KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 24.7.2020

COM(2020) 608 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Plan działania UE w sprawie nielegalnego handlu bronią palną na lata 2020–2025

Plan działania UE w sprawie nielegalnego handlu bronią palną na lata 2020–2025

Spis treści

1.Wprowadzenie

2.Na czym polega problem?

3.Inicjatywy UE

4.Nowy plan działania UE na lata 2020–2025

4.1.Ustanawianie wskaźników i sprawozdawczość

4.2.Nadrzędne priorytety

4.2.1.Priorytet 1: Zabezpieczenie legalnego rynku i ograniczenie przenikania broni

4.2.2.Priorytet 2: Lepszy obraz sytuacji na podstawie danych wywiadowczych

4.2.3.Priorytet 3: Zwiększenie presji na rynki przestępcze

4.2.4.Priorytet 4: Zacieśnienie współpracy międzynarodowej

5.Konkretne działania dotyczące Europy Południowo-Wschodniej oraz jej współpracy z UE

5.1.Dopasowanie działań do potrzeb regionu

5.2.Unowocześnione systemy zarządzania na rzecz zapewnienia sprawnej realizacji

5.2.1.Zaspokojenie potrzeb w zakresie finansowania, aby sprostać wyzwaniom

5.2.2.Całościowe kierowanie na rzecz realizacji działań w Europie Południowo-Wschodniej

6.Wnioski

1.Wprowadzenie

Na początku lipca 2020 r. Europol, Francja i Niderlandy ogłosiły wyniki szeroko zakrojonego wspólnego dochodzenia transgranicznego przeciwko dużej siatce przestępczej. W wyniku tego dochodzenia w Niderlandach skonfiskowano dziesiątki sztuk broni palnej samoczynnej. Podczas zamieszek w Dijon (Francja) pod koniec czerwca młodzi ludzie z dumą siebie filmowali, dzierżąc karabiny i pistolety. W tym samym czasie w wyniku operacji policji w Hiszpanii zlikwidowano dużą sieć handlarzy bronią palną, konfiskując 730 sztuk broni i aresztując 21 osób w całym kraju. Powyższe przykłady świadczą o tym, jak rzeczywiste jest zagrożenie związane z nielegalną bronią palną. Ze względu na gromadzenie broni środowisko skrajnie prawicowe coraz bardziej zwraca na siebie uwagę. To pokazuje, jak broń palna zwiększa zagrożenie stwarzane przez poważną i zorganizowaną przestępczość, w tym terroryzm. Szacuje się, że w 2017 r. w UE osoby cywilne posiadały 35 mln sztuk nielegalnej broni palnej (56 % szacowanej łącznej liczby sztuk broni palnej) 1 . Według tych szacunków liczba sztuk nielegalnej broni palnej przewyższałaby liczbę legalnie posiadanych sztuk broni palnej w dwunastu państwach członkowskich UE 2 .

UE – jako obszar bez granic wewnętrznych – odgrywa aktywną rolę w zwalczaniu tego zagrożenia. W szczególności wzmocniła ona przepisy dotyczące broni palnej, aby broń nie trafiała w niepowołane ręce 3 . Organizacje przestępcze działające w UE pozyskują broń palną głównie przez nielegalne przerabianie nieśmiercionośnej broni i nielegalny handel: albo za pośrednictwem nielegalnych transferów między państwami członkowskimi UE, albo w drodze przemytu spoza Unii Europejskiej (przede wszystkim z Europy Południowo-Wschodniej) 4 . W ostatnich latach UE wspierała stworzenie silnej koordynacji ścigania przestępstw w tym obszarze.

Nadal utrzymuje się wiele wyzwań, a sprostanie im wymaga wprowadzenia nowych działań, co w szczególności zostało uznane przez Komisję w „Ocenie planu działania w sprawie nielegalnego handlu bronią palną między UE a Europą Południowo-Wschodnią (2015–2019)” 5 . Unia Europejska, jak również jej partnerzy, w szczególności z Europy Południowo-Wschodniej, muszą sprostać tym wyzwaniom poprzez uznanie nielegalnego handlu bronią palną za przekrojowy priorytet bezpieczeństwa. Ze względu na kompleksowy i multidyscyplinarny charakter zagrożenia wyłącznie jednolity plan działania może zapewnić spójne ramy kooperacji na rzecz zacieśniania współpracy międzynarodowej zgodnie z konkretnymi potrzebami, wymogami i wskaźnikami skuteczności działania.

W związku z tym, aby wyeliminować pozostałe luki i niespójności prawne w kontrolach broni palnej, które utrudniają współpracę policyjną, Komisja proponuje jeden plan działania zarówno dla UE, jak i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej (Bałkanów Zachodnich, Mołdawii i Ukrainy), skupiający się wokół czterech konkretnych priorytetów. W niniejszym planie działania zostaną określone działania na rzecz wspólnego rozumienia zagrożenia związanego z nielegalną bronią palną i wspólna strategia dalszych działań mających na celu zniwelowanie tego zagrożenia.

2.Na czym polega problem?

W 2019 r. Europol zauważył, że konkluzje ze swojej przeprowadzonej w 2017 r. oceny zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością (SOCTA) nadal są aktualne oraz że proliferacja i dostępność nielegalnej broni palnej w państwach członkowskich UE zwiększa ryzyko jej wykorzystania w atakach terrorystycznych oraz do celów przestępczości zorganizowanej. Stwierdzono jednak, że „zmiany modi operandi, szlaków i obszarów geograficznych dotkniętych niektórymi rodzajami działalności przestępczej mogą wskazywać jednak na pewne długotrwałe przemiany i transformacje mające wpływ na przestępczość”. Nielegalne handel, dystrybucja i używanie broni palnej „pozostają dużym zagrożeniem”. W szczególności „wzrosła sprzedaż broni palnej pozbawionej cech użytkowych, przywróconej do użytku i przerobionej” 6 . Nielegalna broń palna jest łatwiej dostępna w internecie (zwłaszcza w ciemnej sieci), a handel nią, oprócz zorganizowanych grup przestępczych, w coraz większym stopniu prowadzą pojedynczy przestępcy. Nielegalną bronią palną są głównie pistolety i strzelby (stanowiące odpowiednio 34 % i 27 % konfiskowanej broni).

W ramach najnowszego badania 7 ustalono, że w latach 2009–2018 w Europie miały miejsce 23 przypadki masowych strzelanin w (częściowo) publicznej przestrzeni, w których zginęło 341 osób. W 2015 r. Europol odnotował 57 incydentów terrorystycznych z użyciem broni palnej 8 . W 2017 r. broni palnej użyto w 41 % wszystkich ataków terrorystycznych, co stanowi nieznaczny wzrost w porównaniu z 2016 r. (38 %) 9 . Niedawne sprawy prowadzone przez Eurojust potwierdzają, że nielegalną broń palną wielokrotnie wykorzystywano w atakach terrorystycznych oraz że sieci handlu nielegalną bronią miały kontakty z terrorystami indywidualnymi lub organizacjami terrorystycznymi. Koordynacja dochodzeń transgranicznych przez Eurojust doprowadziła do konfiskaty nielegalnej broni palnej w kilku przypadkach.

Tendencje takie na ogół potwierdzają najnowsze dane zgromadzone przez Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC) 10 : w UE w latach 2016–2017 karabiny stanowiły średnio 30 % konfiskowanej broni, na kolejnych miejscach znalazły się pistolety (22 %), strzelby (15 %) i rewolwery (8 %), a pistolety maszynowe i karabiny maszynowe odpowiadały za większość pozostałych konfiskat (2 %). Wydaje się, że w całej Europie konfiskaty rozkładają się bardziej równomiernie między pistolety (35 %), strzelby (27 %) i karabiny (22 %) Europę uważa się za jeden z głównych punktów wyjścia nielegalnych przepływów, które pozostają jednak w większości w granicach kontynentu. Ponadto rodzaje konfiskowanej broni obejmują znaczny odsetek broni innej niż broń palna (takiej jak broń palna na amunicję ślepą i broń gazowa), co uwydatnia zagrożenie przerobienia takiej broni na nielegalną broń palną.

