Europejskie prawo o klimacie

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2021/1119 ustanawiające ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie)

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Rozporządzenie:

• ustanawia ramy służące osiągnięciu neutralności klimatycznej w Unii Europejskiej (UE) do 2050 r. (tj. zrównoważeniu w całej UE emisji gazów cieplarnianych* i ich pochłaniania uregulowanych unijnym prawem);
• stanowi, że oprócz wiążącego celu polegającego na osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 r. UE powinna następnie dążyć do osiągnięcia ujemnych emisji;
• ustanawia wiążący cel UE zakładający ograniczenie unijnych emisji netto gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 55 % (w porównaniu z poziomami z 1990 r.) oraz przewiduje określenie celu klimatycznego na 2040 r. w ciągu sześciu miesięcy od pierwszego globalnego przeglądu przeprowadzonego w ramach porozumienia paryskiego;
• wprowadza przepisy zapewniające ciągłe postępy w realizacji globalnego celu w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, ustanowionego na mocy porozumienia paryskiego (zob. streszczenie).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Instytucje UE i państwa członkowskie UE wprowadzają wszelkie niezbędne środki, by osiągnąć cele określone w rozporządzeniu, uwzględniając znaczenie sprawiedliwości, solidarności i opłacalności.

Rozporządzenie ustanawia niezależny Europejski Naukowy Komitet Doradczy ds. Zmiany Klimatu. Zarząd Europejskiej Agencji Środowiska wyznacza 15 członków komitetu doradczego na czteroletnią kadencję w wyniku otwartej procedury selekcji. Wybór członków opiera się na takich kryteriach, jak doskonałość naukowa, szeroka wiedza fachowa i doświadczenie zawodowe w dziedzinie nauk o klimacie i środowisku. Piętnastu wyższych rangą ekspertów naukowych jest powoływanych jako osoby prywatne.

Zadania komitetu doradczego obejmują:

• uwzględnianie najnowszych ustaleń naukowych zawartych w raportach Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) i naukowych danych klimatycznych, w szczególności w odniesieniu do informacji istotnych dla UE;
• udzielanie porad naukowych i sporządzanie raportów na temat istniejących i proponowanych środków unijnych;
• przyczynianie się do wymiany niezależnej wiedzy naukowej;
• określanie działań i możliwości niezbędnych do osiągnięcia unijnych celów klimatycznych;
• podnoszenie świadomości na temat zmiany klimatu i jej skutków.

Ponadto każde państwo członkowskie:

• ustanawia organ doradczy ds. klimatu odpowiedzialny za udzielanie właściwym organom krajowym specjalistycznych porad naukowych;
• organizuje wielopoziomowy dialog w dziedzinie klimatu i energii, w którym uczestniczą samorządy lokalne, organizacje społeczne, przedsiębiorcy, inwestorzy i inne odpowiednie zainteresowane strony oraz ogół społeczeństwa;
• przedkłada Komisji Europejskiej do 1 stycznia 2029 r., a następnie co 10 lat, swoją strategię obejmującą perspektywę 30 lat, w razie potrzeby aktualizowaną co pięć lat.

Rozporządzenie określa następujące pośrednie środki UE, które mają pomóc w osiągnięciu celu neutralności klimatycznej do 2050 r.

• Ograniczenie emisji netto gazów cieplarnianych w UE do 2030 r. o co najmniej 55 % (w porównaniu z poziomami z 1990 r.). W lipcu 2021 r. Komisja przedłożyła pakiet wniosków ustawodawczych, które ulepszają obowiązujące przepisy UE i zawierają nowe inicjatywy dotyczące wdrażania tego nowego celu. Następnie Komisja będzie monitorować procedury ustawodawcze dotyczące poszczególnych wniosków, aby ocenić, czy pozwolą one osiągnąć nowy cel.
• Ograniczenie wkładu pochłaniania netto do maksymalnie 225 mln ton ekwiwalentu CO₂, aby zapewnić, że do 2030 r. zostaną podjęte wystarczające działania łagodzące. Aby wzmocnić pochłaniacze* dwutlenku węgla w UE zgodnie z celem, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., rozporządzenie wymaga od UE zwiększenia poziomu netto pochłaniania dwutlenku węgla w 2030 r.
• Umożliwienie Komisji przedstawienia wniosku ustawodawczego w sprawie nowego celu klimatycznego na 2040 r. w ciągu sześciu miesięcy od pierwszego globalnego przeglądu przeprowadzonego w ramach porozumienia paryskiego. Do wniosku dołączone zostanie sprawozdanie zawierające przewidywany orientacyjny budżet emisyjny UE na lata 2030–2050.
• Zobowiązanie Komisji, aby w terminie sześciu miesięcy od każdego globalnego przeglądu porozumienia paryskiego przedkładała Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z postępów UE i poszczególnych państw członkowskich w osiąganiu celów określonych w rozporządzeniu.

