Nadanie krajowym organom ochrony konkurencji uprawnień w celu skutecznego egzekwowania prawa

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa (UE) 2019/1 nadająca organom ochrony konkurencji państw UE uprawnienia w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego UE

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Dyrektywa:

• zapewnia krajowym organom ochrony konkurencji państw UE niezbędne gwarancje niezależności, zasoby i uprawnienia w zakresie egzekwowania prawa oraz nakładania kar, tak aby były one w stanie skutecznie zapobiegać porozumieniom lub praktykom ograniczającym konkurencję na obszarze swojej właściwości;
• obejmuje sytuacje, w których postanowienia dotyczące porozumień antykonkurencyjnych zakazanych na mocy art. 101 (kartele*) i 102 (nadużycie pozycji dominującej*) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) są stosowane jako samodzielne podstawy prawne lub równolegle z krajowymi przepisami prawa konkurencji;
• przewiduje, że organy ochrony konkurencji mają udzielać sobie wzajemnie pomocy, tak aby przedsiębiorstwa nie mogły uniknąć odpowiedzialności, co ma zapewnić sprawne funkcjonowanie jednolitego rynku UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Krajowe organy ochrony konkurencji mogą:

• przeprowadzać niezapowiedziane kontrole przedsiębiorstw, w tym wchodzić do lokali, sprawdzać rejestry, opieczętowywać nieruchomości i zadawać pytania pracownikom;
• przeszukiwać domy i mieszkania dyrektorów, kadry zarządzającej i pracowników przedsiębiorstw, jeżeli zachodzi podejrzenie, że mogą się tam znajdować księgi lub inne rejestry;
• zobowiązywać przedsiębiorstwa do przekazania wszelkich niezbędnych informacji w określonym i rozsądnym terminie;
• wzywać na przesłuchania przedstawicieli przedsiębiorstw;
• nakazywać zaprzestanie wszelkich niezgodnych z prawem praktyk, podejmować odpowiednie działania, co obejmuje nakładanie środków zaradczych o charakterze behawioralnym i strukturalnym, nakładać środki tymczasowe lub nadawać moc wiążącą zobowiązaniom zaproponowanym przez przedsiębiorstwa;
• nakładać skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary w toku prowadzonych przez siebie postępowań lub występować o ich nałożenie w postępowaniu sądowym innym niż karne nie tylko w odniesieniu do naruszeń art. 101 i 102 TFUE, ale także w sytuacji, w której przedsiębiorstwa umyślnie lub w wyniku zaniedbania nie współpracują z nimi przy wykonywaniu przez nie uprawnień dochodzeniowych;
• nakładać skuteczne, proporcjonalne i odstraszające okresowe kary pieniężne w celu przymuszenia przedsiębiorstwa do współpracy przy wykonywaniu przez nie uprawnień dochodzeniowych i decyzyjnych;
• wprowadzić programy łagodzenia kar, które służą zachęcaniu przedsiębiorstw do zgłaszania informacji o uczestnictwie w kartelach na terenie UE;
• zapewniać sobie wzajemną pomoc, tak aby na przykład przedsiębiorstwa dysponujące aktywami w innych państwach UE nie mogły uchylić się od zapłaty kary.

Pracownicy tych organów:

• działają niezależnie od wpływów politycznych lub innych wpływów zewnętrznych;
• nie mogą się zwracać o instrukcje do rządu ani innego podmiotu publicznego lub prywatnego, a także przyjmować od nich żadnych instrukcji;
• powstrzymują się od działań niezgodnych z wykonywaniem swoich obowiązków;
• nie zajmują się postępowaniami, które mogłyby skutkować konfliktami interesów, w rozsądnym okresie po zakończeniu zatrudnienia w krajowym organie ochrony konkurencji.

Osoby podejmujące najważniejsze decyzje dotyczące egzekwowania prawa są chronione przed arbitralnymi zwolnieniami i mogą zostać zwolnione wyłącznie w przypadku uznania je za winne poważnego uchybienia lub w przypadku, gdy przestają spełniać warunki wymagane do wykonywania swoich obowiązków.

Członkowie organu decyzyjnego organu ochrony konkurencji są wybierani, rekrutowani lub mianowani w jasny i przejrzysty sposób.

Państwa UE zapewniają, że organy ochrony konkurencji:

• szanują prawo do obrony, w tym prawo do bycia wysłuchanym i prawo do skutecznego środka odwoławczego przed sądem;
• prowadzą postępowania dotyczące egzekwowania prawa w rozsądnych ramach czasowych;
• mają wystarczającą liczbę wykwalifikowanych pracowników oraz wystarczające zasoby finansowe, techniczne i technologiczne niezbędne do wykonywania swoich obowiązków;
• udzielają organom z innych państw UE pomocy w zakresie notyfikowania dokumentów proceduralnych lub transgranicznego regulowania kar.

Kary nakładane na przedsiębiorstwa z tytułu niezgodnych z prawem zachowań:

• odzwierciedlają wagę naruszenia i czas jego trwania;
• mogą maksymalnie wynosić co najmniej 10% całkowitego światowego obrotu przedsiębiorstwa w roku obrotowym poprzedzającym wydanie decyzji w sprawie nałożenia kary.

Program łagodzenia kar daje przedsiębiorstwu ujawniającemu fakt swojego uczestnictwa w tajnym kartelu*:

• zwolnienie z kar, jeśli jako pierwsze przedstawia ono dowody, które umożliwiają organom ochrony konkurencji przeprowadzanie ukierunkowanej kontroli lub które w wystarczający sposób umożliwiają temu organowi stwierdzenie naruszenia;
• możliwość obniżenia kar, jeśli przedstawia ono dowody mające znaczącą wartość dodaną do celów udowodnienia naruszenia i pozostające w związku z dowodami posiadanymi już przez organy ochrony konkurencji.

Do dnia 12 grudnia 2024 r. Komisja Europejska przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z transpozycji i wykonania dyrektywy.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od 3 lutego 2019 r., przy czym do porządku krajowego krajów UE ma zostać włączona do 4 lutego 2021 r.

KONTEKST

Podejmowane przez krajowe organy ochrony konkurencji i Komisję skuteczne działania ukierunkowane na zwalczanie niezgodnych z prawem praktyk handlowych przyczyniają się do uczciwszych i bardziej otwartych warunków konkurencji w UE. W ten sposób zapewnia się ochronę społeczeństwa i przedsiębiorstw przed sztucznie zawyżonymi cenami towarów i usług, a także większy wybór innowacyjnych produktów.

Więcej informacji:

• Europejska Sieć Konkurencji (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1 z dnia 11 grudnia 2018 r. mająca na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego (Dz.U. L 11 z 14.1.2019, s. 3–33)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VII – Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw – Rozdział 1 – Reguły konkurencji – Sekcja 1 – Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw – Artykuł 101 (dawny artykuł 81 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 88–89)

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VII – Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw – Rozdział 1 – Reguły konkurencji – Sekcja 1 – Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw – Artykuł 102 (dawny artykuł 82 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 89)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu (Dz.U. L 1 z 4.1.2003, s. 1–25)

Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 1/2003 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2019