11 Europol i organy ścigania podkreślają, że przestępcze gangi motocyklowe przemycają broń palną w całej UE. Wiele ze zorganizowanych grup przestępczych działających w obszarze nielegalnego handlu bronią palną prowadzi kilka rodzajów działalności przestępczej i zajmuje się również nielegalnym obrotem środkami odurzającymi, zorganizowaną przestępczością przeciwko mieniu, przemytem migrantów, praniem pieniędzy i przestępstwami z użyciem przemocy. W niektórych państwach członkowskich (takich jak Szwecja i Dania) nastąpił znaczny wzrost liczby zabójstw i innych przestępstw z użyciem przemocy i jednocześnie wzrosła częstotliwość używania potencjalnie śmiercionośnej broni, w tym broni palnej, noży i materiałów wybuchowych. W Szwecji w 2017 r. miało miejsce 40 zgonów związanych z użyciem broni, o 33,3 % więcej niż w poprzednim roku.

12 13 14 W kilku sprawozdaniach z ocen zagrożenia przeprowadzonych przez Europol potwierdzono, że Bałkany Zachodnie pozostają jednym z głównych regionów zaopatrujących UE w broń pochodzącą z nielegalnego handlu, i wskazano konieczność zwiększenia przepływu informacji oraz danych wywiadowczych między UE a Bałkanami Zachodnimi. Zagrożenie utrzymujące się w tym regionie potwierdzono w ramach kilku badań, przy czym w najnowszym z nich podkreślono, że broń wykorzystywana w atakach terrorystycznych przeprowadzonych w UE „została nabyta za pośrednictwem lokalnych nielegalnych rynków broni palnej oraz że ustalono, iż pochodziła z Bałkanów”. W tym samym badaniu wskazano również Bałkany jako „głównego dostawcę nielegalnej broni palnej w Europie” oraz wspomniano o „powiązaniu między Bałkanami a bronią strzelecką wykorzystywaną w państwach członkowskich UE do różnych rodzajów działalności przestępczej”. Potwierdzono to w najnowszym globalnym badaniu UNODC dotyczącym broni palnej, zgodnie z którym Bałkany Zachodnie pozostają źródłem nielegalnej broni palnej, w szczególności karabinów automatycznych, ze względu na znaczne różnice w cenie w porównaniu z Europą Zachodnią.

Współpraca organów ścigania na szczeblu unijnym i międzynarodowym zapewnia duże możliwości usprawnień. Krajowe ramy prawne i definicje pozostają rozbieżne, co utrudnia stosowanie wspólnych podejść i nadal może być wykorzystywane przez przestępców. Państwa członkowskie są w szczególności nadal dalekie od pełnej transpozycji i wdrożenia dyrektywy w sprawie broni palnej 15 . Dnia 24 lipca 2019 r. Komisja wystosowała 20 uzasadnionych opinii do państw członkowskich, które nie zgłosiły pełnej transpozycji dyrektywy 16 . Ponadto w grudniu 2017 r. Komisja opublikowała ocenę stosowania rozporządzenia (UE) nr 258/2012 w sprawie przywozu, wywozu i tranzytu broni palnej do użytku cywilnego, w której to ocenie określono luki wynikające z braku jednolitego wdrożenia tego rozporządzenia 17 . Następnie w kwietniu 2018 r. wydano zalecenie, w którym wezwano do zaostrzenia unijnych przepisów w celu poprawy procedur kontroli dotyczących śledzenia i bezpieczeństwa wywozu i przywozu broni palnej oraz wzmocnienia współpracy między organami w walce z nielegalnym obrotem bronią palną 18 .

Pomimo dokładanych starań, zwłaszcza przeprowadzenia przez UNODC globalnego badania dotyczącego broni palnej sfinansowanego przez Komisję, obraz wywiadowczy pozostaje niepełny ze względu na brak kompleksowych i porównywalnych danych na temat konfiskowania broni palnej na całym kontynencie. Wymianę informacji do celów wywiadowczych i na potrzeby profilowania ogranicza prawo krajowe, utrudniające wzajemne przekazywanie informacji (także danych nieosobowych takich jak dane balistyczne), o ile nie odbywa się ono w ramach konkretnego dochodzenia. Problem nasila brak komunikacji i koordynacji między różnymi administracjami w obrębie państw i na szczeblu ponadnarodowym. W 20 państwach członkowskich UE 19 i u 4 partnerów z Bałkanów Zachodnich 20 istnieje pewna forma punktów kontaktowych ds. broni palnej. Często jednak nie dysponują one odpowiednimi kompetencjami (w zakresie kontroli administracyjnej, gromadzenia danych przez organy ścigania, dostępu do baz danych, śledzenia, współpracy międzynarodowej i kryminalistyki) ani personelem odpowiadającym zaleceniom określonym w wytycznych dotyczących najlepszej praktyki opracowanych przez krajowych ekspertów ds. broni palnej 21 .

Ponadto nielegalny handel bronią palną jest w nierównym stopniu kryminalizowany: nie każdy przypadek bezprawnego transgranicznego transferu broni kwalifikuje się jako nielegalny handel, co stoi w sprzeczności z protokołem ONZ o handlu bronią 22 . Niekiedy powoduje to brak ścigania i karania za takie przestępstwo. Ogranicza to również konfiskatę dochodów z przestępstwa generowanych przez nielegalny handel bronią palną. Różne podejścia krajowe uniemożliwiają przeprowadzanie wspólnych transgranicznych operacji takich jak dostawy niejawnie nadzorowane.

W szczególności w Europie Południowo-Wschodniej nadal niezbędne jest wykonanie znaczącej pracy służącej osiągnięciu przez administracje krajowe najwyższych standardów i zapewnieniu skutecznej kontroli broni palnej. Potrzeby są różne, ale w szczególności dotyczą utworzenia krajowych baz danych, budowania zdolności balistycznych do zabezpieczania warunków przechowywania zapasów i przeprowadzania kampanii dobrowolnego zdawania broni. Jeżeli chodzi o zarządzanie, w sprawozdaniu Komisji oceniającym plan działania (2015–2019) zauważono, że „współpraca między UE a Europą Południowo-Wschodnią jest nadal trudna ze względu na istnienie licznych zainteresowanych stron, które nie zawsze działają w sposób skoordynowany”, „niepotrzebne powielanie spotkań” oraz „brak zintegrowanego i kompleksowego podejścia budżetowego na poziomie UE”.

Nowe tendencje pojawiają się również w UE oraz w europejskich krajach sąsiadujących, które często stoją w obliczu podobnych wyzwań. Tendencje te obejmują zmiany technik przekształcania broni palnej na amunicję ślepą lub broni gazowej i alarmowej w broń palną oraz nowe metody ukrywania. Przestępcy często też starają się obejść przepisy prawa, wymieniając lufę w łatwo dostępnej broni na naboje Floberta (tzw. broni salonowej o małym kalibrze i niskiej mocy przeznaczonej do strzelania w pomieszczeniach zamkniętych). Nielegalne wytwarzanie broni palnej mogłyby w przyszłości ułatwić udoskonalenia technologiczne w zakresie drukowania przestrzennego. Pojawiają się nowe formy dystrybucji, w tym nielegalny handel częściami broni palnej za pośrednictwem usług kurierskich i pocztowych, które spowodowały w szczególności przejście z wywozu z Bałkanów Zachodnich tradycyjnej broni wykorzystywanej w konfliktach na przywóz nowej broni z Europy Zachodniej na Bałkany lub nieoznaczonych istotnych komponentów ze Stanów Zjednoczonych. Potencjalne źródło przywozu nielegalnej broni do UE stanowią również konflikty zbrojne w państwach wschodniego sąsiedztwa UE.

Przenikanie broni na nielegalny rynek oraz nielegalny handel BSiL przyczyniają się do przedłużania konfliktów zbrojnych, co ma rozległe skutki w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Nielegalny handel bronią palną w tym regionie jest ułatwiony z różnych powodów, w tym ze względu na źle zabezpieczone zapasy i przenikanie legalnej broni palnej również pochodzącej z legalnej produkcji w państwach członkowskich UE i zgodnego z prawem wywozu z tych państw. W Afryce nielegalny handel bronią palną przyczynia się do niestabilnej sytuacji w regionie.

