Stosowanie języków w informacji konsumenckiej

Stosowanie języków jest uwzględnione w różnych przepisach wspólnotowych, niekiedy bardzo restrykcyjnych, jeśli chodzi na przykład o potencjalnie niebezpieczny produkt. Przepisy dotyczące stosowania języków mają na celu odpowiednie informowanie konsumentów oraz wprowadzenie informacji wielojęzycznej, gwarantując jednocześnie swobodę państw członkowskich w zakresie językowym.

AKT

Communication from the Commission to the Council and the European Parliament of 10 November 1993 concerning language use in the information of consumers in the community [COM(93) 456 final – Not published in the Official Journal] (Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 10 listopada 1993 r. w sprawie stosowania języków w informowaniu konsumentów we Wspólnocie [COM(1993) 456 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]).

STRESZCZENIE

Komunikat przypomina, że informacje konsumenckie dotyczące zalet, cech produktów i usług podlegają regulacjom prawnym.

Przedstawia także stan krajowych oraz wspólnotowych przepisów dotyczących zastosowania języków w informacji konsumenckiej, które obejmują:

• zasady etykietowania,
• instrukcje obsługi,
• instrukcje montażu,
• ostrzeżenia dotyczące użycia,
• wszelkie informacje przeznaczone dla końcowego użytkownika produktu lub usługi.

Ponadto komunikat wskazuje możliwe kierunki refleksji na rzecz wzmocnienia informacji konsumenckiej.

Prawodawstwo wspólnotowe przewiduje różne przepisy w zależności od podjętych tematów oraz wyznaczonych celów. Odniesienie do zastosowania odpowiedniego języka jest wyraźnie wskazane w niektórych przypadkach, które dotyczą: wina, wprowadzenia na rynek produktów leczniczych oraz etykietowania produktów tytoniowych. W innych przypadkach przygotowanie zasad należy do państw członkowskich. Tym samym etykietowanie produktów spożywczych oraz oznaczanie wartości odżywczych muszą być przygotowane w języku „łatwo zrozumiałym” dla konsumentów. Kwestie językowe nie muszą być wcale poruszane na przykład w odniesieniu do reklamy wprowadzającej w błąd lub kredytu konsumenckiego, bądź tam, gdzie państwa członkowskie same narzucają wymogi językowe, jak bezpieczeństwo zabawek czy produkty kosmetyczne.

O ile wysiłki dążące do ujednolicenia są widoczne w dyrektywach harmonizacji technicznej odnoszących się do niektórych produktów przemysłowych, nie są podejmowane w prawodawstwie wspólnotowym podejścia systemowego w zakresie zastosowania języków. Wiążą się z tym czasem pewne problemy interpretacyjne w szczególności wokół pojęcia „języka łatwo zrozumiałego” przez konsumenta.

Brak spójności jest po części spowodowany różnorodnością dziedzin (środki spożywcze, produkty kosmetyczne, podróże zorganizowane, bezpieczeństwo zabawek, usługi finansowe itp.). Powodują go także ograniczenia wynikające z traktatu EWG, przepisy zawierające wymóg językowy, który można uważać za przeszkodę utrudniającą swobodny przepływ towarów i usług. Należy tym samym znaleźć równowagę między zachowaniem swobodnego przepływu z jednej strony, a zdrowiem i bezpieczeństwem konsumentów z drugiej. Potrzebne jest również uproszczenie przepisów wspólnotowych odnoszących się do wymogów językowych.

Podejścia przyjęte przez państwa członkowskie są różnorodne, ponieważ kwestie językowe nie są wyrażone w ten sam sposób we wszystkich państwach członkowskich. Jednakże ponad połowa państw członkowskich uznała za konieczne informowanie konsumenta w swoim własnym języku.

Z drugiej strony, o ile prawodawstwo wspólnotowe przewiduje dla państw członkowskich prawo do ustalenia wymogów językowych na rzecz konsumentów, jest ono słabo wykorzystywane.

Komunikat podkreśla, że informacja trudna do przeczytania oraz zrozumienia może pociągać za sobą niekorzystne konsekwencje dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. Przykładem mogą być są środki spożywcze: w przypadku alergii, cukrzycy lub szczególnej diety, gdyż niepoprawne zrozumienie etykiety może mieć poważne skutki zdrowotne. Podobnie niekompletne tłumaczenie instrukcji obsługi użytkowania urządzeń elektrycznych, może stanowić niebezpieczeństwo.

Komunikat podkreśla, że dotyczy to wszelkich grup konsumentów, w tym dzieci, które niekoniecznie są wielojęzyczne.

