Keywords
Summary

Keywords

1. Prawo wspólnotowe – Zasady – Pewność prawa – Przepisy wspólnotowe – Wymóg jasności i precyzji – Granice

2. Akty instytucji – Hierarchia norm prawnych – Pierwszeństwo rozporządzenia nad wytycznymi lub ramami pomocy, niemającymi podstawy prawnej ani w traktacie, ani w akcie prawnym przyjętym na jego podstawie

(art. 249 WE)

3. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem – Rozporządzenie nr 70/2001 w sprawie pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw – Rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie pomocy w zakresie zatrudnienia – Rozporządzenia niezależne od siebie i realizujące różne cele

(rozporządzenia Komisji nr 70/2001, art. 3 ust. 2 oraz nr 2204/2002, art. 3 ust. 1)

4. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem – Rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie pomocy w zakresie zatrudnienia – Wyłączenia przewidziane odpowiednio w art. 4, 5 i 6 tego rozporządzenia – Różne i niezależne od siebie warunki zgodności)

(rozporządzenie Komisji nr 2204/2002, art. 4, 5 i 6)

5. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem – Upoważnienie przyznane Komisji na mocy rozporządzenia nr 994/98 – Zakres – Upoważnienie Komisji, które nie ogranicza się do samej kodyfikacji uprzedniej praktyki

(rozporządzenie Rady nr 994/98, art. 1)

6. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem – Upoważnienie przyznane Komisji na mocy rozporządzenia nr 994/98 – Upoważnienie nieobejmujące zdefiniowania pojęcia pomocy państwa

(rozporządzenie Rady nr 994/98)

7. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem – Rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie pomocy w zakresie zatrudnienia – Ustalenie wyczerpującej listy kategorii pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, mogących korzystać z pomocy przyznawanej na podstawie tego rozporządzenia – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak

(rozporządzenie Komisji nr 2204/2002, art. 2 lit. f) i art. 5)

8. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem – Ustalenie warunków zgodności – Swobodne uznanie Komisji – Kontrola sądowa – Granice

(rozporządzenie Rady nr 994/98)

9. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem – Rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie pomocy w zakresie zatrudnienia – Ustalenie warunków zgodności bardziej restrykcyjnych niż uprzednia praktyka Komisji – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak

(rozporządzenie Komisji nr 2204/2002)

10. Akty instytucji – Wybór podstawy prawnej – Kryteria – Akt wspólnotowy realizujący dwa cele lub zawierający dwa elementy – Odwołanie się do głównego bądź przeważającego celu lub elementu – Przyjęcie rozporządzenia nr 2204/2002 na podstawie rozporządzenia nr 994/98 upoważniającego Komisję do przyjęcia rozporządzeń uznających niektóre kategorie pomocy państwa za zgodne ze wspólnym rynkiem – Zgodność z prawem nawet po wprowadzeniu art. 137 WE na mocy traktatu z Amsterdamu

(traktat WE, art. 94 (obecnie art. 89 WE); rozporządzenie Rady nr 994/98)

Summary

1. Zasada pewności prawa stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego, która wymaga w szczególności, by uregulowanie było jasne i precyzyjne, tak by podlegające mu podmioty mogły ustalić w sposób jednoznaczny swoje prawa i obowiązki oraz podjąć w związku z tym odpowiednie kroki.

Niemniej jednak, z uwagi na to, iż pewien stopień niepewności co do znaczenia i zakresu przepisu prawnego jest nierozerwalnie związany z danym przepisem, należy ograniczyć się – w ramach takiej skargi, w której państwo członkowskie opiera swoje zarzuty niezgodności rozporządzenia z prawem głównie na sytuacjach hipotetycznych – do zbadania, czy rozpatrywany akt prawny jest dotknięty taką dwuznacznością, która stanowiłaby przeszkodę do tego, by to państwo członkowskie mogło z wystarczającą pewnością rozwiać ewentualne wątpliwości co do znaczenia i zakresu zaskarżonego aktu.

(por. pkt 30, 31)

2. Wytyczne i wielosektorowe ramy pomocy, uchwalone przez Komisję w dziedzinie pomocy państwa, nie mają podstawy prawnej ani w traktacie, ani w akcie prawnym przyjętym na jego podstawie, z tym skutkiem, że w przypadku ich pokrywania się z przepisami rozporządzenia przyjętego w tej samej dziedzinie to właśnie jego przepisy, mające na mocy art. 249 WE moc wiążącą i zasięg ogólny, mają pierwszeństwo.

