Pomoc państwa – stosowanie reguł dotyczących usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG)

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Komunikat w sprawie stosowania reguł UE w dziedzinie pomocy państwa w odniesieniu do rekompensaty z tytułu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym

Decyzja 2012/21/UE – stosowanie art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym

Komunikat – zasady ramowe UE dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych

JAKIE SĄ CELE DECYZJI I KOMUNIKATÓW?

• W komunikacie w sprawie stosowania reguł UE w dziedzinie pomocy państwa wyjaśniono główne pojęcia dotyczące pomocy państwa w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (usług publicznych).
• W decyzji określono warunki, na których rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych jest zgodna z rynkiem wewnętrznym i zwolniona z wymogu zgłoszenia do Komisji Europejskiej.
• W komunikacie w sprawie zasad ramowych pomocy państwa określono warunki oceny zgodności dużych kwot rekompensaty, które wykraczają poza zakres decyzji. Są one zgłaszane Komisji i mogą być uznane za zgodne z rynkiem wewnętrznym, o ile spełniają określone kryteria.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG)

Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym to usługi świadczone w ramach działalności gospodarczej, takie jak usługi w zakresie sieci transportowych, usługi pocztowe czy usługi socjalne, które organy państwowe uznają za szczególnie istotne dla obywateli i które nie byłyby świadczone (albo byłyby świadczone na innych warunkach) bez interwencji publicznej.

Rekompensata z tytułu świadczenia UOIG

W wydanym w 2003 r. wyroku w sprawie Altmark Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych nie stanowi pomocy państwa, jeżeli spełnione są łącznie cztery przesłanki:

• usługodawca będący beneficjentem jest obciążony wykonaniem jasno określonych zobowiązań do świadczenia usług publicznych;
• metoda wykorzystywana do obliczenia rekompensaty jest obiektywna, przejrzysta i ustalona z wyprzedzeniem;
• rekompensata nie przekracza kwoty niezbędnej do pokrycia poniesionych kosztów, przy uwzględnieniu rozsądnego zysku (co oznacza, że niezgodne z rynkiem wewnętrznym są nadwyżki rekompensaty); oraz
• usługodawca jest wybierany w ramach procedury udzielania zamówień publicznych lub poziom rekompensaty zostaje ustalony na podstawie analizy kosztów, które poniosłoby przeciętne, „prawidłowo zarządzane” przedsiębiorstwo w danym sektorze.

W razie niespełnienia co najmniej jednej z tych przesłanek rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych jest badana w świetle reguł w dziedzinie pomocy państwa.

Reforma reguł pomocy państwa dotyczących UOIG

Celem składającego się z czterech dokumentów pakietu mającego zastosowanie do UOIG jest wyjaśnienie i uproszczenie reguł pomocy państwa dotyczących UOIG.

Komunikat w sprawie stosowania reguł UE w dziedzinie pomocy państwa

• zawiera wyjaśnienia na temat dwóch różnych kategorii: koncepcji dotyczących pomocy państwa w ujęciu ogólnym i koncepcji charakterystycznych dla UOIG;
• określa warunki, na których rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych nie stanowi pomocy państwa z powodu braku jakiejkolwiek korzyści;
• przewiduje różne warunki dotyczące wykonywania UOIG:
  • ustanowienie aktu powierzenia, co oznacza, że w ramach powierzenia usługi publicznej należy zdefiniować zobowiązania usługodawcy (usługodawców) i organu publicznego;
  • zdefiniowanie z wyprzedzeniem, w sposób obiektywny i przejrzysty, metody wykorzystywanej do obliczania rekompensaty. Nie oznacza to, że rekompensata musi być obliczana na podstawie specjalnego wzoru, natomiast istotne jest, aby od samego początku było jasne, w jaki sposób będzie ona określana;
  • unikanie nadwyżki rekompensaty – poziom rekompensaty nie może przewyższać kwoty niezbędnej do pokrycia wszystkich lub części kosztów, z uwzględnieniem rozsądnego zysku; oraz
  • zapewnienie, że oferowana rekompensata jest wynikiem procedury zamówienia publicznego lub analizy porównawczej z typowym przedsiębiorstwem.

W omówionych poniżej decyzji i zasadach ramowych określono warunki, na których środek pomocy państwa jest uznawany lub może zostać uznany za zgodny z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 106 ust. 2.