3.Inicjatywy UE 23  

UE od dawna uznaje nielegalny handel bronią palną za główne zagrożenie dla obywateli. W związku z tym w komunikacie dotyczącym broni palnej z 2013 r. 24 i Europejskiej agendzie bezpieczeństwa z 2015 r. 25 Komisja określiła konkretną politykę, aby rozwiązać ten problem. W 2014 r. państwa członkowskie UE opracowały w ramach europejskiej multidyscyplinarnej platformy przeciwko zagrożeniom przestępstwami (EMPACT ds. broni palnej) w kontekście cyklu polityki na lata 2014–2018 w obszarze „Broń palna” 26 pierwszy operacyjny plan działania w zakresie przestępczości.

Od 2002 r. UE udziela pomocy Bałkanom Zachodnim w drodze szeregu kolejnych decyzji Rady z zakresu WPZiB zapewniających finansowanie na potrzeby projektów związanych z kontrolą broni strzeleckiej w łącznej kwocie niemal 30 mln EUR. Działania dotyczą szeregu obszarów i przyczyniają się do poprawy kontroli broni strzeleckiej, zwalczania handlu bronią i zapobiegania mu. Ostatnia taka decyzja Rady z zakresu WPZiB, przewidująca bezprecedensową kwotę 11,8 mln EUR, została zaproponowana przez wysokiego przedstawiciela i przyjęta przez Radę w grudniu 2019 r. Pozostaje ona w mocy przez 4 lata. Głównym partnerem wykonawczym UE ds. wsparcia udzielanego temu regionowi jest Centrum Kontroli Broni Strzeleckiej i Lekkiej dla Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej (SEESAC 27 ). Stosuje ono kompleksowe podejście regionalne do kontroli broni palnej w regionie, w tym ulepszonego oznakowania, śledzenia i przechowywania zapisów. udoskonalonego egzekwowania prawa; wzmocnionego bezpieczeństwa fizycznego i zarządzania zapasami; kampanii uświadamiających i polityki równości płci oraz przejrzystości wywozu broni. To trwałe, długofalowe wsparcie dla Bałkanów Zachodnich przyczyniło się do budowy zaufania wśród organów krajowych w regionie i pomogło zacieśnić współpracę regionalną.

W grudniu 2014 r. UE, wraz z partnerami z Bałkanów Zachodnich, zatwierdziła plan działania w sprawie nielegalnego handlu bronią palną między UE a Europą Południowo-Wschodnią na lata 2015–2019 28 . W następstwie ataków terrorystycznych w Paryżu Komisja zaproponowała w listopadzie 2015 r. dalsze wzmocnienie ram prawnych UE w celu wyeliminowania szeregu luk, co doprowadziło do rewizji dyrektywy w sprawie broni palnej. Jednocześnie Komisja opublikowała nowy „Plan działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi bronią palną i materiałami wybuchowymi oraz ich wykorzystywaniu do celów niezgodnych z prawem” 29 .

W 2018 r. wspólny komunikat Komisji i Wysokiej Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa pt. „Elementy strategii UE na rzecz zwalczania nielegalnej broni palnej, broni strzeleckiej i lekkiej oraz amunicji do tych rodzajów broni” 30 został zatwierdzony przez Radę, która przekształciła go w pełnoprawną strategię UE. 31  

Władze Bałkanów Zachodnich wyraziły niedawno chęć wspólnego wyeliminowania pozostałych luk dzięki regionalnemu podejściu i opracowały plan działania na rzecz trwałego rozwiązania kwestii nielegalnego posiadania i niewłaściwego wykorzystywania BSiL i amunicji do niej oraz handlu nimi (zwany dalej regionalnym planem działania 32 ), przyjęty podczas szczytu w ramach procesu berlińskiego, który odbył się w Londynie w dniu 10 lipca 2018 r. Inicjatywę tę objęto następnie wsparciem finansowym UE na mocy decyzji Rady z dnia 19 listopada 2018 r. 33

Opracowanie działań prowadzonych między UE i państwami niebędącymi członkami UE w dziedzinie aspektów zwalczania nielegalnego handlu bronią palną dotyczących ścigania przestępstw nastąpiło głównie za pośrednictwem EMPACT ds. broni palnej. Koncentrowało się ono na rozwoju krajowych zdolności w zwalczaniu nielegalnego handlu bronią palną, opracowaniu operacyjnej wymiany informacji z państwami członkowskimi i Europolem oraz wspólnych działań kontrolnych.

Za pośrednictwem Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego – części dotyczącej współpracy policyjnej – Komisja finansowo wsparła i promowała kilka analiz, takich jak programy badawcze EFFECT 34 , FIRE 35 i SAFTE 36 w celu zwiększenia wiedzy na temat nielegalnego handlu bronią palną, w tym m.in. handlu przez internet i przepływu broni z rynku legalnego na czarny rynek. Komisja sfinansowała globalny program UNODC dotyczący broni palnej mający na celu gromadzenie i analizę ilościowych i jakościowych informacji oraz danych dotyczących nielegalnego handlu bronią palną 37 .

Za pośrednictwem Instrumentu na rzecz Przyczyniania się do Stabilności i Pokoju Komisja sfinansowała również prace w ramach globalnego programu UNODC dotyczącego broni palnej ukierunkowane na wdrożenie w krajach partnerskich Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz uzupełniającego ją protokołu ONZ o handlu bronią. Interpol także otrzymał wsparcie finansowe na utworzenie i rozwój swojego systemu do zarządzania rejestrowaniem i śledzeniem nielegalnej broni (iARMS).

Komisja i Rada również wspierają dobrowolne gromadzenie nielegalnej broni palnej, niszczenie nadwyżek broni i amunicji, bezpieczeństwo fizyczne i zarządzanie zapasami, rozwój potencjału w zakresie znakowania, rejestracji i śledzenia broni, rozwój zdolności w zakresie kontroli wywozu broni i monitorowanie embarga na broń oraz śledzenie broni przekierowanej do nielegalnego obrotu.

4.Nowy plan działania UE na lata 2020–2025

4.1.Ustanawianie wskaźników i sprawozdawczość

We wcześniejszych planach działania nie uwzględniono odpowiednich wskaźników, co komplikowało ocenę ich osiągania. W 2018 r. partnerzy Bałkanów Zachodnich i niektóre państwa członkowskie UE przygotowali pożyteczne wskaźniki w odniesieniu do regionalnego planu działania. Wskaźniki te, opracowane przez władze Bałkanów Zachodnich przy wsparciu ze strony SEESAC, zyskały uznanie wszystkich zainteresowanych stron.

Komisja proponuje, aby podobne wskaźniki zastosowano do oceny i monitorowania skuteczności nowego planu działania w celu zwalczania nielegalnego handlu bronią palną, przy systematycznym gromadzeniu danych na temat przestępczości i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych przez wszystkie organy ścigania (policję, organy celne, prokuratorów i służby sądowe). Wskaźniki te obejmują między innymi zgodność z prawodawstwem UE, liczbę konfiskat, liczbę wniesionych aktów oskarżenia i wydanych wyroków skazujących w sprawach o nielegalny handel bronią palną, liczbę koncesji na wywóz i kontroli po przemieszczeniu, liczbę utworzonych punktów kontaktowych ds. broni palnej, liczbę sztuk zdanej, zalegalizowanej, pozbawionej cech użytkowych lub zniszczonej broni (więcej informacji zawiera załącznik 4). W stosownych przypadkach odpowiednie wskaźniki podano poniżej po opisie każdego działania.

Co roku Komisja Europejska będzie zwracać się do państw członkowskich UE i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej zgodnie z decyzją Rady (WPZiB) 2018/1788 o przekazanie danych dotyczących wskaźników skuteczności działania, do których w stosownych sytuacjach zostaną załączone konkretne dowody (na przykład w przypadku niszczenia broni), aby mieć aktualną ocenę rocznych działań. Komisja udzieli wsparcia właściwym organom, opracowując w ścisłej współpracy z EMPACT ds. broni palnej metodykę i jasne wytyczne dotyczące sporządzania tego sprawozdania.

