Niewiązanie pomocy na rzecz krajów rozwijających się

Unia Europejska zachęca do refleksji oraz proponuje konkretne zalecenia w zakresie niewiązania pomocy wspólnotowej i dwustronnej państw członkowskich w celu wzmocnienia jej skuteczności. Komisja Europejska zaleca szczególnie całkowite niewiązanie pomocy żywnościowej i jej transportu. Wszystkie te propozycje są nie tylko zgodne z duchem zaleceń Komitetu Pomocy Rozwojowej (DAC) Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), ale stanowią także ich pogłębienie.

AKT

Communication from the Commission to the Council and to the European Parliament Untying: Enhancing the effectiveness of aid [COM(2002) 639 final - Not published in the Official Journal] (Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego – Niewiązanie: wzmocnienie efektywności pomocy [COM (2002) 639 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]).

STRESZCZENIE

W niniejszym komunikacie Komisja proponuje całkowite uwolnienie pomocy wspólnotowej i pomocy dwustronnej w państwach członkowskich, pod warunkiem otrzymania obustronnej zgody państw będących beneficjentami oraz innych państw-darczyńców.

Pomoc wiązana jest przyznawana pod warunkiem, że beneficjent użyje jej w celu zakupienia dóbr i usług od dostawców pochodzących z krajów będących donatorami. W konsekwencji fakt uwolnienia pomocy oznacza otwarcie rynków dla dostawców pochodzących nie tylko z krajów oferujących pomoc.

ZALECENIA KOMISJI

Informowanie

Komisja proponuje:

• pracę na szczeblu europejskim dążącą do usprawnienia przekazywania informacji kierowanych do wszystkich donatorów, dotyczących skutków całkowitego i nieograniczonego niewiązania pomocy, jego skuteczności, alokacji środków oraz struktury i uczestników rozwoju,
• podjęcie w ramach partnerstwa konkretnych działań z każdym państwem członkowskim w celu usprawnienia przekazywania informacji dotyczących związku między niewiązaniem pomocy i wprowadzaniem decentralizacji oraz harmonizacji procedur i roli krajów będących beneficjentami.

Przegląd instrumentów finansowych dotyczących rozwoju

Chcąc w jeszcze większym stopniu uwolnić pomoc wspólnotową Komisja proponuje, aby, w zakresie polityki i procedur określonych na szczeblu wspólnoty oraz umów o partnerstwie, zmiany zostały wprowadzone do podstaw prawnych całej gamy instrumentów finansowych związanych z pomocą wspólnotową. W związku z tym Komisja opowiada się za rewizją każdego instrumentu finansowego dotyczącego rozwoju w ramach stopniowego podejścia opartego na włączaniu wspólnych koncepcji.

Całkowite niewiązanie pomocy żywnościowej

Komisja zaleca, aby obecne wysiłki donatorów na rzecz niewiązania pomocy w ramach DAC OECD były kontynuowane i przedłużone, co ma doprowadzić do całkowitego niewiązania pomocy opartego szczególnie na zasadzie całkowitej wzajemności między donatorami. Komisja zaleca także całkowite niewiązanie pomocy żywnościowej (została ona wyłączona z zakresu działania zaleceń DAC) oraz jej transportu i proponuje wprowadzenie tych elementów do ponownych negocjacji Konwencji o pomocy żywnościowej zatwierdzonej przez członków Komitetu ds. Pomocy Żywnościowej (Argentyna, Australia, Kanada, Wspólnota Europejska i jej państwa członkowskie, Japonia, Norwegia, Szwajcaria i Stany Zjednoczone Ameryki).

Kwestie dotyczące niewiązania pomocy dwustronnej państw członkowskich

Komisja zachęca wszystkie podmioty Unii Europejskiej do respektowania zasad rynku wewnętrznego i dyrektyw dotyczących zamówień publicznych. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w części dotyczącej przepływu towarów i usług oraz zasady w zakresie zamówień publicznych Unii Europejskiej zakazują wszelkich kryteriów dyskryminacyjnych wspierających przedsiębiorstwa krajowe ze szkodą dla przedsiębiorców mających swe siedziby w innych krajach Unii. Wiązana pomoc dwustronna mogłaby naruszyć prawodawstwo wspólnotowe dotyczące konkurencji i zasady rynku wewnętrznego oraz zasadę niedyskryminacji, o której mowa w artykule 12 traktatu WE.