Na podstawie przedstawionej w komunikacie analizy Komisja proponuje przyjąć zrównoważone podejście uwzględniające:

• kompetencje państw członkowskich w zakresie określenia systemów krajowych w tej dziedzinie,
• zasady Traktatu o Unii Europejskiej oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości,
• prawo konsumentów do otrzymywania najbardziej kompletnej informacji dotyczącej oferowanych produktów oraz usług.

W ramach nowego podejścia Komisja proponuje pięć następujących tematów:

• zachęcanie do tworzenia informacji w wielu językach,
• ochrona swobody państw członkowskich w zakresie wymogów używania języka kraju, w którym wprowadzany jest produkt,
• poprawa spójności wspólnotowych przepisów prawnych w zakresie zastosowania języków w dziedzinie konsumpcji,
• poprawa informacji ze strony Komisji, państw członkowskich oraz podmiotów gospodarczych dotyczących zastosowanych zasad językowych,
• wzmocnienie odpowiedzialności podmiotów gospodarczych (producenci, dystrybutorzy).

Orzecznictwo

Prawodawca wspólnotowy wspiera zastosowanie informacji wielojęzycznej, kierując się orzecznictwem (zob. poniżej wyrok w sprawie „Peeters” dotyczącej wprowadzenia na rynek środków spożywczych oraz sprawę C-33/97/2 odnoszącą się do etykietowania towarów).

Stwierdza również, że krajowe prawodawstwo musi umożliwić zastosowanie wyrażenia w języku obcym, na przykład na etykiecie produktów, jeżeli wzmocni to informację konsumencką, lub jeżeli dany termin nie istnieje w języku źródłowym (Odpowiedź z dnia 20 stycznia 2003 r. udzielona przez komisarza Bolkesteina w imieniu Komisji na pisemne zapytanie P-3785/02 parlamentarzysty europejskiego Brunona Gollnisha).

AKTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów - Nowa strategia ramowa w sprawie wielojęzyczności [COM(2005) 596 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

Komisja po raz pierwszy przedstawiła konkretny komunikat w sprawie wielojęzyczności. Określona w nim polityka umożliwia obywatelom dostęp do prawodawstwa, procedur i informacji Unii Europejskiej (UE) w ich własnym języku.

Komunikat proponuje także narzędzia promujące uczenie się języków oraz różnorodność językową obywateli. Osoby z wysokimi kompetencjami językowymi wspierają rozwój gospodarki ze względu na możliwość łatwiejszego podjęcia pracy lub studiów w innym państwie członkowskim.

Communication from the Commission to the European Parliament and the Council - Annual Policy Strategy for 2005 [COM(2004) 0133 final – Not published in the Official Journal] (Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady: Roczna strategia polityczna na rok 2005 [COM(2004) 0133 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]).

Rozszerzenie o 10 nowych państw członkowskich w maju 2004 r. stanowi duże wyzwanie dla Unii Europejskiej z punktu widzenia językowego w zakresie dostarczania informacji obywatelom w nowych państwach. Ma to również znaczące skutki dla unijnego budżetu. Przykładowo, budżet przyznany w 2005 r. na potrzeby przygotowania oraz publikacji ogłoszeń o zamówieniach publicznych w suplemencie do Dziennika Urzędowego wzrośnie o 3 mln EUR, co daje całkowitą kwotę 32,5 mln EUR.

Uchwała Rady z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie instrukcji obsługi urządzeń technicznych powszechnego użytku [Dz.U. C 411 z 31.12.1998].

Rada zachęciła państwa członkowskie oraz podmioty gospodarcze do kontynuowania wysiłków w zakresie dostarczania informacji zrozumiałych dla konsumenta z punktu widzenia językowego. Przykładem mogą być instrukcje obsługi towarów technicznych, które powinny być napisane w języku oficjalnym danego kraju lub w innym łatwo zrozumiałym języku w regionie, w którym sprzedawany jest produkt. Zasada ta ma zastosowanie również do towarów sprowadzanych z krajów i regionów trzecich. Rada oraz Komisja odwołują się również do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, na przykład do sprawy C-33/97/2 dotyczącej etykietowania towarów.

W listopadzie 1993 r. Komisja przedstawiła komunikat wyjaśniający w sprawie stosowania języków w rynkowym obrocie środkami spożywczymi w świetle orzeczenia w sprawie „Peeters” [COM(93) 532 wersja ostateczna].

Ostatnia aktualizacja: 12.02.2007