Regulacja rynku kryptoaktywów

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Rozporządzenie (UE) 2023/1114 w sprawie rynków kryptoaktywów

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Określa jednolite zasady dla emitentów kryptoaktywów, którzy do tej pory nie podlegali regulacjom wynikającym z innych aktów prawnych Unii Europejskiej (UE) dotyczących usług finansowych, oraz dla podmiotów świadczących usługi związane z takimi kryptoaktywami (dostawców usług w zakresie kryptoaktywów).

Zasady te obejmują:

• wymogi dotyczące przejrzystości i ujawniania informacji w odniesieniu do emisji, oferty publicznej i dopuszczenia kryptoaktywów do platform obrotu;
• udzielanie zezwoleń dostawcom usług w zakresie kryptoaktywów i emitentom tokenów powiązanych z aktywami i tokenów pieniądza elektronicznego oraz nadzór nad nimi;
• działania, organizacji i zarządzania emitentami i dostawcami usług związanych z kryptoaktywami;
• ochrona posiadaczy kryptoaktywów i klientów dostawców usług;
• środki zapobiegające wykorzystywaniu informacji poufnych, bezprawnemu ujawnianiu informacji niejawnych i manipulacjom na rynku.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rozporządzenie dotyczy emisji, publicznego oferowania i dopuszczania do obrotu kryptoaktywów oraz świadczenia usług związanych z kryptoaktywami.

Wyróżnia ono następujące rodzaje kryptoaktywów:

• tokeny będące pieniądzem elektronicznym lub tokeny będące e-pieniądzem (kryptoaktywa, które stabilizują swoją wartość w stosunku do jednej oficjalnej waluty);
• tokeny powiązane z aktywami (kryptoaktywa, które stabilizują swoją wartość w stosunku do innych aktywów lub koszyka aktywów);
• kryptoaktywa inne niż tokeny powiązane z aktywami lub tokeny będące e-pieniądzem.

Oferujący* lub osoby ubiegające się o dopuszczenie do obrotu kryptoaktywami innymi niż tokeny powiązane z aktywami i tokeny będące e-pieniądzem muszą:

• posiadać osobowość prawną*;
• publikować dokumenty informacyjne kryptoaktywów oraz wszelkie informacje marketingowe w swojej witrynie internetowej;
• prowadzić działalność w sposób rzetelny, uczciwy i profesjonalny;
• komunikować się z obecnymi i potencjalnymi nabywcami aktywów w sposób uczciwy, jasny i niewprowadzający w błąd;
• wykrywać wystąpienie potencjalnych konfliktów interesów, ujawniać takie konflikty interesów oraz nimi zarządzać;
• ponosić odpowiedzialność za naprawienie szkody w przypadku podania błędnych informacji w dokumencie informacyjnym;
• zapewnić posiadaczom kryptoaktywów prawo do odstąpienia.

Emitenci tokenów powiązanych z aktywami, którzy oferują je publicznie lub starają się o ich dopuszczenie do obrotu na platformie obrotu kryptoaktywami, muszą:

• być osobą prawną lub przedsiębiorstwem z siedzibą w UE;
• posiadać zezwolenie od państwa członkowskiego UE będącego ich krajem pochodzenia; lub
• być instytucją kredytową, która sporządza dokument informacyjny kryptoaktywów zatwierdzony przez właściwy organ krajowy;
• wykupić swoje tokeny powiązane z aktywami w dowolnym momencie na żądanie posiadaczy po wartości rynkowej powiązanych aktywów lub poprzez dostarczenie powiązanych aktywów;
• opublikować dokument informacyjny kryptoaktywów i jakąkolwiek komunikację marketingową w swojej witrynie internetowej oraz ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za nieprawidłowe informacje zawarte w dokumencie informacyjnym;
• prowadzić działalność w sposób rzetelny, uczciwy i profesjonalny;
• komunikować się z obecnymi i potencjalnymi nabywcami tokenów w sposób uczciwy, jasny i niewprowadzający w błąd;
• działać w najlepszym interesie posiadaczy tokenów i traktować ich jednakowo;
• ustanowić i utrzymywać skuteczne i przejrzyste procedury rozpatrywania skarg w sposób szybki, sprawiedliwy i spójny;
• wykrywać wystąpienie potencjalnych konfliktów interesów, ujawniać takie konflikty interesów oraz nimi zarządzać;
• utrzymywać przez cały czas rezerwę aktywów pokrywającą zobowiązania wobec posiadaczy tokenów oraz posiadać fundusze własne co najmniej równe najwyższej z następujących kwot:
  • 350 000 euro; lub
  • 2% średniej kwoty rezerwy aktywów; lub
  • jednej czwartej stałych kosztów pośrednich z poprzedniego roku.
• ustanowić plan naprawy i wykupu na wypadek niemożności wywiązania się ze swoich zobowiązań.

