Zdarzenia w lotnictwie cywilnym – zgłaszanie, analiza i działania następcze

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) nr 376/2014 – zgłaszanie i analiza wypadków i incydentów w lotnictwie cywilnym oraz podejmowane w związku z nimi działania następcze

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

• Celem rozporządzenia (UE) nr 376/2014 jest poprawa bezpieczeństwa lotniczego w Unii Europejskiej (UE) i na całym świecie poprzez zapewnienie zgłaszania, gromadzenia, przechowywania, ochrony, wymiany, udostępniania i analizowania odpowiednich informacji dotyczących bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego.
• Zostało ono zmienione rozporządzeniem (UE) 2018/1139, na mocy którego zaktualizowano przepisy dotyczące bezpieczeństwa lotniczego i zmieniono mandat Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) (zob. streszczenie).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

W rozporządzeniu ustanowiono przepisy dotyczące:

• zgłaszania zdarzeń, które narażają na niebezpieczeństwo statek powietrzny, znajdujące się w nim osoby, jakiekolwiek inne osoby, sprzęt lub urządzenia, wpływając na eksploatację statku powietrznego;
• zgłaszania innych odpowiednich informacji związanych z bezpieczeństwem w tym kontekście.

Obowiązkowe zgłaszanie zdarzeń

• Wymienieni w rozporządzeniu bezpośrednio zaangażowani pracownicy branży lotniczej zgłaszają zdarzenia, które mogą stanowić znaczące ryzyko dla bezpieczeństwa lotniczego. Wśród nich można wymienić zdarzenia:
  • dotyczące eksploatacji statku powietrznego, na przykład zdarzenia związane z kolizją i zdarzenia podczas lotu;
  • związane z warunkami technicznymi, obsługą techniczną i naprawą statku powietrznego, na przykład uszkodzenia elementów konstrukcyjnych i nieprawidłowe działanie układów;
  • związane ze służbami i obiektami żeglugi powietrznej, na przykład kolizje, zbliżenia lub potencjalne kolizje;
  • związane z lotniskami i służbami naziemnymi, na przykład związane z obsługą pasażerów, bagażu, poczty i ładunków.
• Wyczerpujący wykaz zdarzeń, które należy zgłaszać w ramach systemów obowiązkowego zgłaszania, znajduje się w akcie wykonawczym – rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2015/1018.
• Odpowiedzialne osoby (np. pilot, kontroler ruchu lotniczego lub osoba podpisująca świadectwo zdatności do lotu) i organizacje zgłaszają zdarzenia w terminie 72 godzin od chwili, w której dowiedziały się o zdarzeniu, chyba że uniemożliwiają to wyjątkowe okoliczności.

System zgłaszania

• Każda organizacja mająca siedzibę w państwie członkowskim UE ustanawia systemy obowiązkowego i dobrowolnego zgłaszania zdarzeń w celu gromadzenia, oceny, przetwarzania, analizy i przechowywania danych dotyczących zgłaszanych zdarzeń.
• Wszystkie państwa członkowskie oraz EASA ustanawiają systemy obowiązkowego i dobrowolnego zgłaszania zdarzeń w celu gromadzenia, oceny, przetwarzania, analizy i przechowywania danych dotyczących zgłaszanych zdarzeń (w tym zgłoszeń przekazanych im przez organizacje).
• Małe organizacje mogą wprowadzić uproszczony mechanizm gromadzenia i przechowywania szczegółowych danych dotyczących zdarzeń.

Gromadzenie zgłoszeń zdarzeń i zalecenia

• Wszystkie państwa członkowskie i EASA przekazują zgromadzone przez siebie zgłoszenia zdarzeń do centralnego archiwum europejskiego (ECR), które jest zarządzane przez Komisję Europejską.
• W centralnym archiwum europejskim przechowywane są również zalecenia dotyczące bezpieczeństwa (art. 17 rozporządzenia (UE) nr 996/2010 – zob. streszczenie) wydawane przez funkcjonujące w państwach członkowskich organy ds. badania zdarzeń lotniczych (art. 4).
• W decyzji wykonawczej (UE) 2019/1128 ustanowiono zasady dotyczące zarządzania centralnym archiwum europejskim. Przewidują one między innymi, że wszystkie zalecenia w zakresie bezpieczeństwa i odpowiedzi otrzymane w związku z nimi są udostępniane publicznie za pośrednictwem ogólnodostępnej strony internetowej.