4.2.Nadrzędne priorytety

4.2.1.Priorytet 1: Zabezpieczenie legalnego rynku i ograniczenie przenikania broni 

Komisja Europejska zwiększy swoje zaangażowanie, aby zapewnić właściwe transponowanie i skuteczne egzekwowanie przez wszystkie państwa członkowskie dyrektywy w sprawie broni palnej oraz jej odpowiednich aktów delegowanych i wykonawczych. Będzie nadal korzystać ze wszystkich uprawnień nadanych w tym celu na mocy Traktatu. Wdrożenie dyrektywy w sprawie broni palnej przez państwa członkowskie ma znaczenie priorytetowe. Komisja zachęca partnerów z Europy Południowo-Wschodniej do tego, aby ich ustawodawstwo w zakresie kontroli prawnej było w pełni zbliżone do norm unijnych i międzynarodowych. [Działanie 1.1 – KPI 1] Aby wesprzeć państwa członkowskie i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej, Komisja wraz z Europolem opracuje unijną tabelę odniesienia dotyczącą broni palnej, która umożliwi łatwą klasyfikację broni palnej zgodnie z kategoriami UE. [Działanie 1.2]

Zgodnie z wymogami określonymi w dyrektywie w sprawie broni palnej, na początku 2021 r. Komisja opublikuje sprawozdanie ze stosowania tej dyrektywy. W ten sposób Komisja zbada, jak najlepiej zminimalizować pojawiające się i przyszłe zagrożenia, szczególnie dotyczące broni palnej na naboje Floberta i drukowania przestrzennego broni palnej. [Działanie 1.3]

Komisja dokona oceny skutków przepisów UE dotyczących przywozu i wywozu broni palnej do użytku cywilnego, [działanie 1.4 – KPI 6], w szczególności aby zbadać sposoby usprawnienia śledzenia (ujednolicone znakowanie przywozu), przeprowadzić wymianę informacji między organami krajowymi w celu przeciwdziałania obchodzeniu zakazów wywozu oraz zwiększyć poziom bezpieczeństwa zapewniany przez procedury kontroli wywozu i przywozu broni palnej (jaśniejsze i prostsze procedury). Komisja zbada, jak można zapewnić spójność między rozporządzeniem nr 258/2012 a dyrektywą w sprawie broni palnej, np. aby lepiej zaradzić przywozowi broni alarmowej i sygnałowej łatwej do przerobienia lub aby zastosować kontrole wywozu wobec wszystkich broni, których dotyczą przepisy dyrektywy. Aby zapewnić solidne egzekwowanie przepisów, Komisja planuje również objąć systemem ochrony sygnalistów wprowadzonym dyrektywą (UE) 2019/1937 38 osoby, które zgłoszą naruszenia zmienionego rozporządzenia nr 258/2012.

Ponadto, aby wesprzeć wdrożenie odpowiednich konwencji międzynarodowych ONZ 39 , Komisja wzmocni zdolności krajów partnerskich do wdrażania skutecznych mechanizmów kontroli broni palnej i dołoży jeszcze większych starań w dążeniu do osiągnięcia najwyższych standardów, aby zapewnić skuteczne śledzenie i uniknąć przepływu broni na czarny rynek. [Działanie 1.5 – KPI 1] 

4.2.2.Priorytet 2: Lepszy obraz sytuacji na podstawie danych wywiadowczych

Komisja ponownie zaleca, aby państwa członkowskie systematycznie przesyłały do Systemu Informacyjnego Schengen informacje na temat zgubionej lub skradzionej broni palnej, jak również na temat sprzedawanej broni, którą łatwo przerobić na broń palną, oraz aby sprawdzały informacje w systemie w przypadku konfiskaty broni. [Działanie 2.1 – KPI 9.8] Komisja wesprze inicjatywy, które umożliwiają organom krajowym wyszukiwanie informacji lub wprowadzanie wpisów jednocześnie w Systemie Informacyjnym Schengen i systemie Interpolu iARMS, i zachęca państwa członkowskie do zareagowania na wezwanie Interpolu do zgłaszania się ochotników, którzy przetestują nowe funkcje. [Działanie 2.2 – KPI 9.6] Niezwykle ważne jest, aby wszystkie operacyjne i strategiczne dane wywiadowcze oraz informacje dotyczące zagrożeń istotne dla służb celnych były automatycznie przekazywane do wspólnego systemu zarządzania ryzykiem celnym. [Działanie 2.3 – KPI 9.9] Państwa członkowskie i partnerzy z Europy Południowo-Wschodniej powinni systematycznie rejestrować informacje dotyczące skradzionej i zgubionej broni palnej w systemie iARMS. [Działanie 2.4 – KPI 9,6]

Opierając się na projekcie realizowanym przez UNODC, Komisja poczyni kroki w celu wprowadzenia systematycznego i ujednoliconego gromadzenia danych na temat konfiskat broni palnej, [działanie 2.5 – KPI 4] oraz publikowania rocznych danych statystycznych, podobnie jak w przypadku działań służących analizie konfiskat narkotyków 40 . Dostarczyłoby to użytecznych informacji organom ścigania, w szczególności pomogłoby tym organom w rozpoznawaniu nowych tendencji w nielegalnym obrocie i tworzeniu dopracowanych profili ryzyka. W tym celu Komisja przedstawi – w oparciu o wstępne prace przeprowadzone przez różne podmioty, takie jak Europol, Frontex, UNODC, EMPACT ds. broni palnej i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej – propozycję wspólnego formularza zgłaszania konfiskat. Komisja, we współpracy z Europolem, zbada również wykonalność wdrożenia na szczeblu unijnym narzędzia służącego do śledzenia w czasie rzeczywistym incydentów związanych z bronią palną i stworzenia stale aktualnego obrazu sytuacji. [Działanie 2.6 – KPI 10] W ten sposób Komisja zainspiruje się sfinansowanym ze środków UE projektem FIRE 2017 41 i platformą monitorowania przemocy zbrojnej obejmującej Europę Południowo-Wschodnią 42 .

Nielegalny handel bronią palną może się również odbywać na platformach handlowych w ciemnej sieci. Komisja zrealizuje zaproponowane przez Parlament Europejski działanie przygotowawcze dotyczące całodobowego monitorowania ciemnej sieci. [Działanie 2.7] Ponadto Europol będzie w ramach cyklu polityki UE wspierać państwa członkowskie w gromadzeniu informacji i tworzeniu rzetelnego obrazu wywiadowczego dotyczącego wykorzystywania ciemnej sieci do celów nielegalnego handlu bronią palną.

4.2.3.Priorytet 3: Zwiększenie presji na rynki przestępcze

Komisja wzywa państwa członkowskie i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej do dokończenia prac nad utworzeniem w każdej jurysdykcji w pełni obsadzonych przez przeszkolony personel punktów kontaktowych ds. broni palnej, jak zalecono w wytycznych dotyczących najlepszej praktyki przygotowanych przez ekspertów krajowych 43 . [Działanie 3.1 – KPI 7.1] Takie punkty kontaktowe powinny być również systematycznie zaangażowane we wdrażanie programu działania ONZ w sprawie broni strzeleckiej i lekkiej oraz międzynarodowego instrumentu umożliwiającego państwom identyfikowanie i śledzenie, w odpowiednim czasie i w niezawodny sposób, nielegalnej broni strzeleckiej i lekkiej. Aby ułatwić współpracę na szczeblu unijnym i międzynarodowym, Komisja opublikuje tablicę wyników tych punktów kontaktowych z widocznymi danymi kontaktowymi i jasno określonymi obowiązkami. [Działanie 3.2 – KPI 7,1]

Komisja wzywa wszystkie państwa członkowskie, które jeszcze tego nie zrobiły 44 , do ratyfikowania protokołu ONZ o handlu bronią, który ułatwia i zacieśnia współpracę w celu zapobiegania nielegalnemu wytwarzaniu broni palnej i handlowi bronią palną oraz zwalczania i eliminowania tych zjawisk. [Działanie 3.3 – KPI 1.5] Komisja rozpocznie również konsultacje z zainteresowanymi stronami, aby zbadać, czy w ramach legislacyjnych istnieją luki, oraz aby ocenić konieczność ustanowienia, zgodnie z art. 83 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wspólnych norm prawa karnego dotyczących nielegalnego handlu bronią palną i jej nielegalnego wytwarzania. [Działanie 3.4 – KPI 1.5 i 8] W tym kontekście Komisja zbada możliwość wprowadzenia zasad ułatwiających współpracę policyjną w celu zapewnienia bardziej systematycznego śledzenia skonfiskowanej broni, wymiany danych wywiadowczych niezwiązanych z konkretnymi dochodzeniami, łatwiejszej i bardziej systematycznej wymiany danych balistycznych lub dokonywania dostaw niejawnie nadzorowanych.

