Zwalczanie zagrożeń ze strony chemikaliów (konwencja sztokholmska)

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych

Decyzja 2006/507/WE dotycząca zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych

JAKIE SĄ CELE KONWENCJI I DECYZJI?

• Celem konwencji jest ochrona zdrowia ludzi i środowiska przed szkodliwymi skutkami trwałych zanieczyszczeń organicznych* (TZO). W ramach konwencji ogranicza się, a ostatecznie eliminuje, ich zamierzoną lub niezamierzoną produkcję, wykorzystywanie, handel, uwalnianie i przechowywanie.
• Decyzja Rady stanowi prawne zatwierdzenie konwencji przez UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

W konwencji na sygnatariuszy nakłada się obowiązek:

• rozwiązania problemu produkcji i stosowania TZO na skalę międzynarodową poprzez:
  • wyeliminowanie produkcji, stosowania, importu i eksportu substancji chemicznych wymienionych w załączniku A;
  • ograniczenie produkcji i stosowania substancji chemicznych wymienionych w załączniku B;
  • zapewnienie, by substancje chemiczne wymienione w załącznikach A i B były importowane wyłącznie w celu dozwolonego użytkowania i ich usuwania bezpiecznego dla środowiska;
  • prowadzenie publicznie dostępnego rejestru zawierającego wszystkie krajowe wyłączenia od ogólnych zakazów i ograniczeń wymienionych w tych dwóch załącznikach;
• rozwiązania problemu niezamierzonej produkcji i stosowania TZO poprzez:
  • przyjęcie szczegółowego planu działania, w ciągu dwóch lat od dnia wejścia w życie niniejszej konwencji, w celu ograniczenia do minimum i ostatecznego wyeliminowania stosowania substancji chemicznych wymienionych w załączniku C;
• ograniczenia lub wyeliminowania zapasów i odpadów poprzez:
  • opracowanie strategii identyfikowania zmagazynowanych zapasów zawierających substancje chemiczne wymienione w załącznikach A lub B oraz produktów i artykułów będących w użytkowaniu zawierających substancje chemiczne wymienione we wszystkich trzech załącznikach (A, B i C) lub nimi skażonych;
  • zagospodarowanie zmagazynowanych zapasów w sposób bezpieczny, skuteczny i przyjazny dla środowiska;
  • zapewnienie, by ze wszystkimi odpadami obchodzono się oraz gromadzono je, transportowano i magazynowano w sposób przyjazny dla środowiska;
  • usuwanie odpadów w taki sposób, aby zawarte w nich zanieczyszczenia zostały zniszczone lub nie można ich było wykorzystać ponownie, a jeżeli jest to niemożliwe – usuwanie odpadów w sposób jak najbardziej przyjazny dla środowiska;
• sporządzenie planów wdrożeniowych (odpowiednio aktualizowanych) w ciągu dwóch lat od dnia wejścia w życie niniejszej konwencji. Określono w nich sposób wypełniania zobowiązań, współpracy z partnerami, w tym z organizacjami globalnymi, krajowymi, regionalnymi i subregionalnymi, a także sposób przeprowadzania konsultacji z krajowymi zainteresowanymi stronami;
• wymiany odpowiednich informacji, za pośrednictwem sekretariatu konwencji, dotyczących ograniczenia lub wyeliminowania TZO oraz możliwych skutecznych środków alternatywnych;
• propagowania przekazywania informacji, podnoszenia świadomości i edukacji społecznej wśród decydentów i społeczeństwa, zwłaszcza wśród kobiet i dzieci, a także ułatwiania szkoleń dla kluczowego personelu;
• zachęcania do podejmowania lub podejmowania stosownych prac badawczo-rozwojowych, monitoringu i współpracy w zakresie TZO na szczeblu krajowym i międzynarodowym;
• udzielenia pomocy technicznej we właściwym czasie i we właściwy sposób, a w razie potrzeby również wsparcia finansowego, na rzecz krajów rozwijających się i gospodarek w okresie transformacji;
• zapewnienia niezbędnych środków finansowych i zachęt w celu wypełnienia zobowiązań krajowych;
• składania raportów wszystkim pozostałym sygnatariuszom Konferencji Stron – zob. poniżej) dotyczących podjętych działań i ich skutków w celu wykonania zobowiązań wynikających z niniejszej konwencji;
• okresowego przekazywania sekretariatowi konwencji następujących informacji:
  • danych lub rzetelnych szacunków danych dotyczących całkowitej wielkości produkcji, importu i eksportu wszystkich substancji chemicznych wymienionych w załącznikach A i B;
  • wykazu wszystkich państw, z których importowano wszystkie takie substancje, oraz państw, do których eksportowano wszystkie takie substancje.

