Ku dynamicznej europejskiej przestrzeni badawczej

Komunikat dotyczący europejskiej przestrzeni badawczej (EPB) z września 2014 r. stanowi drugie sprawozdanie z postępu prac w ramach EPB. Podkreśla on znaczne postępy podmiotów partnerstwa w ramach EPB - krajów UE, organizacji badawczych oraz Komisji Europejskiej - w tworzeniu jednolitego rynku w zakresie badań. Wymienia również wyzwania, które stoją na drodze do realizacji EPB.

AKT

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego: Europejska przestrzeń badawcza - Sprawozdanie z postępu prac za 2014 r. (COM(2014) 575 final z 15.9.2014)

STRESZCZENIE

Komunikat dotyczący europejskiej przestrzeni badawczej (EPB) z września 2014 r. stanowi drugie sprawozdanie z postępu prac w ramach EPB. Podkreśla on znaczne postępy podmiotów partnerstwa w ramach EPB - krajów UE, organizacji badawczych oraz Komisji Europejskiej - w tworzeniu jednolitego rynku w zakresie badań. Wymienia również wyzwania, które stoją na drodze do realizacji EPB.

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEGO KOMUNIKATU?

Główny wniosek komunikatu potwierdza, że na szczeblu europejskim istnieją odpowiednie warunki do utworzenia europejskiej przestrzeni badawczej (EPB) umożliwiającej swobodny przepływ naukowców, wiedzy naukowej i technologii. Realizacja EPB jest jednak stopniowo zachodzącym procesem, zatem wymagane jest wprowadzenie reform, głównie na szczeblu krajowym, aby umożliwić działanie EPB.

W sprawozdaniu potwierdzono, że wdrożono następujące czynniki pomyślnego urzeczywistnienia EPB wskazane w komunikacie dotyczącym EPB z 2012 r.:

• kraje UE w coraz większym stopniu przyjmują działania na rzecz wsparcia EPB i znajdują one odzwierciedlenie w krajowych programach reform,
• UE włączyła EPB do semestru europejskiego (rocznego programu rzecz koordynacji polityki gospodarczej). UE zapewnia również znaczne finansowanie na rzecz działań EPB i promuje otwartą rekrutację, otwarty dostęp do publikacji i danych, a także równość płci poprzez program „Horyzont 2020” ,
• organizacje badawcze, takie jak podmioty finansujące badania i instytucje badawcze, wykazały silne poparcie dla programu EPB,
• ustanowiono mechanizm monitorujący EPB, który dostarcza danych na temat poziomu postępów na szczeblu krajowym i instytucjonalnym.

Słabe strony działalności badawczej

• Chociaż prawie wszystkie kraje UE wdrożyły krajowe strategie badań naukowych, ich podejście do sposobu rozdziału środków finansowych na badania naukowe nadal bardzo się różni. Brak jest w Europie uzgodnionych standardów dotyczących podstawowych zasad międzynarodowej wzajemnej weryfikacji.
• Wymagane są dodatkowe szkolenia doktorantów w UE, aby dysponowali oni odpowiednimi umiejętnościami potrzebnymi do pracy poza szkolnictwem wyższym.
• Coraz więcej krajów UE stosuje otwartą rekrutację na stanowiska w publicznych instytucjach badawczych, jednak poziom wykorzystania tej procedury jest nierówny pomiędzy krajami, instytutami badawczymi i klasami.
• W ponad połowie krajów UE prowadzone są inicjatywy wspierające równość płci w dziedzinie badań naukowych, ale tempo realnych zmian jest zbyt powolne.
• Kraje EU poczyniły znaczne postępy w zakresie zapewniania otwartego dostępu do publikacji wyników badań (publikacji i danych) oraz opracowywania krajowych strategii dotyczących transferu wiedzy, ale w obu tych obszarach wymagane są dalsze działania.

W sprawozdaniu dotyczącym postępów podkreślono, że kraje UE muszą opracować plany działań w dziedzinie EPB do połowy 2015 r. Plany te powinny doprowadzić do wdrożenia inicjatyw odpowiadających potrzebom poszczególnych państw.

Przyszłe wyzwania

Aby zmaksymalizować potencjał europejskich otwartych systemów badawczych i promować innowacje, EPB musi skupić się na nowych priorytetach i postępach w dziedzinie badań naukowych, a także dostarczać zrównoważone rozwiązania problemów społecznych. Rosnące zapotrzebowanie na uczciwość i odpowiedzialność badań naukowych, a także dążenie do nowego sposobu prowadzenia i udostępniania badań (czyli otwartej nauki), oznaczają, że główną rolę w jej sukcesie odegrają zainteresowane strony.

Ostatnia aktualizacja: 13.05.2015