Program kosmiczny UE (2021–2027) – Agencja Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Rozporządzenie (UE) 2021/696 ustanawiające program kosmiczny UE i Agencję Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego

Decyzja (WPZiB) 2021/698 w sprawie bezpieczeństwa systemów i usług wdrażanych, udostępnianych i użytkowanych w ramach unijnego programu kosmicznego, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo UE

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA I DECYZJI?

• Rozporządzenie (UE) 2021/696 ustanawia program kosmiczny Unii Europejskiej (UE) na lata 2021–2027 oraz Agencję Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA). Celem programu jest utrzymanie wiodącej pozycji UE w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, zagwarantowanie utrzymania przez UE konkurencyjności w nowej gospodarce kosmicznej oraz wypracowanie odpowiedzi na niektóre z najpilniejszych wyzwań współczesności, takich jak przeciwdziałanie zmianie klimatu i stymulowanie innowacji technologicznych.
• Decyzja (WPZiB) 2021/698 określa obowiązki Rady Unii Europejskiej oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w zakresie zagrożeń dla bezpieczeństwa UE związanych z systemami i usługami ustanowionymi w ramach programu kosmicznego UE oraz w ramach unijnego programu bezpiecznej łączności (2023–2027) – zob. streszczenie.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Cele

Program kosmiczny UE ma następujące cele główne:

• dostarczanie lub przyczynianie się do nieprzerwanego dostarczania aktualnych i, w stosownych przypadkach, bezpiecznych danych, informacji i usług o wysokiej jakości związanych z przestrzenią kosmiczną, zaspokajające obecne i przyszłe potrzeby oraz umożliwiające wspieranie priorytetów politycznych UE;
• maksymalizowanie korzyści społeczno-gospodarczych i pobudzenie tym samym wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy, a także propagowanie jak najszerszego upowszechnienia i wykorzystania danych, informacji i usług świadczonych przez komponenty programu, zarówno na obszarze UE, jak i poza nim, przy jednoczesnym zapewnieniu synergii i komplementarności z programem Horyzont Europa (rozporządzenie (UE) 2021/695 – zob. streszczenie);
• wzmacnianie bezpieczeństwa i ochrony UE i państw członkowskich UE oraz wzmacnianie autonomii UE, w szczególności pod względem technologii;
• wspieranie roli UE w globalnym sektorze kosmicznym, zachęcanie do współpracy międzynarodowej, wzmacnianie unijnej dyplomacji kosmicznej i wzmacnianie pozycji UE, jeżeli chodzi o mierzenie się z globalnymi wyzwaniami, wspieranie ogólnoświatowych inicjatyw oraz podnoszenie świadomości na temat przestrzeni kosmicznej jako wspólnego dziedzictwa ludzkości;
• zwiększanie bezpieczeństwa, ochrony i zrównoważonego charakteru wszystkich działań w przestrzeni kosmicznej dotyczących obiektów kosmicznych i rozprzestrzeniania się śmieci kosmicznych, a także środowiska kosmicznego.

Rozporządzenie określa też szereg celów szczegółowych, w tym:

• zapewnienie, w perspektywie długoterminowej, najnowocześniejszych i bezpiecznych usług pozycjonowania, nawigacji i pomiaru czasu oraz zapewnienie ciągłości i niezawodności usług za pośrednictwem Galileo i europejskiego systemu wspomagania satelitarnego;
• dostarczanie, za pośrednictwem systemu Copernicus i w sposób długoterminowo stabilny, dokładnych i wiarygodnych danych i informacji pochodzących z obserwacji Ziemi, informacji i usług zintegrowanych z innymi źródłami danych w celu wspierania kształtowania, realizacji i monitorowania polityki i działania UE i jej państw członkowskich w oparciu o wymogi użytkowników;
• rozwijanie zdolności do monitorowania, śledzenia i identyfikacji obiektów kosmicznych i śmieci kosmicznych poprzez system obserwacji i świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej, w tym trzy podkomponenty:
  • obserwacja i śledzenie obiektów kosmicznych,
  • zdarzenia pogody kosmicznej,
  • obiekty bliskie Ziemi;
• zapewnienie długoterminowej dostępności niezawodnych, bezpiecznych i racjonalnych pod względem kosztów usług łączności satelitarnej dla użytkowników unijnego programu rządowej komunikacji satelitarnej;
• wspieranie niezależnego, bezpiecznego i racjonalnego pod względem kosztów dostępu do przestrzeni kosmicznej, z uwzględnieniem podstawowych interesów UE w zakresie bezpieczeństwa;
• wspieranie rozwoju silnej gospodarki kosmicznej UE, w tym m.in. poprzez wzmacnianie konkurencyjności, innowacyjności, przedsiębiorczości, umiejętności i budowania potencjału we wszystkich państwach członkowskich i regionach UE, ze szczególnym uwzględnieniem małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw typu start-up.

