Keywords
Summary

Keywords

1. Skarga o odszkodowanie – Przedmiot – Naprawienie szkody spowodowanej dodatkowym cłem nałożonym na przywóz ze Wspólnoty na podstawie upoważnienia Światowej Organizacji Handlu – Niezgodność wspólnotowego reżimu przywozu bananów z regułami WTO – Skarga przeciwko Parlamentowi Europejskiemu – Niedopuszczalność

(traktat WE, art. 43 ust. 2 akapit trzeci (obecnie, po zmianie, art. 37 ust. 2 akapit trzeci WE); rozporządzenie Rady nr 1637/98; rozporządzenie Komisji nr 2362/98)

2. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom – Instytucja niedysponująca żadnym zakresem swobodnego uznania – Wystarczalność wystąpienia jakiegokolwiek naruszenia prawa wspólnotowego

(art. 288 akapit drugi WE)

3. Skarga o odszkodowanie – Światowa Organizacja Handlu – Niemożność powołania się na porozumienia WTO w celu podważenia zgodności z prawem aktu wspólnotowego – Wyjątki –Akt wspólnotowy mający na celu ich wykonanie lub powołujący się na nie w sposób wyraźny i konkretny – Wspólnotowy reżim przywozu bananów – Niezgodność z regułami WTO stwierdzona przez Organ Rozstrzygania Sporów WTO – Kontrola sądowa zgodności z prawem tego reżimu w świetle reguł WTO – Wyłączenie

(art. 288 akapit drugi WE; rozporządzenia Rady nr 404/93 i nr 1637/98; rozporządzenie Komisji nr 2362/98)

4. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Brak bezprawnego zachowania instytucji wspólnotowych – Rzeczywista szkoda, związek przyczynowy oraz nienormalny i szczególny charakter szkody – Charakter kumulatywny

(art. 288 akapit drugi WE)

5. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Utrzymywanie wspólnotowego reżimu przywozu bananów niezgodnego z porozumieniami WTO – Szkoda wynikająca z wprowadzenia przez władze Stanów Zjednoczonych Ameryki środków odwetowych – Związek przyczynowy

(art. 288 akapit drugi WE)

6. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Brak bezprawnego zachowania instytucji wspólnotowych – Szkoda wynikająca z niezgodności wspólnotowego reżimu przywozu bananów z porozumieniami WTO – Nienormalny charakter szkody – Brak – Odpowiedzialność Wspólnoty – Wyłączenie

(art. 288 akapit drugi WE)

Summary

1. Niedopuszczalna jest, jako skierowana przeciwko Parlamentowi Europejskiemu, skarga o naprawienie szkody, która miała powstać w wyniku wprowadzenia przez Stany Zjednoczone Ameryki, na podstawie upoważnienia udzielonego przez Organ Rozstrzygania Sporów (DSB) Światowej Organizacji Handlu (WTO), dodatkowego cła na przywóz przez podmiot gospodarczy w następstwie stwierdzenia niezgodności wspólnotowego reżimu przywozu bananów z porozumieniami WTO.

W istocie wnoszący o odszkodowanie może skierować swą skargę przeciwko Wspólnocie reprezentowanej przez Komisję i Radę, ponieważ zgodnie z postanowieniami art. 43 ust. 2 akapit trzeci traktatu WE (obecnie, po zmianie, art. 37 WE) na wniosek pierwszej z tych instytucji druga uchwaliła wspólnotowe przepisy z zakresu rolnictwa. Powołany przepis nie powierza w tym zakresie Parlamentowi żadnych uprawnień decyzyjnych i zezwala mu jedynie na występowanie w charakterze organu konsultacyjnego w toku procedury uchwalania przez samą Radę rozporządzeń, dyrektyw i decyzji odnoszących się do wspólnej polityki rolnej.

Nie wydaje się zatem, aby Parlament mógł się przyczynić do stwierdzenia odpowiedzialności pozaumownej, którą Wspólnota może ponieść z tytułu stwierdzonej w ten sposób niezgodności, ponieważ zarówno wydanie rozporządzenia nr 1637/98 zmieniającego rozporządzenie nr 404/93 w sprawie wspólnej organizacji rynku bananów oraz rozporządzenia nr 2362/98 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 404/93, których niezgodność z porozumieniami WTO została stwierdzona przez DSB, jak i zarzucany brak zapewnienia zgodności z nimi wspólnotowego reżimu przywozu bananów, muszą zostać uznane za należące do wyłącznych kompetencji Rady i Komisji.

(por. pkt 69, 70, 73–75)

2. Stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty w rozumieniu art. 288 akapit drugi WE z tytułu bezprawnego zachowania jej organów jest podporządkowane kumulatywnemu spełnieniu wszystkich przesłanek, a mianowicie: niezgodnego z prawem zachowania zarzucanego instytucjom, rzeczywistego charakteru szkody oraz istnienia związku przyczynowego między zarzucanym zachowaniem a powoływaną szkodą. Jeżeli jedna z tych przesłanek nie jest spełniona, skarga musi zostać w całości oddalona, bez konieczności poddania analizie pozostałych przesłanek.

Jeśli chodzi o pierwszą z tych przesłanek, niezgodne z prawem zachowanie zarzucane instytucji wspólnotowej musi polegać na wystarczająco istotnym naruszeniu normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom. Kryterium rozstrzygającym, pozwalającym przyjąć, że przesłanka ta została spełniona, jest stwierdzenie oczywistego i poważnego naruszenia przez daną instytucję Wspólnoty granic przysługującego jej swobodnego uznania. Jeżeli danej instytucji przysługuje jedynie znacznie ograniczony zakres swobodnego uznania lub nie przysługuje jej swobodne uznanie, dla stwierdzenia istnienia wystarczająco istotnego naruszenia może wystarczyć jakiekolwiek naruszenie prawa wspólnotowego.

