Regulamin postępowania ustanawia zasady wewnętrznej organizacji Sądu i sposób prowadzenia postępowań przez Sąd. Sąd jest właściwy do rozpoznawania następujących spraw:

sprawy wnoszone przez osoby lub przedsiębiorstwa, dotyczące aktów instytucji Unii Europejskiej (UE), których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie, w tym:
- sprawy dotyczące stosunku pracy pomiędzy instytucjami unijnymi a ich personelem;
- sprawy z zakresu praw własności intelektualnej;
skargi skierowane przez państwa członkowskie UE przeciwko Komisji Europejskiej;
skargi skierowane przez państwa członkowskie przeciwko niektórym aktom Rady Unii Europejskiej;
skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez organy lub instytucje UE.

Praktyczne przepisy wykonawcze stanowią uzupełnienie regulaminu postępowania. Zostały one opracowane w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zasad regulaminu postępowania oraz zagwarantowania, że procedury sądowe będą przebiegały sprawnie i bez zakłóceń.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Sąd, wraz z Trybunałem Sprawiedliwości, stanowi jeden z sądów UE tworzących Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zadaniem tych organów jest zapewnienie jednolitej interpretacji i stosowania prawa UE.

Organizacja Sądu

Skład

Od 1 września 2019 roku, w ramach reformy unijnego systemu sądowego wprowadzonej rozporządzeniem (UE, Euratom) 2015/2422, w skład Sądu wchodzi dwóch sędziów z każdego państwa członkowskiego. Sędziowie wybierają spośród siebie prezesa Sądu i wiceprezesa Sądu na okres trzech lat. Sędziowie wykonują swoje funkcje w sposób bezstronny i niezależny. W wyjątkowych okolicznościach sędzia może otrzymać rolę rzecznika generalnego*. Sędziowie mianują sekretarza* na okres sześciu lat.

Tworzenie izb

W sprawach wnoszonych przed Sądem orzekają izby w składzie trzech lub pięciu sędziów, w niektórych przypadkach orzeka jeden sędzia. Sędziowie wybierają prezesów izb. Dla każdej sprawy wyznaczany jest jeden sędzia sprawozdawca (który przygotowuje wstępny projekt wyroku). Sąd może także obradować jako wielka izba (15 sędziów), gdy jest to wymagane z powodu złożoności materii prawnej lub wagi danej sprawy.

Regulamin został znowelizowany w 2023 roku, między innymi celem zapewnienia, by by częściowa specjalizacja izb, o której zdecydował Sąd, nie została pozbawiona skuteczności podczas zmiany składu izb raz na trzy lata.

Narady Sądu

Narady Sądu są niejawne. Po zakończeniu narady sędziowie wydają wspólny wyrok.

Język

Skarżący może wybrać dla swojej sprawy dowolny z 24 oficjalnych języków UE. Język ten jest następnie stosowany w pismach procesowych i wystąpieniach stron oraz w kontaktach Sądu ze stronami.

Jeżeli wniosek złożony przez instytucję dotyczy klauzuli zawartej w umowie zawartej przez UE lub w jej imieniu, niezależnie od tego, czy umowa ta podlega prawu publicznemu czy prywatnemu, zgodnie z art. 272 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, językiem postępowania musi być język umowy. Jeżeli umowa została sporządzona w więcej niż jednym języku, skarżący może wybrać jeden z nich.

Prawa i obowiązki pełnomocników i adwokatów

Pełnomocnicy (przedstawiciele państw członkowskich lub instytucji UE) i adwokaci korzystają z immunitetu obejmującego wypowiedzi ustne i pisemne odnoszące się do danej sprawy. Pisma i dokumenty dotyczące postępowania nie podlegają przeszukaniu ani zajęciu.

Adwokaci muszą przedstawić dokument poświadczający ich uprawnienia do występowania przed sądem państwa członkowskiego.

