesiona przez hurtowników z faktu nieobjęcia ich tym podatkiem wykracza poza koszty dodatkowe ponoszone w związku z wykonywaniem obowiązków świadczenia usług użyteczności publicznej nałożonych na nich w uregulowaniach krajowych oraz w szczególności na to, że co najmniej jedna z tak zwanych przesłanek „Altmark” nie jest spełniona.

W każdym wypadku, aby zapewnić poszanowanie zasady skuteczności, w sytuacji gdy sąd krajowy stwierdzi, że fakt żądania od laboratorium farmaceutycznego udowodnienia, że hurtownicy otrzymali nadmierną rekompensatę i że podatek od sprzedaży bezpośredniej stanowi pomoc państwa, może uczynić niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym przedstawienie takiego dowodu, między innymi z tego powodu, że dowód ten dotyczy danych, którymi takie laboratorium nie może dysponować, sąd ten obowiązany jest do zastosowania wszelkich środków proceduralnych przysługujących mu zgodnie z prawem krajowym, wśród których figuruje zarządzenie koniecznych środków dowodowych, w tym przedłożenie określonych dokumentów przez jedną ze stron lub osobę trzecią.

(por. pkt 51, 56, 57 oraz pkt 2 sentencji)