W przypadku zamówień publicznych przyznanych przez władze kraju będącego beneficjentem, gdy władze nie działają w imieniu ani na rzecz instytucji zamawiającej państwa członkowskiego, Komisja proponuje, by państwa członkowskie zobowiązały się do uwolnienia pomocy i systematycznego umieszczania klauzuli umownej w instrumentach, za pomocą których przyznawana jest pomoc. To zobowiązałoby władze kraju będącego beneficjentem do stosowania procedur udzielania opartych na podstawowych zasadach dyrektyw w zakresie zamówień publicznych, takich jak zasada równości traktowania, przejrzystości, wzajemnego uznawania i proporcjonalności.

RAMY OGÓLNE

Kontekst historyczny

Na posiedzeniu wysokiego szczebla DAC OECD Komisja zobowiązała się do stosowania zasad i celów zalecenia DAC w zakresie niewiązania pomocy (EN) (niewiązanie ogranicza się do państw najmniej rozwiniętych, jednak państwa członkowskie DAC zostały wezwane do jak najszerszego zastosowania niewiązania pomocy). Oprócz tego konkluzje Rady Europejskiej na posiedzeniu w Barcelonie w marcu 2002 r. potwierdziły, że Unia Europejska chce jeszcze bardziej przyspieszyć dyskusje na temat niewiązania pomocy.

Sytuacja dotycząca niewiązania pomocy wspólnotowej

Pomoc wspólnotowa nie jest w szerokim zakresie wiązana od ponad 25 lat i to w stopniu przekraczającym zalecenia DAC. Zaproszenia do składania ofert są otwarte dla państw członkowskich i wszystkich państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz dla wszystkich śródziemnomorskich krajów partnerskich w ramach programu MEDA i dla krajów beneficjentów Ameryki Łacińskiej i Azji. Poza tym pomoc wspólnotowa jest stopniowo kierowana ku wsparciu bilansu płatniczego i budżetu, dziedziny z definicji całkowicie nieograniczonej wiązaniem.

Zgodnie ze zobowiązaniami Komisji rewizja rozporządzenia finansowego Wspólnoty wprowadziła konieczne elementy dla kontynuowania niewiązania pomocy wspólnotowej. Rozporządzenia (WE) nr 2110/2005 (uchylone przez rozporządzenie nr 1905/2006) i 2112/2005 (uchylone przez rozporządzenie nr 1085/2006), w sprawie dostępu do pomocy zagranicznej Wspólnoty miały na celu zastosowanie zasady niewiązania pomocy na rzecz najbiedniejszych krajów rozwijających się w przypadku wszystkich instrumentów wspólnotowych pomocy rozwojowej (tematycznych i geograficznych).

Zalety niewiązania pomocy

Niewiązanie pomocy jest ważnym aspektem toczącej się debaty na temat spójności i skuteczności wysiłków w zakresie pomocy i wiarygodności darczyńców. Podejście Komisji opiera się na postulacie, według którego niewiązanie pomocy jest środkiem wzmacniającym przejrzystość oraz odpowiedzialność w dziedzinie zarządzania i dostarczania pomocy.

Ponadto zwolennicy niewiązania pomocy podkreślają, że poprawia ono skuteczność pomocy. Niewiązanie powinno ułatwić korzystanie z pomocy budżetowej zapewniając w każdym kraju będącym donatorem rozłączenie pomocy i interesu handlowego, których połączenie jest ważną przyczyną inercji. Przyznano ogólnie, że całkowite niewiązanie pomocy podniosłoby wartość publicznej pomocy rozwojowej dzięki dostawom o lepszym stosunku kosztu do skuteczności oraz zwiększyłoby ogół dostępnych zasobów finansowych dla działań rozwojowych. Według szacunków wiązanie pomocy podniosłoby od 15% do 30% koszt wielu dóbr i usług.

Ostatnia aktualizacja: 22.10.2007