Procedura

Postępowanie może obejmować niektóre lub wszystkie kroki wymienione poniżej:

Etap pisemny (wymiana pism procesowych pomiędzy stronami):
- Ten etap postępowania rozpoczyna skarga sporządzona przez adwokata lub pełnomocnika i przekazana do sekretariatu*. Główne kwestie skargi są publikowane w komunikacie, we wszystkich oficjalnych językach, w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
- Sekretariat przekazuje skargę pozwanemu, który ma dwa miesiące na przedstawienie odpowiedzi na skargę.
- W przypadku skarg bezpośrednich skarżący może złożyć replikę w określonym terminie, na którą pozwany może odpowiedzieć w formie dupliki.
Istnieją określone zasady przetwarzania poufnych informacji lub dokumentów dotyczących bezpieczeństwa UE lub bezpieczeństwa państw członkowskich, lub utrzymania przez nie stosunków międzynarodowych.
Jeżeli strona uzna, że jej tożsamość powinna pozostać poufna, może złożyć wniosek do Sądu o „utajnienie” całej sprawy lub jej części.
Sąd może podjąć decyzję o ukryciu:
- imion i nazwisk osób fizycznych, zarówno stron, jak i osób trzecich, oraz wszelkich innych danych osobowych tych osób fizycznych wymienionych w dokumentach i informacjach, które odnoszą się do sprawy i do których opinia publiczna ma dostęp; lub
- danych innych niż dane osobowe osób fizycznych wymienionych w dokumentach i informacjach, do których dostęp ma opinia publiczna, jeżeli istnieją uzasadnione powody, dla których dane te nie powinny być ujawniane publicznie.
Dowolna osoba potrafiąca dowieść interesu prawnego w związku z wynikiem sprawy złożonej przed Sądem lub instytucjami państw członkowskich może być dopuszczona do sprawy w charakterze interwenienta. Osoba taka może złożyć oświadczenie popierające lub odrzucające żądania jednej ze stron, na co strony mogą następnie odpowiedzieć.
Etap ustny:
- Na wniosek jednej ze stron lub z własnej inicjatywy Sąd może postanowić o przeprowadzeniu rozprawy. W trakcie rozprawy sędziowie mogą zadawać pytania przedstawicielom stron. Następnie sędziowie naradzają się w oparciu o przygotowany przez sędziego sprawozdawcę projekt wyroku, który zostaje ogłoszony publicznie.
- W celu pokrycia kosztów reprezentacji przed Sądem może zostać udzielona pomoc prawna.
Tryb przyspieszony:
- Ten tryb pracy pozwala Sądowi na szybkie rozpoznanie istoty sporu w przypadku spraw uznanych za szczególnie pilne. Wniosek o zastosowanie trybu przyspieszonego składa skarżący lub pozwany. O zastosowaniu takiego trybu może także zdecydować Sąd z własnej inicjatywy.

Zawieszenie lub inne środki tymczasowe

Postępowanie przed Sądem nie zawiesza zaskarżonego aktu prawnego. Jednakże Sąd może wydać postanowienie o zawieszeniu lub zastosowaniu środków tymczasowych, gdy zostaną spełnione określone warunki. Postanowienie jest tymczasowe i nie przesądza o decyzji Sądu w postępowaniu głównym.

Postępowanie w sprawach z zakresu własności intelektualnej

Takie postępowanie dotyczy skarg skierowanych przeciwko decyzjom Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej dotyczącym stosowania przepisów prawa własności intelektualnej oraz przeciwko decyzjom Wspólnotowego Urzędu Ochrony Odmian Roślin dotyczącym praw do ochrony odmian roślin.
Regulamin postępowania ustanawia procedury dla stron postępowania, składania skarg i odpowiedzi.
Strony zainteresowane inne niż skarżący mogą występować w charakterze interwenienta w trakcie procedury i mają te same prawa co strony główne.

Mechanizm spraw pilotażowych i wspólne rozprawy

Jeżeli co najmniej dwie sprawy rozpatrywane przez Sąd dotyczą tego samego zagadnienia prawnego, a Sąd pragnie uniknąć równoległego rozpatrywania tych spraw, co najmniej jedna z tych spraw może zostać odroczona w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie sprawy, która najlepiej nadaje się do zbadania tego zagadnienia, określanej jako sprawa pilotażowa.

Aby umożliwić bardziej efektywne rozpatrywanie niektórych spraw, można zorganizować wspólne rozprawy dotyczące dwóch lub większej liczby podobnych spraw.

