Program UE dla zdrowia (2021–2027)

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2021/522 w sprawie ustanowienia Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia („Program UE dla zdrowia”) na lata 2021–2027

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Ustanawia ono program UE dla zdrowia, który, podobnie jak wieloletnie ramy finansowe Unii Europejskiej (UE), obowiązuje na lata 2021–2027. W rozporządzeniu określono:

• cele ogólne i szczegółowe;
• formy i zasady finansowania unijnego.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Program ten zapewnia UE wartość dodaną, przyrost wydajności oraz skutki o wartości dodanej, których nie mogłyby przynieść działania podjęte na poziomie krajowym. Dodatkowo program wspiera i uzupełnia polityki krajowe w celu promowania i poprawy zdrowia ludzkiego w Europie, a także zapewnia ochronę zdrowia ludzkiego we wszystkich unijnych politykach i działaniach zgodnie z podejściem „Jedno zdrowie”*.

Cztery cele ogólne rozporządzenia są następujące:

• poprawa i wspieranie zdrowia w UE;
• ochrona ludności przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowia;
• ulepszenie produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz produktów istotnych w kontekście kryzysu;
• wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej poprzez poprawę ich odporności i efektywności zasobów.

Są one rozszerzone o10 celów szczegółowych:

• Poprawa i promowanie zdrowia w UE; w tym celu program wesprze:
  • działania na rzecz profilaktyki chorób i promocji zdrowia;
  • międzynarodowe inicjatywy na rzecz zdrowia i współpracę.
• Wzmocnienie zdolności państw członkowskich UE i samej Unii w zakresie reagowania na transgraniczne zagrożenia zdrowia; w tym celu program wesprze:
  • zapobieganie transgranicznym zagrożeniom zdrowia oraz gotowość i szybkie reagowanie na nie;
  • działania uzupełniające krajowe gromadzenie zapasów podstawowych produktów istotnych w kontekście kryzysu;
  • tworzenie rezerw personelu medycznego, pracowników służby zdrowia i personelu pomocniczego.
• Przyczynienie się do reagowania na rosnące zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną oraz przyczynienie się do sprawiedliwszej ochrony zdrowia publicznego poprzez:
  • wspieranie większej dostępności, podaży i przystępności cenowej produktów leczniczych, wyrobów medycznych oraz produktów istotnych w kontekście kryzysu.
• Poprawa odporności i efektywności zasobów systemów opieki zdrowotnej; w tym celu program UE dla zdrowia wesprze działania przyczyniające się do:
  • wzmocnienia danych dotyczących zdrowia oraz narzędzi i usług cyfrowych, a także transformacji cyfrowej systemów opieki zdrowotnej;
  • zwiększenia dostępu do opieki zdrowotnej;
  • opracowywania i wdrażania unijnych przepisów dotyczących zdrowia oraz popartego dowodami podejmowania decyzji;
  • zintegrowanych działań systemów opieki zdrowotnej państw członkowskich.

Załącznik I do rozporządzenia zawiera wykaz wielu różnych działań kwalifikujących się do finansowania z UE w ramach każdego z 10 celów szczegółowych. Odbiorcy muszą potwierdzić i zapewnić eksponowanie finansowania unijnego, które otrzymują.

W przypadku poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia lub sytuacji nadzwyczajnej w zakresie zdrowia publicznego, Komisja Europejska może:

• udzielać zamówień wspólnie z państwami członkowskimi, gdy nabywają one, wynajmują lub leasingują zamawiane przedmioty;
• udzielać zamówień w imieniu państw członkowskich na podstawie umowy;
• udzielać zamówień, działając w charakterze hurtownika, na kupowanie, gromadzenie, sprzedaż lub darowanie towarów i usług na rzecz państw członkowskich oraz wybranych organizacji partnerskich.

Budżet tego siedmioletniego programu to 2 446 000 000 EUR (według cen bieżących). Kwota ta zostaje powiększona o dodatkowe 2 900 000 000 EUR (według cen z 2018 r.) ze środków wieloletnich ram finansowych. Łączne środki w kwocie 5,3 miliarda euro są dystrybuowane zgodnie z następującymi kryteriami:

• promocja zdrowia i zapobieganie chorobom: zapewnione co najmniej 20 %;
• zamówienie uzupełniające krajowe zapasy podstawowych produktów istotnych w kontekście kryzysu: zapewnione maksymalnie 12,5 %;
• globalne zobowiązania i inicjatywy w dziedzinie zdrowia: zapewnione maksymalnie 12,5 %;
• wydatki administracyjne: zapewnione maksymalnie 8 %.

