Sprawa C-470/03

A.G.M.-COS.MET Srl

przeciwko

Suomen valtio i Tarmowi Lehtinenowi

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tampereen käräjäoikeus)

„Dyrektywa 98/37/WE — Środki o skutku równoważnym — Maszyny uznane za zgodne z dyrektywą 98/37/WE — Krytyka wyrażona publicznie przez urzędnika państwowego”

Opinia rzecznika generalnego J. Kokott przedstawiona w dniu 17 listopada 2005 r.   I - 2753

Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 17 kwietnia 2007 r.   I - 2798

Streszczenie wyroku

1. Zbliżanie ustawodawstw – Maszyny – Dyrektywa 98/37 – Utrudnienia wprowadzania do obrotu maszyn uznanych za zgodne z dyrektywą

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 98/37, art. 4 ust. 1 i art. 7 ust. 1)

2. Zbliżanie ustawodawstw – Maszyny – Dyrektywa 98/37 – Utrudnienia wprowadzania do obrotu maszyn uznanych za zgodne z dyrektywą

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 98/37, art. 4 ust. 1 i art. 7

3. Prawo wspólnotowe – Prawa przyznane jednostkom – Naruszenie przez państwo członkowskie

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 98/37, art. 4 ust. 1)

4. Prawo wspólnotowe – Prawa przyznane jednostkom – Naruszenie przez państwo członkowskie

5. Prawo wspólnotowe – Prawa przyznane jednostkom – Naruszenie przez państwo członkowskie

1.  Państwu można przypisać tego rodzaju wypowiedzi urzędnika, które ze względu na okoliczności i formę stwarzają u adresatów wrażenie, że chodzi o oficjalne stanowisko państwa, a nie o prywatną opinię urzędnika. Decydującym kryterium w kwestii, czy wypowiedzi urzędnika zostaną przypisane państwu, jest to, czy adresaci tych wypowiedzi mogą w rozsądny sposób przyjąć w danych okolicznościach, że jest to stanowisko, które urzędnik wyraża w ramach swych kompetencji służbowych.

   Stanowią, o ile można je przypisać państwu, naruszenie art. 4 ust. 1 dyrektywy 98/37 dotyczącej maszyn, wypowiedzi urzędnika, przedstawiające maszynę — której zgodność z tą dyrektywą została stwierdzona — jako niezgodną z odnoszącą się do niej normą zharmonizowaną i jako niebezpieczną. Tego typu wypowiedzi mogą bowiem przynajmniej pośrednio i potencjalnie utrudnić wprowadzenie takiej maszyny do obrotu.

   Ustanowiony w art. 4 ust. 1 dyrektywy zakaz ma zastosowanie jedynie wówczas, gdy dana maszyna jest zgodna z przepisami tej dyrektywy. W tym zakresie domniemanie zgodności wynikające z art. 5 ust. 5 dyrektywy, gdy chodzi o maszyny certyfikowane jako zgodne z dyrektywą i noszące oznakowanie zgodności „CE” określone w art. 10 tej dyrektywy, nie skutkuje tym, że państwa członkowskie nie mogą podjąć działań w sytuacji, w której pojawią się zagrożenia. Przeciwnie, zgodnie z art. 7 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy państwo członkowskie jest zobowiązane do podjęcia wszelkich właściwych środków mających na celu wycofanie maszyny z obrotu, jeżeli stwierdzi ono, że użytkowana zgodnie z jej zamierzonym przeznaczeniem, może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa osób lub mienia. Zgodnie z art. 7 ust. 1 akapit drugi dyrektywy państwo członkowskie jest wówczas zobowiązane do niezwłocznego powiadomienia Komisji o takim środku i do podania uzasadnienia swej decyzji.

   Z uwagi na to, iż właściwe władze państwa członkowskiego, o którym mowa, nie stwierdziły wystąpienia zagrożenia, nie podjęły środków mających na celu wycofanie omawianych maszyn z obrotu ani tym bardziej nie poinformowały one Komisji o takich środkach, państwo to winno dochować ustanowionego w art. 4 ust. 1 dyrektywy zakazu stosowania ograniczeń w ich swobodnym przepływie.

   (por. pkt 61–66 oraz pkt 1 sentencji)

2.  Naruszenie art. 4 ust. 1 dyrektywy 98/37 dotyczącej maszyn poprzez zachowanie urzędnika — jeżeli można je przypisać państwu członkowskiemu — nie może być uzasadnione ani względami ochrony zdrowia, ani wolnością wyrażania opinii przez urzędników.

   Po pierwsze bowiem, mając na uwadze, że przepisy dotyczące wymogów bezpieczeństwa w zakresie wprowadzania maszyn do obrotu, mające wpływ na swobodny przepływ towarów, są zharmonizowane w sposób wyczerpujący na szczeblu wspólnotowym, państwo członkowskie nie może powoływać się na względy ochrony zdrowia poza ramami prawnymi określonymi w art. 7 dyrektywy.

   Po drugie, o ile wolność wyrażania opinii przysługuje wszystkim osobom podlegającym jurysdykcji państw członkowskich i wolność ta stanowi fundamentalną zasadę każdego społeczeństwa demokratycznego, o tyle państwo członkowskie nie może się powoływać na wolność wyrażania opinii swych urzędników w celu uzasadniania utrudnień i w ten sposób uchylać się od swej odpowiedzialności w ramach prawa wspólnotowego.

   (por. pkt 70, 72, 73 oraz pkt 2 sentencji)

3.  Artykuł 4 ust. 1 dyrektywy 98/37 dotyczącej maszyn powinien być interpretowany w ten sposób, że, po pierwsze, nadaje jednostkom prawa, i po drugie, nie pozostawia państwom członkowskim jakiegokolwiek zakresu swobodnej oceny co do maszyn zgodnych z tą dyrektywą lub za takie uznanych. Brak poszanowania tego przepisu wynikający z wypowiedzi urzędnika państwa członkowskiego, o ile można je przypisać temu państwu, stanowi wystarczająco istotne naruszenie prawa wspólnotowego, by powstała odpowiedzialność tego państwa.

   (por. pkt 86 oraz pkt 3 sentencji)

4.  Prawo wspólnotowe nie sprzeciwia się ustanowieniu przez prawo krajowe szczególnych przesłanek w zakresie naprawienia innych szkód niż szkody rzeczowe lub szkody na osobie, pod warunkiem że będą one ustalone w sposób, który nie spowoduje, że naprawienie szkody wynikającej z naruszenia prawa wspólnotowego będzie praktycznie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione. Tak więc zwłaszcza w odniesieniu do sporów o charakterze gospodarczym i handlowym nie można w przypadku naruszenia prawa wspólnotowego dopuścić całkowitego wykluczenia z zakresu szkody podlegającej naprawieniu poniesionych przez jednostki utraconych korzyści

   (por. pkt 95, 96 oraz pkt 4 sentencji)

5.  W przypadku naruszenia prawa wspólnotowego prawo to nie sprzeciwia się ustanowieniu odpowiedzialności urzędnika obok odpowiedzialności państwa członkowskiego, lecz tego nie wymaga.

   (por. pkt 99 oraz pkt 5 sentencji)