Wideokonferencje

W przypadku, gdy ze względów zdrowotnych, bezpieczeństwa lub innych poważnych przyczyn przedstawiciel strony nie może uczestniczyć w rozprawie osobiście, na jego wniosek może uzyskać zgodę na udział w rozprawie za pośrednictwem wideokonferencji.

e-Curia

Od 2018 roku istnieje obowiązek korzystania z e-Curia, czyli aplikacji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej umożliwiającej pełnomocnikom stron w sprawach rozpatrywanych przed Sądem wymianę pism procesowych z sekretariatem Sądu wyłącznie drogą elektroniczną.

Praktyczne przepisy wykonawcze do regulaminu postępowania

Wyjaśniają one, uszczegóławiają i uzupełniają niektóre przepisy regulaminu postępowania. Wiele z tych przepisów dotyczy między innymi składania dokumentów i pism procesowych, ich przedstawiania i tłumaczenia oraz tłumaczenia ustnego na rozprawach.

Od 2015 roku były one kilkakrotnie zmieniane, po raz ostatni w listopadzie 2022 roku, w celu uzupełnienia lub dostosowania do nowych przepisów dotyczących przetwarzania danych, wspólnych rozpraw i wideokonferencji na rozprawach. Najnowsze zmiany doprecyzowują sposób wykonywania niektórych zadań sekretariatu, w szczególności tych związanych z prowadzeniem sekretariatu, prowadzeniem akt sprawy i kontrolą akt sprawy, w szczególności w świetle zmian wprowadzonych podczas pandemii COVID-19. Uwzględniają one również zmiany wynikające z cyfryzacji postępowań sądowych.

OD KIEDY OBOWIĄZUJE REGULAMIN POSTĘPOWANIA?

Regulamin obowiązuje od dnia 1 lipca 2015 roku. Zastąpił on oryginalny regulamin, który obowiązywał od dnia 2 maja 1991 roku. Najnowsze nowelizacje obowiązują od 1 kwietnia 2023 roku.

Praktyczne przepisy wykonawcze mają zastosowanie od dnia 1 lipca 2015 roku. Zmiany wprowadzone w 2022 roku obowiązują od 1 kwietnia 2023 roku.

KONTEKST

Więcej informacji:

Sąd – prezentacja (Curia – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej)
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) (Unia Europejska)

KLUCZOWE POJĘCIA

Rzecznik generalny. Rzecznicy generalni wspierają Trybunał Sprawiedliwości UE przygotowując bezstronne i niezależne opinie w przydzielonych im sprawach. Sędziowie biorą pod uwagę te opinie przed wydaniem wyroku (zob. art. 252 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej). Opinie rzeczników generalnych nie są wiążące, jednak Trybunał często kieruje się nimi wydając wyroki. W Sądzie nie ma stałych rzeczników generalnych, jednakże mogą być powoływani w razie potrzeby.

Sekretarz. Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie, przekazywanie i sprawowanie pieczy nad wszystkimi dokumentami związanymi ze sprawą oraz, z upoważnienia prezesa Sądu, za administrację Sądu (zob. „Sekretariat” poniżej).

Sekretariat. Odpowiada za prowadzenie akt spraw zawisłych, prowadzenie rejestru, do którego wpisywane są wszystkie pisma procesowe, oraz za prowadzenie korespondencji ze stronami spraw.

GŁÓWNE DOKUMENTY

Regulamin postępowania przed Sądem (Dz.U. L 105 z 23.4.2015, s. 1–66).

Praktyczne przepisy wykonawcze do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 152 z 18.6.2015, s. 1–30).

Zmiana regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 217 z 12.8.2016, s. 71).

Zmiana regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 217 z 12.8.2016, s. 72).

Zmiany do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 217 z 12.8.2016, s. 73–77).

Zmiany do Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 217 z 12.8.2016, s. 78–80).

Zmiany do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 240 z 25.9.2018, s. 67).

Zmiany do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 240 z 25.9.2018, s. 68–71).

Zmiany do Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 294 z 21.11.2018, s. 23–43).

Zmiany do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 44 z 14.2.2023, s. 8–14).

Zmiany do Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. L 73 z 10.3.2023, s. 58–66).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2016/1192 z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie przekazania Sądowi właściwości do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów między Unią Europejską a jej pracownikami (Dz.U. L 200 z 26.7.2016, s. 137–139).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2015/2422 z dnia 16 grudnia 2015 r. zmieniające Protokół nr 3 w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Dz.U. L 341 z 24.12.2015, s. 14–17).

Ostatnia aktualizacja: 31.03.2023

Top