Komisja zachęca państwa członkowskie i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej do poprawy współpracy między organami ścigania (służbami celnymi, policją i strażą graniczną), ale również między prokuratorami i biegłymi z zakresu kryminalistyki, aby rozwiązać problem, jakimi są główne źródła i szlaki przemytu nielegalnej broni palnej, czerpiąc inspirację z sieci ekspertów ds. broni palnej w krajach Europy Południowo-Wschodniej. [Działanie 3.5 – KPI 3] Wspomniane państwa powinny również zdecydowanie poszerzyć wiedzę specjalistyczną krajowych organów ścigania na temat zagrożeń związanych z bronią palną, rozbudować ramy prawne i określone w nich narzędzie współpracy międzynarodowej, w szczególności dzięki lepszemu wykorzystaniu możliwości szkoleniowych oferowanych przez CEPOL oraz opracowywaniu szkoleń kaskadowych w celu zwiększenia korzyści z nich wynikających. [Działanie 3.6 – KPI 7,2]

Komisja wzywa Europol, państwa członkowskie i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej do dalszego skupiania się na sprawach dotyczących broni palnej w ramach operacji patrolowania cyberprzestrzeni i działań wymierzonych przeciwko platformom handlowym w ciemnej sieci dzięki ścisłej koordynacji dnia wspólnego działania dotyczącego patrolowania cyberprzestrzeni i dochodzeń w sprawie ciemnej sieci z zespołem Europolu ds. ciemnej sieci. [Działanie 3.7 – KPI 9,4]

Komisja poprawi również współpracę między organami ścigania a operatorami świadczącymi usługi kurierskie i pocztowe, aby zapewnić bardziej rygorystyczny nadzór nad przesyłkami zawierającymi broń palną lub jej komponenty. W szczególności Komisja zbada możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji do lepszego rozpoznawania zwłaszcza za pomocą prześwietlania promieniami rentgenowskimi części broni ukrytych w gąszczu małych przesyłek. [Działanie 3.8] Komisja zaproponuje również przygotowanie protokołu ustaleń na szczeblu UE między operatorami doręczającymi paczki, policją i organami celnymi, aby ulepszyć przekazywanie danych dotyczących broni palnej i części broni palnej oraz możliwe metody wzajemnego wsparcia w oparciu o najlepsze praktyki już wdrożone na szczeblu krajowym. [Działanie 3.9] Stworzy to równe warunki działania i uniemożliwi tworzenie operatorów stosujących mniej rygorystyczne kontrole.

4.2.4.Priorytet 4: Zacieśnienie współpracy międzynarodowej

Należy zacieśnić współpracę między UE i partnerami spoza UE zgodnie z priorytetami określonymi w strategii UE z 2018 r. na rzecz zwalczania nielegalnej broni palnej, broni strzeleckiej i lekkiej oraz amunicji do tych rodzajów broni. 45  

W szczególności należy rozszerzyć współpracę z państwami Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu.

Należy pogłębić współpracę z Tunezją, Libanem i Jordanią w zakresie śledzenia broni i usprawnienia kontroli broni. Komisja będzie ściśle współpracować z wysokim przedstawicielem i wzywa państwa członkowskie do zaangażowania większej liczby pracowników udzielających pomocy technicznej państwom Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. [Działanie 4.1] Mając na uwadze fakt, że Turcję uznaje się za państwo pochodzenia wielu rodzajów łatwej w przeróbce – a tym samym nielegalnej – broni gazowej i alarmowej, zdecydowanie należy się skoncentrować również na współpracy z tym państwem. [Działanie 4.2]. W Afryce, w szczególności w Sahelu, będzie się zachęcać do poprawy bezpieczeństwa fizycznego i zarządzania zapasami, rejestracji i kontroli broni. [Działanie 4.3] Trwa już wymiana dobrych praktyk z Europą Południowo-Wschodnią.

Ze względu na wysokie zagrożenie nielegalnym handlem bronią palną w Europie Południowo-Wschodniej (rozumianej jako obejmującą partnerów spoza UE z Bałkanów Zachodnich, Ukrainę i Mołdawię), specyfikę kontekstu geopolitycznego oraz znaczną liczbę i zróżnicowanie zaangażowanych podmiotów krajowych i międzynarodowych oraz obecną niestabilność w Europie Wschodniej – w sprawozdaniu oceniającym plan działania na lata 2015–2019 wskazano, że konieczny jest nowy plan działania. Takie samo zalecenie sformułowali również przedstawiciele wszystkich partnerów, którzy wzięli udział w trzecim posiedzeniu Wspólnego Komitetu ekspertów ds. broni palnej z UE i ekspertów z Europy Południowo-Wschodniej, które odbyło się w Brukseli w dniu 24 września 2018 r. W sprawozdaniu oceniającym podkreślono również konieczność włączenia Ukrainy i Mołdawii do szerszych spójnych ram współpracy przeciwko wspólnym zagrożeniom stwarzanym przez nielegalny handel bronią palną w całym regionie. Stanowi to również odpowiedź na wezwanie Rady do zaangażowania Ukrainy w odpowiednie plany działań operacyjnych w ramach cyklu polityki unijnej dotyczącej poważnej i zorganizowanej przestępczości międzynarodowej 46 . W odniesieniu do Ukrainy plan działania uwzględnia wspieranie 47 przez UE wysiłków Ukrainy na rzecz zwalczania nielegalnego handlu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, we współpracy z OBWE i SEESAC 48 . Dzięki finansowaniu unijnemu Komisja wspiera zintegrowane zarządzanie granicami oraz działania przeciwdziałające handlowi, w tym za pośrednictwem misji pomocy granicznej UE dla Mołdawii i Ukrainy. Prace Conflict Armament Research na Ukrainie, wspierane decyzją Rady (WPZiB) 2017/2283, są w toku.

W związku z tym w ramach niniejszego planu działania Komisja proponuje konkretne szczegółowe działania i środki zarządcze dotyczące Europy Południowo-Wschodniej (zob. sekcja 5 poniżej), które należy wdrażać w ścisłej współpracy z wysokim przedstawicielem oraz w konsultacji z partnerami.

5.Konkretne działania dotyczące Europy Południowo-Wschodniej oraz jej współpracy z UE

5.1.Dopasowanie działań do potrzeb regionu

Jak wspomniano w sekcji 2, z oceny planu działania UE–Europa Południowo-Wschodnia na lata 2015–2019 49 wynika, że obie strony zmagają się z tymi samymi wyzwaniami i że ściślejsza współpraca regionalna ma zasadnicze znaczenie dla skuteczniejszego przeciwdziałania międzynarodowemu procederowi nielegalnego handlu bronią palną w regionie.

Prace przeprowadzone w 2018 r. w celu przygotowania regionalnego planu działania, przy wsparciu Francji i Niemiec, były efektem zastosowania przez wszystkich partnerów z Bałkanów Zachodnich podejścia opartego na konsensusie i aktywnym uczestnictwie. Wskazano wtedy wiele ważnych celów, które mogłyby być istotnym elementem planu działania. Na tej podstawie Komisja zaproponowała w załączniku 3 zbiór konkretnych działań, które zawierają ten plan działania, zgodnie z decyzją Rady o sfinansowaniu jego realizacji 50 .

Wszystkie jurysdykcje w regionie mierzą się z podobnymi wyzwaniami. Nie wszyscy partnerzy osiągną jednak swoje cele w tym samym tempie i różne etapy zaawansowania będą wymagały różnych założeń. W stosownym czasie działania te powinny również obejmować w odpowiedni sposób Ukrainę i Mołdawię. Komisja, we współpracy z wysokim przedstawicielem, podejmie rozmowy z obydwoma krajami, aby omówić metody i sposoby włączenia ich do ogólnych ram.

