Keywords
Summary

Keywords

1. Przystąpienie nowych państw członkowskich – Akt o przystąpieniu z 2003 r. – Dostosowanie aktów wspólnotowych niedostosowanych samym aktem o przystąpieniu – Pojęcie

(akt o przystąpieniu z 2003 r., art. 57; rozporządzenie Rady 2004/85)

2. Przystąpienie nowych państw członkowskich – Czechy – Estonia – Cypr – Łotwa – Litwa – Węgry – Malta – Polska – Słowenia – Słowacja – Akty wspólnotowe wydane po podpisaniu traktatu akcesyjnego z 2003 r. – Przyjęcie tymczasowych odstępstw na rzecz nowych państw członkowskich – Odpowiednia podstawa prawna

(art. 249 ust. 2 i 3 WE i art. 299 WE; traktat o przystąpieniu z 2003 r., art. 2 ust. 2 i 3)

3. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres

(art. 253 WE; dyrektywa Rady 2004/85)

Summary

1. Środki, które mogą zostać przyjęte na podstawie art. 57 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia do Unii Europejskiej Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej, przewidującego dostosowanie aktów instytucji, które nie zostały dostosowane w nim samym, ograniczają się co do zasady do dostosowań mających na celu umożliwienie stosowania wcześniejszych aktów wspólnotowych w nowych państwach członkowskich, wykluczając przy tym wszelkie zmiany, w tym w szczególności tymczasowe odstępstwa. Z tego wynika, że takie odstępstwa tymczasowe od stosowania przepisów aktów wspólnotowych, których jedynym przedmiotem i celem jest tymczasowe opóźnienie rzeczywistego stosowania danego aktu wspólnotowego w nowym państwie członkowskim, nie mogą zostać uznane za „dostosowania” w rozumieniu art. 57 tego aktu.

Jednak choć istotnie celem dyrektywy 2004/85 zmieniającej dyrektywę 2003/54 w odniesieniu do stosowania niektórych przepisów w Estonii jest czasowe opóźnienie rzeczywistego stosowania w stosunku do Republiki Estońskiej niektórych przepisów dyrektywy 2003/54 dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę 96/92, nie zmienia to faktu, iż niektóre środki, jakie przewiduje ona w tej perspektywie, mają ponadto również charakter środków dostosowawczych niezbędnych w celu zapewnienia pełnego stosowania dyrektywy 2003/54 w odniesieniu do tego państwa członkowskiego. Tak jest w przypadku środków mających na celu uwzględnienie, w ramach ustanowionych przez dyrektywę 2003/54, środka przejściowego uprzednio przyznanego Republice Estońskiej na mocy załącznika VI do aktu o przystąpieniu z 2003 r. w odniesieniu do dyrektywy 96/92. Zatem w zakresie, w jakim dyrektywa 2004/85 przewidywała zawieszenie stosowania przepisów art. 21 ust. 1 lit. b) i c) dyrektywy 2003/54 do dnia 31 grudnia 2008 r., tak aby zostało utrzymane w odniesieniu do Republiki Estońskiej zwolnienie z otwarcia jej rynku energii elektrycznej przed dniem 1 stycznia 2009 r., do którego miało ona prawo na podstawie załącznika VI do aktu o przystąpieniu z 2003 r., mogła ona zostać zgodnie z prawem wydana na podstawie art. 57 tego aktu o przystąpieniu.

Natomiast należy stwierdzić nieważność dyrektywy 2004/85 w zakresie, w jakim ustanawia na rzecz Estonii odstępstwo od stosowania art. 21 ust. 1 lit. b) i c) dyrektywy 2003/54, przekraczające termin 31 grudnia 2008 r., jak również związany z nim obowiązek zagwarantowania jedynie częściowego otwarcia rynku stanowiącego na dzień 1 stycznia 2009 r. 35% zużycia oraz obowiązek corocznego informowania o progach zużycia, obejmując przy tym odbiorców końcowych. Te dodatkowe odstępstwa stanowią w istocie środki, których jedynym celem i skutkiem jest czasowe opóźnienie rzeczywistego stosowania danego aktu wspólnotowego, a których przyjęcie wymaga zatem oceny o charakterze politycznym. Wynika stąd, że nie mogły one zostać zgodnie z prawem ustanowione na podstawie art. 57 aktu o przystąpieniu z 2003 r.

(por. pkt 37–40, 51, 52, 60, 61, 88)

2. Po podpisaniu traktatu dotyczącego przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii, Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej i z zastrzeżeniem stosowania szczególnych procedur, jakie traktat ten przewiduje dla podejmowania decyzji o określonych rodzajach środków przejściowych, nie istnieją żadne zasadnicze przeszkody, aby akty wspólnotowe wydane po podpisaniu, a jeszcze przed wejściem w życie rzeczonego traktatu o przystąpieniu, które wprowadzają czasowe odstępstwa na rzecz jednego z przyszłych państw członkowskich, były wydawane bezpośrednio na podstawie postanowień traktatu WE.