(por. pkt 33)

3. Rozporządzenie nr 70/2001 w sprawie zastosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia są niezależne od siebie i realizują różne cele. W związku z tym ani warunki, które one ustalają, ani zakresy stosowania tych rozporządzeń nie są ze sobą całkowicie zgodne. W tych okolicznościach w świetle przepisów art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 2204/2002 oraz art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 70/2001 jasne jest, że system pomocy jest zgodny ze wspólnym rynkiem i że jest on zwolniony z obowiązku zgłoszenia, jeżeli respektuje on albo zakres stosowania i wszelkie warunki rozporządzenia nr 2204/2002, albo zakres stosowania i wszelkie warunki rozporządzenia nr 70/2001.

(por. pkt 36)

4. Z ogólnej systematyki i z celu rozporządzenia nr 2204/2002 w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia wynika, że wyłączenia przewidziane w art. 4, regulującym pomoc w zakresie tworzenia miejsc pracy, w art. 5, dotyczącym pomocy w zakresie rekrutacji pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i niepełnosprawnych, oraz w art. 6, dotyczącym stałej pomocy w zakresie zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych, realizują różne cele i że warunki zgodności, które są w nich określone, są – co do zasady – niezależne od siebie. Zatem w przypadku gdy pomoc spełnia warunki jednego z tych przepisów, jest ona zgodna ze wspólnym rynkiem niezależnie od faktu, iż mogłaby ona również spełniać warunki innego z nich.

(por. pkt 46)

5. Nic w treści art. 1 rozporządzenia nr 994/98 dotyczącego stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa nie pozwala na stwierdzenie, że Komisja jest zobowiązana do określenia kryteriów zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem w całkowitej zgodzie ze swoją uprzednią praktyką, bez możliwości ich zmiany. W rzeczywistości przepis ten ogranicza się po prostu do wskazania w sposób ogólny, iż rozporządzenie wyłączające w sprawie pomocy na rzecz zatrudnienia musi określać progi dotyczące pomocy oraz warunki kumulacji pomocy, niemniej jednak nie wypowiada się on co do konkretnej treści tych kryteriów. Upoważnienie do wydania rozporządzeń udzielone przez Radę nie może być interpretowane jako wezwanie Komisji do ograniczenia się jedynie do kodyfikacji jej uprzedniej praktyki i do niewykorzystania jej doświadczenia w dziedzinie pomocy państwa w celu określenia nowych kryteriów, choćby bardziej surowych niż dotychczas istniejące.

(por. pkt 52, 53)

6. Rada przyznała Komisji – rozporządzeniem nr 994/98 dotyczącym stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa – uprawnienie do stwierdzenia, że niektóre kategorie pomocy są zgodne ze wspólnym rynkiem i nie podlegają obowiązkowi zgłoszenia. Na podstawie art. 87 WE Rada ograniczyła się więc do upoważnienia Komisji do wprowadzenia w życie ust. 3 powyższego artykułu, który wylicza wyjątki od zasady niezgodności pomocy ze wspólnym rynkiem, wyrażonej w ust. 1 tego artykułu. Natomiast Rada nie przyznała Komisji uprawnienia do dokonania wykładni art. 87 ust. 1 WE, który definiuje pojęcie pomocy państwa. Komisja nie była zatem uprawniona w momencie przyjęcia rozporządzenia nr 2204/2002 w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia do podania wiążącej i ogólnej definicji pojęcia pomocy państwa. Tym samym działała ona w granicach swoich uprawnień, w związku z czym nie naruszyła ogólnych zasad pewności prawa, subsydiarności i proporcjonalności.

(por. pkt 58)

7. Przesłanką naruszenia zasady proporcjonalności przez akt wspólnotowy jest to, że nakłada on na podmioty prawa obowiązek, który przekracza granice tego, co jest właściwe i konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu.

Rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia nie wprowadza żadnych nowych obowiązków stosowania środków na rzecz pracowników, którzy nie są objęci definicją pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji. Rozporządzenie nie wymienia tych środków, utrzymując tym samym w stosunku do nich obowiązek zgłoszenia nałożony już na mocy art. 88 ust. 3 WE. W konsekwencji ustalając w art. 2 lit. f) rozporządzenia nr 2204/2002 wyczerpującą listę kategorii pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, którzy mogą korzystać z pomocy przyznawanej na podstawie art. 5, Komisja nie naruszyła zasady proporcjonalności.