Te działania poświęcone Europie Południowo-Wschodniej zostały określone przez władze Bałkanów Zachodnich w drodze opracowania i przyjęcia regionalnego planu działania, który stanowi załącznik do decyzji Rady (WPZiB) 1788/2018. Plan ten prowadzący do osiągnięcia nadrzędnego celu, tj. zwalczania nielegalnego handlu bronią palną i amunicją, koncentruje się na trzech głównych kierunkach, zapewniając większą jasność i lepszą strukturę niż plan działania na lata 2015–2019, w szczególności celem wyeliminowania pozostałych luk i niespójności prawnych w systemie kontroli broni palnej, które utrudniają współpracę policyjną i współpracę wymiarów sprawiedliwości. Te trzy kierunki to:

·harmonizacja otoczenia prawnego, unowocześnienie struktury administracyjnej i ułatwienie budowania zdolności;

·zwiększenie bezpieczeństwa zapasów broni i ich zmniejszenie;

·zwiększenie efektywności działania organów ścigania dzięki ułatwieniu współpracy operacyjnej, wymiany informacji oraz współpracy przy analizie balistycznej.

5.2.Unowocześnione systemy zarządzania na rzecz zapewnienia sprawnej realizacji

Aby w pełni zrealizować te działania, wszyscy partnerzy muszą wyciągnąć wnioski z dotychczasowych działań, w szczególności muszą stworzyć nowy system zarządzania, który pozwala uniknąć powielania działań lub braku koordynacji.

5.2.1.Zaspokojenie potrzeb w zakresie finansowania, aby sprostać wyzwaniom

Komisja zobowiązuje się do zacieśnienia współpracy z partnerami z Europy Południowo-Wschodniej i przeznaczenia specjalnych środków finansowych na potrzeby osiągnięcia przez nich wymaganych standardów. Poza 11,8 mln EUR, które Rada przyznała w grudniu 2019 r. 51 , Komisja zamierza uruchomić i przydzielić środki dostępne w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej na sprostanie najpilniejszym wyzwaniom. W kontekście negocjacji na temat wieloletnich ram finansowych Komisja wzywa państwa członkowskie do zareagowania na te potrzeby przez uzgodnienie ambitnych rozwiązań budżetowych i zmobilizowanie ekspertów krajowych w terenie.

Komisja, wraz z wysokim przedstawicielem, zwoła komitet sterujący kluczowych partnerów wykonawczych i darczyńców obejmujący przedstawicieli państw członkowskich, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, odpowiednie agencje ONZ (UNDP i UNODC) oraz NATO. Ambitnym założeniem tego komitetu byłoby zapewnienie strategicznej globalnej koordynacji darczyńców, w tym tych niewchodzących w skład rady sterującej wielostronnego funduszu powierniczego ONZ na rzecz wdrożenia planu działania. W ramach dialogu z rządami w tym regionie Komisja zaproponuje tym uczestnikom podpisanie protokołu ustaleń w celu podejmowania wspólnych decyzji na temat finansowania projektów. Przy pełnym poszanowaniu autonomii prawnej darczyńców oraz przy pełnym poszanowaniu obowiązujących procedur decyzyjnych przewidzianych w Traktatach taki protokół ustaleń mógłby określać, w jaki sposób komitet opracuje plany budżetowe na poziomie regionów i krajów i otrzyma skonsolidowane sprawozdania finansowe dotyczące wszystkich odnośnych działań i instrumentów. Dzięki temu wszyscy darczyńcy i wszystkie zainteresowane strony uzyskają kompleksowy i aktualny obraz planowanych lub realizowanych działań oraz związanych z nimi kosztów. Aby zapewnić synergię wysiłków i skuteczne relacje z SEESAC, zwiększona zostanie koordynacja pracy darczyńców na szczeblu lokalnym i zapewniona zostanie funkcja koordynacyjna, w szczególności przez wyznaczenie regionalnego koordynatora ds. broni palnej, pracującego z jedną z delegatur Unii w Europie Południowo-Wschodniej, np. delegaturą UE w Belgradzie.

5.2.2.Całościowe kierowanie na rzecz realizacji działań w Europie Południowo-Wschodniej 

Komisja uważa, że aby poprawić koordynację, należy usprawnić pracę istniejących organów. W UE kierownictwo polityczne powinna w dalszym ciągu sprawować Rada, jak również posiedzenia ministrów sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz w razie potrzeby ministrów spraw zagranicznych i inne posiedzenia ministerialne między UE i partnerami z Europy Południowo-Wschodniej.

Aby zagwarantować objęcie działań regionalnym kierownictwem strategicznym, wszystkie krajowe międzyministerialne organy, w skład których wchodzą wszystkie instytucje istotne dla kontroli broni strzeleckiej (komisje ds. broni strzeleckiej), powinny nadal odbywać posiedzenia z udziałem przedstawicieli UE. Zgodnie z obecną praktyką przy okazji tych posiedzeń organizowane byłyby posiedzenia dotyczące koordynacji planu działania, które ułatwiałyby przegląd postępów we wdrażaniu tego planu i służyłyby wymianie wyciągniętych wniosków i dyskusji na temat wyeliminowania pozostałych luk.

Również na regionalnym szczeblu organów ścigania należałoby uprościć mozaikę istniejących organów 52 . Komisja sugeruje, aby wspólne posiedzenia z udziałem ekspertów z UE i Europy Południowo-Wschodniej odbywały się w ramach EMPACT ds. broni palnej, tj. platformy, do której już zaproszono partnerów Bałkanów Zachodnich.

Na wszystkich szczeblach Komisja wzywa organy do wysyłania przedstawicieli jednoznacznie upoważnionych do przedstawienia stanowiska i przyjęcia zobowiązań lub przekazania informacji na temat potencjalnych rezultatów.

Wreszcie, w odniesieniu do zarządzania administracyjnego, od 2002 r. SEESAC wyraźnie ułatwiło pracę komisji ds. broni strzeleckiej, sieci ekspertów ds. broni palnej w krajach Europy Południowo-Wschodniej oraz koordynację regionalnych planów działania. Udzieliło ono partnerom w regionie znacznej pomocy technicznej, co pochwalają wszystkie zainteresowane strony w terenie. Proces ten należy kontynuować zgodnie z decyzjami Rady (WPZiB) 2013/710, 2016/2356, 2018/1788 i 2019/2111 w duchu przejrzystości w odniesieniu do zarządzania łącznym budżetem za pośrednictwem komitetu sterującego darczyńców. W szczególności przy planowaniu posiedzeń dokumenty budżetowe i sprawozdawcze należy przedstawiać zgodnie ze zintegrowanym podejściem, po konsultacji z Komisją.

Komisja przywiązuje olbrzymią wagę do prowadzenia i wspierania partnerów na drodze do spełnienia różnych zobowiązań i wykorzystywania wskaźników do mierzenia rezultatów: składanie SEESAC co dwa lata sprawozdań z postępów we wdrażaniu regionalnego planu działania i planowany przegląd śródokresowy dotyczący wdrażania regionalnego planu działania na mocy decyzji Rady (WPZiB) 2018/1788. W związku z tym wykorzysta w pełni okazję, jaką stanowi proces przystąpienia, do omówienia i monitorowania kroków poczynionych na rzecz realizacji planu działania. Oznacza to, że posiedzenia podkomitetu ds. WSiSW, jak również roczne sprawozdania krajowe zostaną wykorzystane do podsumowania poczynionych postępów. Negocjacje w sprawie przystąpienia dotyczące rozdziału 24 – Sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo zostaną wykorzystane jako wsparcie w osiągnięciu celów planu działania. Jeżeli chodzi o państwa nieobjęte polityką rozszerzenia, bieżące informacje na temat postępów zostaną omówione w ramach podkomitetów WSiSW, platform na rzecz praworządności lub innych istniejących forów.

6.Wnioski

Zwalczanie nielegalnego dostępu do broni palnej powinno być przekrojowym priorytetem w obszarze bezpieczeństwa Unii Europejskiej oraz jej państw członkowskich i partnerów. Taki dostęp przyczynia się do braku poczucia bezpieczeństwa fizycznego oraz zwiększa ryzyko przemocy domowej, która może doprowadzić do aktów zabójstwa, oraz ryzyko, że broń palna może zostać użyta jako narzędzie samobójstwa. Działania w tym zakresie pomagają w walce z innymi rodzajami działalności przestępczej, takimi jak terroryzm, nielegalny obrót środkami odurzającymi, handel ludźmi, przemyt migrantów, piractwo morskie, fałszerstwa, przestępstwa przeciwko środowisku czy zorganizowana przestępczość przeciwko mieniu. Komisja wzywa Parlament Europejski, Radę, państwa członkowskie i partnerów z Europy Południowo-Wschodniej do pełnego uznania konieczności wzmożenia działań w tym obszarze podejmowanych na szczeblu krajowym i na szczeblu UE oraz w drodze współpracy międzynarodowej.