Na mocy konwencji ustanawia się:

• Konferencję Stron, w skład której wchodzą wszyscy sygnatariusze. Konferencja Stron:
  • spotyka się regularnie, a także podczas nadzwyczajnych sesji, o ile to konieczne;
  • dokonuje ciągłego przeglądu wdrażania niniejszej konwencji;
  • może ustanawiać podgrupy, które uzna za niezbędne;
  • współpracuje z organizacjami międzynarodowymi oraz z podmiotami międzyrządowymi i pozarządowymi;
  • ustanawia Komitet ds. Przeglądu Trwałych Zanieczyszczeń Organicznych, w skład którego wchodzą wyznaczeni przez rządy eksperci;
  • decyduje o ewentualnym zatwierdzeniu wniosku o umieszczenie danej substancji chemicznej w wykazach znajdujących się w załącznikach A, B i C;
  • dokonuje oceny efektywności niniejszej konwencji po raz pierwszy po upływie czterech lat od terminu wejścia w życie niniejszej konwencji, a następnie okresowo;
  • podejmuje działania w celu określenia i rozpatrzenia przypadków nieprzestrzegania postanowień konwencji oraz wszelkich proponowanych poprawek do konwencji;
• sekretariat, którego funkcje administracyjne sprawuje dyrektor wykonawczy Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska.

Po trzech latach od wejścia w życie niniejszej konwencji każdy z sygnatariuszy może wycofać się z konwencji poprzez przekazanie pisemnego zawiadomienia z rocznym wyprzedzeniem.

UE wypełnia swoje zobowiązania wynikające z konwencji, przyjmując:

• plany wdrożeniowe (na lata 2007, 2014, 2019, czwarty plan wdrożeniowy jest w trakcie realizacji);
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1021 z dnia 20 czerwca 2019 r. dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych (zob. streszczenie dokumentu).

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Konwencja weszła w życie w dniu 17 maja 2004 r.

KONTEKST

• Protokół do Konwencji z 1979 roku w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczący trwałych zanieczyszczeń organicznych był pierwszym prawnie wiążącym traktatem ograniczającym i eliminującym trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO). Protokół wszedł w życie w dniu 17 maja 2004 r.
• Konwencja sztokholmska początkowo obejmowała 12 TZO. Dodano do niej nowe substancje chemiczne i obecnie wykaz znajdujący się w załączniku A, w którym zakazuje się produkcji i stosowania takich substancji, z wyjątkiem ogólnych lub szczególnych wyłączeń, zawiera 22 substancje chemiczne. W załączniku B surowo ogranicza się produkcję i stosowanie DDT, pestycydu wykorzystywanego w wielu krajach rozwijających się.
• Konwencja została otwarta do podpisu w Sztokholmie w dniu 23 maja 2001 r. Do maja 2017 r. konwencję ratyfikowało 181 stron.
• Więcej informacji:
  • Trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO) (Komisja Europejska)
  • Unia Europejska i Konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych – ulotka (Komisja Europejska)
  • Konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNE DOKUMENTY

Konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Dz.U. L 209 z 31.7.2006, s. 3–29)

Decyzja Rady 2006/507/WE z dnia 14 października 2004 r. dotycząca zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (Dz.U. L 209 z 31.7.2006, s. 1–2)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1021 z dnia 20 czerwca 2019 r. dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych (wersja przekształcona) (Dz.U. L 169 z 25.6.2019, s. 45–77)

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2019/1021 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie przeglądu i aktualizacji drugiego planu wdrożeniowego Unii Europejskiej zgodnie z art. 8 ust. 4 rozporządzenia nr 850/2004 dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych (COM(2018) 848 final, 4.1.2019)

Protokół do Konwencji z 1979 roku w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczący trwałych zanieczyszczeń organicznych (POP) (Dz.U. L 81 z 19.3.2004, s. 37–71)

Decyzja Rady 2004/259/WE z dnia 19 lutego 2004 r. dotycząca zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Protokołu do Konwencji z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych (Dz.U. L 81 z 19.3.2004, s. 35–36)

Ostatnia aktualizacja: 04.09.2020