W istocie tego typu przepisy derogacyjne – których stosowanie jest uzależnione od rzeczywistego wejścia w życie traktatu o przystąpieniu z 2003 r. i jest związane z dniem jego wejścia w życie – nie mogą pozostawać w sprzeczności ani z postanowieniami art. 249 ust. 2 i 3 WE i z art. 299 WE, zgodnie z którymi akty wydane przez instytucje podlegają stosowaniu w państwach członkowskich, ani z postanowieniami art. 2 ust. 2 i 3 tego traktatu o przystąpieniu.

Z jednej strony tego typu przepisy szczególne – jak zresztą akty, w których są one zawarte lub od których stanowią odstępstwo – stosują się do państw przystępujących dopiero od dnia, w którym przystąpienie stanie się skuteczne, to jest od dnia, w którym uzyskują one status państwa członkowskiego.

Z drugiej strony fakt, iż art. 2 ust. 2 traktatu o przystąpieniu z 2003 r. stanowi, że rzeczony traktat wchodzi w życie dopiero z dniem 1 maja 2004 r. i że ust. 3 tego artykułu stanowi, że niezależnie od tej zasady, niektóre postanowienia traktatu mogą być stosowane przed przystąpieniem, nie przesądza o możliwości ustanowienia w aktach wydanych nie na podstawie tego traktatu, lecz na podstawie samego traktatu WE, przesłanek, przy spełnieniu których takie akty wydane w okresie między podpisaniem traktatu o przystąpieniu a jego wejściem w życie będą stosowane do przyszłych państw członkowskich po ich rzeczywistym przystąpieniu.

Wreszcie stosowanie normalnej procedury legislacyjnej przewidzianej w traktacie WE w odniesieniu do odstępstw przyjętych na rzecz nowych państw członkowskich w okresie między datą podpisania traktatu o przystąpieniu z 2003 r. a datą jego wejścia w życie jest potwierdzone istnieniem szczególnych mechanizmów właściwych procesowi przystępowania, umożliwiających nowym państwom członkowskim w razie potrzeby zwrócenie uwagi na ich interesy, takich jak procedura informowania i konsultacji.

(por. pkt 62–65, 69)

3. Uzasadnienie wymagane w art. 253 WE powinno być dostosowane do rodzaju danego aktu. O ile więc uzasadnienie to powinno w sposób jasny i jednoznaczny opisywać tok rozumowania będącej autorem aktu instytucji wspólnotowej, tak aby umożliwić osobom zainteresowanym zapoznanie się z przyczynami podjętych działań, zaś właściwemu sądowi dokonanie ich kontroli, o tyle nie jest wymagane, aby uzasadnienie to wymieniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne lub prawne. W istocie kwestia, czy uzasadnienie aktu prawnego spełnia wymogi przewidziane w art. 253 WE, powinna być rozpatrywana nie tylko przy uwzględnieniu jego treści, ale również kontekstu oraz wszystkich norm prawnych rządzących daną dziedziną.

W tym kontekście preambuła dyrektywy 2004/85 zmieniającej dyrektywę 2003/54 w odniesieniu do stosowania niektórych przepisów w Estonii, która odwołuje się do wniosku Republiki Estońskiej, do odstępstwa przejściowego dotyczącego dyrektywy 96/92 ustanowionego na rzecz tego państwa członkowskiego w załączniku VI do aktu o przystąpieniu z 2003 r., do deklaracji nr 8 dołączonej do aktu końcowego traktatu o przystąpieniu z 2003 r., do przyspieszenia otwarcia rynku energii elektrycznej wprowadzanego przez dyrektywę 2003/54 dotyczącą wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającą dyrektywę 96/92 oraz wreszcie do cech szczególnych estońskiego sektora olejów łupkowych i trudności, w jakich znalazłby się ten sektor w braku środków przejściowych, jakie przewiduje dyrektywa 2004/85, pozwala osobom zainteresowanym na wystarczające zapoznanie się z przyczynami przyjęcia rzeczonych środków przejściowych, zaś właściwemu sądowi na przeprowadzenie jej kontroli. Elementy te pozwalają w szczególności Trybunałowi na przeprowadzenie kontroli zasadności wyboru obranej przez legislatora wspólnotowego podstawy prawnej, który padł na art. 57 aktu o przystąpieniu z 2003 r., co zostało wyraźnie wskazane w umocowaniu dyrektywy 2004/85, co nie wymaga bardziej szczegółowego uzasadnienia. Fakt, iż Rada nie przyjęła podstawy prawnej zaproponowanej przez Komisję, nie wymaga dodatkowo szczególnego uzasadnienia w tym względzie.

(por. pkt 81–83)