Komisja uważa, że kompleksowy i multidyscyplinarny charakter niniejszego planu działania może zapewnić spójne ramy operacyjne dla UE i jej państw członkowskich w granicach UE oraz może być źródłem propozycji dotyczących współpracy z partnerami z Europy Południowo-Wschodniej i wspierania ich w zwalczaniu nielegalnego handlu bronią palną w ich regionie.

Komisja w szczególności wzywa wszystkie instytucje UE, organy ścigania i zainteresowane strony, zarówno w UE, jak i w Europie Południowo-Wschodniej, do stawienia czoła wyzwaniom wymienionym w niniejszym planie działania. Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do zatwierdzenia niniejszego planu działania oraz do wspierania i wykorzystania w pełni potencjału każdego priorytetu strategicznego.

(1)      Small Arms Survey, „Estimating Global Civilian-held Firearms Numbers” [„Szacunkowa liczba sztuk broni palnej posiadanej przez osoby cywilne na świecie”], dokument informacyjny, czerwiec 2018 r. Zbiór danych dostępny na stronie: http://www.smallarmssurvey.org/fileadmin/docs/Weapons_and_Markets/Tools/Firearms_holdings/SAS-BP-Civilian-held-firearms-annexe.pdf

(2)      HU, IT, BE, AT, LT, LV, FR, DE, SI, PL, RO, NL.

(3)      Więcej informacji zawiera załącznik 1.

(4)      Na potrzeby niniejszego planu działania wszyscy partnerzy z Bałkanów Zachodnich, Mołdawii i Ukrainy będą określani jako „Europa Południowo-Wschodnia”.

(5)      COM(2019) 293 final z 27.6.2019.

(6)      Europol, „Interim report of new, changing and emerging threats” [„Sprawozdanie śródokresowe na temat nowych, ewoluujących lub zarysowujących się zagrożeń”], dokument Rady 9037/19 z 8.5.2019.

(7)      Flamandzki Instytut Pokoju, „Armed to kill” [„Uzbrojeni, by zabijać”], Bruksela, 3 października 2019 r.

(8)    Europol, TE-SAT 2017: Sprawozdanie dotyczące sytuacji i tendencji w dziedzinie terroryzmu w UE.

(9)    Europol, TE-SAT 2018: Sprawozdanie dotyczące sytuacji i tendencji w dziedzinie terroryzmu w UE.

(10)      UNODC (2020), „Global Study on Firearms Trafficking” [„Globalne badanie dotyczące nielegalnego handlu bronią palną”], Wiedeń: UNODC, dostępne pod adresem https://www.unodc.org/unodc/en/firearms-protocol/firearms-study.html

(11)      UNODC, „Global Study on homicides” [„Globalne badanie dotyczące zabójstw”], 2019.

(12)      Sprawozdania Europolu: „Threat Assessment Report on Illicit Trafficking in Firearms” [„Sprawozdanie z oceny zagrożenia nielegalnym handlem bronią palną”] (EDOC#673806v7A, czerwiec 2013 r.), powiadomienie wywiadowcze (19/2014); „Firearms in the hands of Terrorist in Europe” [„Broń palna w rękach terrorystów w Europie”] (EDOC:#759937v3, maj 2015 r.).

(13)      „Strengthening Resilience in the Western Balkans: Mapping Assistance for SALW Control” [„Wzmacnianie odporności na Bałkanach Zachodnich: zestawienie pomocy w kontrolowaniu BSiL”], Small Arms Survey, wrzesień 2018 r.

(14)      UNODC (2020), „Global Study on Firearms Trafficking” [„Globalne badanie dotyczące nielegalnego handlu bronią palną”], Wiedeń: UNODC, dostępne pod adresem https://www.unodc.org/unodc/en/firearms-protocol/firearms-study.html

(15)      Dyrektywa (UE) 2017/853 z dnia 17 maja 2017 r. zmieniająca dyrektywę Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, Dz.U. L 137 z 24.5.2017, s. 22.

(16)      Na dzień 15 kwietnia 2020 r. 17 państw członkowskich zgłosiło pełną transpozycję (AT, BG, DE, DK, IE, EL, EE, FR, HR, IT, LV, LT, MT, NL, PT, RO, FI).

(17)      COM(2017) 737 final z 12.12.2017.

(18)      C(2018) 2197 final z 17.4.2018.

(19)      Brak punktów kontaktowych w Bułgarii, na Cyprze, w Estonii, Irlandii, na Łotwie, Litwie, Malcie.

(20)      Brak punktów kontaktowych w Serbii oraz Bośni i Hercegowinie.

(21)      „Best practice guidance for the creation of national firearms focal points” [„Wytyczne dotyczące najlepszej praktyki w zakresie tworzenia krajowych punktów kontaktowych ds. broni palnej”], dokument Rady nr 8586/18 z 15.5.2018.

(22)      Protokół z dnia 31 maja 2001 r. przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej; decyzja Rady z dnia 11 lutego 2014 r. w sprawie zawarcia w imieniu Unii Europejskiej Protokołu przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, Dz.U. L 89 z 25.3.2014, s. 7.

(23)      Więcej informacji zawiera załącznik 1.

(24)      Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego pt. „Broń palna a bezpieczeństwo wewnętrzne UE: ochrona obywateli i zakłócanie nielegalnego handlu”, COM(2013) 716 z 21.10.2013.

(25)      Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, COM(2015) 185 final z 28.4.2015.

(26)      Dok. 16726/3/13 REV 3 RESTREINT UE/EU RESTRICTED.

(27)      SEESAC to wspólna inicjatywa UNDP i Regionalnej Rady Współpracy, ustanowiona w 2002 r.

(28)      14 listopada 2014 r., dokument Rady nr 15516/14, przyjęty przez Radę w dniach 4 i 5 grudnia 2014 r. (dokument Rady nr 16526/14); Forum ministerialne UE–Bałkany Zachodnie dotyczące wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, 12 grudnia 2014 r., Belgrad.

(29)      COM(2015) 624 final z 2.12.2015.

(30)      JOIN(2018) 17 final, z 1.6.2018.

(31)      Konkluzje Rady z dnia 19 listopada 2018 r. – dokument 13581/18.

(32)      Plan działania został opracowany przez władze Bałkanów Zachodnich w drodze konsultacji, przy wsparciu ze strony SEESAC. Następnie plan został przyjęty przez szefów państw i rządów Bałkanów Zachodnich podczas szczytu w ramach procesu berlińskiego, który odbył się w Londynie w dniu 10 lipca 2018 r.

(33)      Decyzja Rady (WPZiB) 2018/1788 z dnia 19 listopada 2018 r. w sprawie wsparcia Centrum Kontroli Broni Strzeleckiej i Lekkiej dla Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej (SEESAC) w realizacji regionalnego planu działania w sprawie zwalczania nielegalnego handlu bronią na Bałkanach Zachodnich, Dz.U. L 293 z 20.11.2018, s. 11.

(34)      „Examination of Firearms and Forensics in Europe and aCross Territories” [„Analiza broni palnej i kryminalistyki w Europie i poza nią”], red. profesor Erica Bowen idr Helen Poole, Uniwersytet w Coventry, Uniwersytet w Kalabrii, Arquebus Solutions Ltd, 2016.

(35)      „Fighting Illicit Firearms Trafficking Routes and Actors at European Level” [„Zwalczanie szlaków nielegalnego handlu bronią palną i podmiotów zajmujących się takim handlem na szczeblu europejskim”], red. Ernesto U. Savona, Marina Mancuso, Transcrime – Università Cattolica del Sacro Cuore, 31 marca 2017 r.

(36)      „Triggering Terror: Illicit Gun Markets and Firearms Acquisition of Terrorist Networks in Europe” [„Wyzwalanie terroryzmu: rynki nielegalnej broni i nabywanie broni palnej przez sieci terrorystyczne w Europie”], red. Nils Duquet, Flamandzki Instytut Pokoju, 17 kwietnia 2018 r.