Klasyfikacja ryzyka

• Akt delegowany – rozporządzenie delegowane (UE) 2020/2034, które weszło w życie 31 grudnia 2020 r. – stanowi uzupełnienie rozporządzenia (UE) nr 376/2014.
• Na jego mocy ustanawia się wspólny europejski system klasyfikacji ryzyka*, który definiuje się jako metodę pozwalającą określić ogólne ryzyko dla bezpieczeństwa, jakie wiąże się z danym zdarzeniem, w oparciu o najgorsze możliwe skutki wypadku, do którego mogłoby prowadzić to zdarzenie, i o prawdopodobieństwo, z jakim oceniane zdarzenie mogłoby się przerodzić w wypadek o takich najgorszych możliwych skutkach.
• Głównym celem jest określenie ryzyka dla bezpieczeństwa, jakie wiąże się z danym zdarzeniem, a tym samym zapewnienie właściwym organom wsparcia przy dokonywanej przez nie ocenie zdarzeń oraz przy ustalaniu, na jakie obszary powinny one ukierunkować swoje wysiłki, aby ograniczyć prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia takiego zdarzenia.
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/2082 ustanawia zasady wdrożenia europejskiego systemu klasyfikacji ryzyka.

Wymiana informacji i dostęp do danych przechowywanych w ECR

• Państwa członkowskie UE i państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) umożliwiają EASA, za pośrednictwem centralnego archiwum europejskiego, wymianę informacji związanych z bezpieczeństwem, które przechowują w swoich odpowiednich bazach danych.
• Dostęp do danych przechowywanych w centralnym archiwum europejskim regulują surowe zasady dotyczące poufności i ochrony bezpieczeństwa informacji. Nieograniczony bezpieczny dostęp online do informacji dotyczących zdarzeń znajdujących się w centralnym archiwum europejskim mają jedynie te osoby lub organizacje, którym powierzono regulację bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, oraz organy ds. badania zdarzeń lotniczych w UE.
• Zainteresowane strony wymienione w rozporządzeniu (UE) nr 376/2014 mogą, pod pewnymi warunkami, zwracać się z wnioskiem o dostęp do informacji znajdujących się w centralnym archiwum europejskim i otrzymywać takie informacje.

Poufność i ochrona źródeł informacji

• Obsługa zgłoszeń odbywa się w taki sposób, aby zapobiegać wykorzystywaniu informacji do celów innych niż bezpieczeństwo.
• W celu propagowania zasady „just culture” należy zabezpieczyć poufność tożsamości zgłaszającego i osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń. Państwa członkowskie UE i państwa EOG mają także obowiązek wyznaczenia organu odpowiedzialnego za wykonywanie wskazanych w rozporządzeniu (UE) nr 376/2014 obowiązków związanych z zasadą „just culture”.
• Pracownicy nie mogą ponosić jakiegokolwiek uszczerbku ze strony pracodawcy z powodu przekazywanych informacji. Od tej zasady przewidziano kilka wyjątków, takich jak umyślne naruszenie przepisów przez pracownika lub jego rażące niedbalstwo.
• Jeśli krajowe prawo karne nie przewiduje inaczej, państwa członkowskie nie mogą wszczynać na podstawie zgłoszeń postępowań przeciwko zgłaszającym. W przypadku wszczęcia jakichkolwiek postępowań informacje zawarte w zgłoszeniach zdarzeń nie mogą być wykorzystywane przeciwko zgłaszającym lub osobom wymienionym w zgłoszeniach zdarzeń. Wyjątek od tej zasady stanowi sytuacja, w której doszło do poważnego zlekceważenia oczywistego ryzyka i poważnego zaniedbania zawodowego obowiązku podjęcia niezbędnych środków ostrożności wymaganych w danych okolicznościach, powodującego możliwą do przewidzenia szkodę na osobie lub w mieniu lub poważnie narażającego na szwank poziom bezpieczeństwa lotniczego.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 15 listopada 2015 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Zapobieganie wypadkom poprzez zgłaszanie zdarzeń (Komisja Europejska)
• Zgłaszanie zdarzeń (Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych, zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 oraz uchylenia dyrektywy 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzeń Komisji (WE) nr 1321/2007 i (WE) nr 1330/2007 (Dz.U. L 122 z 24.4.2014, s. 18–43).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 376/2014 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/2082 z dnia 26 listopada 2021 r. ustanawiające zasady wdrożenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 w odniesieniu do wspólnego europejskiego systemu klasyfikacji ryzyka (Dz.U. L 426 z 29.11.2021, s. 32–40).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/2034 z dnia 6 października 2020 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 w odniesieniu do wspólnego europejskiego systemu klasyfikacji ryzyka (Dz.U. L 416 z 11.12.2020, s. 1–10).

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/1128 z dnia 1 lipca 2019 r. w sprawie praw dostępu do zaleceń i odpowiedzi przechowywanych w centralnym archiwum europejskim oraz uchylenia decyzji nr 2012/780/UE (Dz.U. L 177 z 2.7.2019, s. 112–113).

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/1018 z dnia 29 czerwca 2015 r. ustanawiające wykaz klasyfikujący zdarzenia w lotnictwie cywilnym, które muszą być zgłaszane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 (Dz.U. L 163 z 30.6.2015, s. 1–17).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 30.05.2022