Zarządzanie

Rozporządzenie ustanawia EUSPA, która zastępuje Agencję Europejskiego GNSS i jest jej następcą. Usprawnia także zarządzanie, przydzielając wyraźnie określone zadania różnym zaangażowanym instytucjom i agencjom:

• Komisji Europejskiej (instytucji odpowiedzialnej za ogólne zarządzanie programem);
• EUSPA (podmiotowi zarządzającemu eksploatacją Galileo i europejskiego systemu wspomagania satelitarnego oraz odpowiedzialnemu za bezpieczeństwo i rozwój aplikacji w segmencie wykorzystania danych satelitarnych (downstream) w odniesieniu do wszystkich komponentów programu kosmicznego); oraz
• Europejskiej Agencji Kosmicznej (podmiotowi odpowiedzialnemu za badania i rozwój).

Finansowanie

• Program będzie realizowany w okresie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027.
• Budżet programu wynosi 14,8 mld EUR.
• W rozporządzeniu określono formy unijnego finansowania, zasady przyznawania takiego finansowania oraz zasady realizacji programu.

Uczestnictwo w partnerstwie ds. obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych (SST)

W decyzji wykonawczej (UE) 2022/1245 ustanowiono przepisy i procedury dotyczące uczestnictwa państw członkowskich w partnerstwie ds. SST. Partnerstwo ds. SST, o którym mowa w art. 58 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2021/696, powinno przejąć działania prowadzone przez konsorcjum SST w zakresie świadczenia usług SST na szczeblu UE, zapewniając jednocześnie płynne przejście i ciągłość świadczenia usług.

System SST to sieć czujników naziemnych i rozmieszczonych w przestrzeni kosmicznej zdolnych do obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych, która posiada zdolności przetwarzania danych w celu dostarczania danych, informacji i usług na temat obiektów kosmicznych, które orbitują wokół Ziemi.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE I DECYZJA MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie i decyzja mają zastosowanie od 1 stycznia 2021 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Polityka przestrzeni kosmicznej Unii Europejskiej (Komisja Europejska)
• Program kosmiczny UE (Komisja Europejska)
• Copernicus (strona internetowa)
• Copernicus (Komisja Europejska)
• Galileo (streszczenie)
• Galileo (Komisja Europejska)
• Europejski system wspomagania satelitarnego (Komisja Europejska)
• Unijny program rządowej komunikacji satelitarnej (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/696 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające Unijny program kosmiczny i Agencję Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 912/2010, (UE) nr 1285/2013 i (UE) nr 377/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE (Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 69–148).

Decyzja Rady (WPZiB) 2021/698 z dnia 30 kwietnia 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa systemów i usług wdrażanych, udostępnianych i użytkowanych w ramach Unijnego programu kosmicznego i unijnego programu bezpiecznej łączności, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo Unii, oraz uchylenia decyzji 2014/496/WPZiB (Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 178–182).

Kolejne zmiany do decyzji (WPZiB) 2021/698 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/588 z dnia 15 marca 2023 r. ustanawiające unijny program bezpiecznej łączności na lata 2023–2027 (Dz.U. L 79 z 17.3.2023, s. 1–39).

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2022/1245 z dnia 15 lipca 2022 r. ustanawiająca przepisy i procedury dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/696 w odniesieniu do uczestnictwa państw członkowskich w podkomponencie SST, ustanowienia partnerstwa ds. SST i opracowywania wstępnych kluczowych wskaźników efektywności (Dz.U. L 190 z 19.7.2022, s. 166–190).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” oraz zasady uczestnictwa i upowszechniania obowiązujące w tym programie oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1290/2013 i (UE) nr 1291/2013 (Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 1–68).

Rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027 (Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 11–22).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2023