(por. pkt 95–99)

3. Porozumienia Światowej Organizacji Handlu (WTO) nie wchodzą co do zasady, ze względu na ich charakter i strukturę, w zakres norm, w świetle których sąd wspólnotowy dokonuje kontroli zgodności z prawem działania instytucji Wspólnoty.

W konsekwencji ewentualne naruszenie reguł WTO przez instytucje nie wywołuje co do zasady odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty.

Sąd wspólnotowy może przystąpić do kontroli zgodności z prawem zachowania instytucji w świetle reguł WTO wyłącznie w przypadku, gdy Wspólnota zamierza wykonać konkretne zobowiązanie podjęte w ramach WTO lub gdy akt wspólnotowy wyraźnie odnosi się do poszczególnych postanowień porozumień WTO.

Nawet jeśli Organ Rozstrzygania Sporów WTO wyda decyzję stwierdzającą niezgodność z regułami WTO wspólnotowego reżimu przywozu bananów, który został ustanowiony rozporządzeniem nr 404/93 w sprawie wspólnej organizacji rynku bananów, zmienionym następnie rozporządzeniami nr 1637/98 i nr 2362/98, to żaden z tych dwóch wyjątków nie znajduje zastosowania w sposób umożliwiający sądowi wspólnotowemu dokonanie kontroli zgodności z prawem przedmiotowego uregulowania wspólnotowego w świetle reguł WTO.

W tym zakresie nie mają znaczenia upływ wyznaczonego Wspólnocie przez WTO terminu do zapewnienia zgodności z regułami WTO środka uznanego za niezgodny z nimi oraz przyznane przez WTO poszkodowanemu członkowi upoważnienie do przyjęcia w stosunku do Wspólnoty wyrównań lub zawieszenia koncesji.

(por. pkt 127, 130–132, 142)

4. W sytuacji gdy szkoda została spowodowana zachowaniem instytucji Wspólnoty, którego niezgodność z prawem nie została wykazana, odpowiedzialność pozaumowna Wspólnoty może zostać stwierdzona w razie kumulatywnego spełnienia przesłanek dotyczących rzeczywistego charakteru szkody, istnienia związku przyczynowego między zachowaniem instytucji Wspólnoty a szkodą oraz nienormalnego i szczególnego charakteru szkody.

(por. pkt 174)

5. Zasady wspólne porządkom prawnym państw członkowskich, o których mowa w art. 288 akapit drugi WE, nie mogą być powoływane w celu uzasadnienia istnienia ciążącego na Wspólnocie obowiązku naprawienia wszelkich, nawet odległych, szkodliwych konsekwencji zachowania instytucji Wspólnoty. Przesłanka odnosząca się do związku przyczynowego wymaganego przez ten przepis zakłada bowiem istnienie wystarczająco bezpośredniego powiązania przyczynowego między zachowaniem instytucji Wspólnoty a szkodą.

W tym kontekście taki związek przyczynowy istnieje między, po pierwsze, utrzymaniem w mocy przez Radę i Komisję niezgodnego z regułami Światowej Organizacji Handlu (WTO) reżimu przywozu bananów, a po drugie, szkodą poniesioną przez podmioty gospodarcze w związku z ustanowieniem amerykańskiego cła dodatkowego na ich produkty. Jednostronna decyzja Stanów Zjednoczonych Ameryki o wprowadzeniu tego dodatkowego cła nie zrywa tego związku przyczynowego. W istocie zachowanie przedmiotowych instytucji wymusiło przyjęcie przez władze amerykańskie środków odwetowych zgodnie z systemem rozstrzygania sporów WTO, zaakceptowanym przez Wspólnotę, tak więc musi być postrzegane jako bezpośrednia przyczyna poniesionej szkody.

(por. pkt 192, 193, 198–200, 204)

6. Co się tyczy szkód, jakie mogą ponieść podmioty gospodarcze z tytułu działalności instytucji Wspólnoty, szkoda ma charakter nienormalny, jeżeli przekracza granice ryzyka gospodarczego przynależnego prowadzeniu działalności w danym sektorze, a charakter szczególny, jeżeli dotyczy konkretnej kategorii podmiotów gospodarczych w sposób nieproporcjonalny w stosunku do innych podmiotów gospodarczych.

Nie zostało wykazane, że podmioty gospodarcze, których działalność polega na sprzedaży składanych pudeł z kartonu na rynku amerykańskim, poniosły – z powodu niezgodności wspólnotowego reżimu przywozu bananów z porozumieniami Światowej Organizacji Handlu (WTO), która spowodowała zawieszenie przez władze amerykańskie koncesji taryfowych względem Wspólnoty – szkodę przekraczającą granice ryzyka związanego z ich działalnością eksportową. W istocie przewidziana przez porozumienia WTO ewentualność zawieszenia koncesji taryfowych wchodzi w zakres niebezpieczeństw przynależnych systemowi dzisiejszego handlu międzynarodowego. Co za tym idzie, ryzyko takiego niebezpieczeństwa musi być bez wyjątku ponoszone przez każdy podmiot gospodarczy, który decyduje się na sprzedaż swych produktów na rynku jednego z członków WTO.

Wynika z tego, że ponieważ szkody poniesionej przez ten podmiot gospodarczy nie można zakwalifikować jako mającej nienormalny charakter, ich żądanie odszkodowawcze oparte na zasadzie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty w braku bezprawnego zachowania jej organów musi zostać oddalone.

(por. pkt 208, 209, 211, 215, 217)