Uczestnictwo w programach wspólnotowych

Uczestnictwo w programach wspólnotowych jest otwarte dla krajów stowarzyszonych z Unią Europejską, państw europejskich nie będących członkami UE, państw kandydujących oraz potencjalnych państw kandydujących. Wpisuje się ono w ramy jeszcze bardziej ścisłych stosunków między Unią Europejską a poszczególnymi krajami, ich zapoznania z politykami oraz metodami pracy przy jednoczesnym wspieraniu wymiany doświadczenia i dobrych praktyk. Celem uczestnictwa jest wsparcie realizacji procesu stabilizacyjnego i stowarzyszeniowego państw Bałkanów Zachodnich w perspektywie ich przystąpienia do Unii Europejskiej.

AKTY

Decyzje Rady z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie zawarcia Umowy ramowej między Wspólnotą Europejską a państwami zachodnich Bałkanów ustanawiającej ogólne zasady ich udziału w programach wspólnotowych:

• decyzja 2005/524/WE odnośnie Republiki Albanii,
• decyzja 2005/525/WE odnośnie Bośni i Hercegowiny,
• decyzja 2005/526/WE odnośnie Republiki Chorwacji,
• decyzja 2005/527/WE odnośnie Serbii i Czarnogóry,
• decyzja 2005/528/WE odnośnie Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii w sprawie podpisania protokołu do Układu o Stabilizacji i Stowarzyszeniu dotyczącego umowy ramowej.

STRESZCZENIE

Celem uczestnictwa państw stowarzyszonych w programach wspólnotowych jest zapoznanie tych państw z metodami i politykami Unii Europejskiej (UE). W przypadku państw Bałkanów Zachodnich wpisuje się ono w ich perspektywę europejską oraz bardziej szczegółowo w ramy agendy z Salonik przyjętej w 2003 r. (EN). Według Agendy uczestnictwo stanowi instrument procesu stabilizacji i stowarzyszenia oraz zbliżenia z UE, szczególnie w zakresie przyjęcia i wprowadzenia dorobku wspólnotowego.

Charakter i procedura uczestnictwa w programach wspólnotowych za pomocą umów ramowych

Państwa Bałkanów Zachodnich mogą uczestniczyć we wszystkich programach wspólnotowych, które stanowią odpowiedź na ich specyficzne potrzeby i które są zgodne z celami i priorytetami procesu stabilizacji i stowarzyszenia. Realizowane programy, w których mogą uczestniczyć, są wyliczone w załącznikach do umów ramowych. Ponadto państwa Bałkanów Zachodnich mogą wystąpić o uczestnictwo w innych istniejących lub utworzonych w przyszłości programach.

Mają również możliwość wyznaczenia swoich przedstawicieli uczestniczących w roli obserwatorów w zebraniach komitetów programów, do których wnoszą wkład finansowy.

Warunki uczestnictwa tych państw w programach wspólnotowych są ustalane przez Komisję i każde z tych państw dla danego programu. Warunki określają również ich wkład finansowy do ogólnego budżetu UE. Wkład jest ustalany w zależności od potrzeb każdego państwa. Tym samym mogą one korzystać ze wsparcia dla wkładu finansowego za pośrednictwem instrumentu pomocy przedakcesyjnej (IPA) lub wszelkiej innej pomocy zewnętrznej, jaką mogą otrzymać.

Uczestnictwo państw Bałkanów Zachodnich w programach wspólnotowych jest regulowane w formie umów ramowych, które ustanawiają ogólne zasady uczestnictwa każdego państwa w programach wspólnotowych. W przypadku państw, które zawarły układ o stabilizacji i stowarzyszeniu, umowa ramowa stanowi załącznik do układu w formie protokołu. Umowy ramowe są negocjowane i zawierane przez Komisję Europejską działającą w imieniu Wspólnoty Europejskiej i przez dane państwo.

Umowy są zawierane na okres nieokreślony, a co trzy lata podlegają przeglądowi.

Kontekst

Po przyjęciu Agendy z Salonik Komisja przedstawiła komunikat dnia 3 grudnia 2003 r., w którym określiła warunki oraz wytyczne dla uczestnictwa państw Bałkanów Zachodnich w programach i agencjach wspólnotowych. Uczestnictwo opiera się na zdobytym doświadczeniu w zakresie uczestnictwa stowarzyszonych krajów europejskich (kraje europejskie nie będące członkami oraz kraje kandydujące).

Komisja precyzuje przede wszystkim selektywne i stopniowe podejście, którego wyrazem będzie wybór poszczególnych programów i agencji. Takie podejście umożliwi ocenę uczestnictwa w niektórych programach oraz agencjach przed rozszerzeniem go na inne, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Uczestnictwo jest realizowane w zależności od potrzeb i priorytetów każdego państwa. Możliwe jest również uczestnictwo w bardzo szczegółowych programach dotyczących konkretnych sektorów. Jednakże poszczególne kraje powinny wykazywać się odpowiednią zdolnością administracyjną oraz zdolnością wykorzystania środków, by móc sprostać stawianym przed nimi obowiązkom.

Ponadto państwa uczestniczące biorą udział w finansowaniu programów i agencji, co oznacza, że udzielają wkładu do budżetu ogólnego UE. Większość programów wspólnotowych łączy wewnętrzne polityki UE, a ich finansowanie wynika z wewnętrznych linii budżetowych, za wyjątkiem programów obejmujących działania zewnętrzne, jak na przykład TEMPUS oraz LIFE, w których państwa Bałkanów Zachodnich już uczestniczą. Wkład finansowy państw stowarzyszonych jest szacowany w zależności od liczby obywateli państw, które uczestniczą w programach.

Komisja przedstawia ścisły harmonogram dla realizacji uczestnictwa w pierwszych programach od 2005 r., aby móc lepiej rozpoznać potrzeby i konieczne usprawnienia w ramach kolejnych perspektyw finansowych na lata 2007-2013.

W przypadku agencji wspólnotowych Komisja przyjmuje to samo podejście zastosowane do programów wspólnotowych. Przed otwarciem uczestnictwa w innych agencjach obecnie pięć agencji przygotowuje się do współpracy z państwami procesu stabilizacji i stowarzyszenia. Są nimi: Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA), Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA), Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii (EUMC), Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa na Morzu (EMSA) oraz Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA).

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2011