(por. pkt 61, 62)

8. Komisji przysługuje szeroki zakres uznania w dziedzinie pomocy państwa, którego wykonywanie wiąże się z dokonywaniem oceny pod względem gospodarczym i społecznym, która musi się odnosić do Wspólnoty jako całości. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy Komisja chce pogodzić cel zmierzający do zapewnienia niezakłóconej konkurencji na wspólnym rynku z innymi celami wspólnotowymi, jak na przykład promowaniem zatrudnienia.

W przypadku gdy Komisji przysługuje tak znaczna swoboda oceny, Trybunał nie może – dokonując kontroli zgodności z prawem wykonywania tej swobody – zastąpić oceny właściwej instytucji w danej sprawie swoją własną oceną, lecz musi ograniczyć się do zbadania, czy ocena ta jest dotknięta oczywistym błędem lub nadużyciem władzy lub też czy zainteresowana instytucja nie przekroczyła w oczywisty sposób granic przysługującego jej uznania.

(por. pkt 67, 68)

9. Zasada równego traktowania i zasada niedyskryminacji wymagają, by porównywalne sytuacje nie były traktowane w odmienny sposób, a odmienne sytuacje nie były traktowane jednakowo, chyba że takie traktowanie jest uzasadnione obiektywnymi względami.

Rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia prowadzi do nierównego traktowania przyznawania pomocy w ramach systemów uznanych przez Komisję za zgodne ze wspólnym rynkiem przed wejściem w życie tego rozporządzenia i przyznawania pomocy na podstawie systemów wprowadzonych zgodnie z nowymi warunkami zgodności określonymi w tym rozporządzeniu, które pod pewnymi względami są bardziej restrykcyjne niż te istniejące w uprzedniej praktyce Komisji. Niemniej jednak takie traktowanie jest uzasadnione obiektywnymi względami. Po pierwsze, Komisja nie może zostać pozbawiona możliwości ustalenia bardziej restrykcyjnych warunków zgodności, jeśli wymaga tego rozwój wspólnego rynku i cel niezakłóconej konkurencji na tym rynku. Po drugie, nie może ona jednostronnie dostosować istniejących systemów pomocy do nowych warunków zgodności ustalonych w rozporządzeniu nr 2204/2002, naruszając tym procedurę określoną w art. 88 ust. 1 i 2 WE. Taki sposób postępowania nadałby rozporządzeniu moc wsteczną. Tym samym Komisja naruszyłaby zasadę pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań zainteresowanych osób.

(por. pkt 71–73)

10. W ramach systemu kompetencji Wspólnoty wybór podstawy prawnej aktu musi opierać się na obiektywnych okolicznościach podlegających kontroli sądowej. Do tych okoliczności zaliczają się w szczególności cel i treść aktu prawnego. Jeżeli badanie aktu wspólnotowego wykaże, iż realizuje on dwa cele lub zawiera dwa elementy i możliwe jest wskazanie jednego z nich jako głównego lub przeważającego, podczas gdy ten drugi ma wyłącznie charakter akcesoryjny, to akt prawny musi opierać się na jednej podstawie prawnej, mianowicie tej, która jest wymagana przez główny lub przeważający cel lub element.

Nawet jeśli rozporządzenie nr 994/98 dotyczące stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa i rozporządzenie nr 2204/2002 w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia wywierają wpływ na promowanie zatrudnienia, to ich głównym celem jest określenie rodzajów pomocy, które są zgodne ze wspólnym rynkiem i ich zwolnienie z obowiązku zgłoszenia. Tak więc wprowadzają one w życie między innymi art. 87 ust. 3 WE, który przewiduje, że niektóre kategorie pomocy, które realizują cele w ogólnym interesie, mogą zostać uznane za zgodne ze wspólnym rynkiem, o ile ich cele usprawiedliwiają zakłócenie konkurencji.

Wynika z tego, że Rada zgodnie z prawem przyjęła rozporządzenie nr 994/98 na podstawie art. 94 traktatu WE (obecnie art. 89 WE) i że to rozporządzenie mogło stanowić podstawę prawną dla rozporządzenia nr 2204/2002, nawet po wprowadzeniu art. 137 ust. 3 WE na mocy traktatu z Amsterdamu, który powierza Radzie przyjęcie środków dotyczących wkładów finansowych zmierzających do promowania zatrudnienia.

(por. pkt 78–81)