Decyzja 2012/21/UE

• Na mocy decyzji dopuszcza się stosowanie nieograniczonych kwotowo rekompensat w sektorze usług socjalnych:
  • mieszkalnictwo socjalne i szpitale;
  • usługi zaspokajające potrzeby społeczne w zakresie opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej;
  • opieka nad dziećmi;
  • dostęp do rynku pracy i reintegracja na rynku pracy; oraz
  • opieka nad słabszymi grupami społecznymi i włączenie społeczne tych grup.
• W przypadku wszystkich pozostałych UOIG poziom rekompensaty nie może być wyższy niż 15 mln EUR rocznie. Wszystkie środki przyznawane po przekroczeniu tego progu podlegają zgłoszeniu do Komisji na podstawie zasad ramowych dotyczących UOIG.
• Okres powierzenia, na jaki usługodawcy powierza się wykonywanie UOIG, nie przekracza dziesięciu lat.
• W sektorze transportu rekompensata może zostać przyznana:
  • połączeniom morskim lub lotniczym z wyspami, jeżeli średnie roczne natężenie ruchu nie przekracza 300 000 pasażerów;
  • portom, jeżeli średnie roczne natężenie ruchu nie przekracza 300 000 pasażerów; oraz
  • lotniskom, jeżeli średnie roczne natężenie ruchu nie przekracza 200 000 pasażerów.

Zasady ramowe UE

W zasadach ramowych:

• przedstawiono w sposób bardziej precyzyjny metodę obliczania dozwolonej kwoty rekompensaty;
• zobowiązano państwa UE do wprowadzenia bodźców motywacyjnych zachęcających usługodawców do jak najbardziej wydajnego świadczenia usług;
• zaostrzono wymogi przejrzystości;
• wprowadzono wymóg przewidujący, że UOIG mają być zgodne z przepisami UE dotyczącymi zamówień publicznych;
• wprowadzono wymóg „braku dyskryminacji” – jeżeli UOIG świadczy kilka przedsiębiorstw, rekompensata jest obliczana w taki sam sposób w celu uniknięcia dyskryminacji.

Sprawozdania

Co dwa lata państwa UE przekazują Komisji sprawozdania na temat wykonania decyzji i przestrzegania zapisów komunikatu w sprawie zasad ramowych.

Przejrzystość

Każdego roku państwa UE publikują informacje dotyczące finansowania UOIG objętych zakresem stosowania decyzji (w przypadku rekompensaty przekraczającej kwotę 15 mln EUR przyznanej przedsiębiorstwu, które prowadzi także działalność wykraczającą poza zakres UOIG) lub zasad ramowych:

• w prowadzonej przez Komisję bazie danych dotyczącej przejrzystości pomocy państwa; lub
• w krajowej lub regionalnej bazie danych dotyczącej przejrzystości.

Wytyczne

Komisja opracowała wytyczne w sprawie stosowania przepisów pomocy państwa do UOIG.

OD KIEDY DECYZJA MA ZASTOSOWANIE?

Decyzja ma zastosowanie od 31 stycznia 2012 r.

KONTEKST

• Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Komunikat Komisji w sprawie stosowania reguł Unii Europejskiej w dziedzinie pomocy państwa w odniesieniu do rekompensaty z tytułu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (Dz.U. C 8 z 11.1.2012, s. 4–14)

Decyzja Komisji 2012/21/UE z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (Dz.U. L 7 z 11.1.2012, s. 3–10)

Komunikat Komisji – Zasady ramowe Unii Europejskiej dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych (2011) (Dz.U. C 8 z 11.1.2012, s. 15–22)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VII – Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw – Rozdział 1 – Reguły konkurencji – Sekcja 1 – Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw – Artykuł 106 (dawny artykuł 86 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 90–91)

Dokument roboczy służb Komisji – Przewodnik dotyczący stosowania przepisów prawa Unii Europejskiej z zakresu pomocy państwa, zamówień publicznych i rynku wewnętrznego do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, w szczególności do usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym (SWD(2013) 53 final/2 z 29.4.2013)

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 360/2012 z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis przyznawanej przedsiębiorstwom wykonującym usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (Dz.U. L 114 z 26.4.2012, s. 8–13)

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 360/2012 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2019