Program może zapewniać finansowanie w dowolnej formie przewidzianej w rozporządzeniu finansowym (Rozporządzenie (UE, Euratom) 2018/1046 – zobacz streszczenie), w szczególności w postaci dotacji, nagród i zamówień. Dotacje nie powinny przekraczać 60 % kosztów kwalifikowalnych projektu, jednak wkład ten może wzrosnąć do 80 % w przypadkach „wyjątkowej użyteczności”, zdefiniowanych w art. 8 rozporządzenia. Dotacje można wykorzystać na sfinansowanie 100 % kosztów kwalifikowalnych w przypadku projektów europejskich sieci referencyjnych lub innych sieci ponadnarodowych definiowanych przez unijne przepisy oraz, w określonych okolicznościach, w przypadku projektów Światowej Organizacji Zdrowia.

Państwa trzecie mogą uczestniczyć w programie w określonych okolicznościach oraz wyłącznie w sytuacji, gdy są stowarzyszone z programem. Państwa niebędące członkami UE stowarzyszone z programem oraz podmioty prawne mające siedzibę w państwie niebędącym członkiem UE stowarzyszonym z programem kwalifikują się do otrzymania wszystkich możliwości finansowania w ramach programu UE dla zdrowia. Do programu UE dla zdrowia w ostatnim okresie (sierpień 2022 r.) dołączyły Islandia, Norwegia i Ukraina.

Zasady zarządzania zakładają utworzenie konsultacyjnej grupy sterującej ds. Programu UE dla zdrowiaskładającej się z Komisji oraz przedstawicieli krajowych. Grupa ta:

• zapewnia spójność i komplementarność między krajowymi politykami zdrowotnymi oraz między programem a innymi środkami UE;
• monitoruje realizację programu i proponuje wszelkie niezbędne dostosowania;
• spotyka się co najmniej trzy razy w roku, co umożliwia wymianę poglądów między państwami członkowskimi.

Komisję wspomaga Komitet ds. Programu UE dla zdrowia, który wydaje opinię przed przyjęciem przez Komisję corocznego programu prac. Jeśli Komitet nie wyda opinii lub jeśli wyda opinię negatywną, Komisja nie może przyjąć programu prac.

Komisja:

• konsultuje się z grupą sterującą, przygotowując coroczne programy prac, a także informuje Parlament Europejski przed ostatnim spotkaniem grupy sterującej o wyniku takich spotkań;
• stara się poznać poglądy stosownych zainteresowanych stron, w tym społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pacjentów, na temat priorytetów i kierunków strategicznych rocznego programu prac, a także potrzeb, jakie należy uwzględnić, oraz osiągniętych wyników;
• realizuje Program UE dla zdrowia poprzez coroczne programy prac, które uchwala po otrzymaniu pozytywnej opinii państw członkowskich w komitecie programu;
• przedstawi Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu oraz Komitetowi Regionów ocenę okresową programu nie później niż 31 grudnia 2024 r. oraz ocenę końcową nie później niż na koniec 2031 r.;
• prowadzi kampanie informacyjno-komunikacyjne na temat programu;
• jest uprawniona do przyjmowania aktów wykonawczych i delegowanych.

Załącznik II obejmuje 23 wskaźniki służące do oceny postępów realizacji programu.

Rozporządzenie to uchyla rozporządzenie (UE) nr 282/2014 ze skutkiem od 1 stycznia 2021 r.; przejście do realizacji Programu UE dla zdrowia regulują przepisy przejściowe.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 01 stycznia 2021 r.

KONTEKST

• Program UE dla zdrowia jest odpowiedzią UE na kryzys spowodowany pandemią COVID-19, który wywarł ogromny wpływ na pacjentów, personel medyczny i personel opieki zdrowotnej, a także na same systemy opieki zdrowotnej w Europie.
• Program to coś więcej niż tylko reakcja na kryzys; ma on wzmocnić odporność systemów opieki zdrowotnej, przy czym realizowane działania będą się w dużej mierze skupiać na długofalowych problemach zdrowotnych.
• Więcej informacji:
  • EU4health 2021–2027 – wizja zdrowszej Unii Europejskiej (Komisja Europejska)

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/522 z dnia 24 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia („„Program UE dla zdrowia””) na lata 2021–2027 oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 282/2014 (Dz.U. L 107 z 26.3.2021, s. 1–29).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej (Dz.U. L 88 z 4.4.2011, s. 45–65).

Kolejne zmiany dyrektywy 2011/24/UE zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 10.08.2022