Emitenci tokenów będących e-pieniądzem, którzy oferują je publicznie lub starają się o ich dopuszczenie do obrotu na platformie obrotu kryptoaktywami, muszą:

• uzyskać zezwolenie jako instytucja kredytowa lub instytucja pieniądza elektronicznego;
• opublikować dokument informacyjny kryptoaktywów i jakąkolwiek komunikację marketingową w swojej witrynie internetowej oraz ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za nieprawidłowe informacje zawarte w dokumencie informacyjnym;
• przestrzegać przepisów dotyczących emisji i możliwości wykupu tokenów, a także ich oferowania do obrotu;
• emitować tokeny według wartości nominalnej w chwili otrzymania środków pieniężnych;
• na żądanie posiadacza odkupić tokeny w dowolnym momencie i po wartości nominalnej;
• inwestować otrzymane środki w bezpieczne aktywa obarczone niskim ryzykiem w tej samej walucie i deponować je na oddzielnym rachunku prowadzonym przez instytucję kredytową;
• ustanowić plan naprawy i wykupu na wypadek niemożności wywiązania się ze swoich zobowiązań.

Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) klasyfikuje tokeny oparte na aktywach i pieniądzu elektronicznym jako „znaczące”, jeśli spełnione są pewne kryteria, takie jak ich posiadacze, wartość lub transakcje przekraczające określone poziomy. W takich przypadkach emitenci takich znaczących tokenów powiązanych z aktywami i tokenów pieniądza elektronicznego podlegają dodatkowym wymogom, a EUNB sprawuje rolę nadzorczą.

Dostawcy usług związanych z kryptoaktywami muszą:

• posiadać osobowość prawną lub prowadzić działalność gospodarczą na podstawie zezwolenia wydanego przez organ krajowy jako dostawca usług w zakresie kryptoaktywów, z siedzibą w państwie członkowskim, w którym świadczą co najmniej część swoich usług, faktycznym zarządem i co najmniej jednym z dyrektorów przebywających na terytorium UE; lub
• w określonych okolicznościach być instytucją kredytową, centralnym depozytem papierów wartościowych, firmą inwestycyjną, operatorem rynku, instytucją pieniądza elektronicznego, spółką zarządzającą przedsiębiorstwem zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe lub alternatywnym funduszem inwestycyjnym.

Obowiązki wszystkich dostawców usług związanych z kryptoaktywami obejmują:

• działanie w sposób rzetelny, uczciwy i profesjonalny, a także w najlepszym interesie istniejących i potencjalnych klientów;
• przekazywanie klientom rzetelnych, jasnych i niewprowadzających w błąd informacji;
• niewprowadzania klientów celowo lub przez zaniedbanie w błąd w odniesieniu do rzeczywistych lub domniemanych korzyści związanych z jakimikolwiek kryptoaktywami, a także ostrzegania przed ryzykiem związanym z inwestycjami;
• udostępniać w widocznym miejscu w swojej witrynie internetowej ceny, koszty, zasady dotyczące opłat oraz wpływ poszczególnych kryptoaktywów na klimat i środowisko;
• stosować zabezpieczenia ostrożnościowe równe co najmniej wyższej z poniższych wartości:
  • minimalnych wymogów kapitałowych określonych w załączniku IV; lub
  • jednej czwartej stałych kosztów ogólnych poniesionych w poprzednim roku;
• zapewnić, że członkowie organu zarządzającego cieszą się nieposzlakowaną opinią i posiadają wiedzę, doświadczenie, umiejętności i czas, pozwalające im na skuteczne wykonywanie swoich obowiązków;
• wdrażać zasady i procedury zapobiegające praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu oraz innym przestępstwom;
• oddzielać kryptoaktywa i fundusze klientów od innych aktywów i nie wykorzystywać ich na własny rachunek;
• ustanowić i utrzymywać skuteczne i przejrzyste procedury rozpatrywania skarg klientów w sposób szybki, sprawiedliwy i spójny;
• utrzymywać i stosować skuteczne zasady mające na celu rozpoznawanie konfliktów interesów, przeciwdziałanie im, zarządzanie nimi i ich ujawnianie;
• podjąć, w przypadku outsourcingu dowolnych działań, wszelkie rozsądne działania w celu uniknięcia dodatkowego ryzyka;
• opracować plan kontrolowanego zakończenia działalności, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Szczegółowe zasady obejmują:

• przejęcia emitentów tokenów powiązanych z aktywami i dostawców usług związanych z kryptoaktywami;
• środki i zakazy mające na celu przeciwdziałanie nadużyciom na rynku, takim jak wykorzystywanie informacji wewnętrznych i nadużycia dotyczące informacji poufnych;
• uprawnienia i role organów krajowych, EUNB i Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych.