Przystosowanie się do zmiany klimatu wymaga, by:

• instytucje UE i państwa członkowskie:
  • zwiększały zdolność do adaptacji, wzmacniały odporność i zmniejszały podatność na zmianę klimatu,
  • zapewniały, by strategie dotyczące przystosowania się do zmiany klimatu były spójne, wzajemnie się wspierały, dostarczały dodatkowych korzyści strategiom sektorowym i działały na rzecz lepszej integracji tych środków we wszystkich obszarach polityki, a także koncentrowały się w szczególności na najsłabszych grupach ludności i sektorach;
• Komisja przyjęła:
  • unijną strategię w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu,
  • wytyczne, w terminie do 30 lipca 2022 r., określające wspólne zasady i praktyki w zakresie identyfikacji i klasyfikacji zagrożeń klimatycznych oraz zarządzania tymi zagrożeniami podczas planowania, opracowywania, realizowania i monitorowania projektów i programów;
• państwa członkowskie przyjęły i wdrożyły krajowe strategie i plany przystosowawcze, uwzględniające szczególną podatność konkretnych sektorów, między innymi rolnictwa, oraz systemów wodnych i żywnościowych oraz bezpieczeństwa żywnościowego, a także promowały rozwiązania oparte na zasobach przyrody i ekosystemach.

Ocena postępów unijnych i krajowych wymaga, by Komisja:

• do 30 września 2023 r., a następnie co pięć lat od tej daty oceniała zarówno postępy poczynione przez UE i wszystkie państwa członkowskie w realizacji celu w zakresie neutralności klimatycznej do 2050 r. i przystosowania się do zmiany klimatu, jak i spójność środków unijnych i krajowych z tymi celami;
• oceniała projekty środków lub wniosków ustawodawczych, w tym wniosków budżetowych, pod kątem ich spójności z unijnymi celami klimatycznymi na 2030 r. i 2040 r., a także celami dotyczącymi neutralności klimatycznej do 2050 r.;
• regularnie oceniała odpowiednie środki krajowe i wydawała zalecenia, jeżeli stwierdzi, że środki zastosowane przez państwo członkowskie są niespójne z celem neutralności klimatycznej lub nieadekwatne pod względem zwiększania zdolności adaptacyjnych, wzmacniania odporności lub zmniejszania podatności na zmianę klimatu.

Komisja współpracuje:

• ze wszystkimi grupami społeczeństwa, w tym z obywatelami, partnerami społecznymi i zainteresowanymi stronami, aby umożliwić im podejmowanie działań na rzecz sprawiedliwej i uczciwej społecznie transformacji w kierunku społeczeństwa neutralnego dla klimatu i odpornego na zmianę klimatu;
• z sektorami gospodarki, które przygotowują orientacyjne dobrowolne plany działania z myślą o osiągnięciu neutralności klimatycznej.

Rozporządzenie zmienia:

• rozporządzenie (WE) nr 401/2009 w sprawie Europejskiej Agencji Środowiska oraz Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska (zob. streszczenie) i rozporządzenie (UE) 2018/1999 w sprawie zarządzania unią energetyczną (zob. streszczenie).

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 29 lipca 2021 r.

KONTEKST

• W grudniu 2019 r. Rada Europejska zatwierdziła cel polegający na osiągnięciu przez UE neutralności klimatycznej do 2050 r., zgodnie z celami porozumienia paryskiego przyjętego na mocy Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu.
• 4 marca 2020 r. Komisja przyjęła swój wniosek ustawodawczy w sprawie Europejskiego prawa o klimacie jako istotnego elementu Europejskiego Zielonego Ładu (zob. streszczenie).
• Unijne działania mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w opłacalny sposób są już mocno zaawansowane. W latach 1990–2019 emisje gazów cieplarnianych zmniejszyły się o 24 %, podczas gdy w tym samym okresie gospodarka odnotowała wzrost o 60 %. Zasadniczym elementem unijnej polityki klimatycznej jest system handlu emisjami ustanowiony na mocy dyrektywy 2003/87/WE (zob. streszczenie).
• Więcej informacji:
  • Europejskie prawo o klimacie (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 („Europejskie prawo o klimacie”) (Dz.U. L 243 z 9.7.2021, s. 1–17)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejski Zielony Ład (COM(2019) 640 final z 11.12.2019)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw Rady 2009/119/WE i (EU) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 1–77)

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2018/1999 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady – Po konferencji w Paryżu: ocena skutków porozumienia klimatycznego z Paryża – komunikat towarzyszący wnioskowi dotyczącemu decyzji Rady w sprawie podpisania w imieniu Unii Europejskiej porozumienia klimatycznego z Paryża przyjętego w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (COM(2016) 110 final z 2.3.2016)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 401/2009 z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie Europejskiej Agencji Środowiska oraz Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska (wersja ujednolicona) (Dz.U. L 126 z 21.5.2009, s. 13–22)

Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32–46)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 29.07.2021