Rozporządzenie nie ma zastosowania do:

• kryptoaktywa, które podlegają innym unijnym aktom prawnym dotyczącym usług finansowych (np. takim, które kwalifikują się jako instrumenty finansowe, emerytury lub produkty ubezpieczeniowe);
• podmiotów świadczących usługi związane z kryptoaktywami wyłącznie na rzecz swoich spółek macierzystych lub zależnych, syndyków i zarządców w postępowaniach upadłościowych;
• Europejskiego Banku Centralnego i krajowych banków centralnych, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej, Europejskiego Mechanizmu Stabilności i międzynarodowych organizacji publicznych;
• kryptoaktywów, które są unikalne i które nie są „zamienne” z innymi kryptoaktywami;

Komisja Europejska przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej sprawozdania na różnych etapach wdrażania rozporządzenia, obejmujące:

• najnowsze informacje na temat kryptoaktywów (po 18 miesiącach);
• okresową ocenę rozporządzenia (po 24 miesiącach);
• stosowanie rozporządzenia (po 48 miesiącach).

Uprawnienia Komisji Europejskiej obejmują także przyjmowanie aktów delegowanych i wykonawczych.

Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych we współpracy z EUNB przedkłada Parlamentowi i Radzie publicznie dostępne sprawozdanie na temat stosowania przepisów i rozwoju sytuacji na rynkach kryptoaktywów. Pierwsze sprawozdanie zostanie przedłożone 12 miesięcy po wejściu w życie rozporządzenia, a następnie co roku.

Rozporządzenie zmienia:

• Dyrektywę 2013/36/UE (w sprawie wymogów kapitałowych);
• Dyrektywę (UE) 2019/1937 (w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE);
• Rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (ustanawiające Europejski Urząd Nadzoru Bankowego);
• Rozporządzenie (UE) nr 1095/2010 (ustanawiające Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych).

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 30 grudnia 2024 r. Jednak przepisy dotyczące tokenów powiązanych z aktywami (tytuł III) i tokenów pieniądza elektronicznego (tytuł IV) mają zastosowanie od 30 czerwca 2024 roku.

KONTEKST

• Przepisy te mają na celu zapewnienie jasności i pewności prawnej emitentom kryptoaktywów i dostawcom usług związanych z kryptoaktywami. Celem jest pobudzenie innowacji przy jednoczesnym zachowaniu stabilności finansowej i ochronie inwestorów przed ryzykiem.
• Przepisy te stanowią element pakietu dotyczącego finansów cyfrowych przyjętego przez Komisję we wrześniu 2020 roku. Przepisy te wspierają unijne regulacje w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym przepisy dotyczące informacji towarzyszących transferom pieniężnym.

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 150 z 9.6.2023, s. 40–205).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii dla UE w zakresie finansów cyfrowych (COM(2020) 591 final z 24.9.2020).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17–56).

Kolejne zmiany dyrektywy (UE) 2019/1937 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) (Dz.U. L 198 z 25.7.2019, s. 1–63).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym oraz uchylenia dyrektywy 2003/71/WE (Dz.U. L 168 z 30.6.2017, s. 12–82).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2341 z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami (IORP) (wersja przekształcona) (Dz.U. L 354 z 23.12.2016, s. 37–85).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniająca dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylająca dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35–127).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (wersja przekształcona) (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 349–496).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów (przekształcenie) (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 149–178).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 338–436).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 12–47).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/77/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 84–119).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II) (wersja przekształcona) (Dz.U. L 335 z 17.12.2009, s. 1–155).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (Dz.U. L 267 z 10.10.2009, s. 7–17).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie harmonizacji wymogów dotyczących przejrzystości informacji o emitentach, których papiery wartościowe dopuszczane są do obrotu na rynku regulowanym oraz zmieniająca dyrektywę 2001/34/WE (Dz.U. L 390 z 31.12.2004, s. 38–57).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 97/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 marca 1997 r. w sprawie systemów rekompensat dla inwestorów (Dz.U. L 84 z 26.3.1997, s. 22–31).

Ostatnia aktualizacja: 03.02.2023