(37)      UNODC (2020), „Global Study on Firearms Trafficking” [„Globalne badanie dotyczące nielegalnego handlu bronią palną”], Wiedeń: UNODC, dostępne pod adresem https://www.unodc.org/unodc/en/firearms-protocol/firearms-study.html

(38)      Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17.

(39)      Zob. załącznik 1.

(40)      Art. 5 i 5a rozporządzenia (WE) nr 1920/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, Dz.U. L 376 z 27.12.2006.

(41)      „Fighting Illicit Firearms Trafficking Routes and Actors at European Level” [„Zwalczanie szlaków nielegalnego handlu bronią palną i podmiotów zajmujących się takim handlem na szczeblu europejskim”], op. cit.

(42)       http://www.seesac.org/AVMP Decyzja w sprawie finansowania: decyzja Rady (WPZiB) 2019/2111 z dnia 9 grudnia 2019 r. wspierająca działania SEESAC w zakresie rozbrojenia i kontroli zbrojeń w Europie Południowo-Wschodniej zmniejszające zagrożenie związane z nielegalną bronią strzelecką i lekką oraz amunicją do tych rodzajów broni, Dz.U. L 318 z 10.12.2019.

(43)      Zob. przypis 21 powyżej.

(44)      Niemcy, Irlandia, Luksemburg, Malta. Wszyscy partnerzy z Europy Południowo-Wschodniej ratyfikowali protokół lub do niego przystąpili.

(45)      Zob. przypis nr 30 powyżej.

(46)      Konkluzje Rady w sprawie wzmocnienia współpracy UE–Ukraina w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego. Dokument nr 15615/17 z 11.12.2017.    

(47)       Decyzja Rady (WPZiB) 2019/2009 z dnia 2 grudnia 2019 r. w sprawie wspierania wysiłków Ukrainy na rzecz zwalczania nielegalnego handlu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, we współpracy z OBWE; Dz.U. L 312 z 3.12.2019, s. 42.

(48)      Zob. decyzje Rady (WPZiB) 2018/1788, (WPZiB) 2019/2111 i (WPZiB) 2019/2113, które zapewniają wsparcie Mołdawii, Białorusi i Ukrainie.

(49)      Zob. przypis 5 powyżej.

(50)      Decyzja Rady (WPZiB) 2018/1788 z dnia 19 listopada 2018 r. w sprawie wsparcia Centrum Kontroli Broni Strzeleckiej i Lekkiej dla Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej (SEESAC) w realizacji regionalnego planu działania w sprawie zwalczania nielegalnego handlu bronią na Bałkanach Zachodnich, Dz.U. L 293 z 20.11.2018, s. 11.

(51)      Decyzja Rady (WPZiB) 2019/2111 z dnia 9 grudnia 2019 r. wspierająca działania SEESAC w zakresie rozbrojenia i kontroli zbrojeń w Europie Południowo-Wschodniej zmniejszające zagrożenie związane z nielegalną bronią strzelecką i lekką oraz amunicją do tych rodzajów broni, Dz.U. L 318 z 10.12.2019.

(52)      Europejska grupa ekspertów ds. broni palnej, EMPACT ds. broni palnej, sieć ekspertów ds. broni palnej w krajach Europy Południowo-Wschodniej oraz działająca w jej ramach grupa ekspertów ds. broni palnej w krajach Europy Południowo-Wschodniej, wspólny komitet ekspertów ds. broni palnej z UE i partnerów z Bałkanów Zachodnich.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 24.7.2020

COM(2020) 608 final

ZAŁĄCZNIKI

do

KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Plan działania UE w sprawie nielegalnego handlu bronią palną na lata 2020–2025

ZAŁĄCZNIK 1
Wykaz stosownego prawodawstwa i inicjatyw UE

Prawodawstwo UE

·dyrektywa Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, Dz.U. L 256 z 13.9.1991, s. 51 (z późniejszymi zmianami);

·Wspólne stanowisko 2008/944/WPZiB z dnia 8 grudnia 2008 r. określające wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego, zmienione decyzją Rady (WPZiB) 2019/1560 z dnia 16 września 2019 r., Dz.U. L 239 z 17.9.2019, s. 16;

·dyrektywa 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie uproszczenia warunków transferów produktów związanych z obronnością we Wspólnocie, Dz.U. L 146 z 10.6.2009, s. 1; 

·rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 258/2012 z dnia 14 marca 2012 r. wdrażające art. 10 Protokołu Narodów Zjednoczonych przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (protokół NZ w sprawie broni palnej), oraz ustanawiające zezwolenia na wywóz i środki dotyczące przywozu i tranzytu dla broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji, Dz.U. L 94 z 30.3.2012, s. 1;

·rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/2403 ustanawiające wspólne wytyczne dotyczące norm i technik pozbawiania broni cech użytkowych w celu zagwarantowania, że broń pozbawiona cech użytkowych trwale nie nadaje się do użytku, Dz.U. L 333 z 19.12.2015, s. 62 (z późniejszymi zmianami);

·dyrektywa wykonawcza Komisji (UE) 2019/68 z dnia 16 stycznia 2019 r. ustanawiająca specyfikacje techniczne dotyczące oznakowania broni palnej i jej istotnych komponentów zgodnie z dyrektywą Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, Dz.U. L 15 z 17.1.2019, s. 18;

·dyrektywa wykonawcza Komisji (UE) 2019/69 z dnia 16 stycznia 2019 r. ustanawiająca specyfikacje techniczne dotyczące broni alarmowej i sygnałowej zgodnie z dyrektywą Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, Dz.U. L 15 z 17.1.2019, s. 22;

·rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/686 z dnia 16 stycznia 2019 r. ustanawiające, na podstawie dyrektywy Rady 91/477/EWG, szczegółowe zasady systematycznej wymiany drogą elektroniczną informacji dotyczących transferu broni palnej w Unii, Dz.U. L 116 z 3.5.2019, s. 1;

·decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/689 z dnia 16 stycznia 2019 r. w sprawie projektu pilotażowego wdrażającego za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym określone przepisy dotyczące współpracy administracyjnej ustanowione w dyrektywie Rady 91/477/EWG, Dz.U. L 116 z 3.5.2019, s. 75.

Instrumenty międzynarodowe

·Konwencja Narodów Zjednoczonych z 2001 r. przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej i uzupełniający ją Protokół przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją;

·Program działania ONZ z 2001 r. na rzecz zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką, zwalczania i eliminowania go we wszystkich aspektach;

·międzynarodowy instrument z 2005 r. umożliwiający państwom identyfikowanie i śledzenie, w odpowiednim czasie i w niezawodny sposób, nielegalnej broni strzeleckiej i lekkiej;

·Traktat o handlu bronią z 2013 r.

Inicjatywy UE

Ogólne

·cykl polityki UE na lata 2014–2018, pierwszy operacyjny plan działania w ramach europejskiej multidyscyplinarnej platformy przeciwko zagrożeniom przestępstwami 1 . Obejmował on szereg działań ukierunkowanych na zwiększenie zdobywania, gromadzenia i opracowywania danych wywiadowczych, usprawnienie wymiany informacji balistycznych, utworzenie krajowych punktów kontaktowych, organizowanie wspólnych działań kontrolnych dotyczących konkretnych zagrożeń (broni przerobionej, broni gazowej i alarmowej, doręczania paczek), szkolenia i budowanie zdolności oraz współpracę międzynarodową;

·Broń palna a bezpieczeństwo wewnętrzne UE: ochrona obywateli i zakłócanie nielegalnego handlu, komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, COM(2013) 716 z 21.10.2013;

·Europejska agenda bezpieczeństwa, komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, COM(2015) 185 final z 28.4.2015;

·Plan działania UE przeciwko nielegalnemu handlowi bronią palną i materiałami wybuchowymi oraz ich wykorzystywaniu do celów niezgodnych z prawem, COM(2015) 624 final z 2.12.2015;

·Elementy strategii UE na rzecz zwalczania nielegalnej broni palnej, broni strzeleckiej i lekkiej oraz amunicji do tych rodzajów broni, wspólny komunikat Komisji i Wysokiej Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa (JOIN(2018) 17 final z 1.6.2018), zatwierdzony przez Radę, która przekształciła go w pełnoprawną strategię UE (konkluzje Rady z dnia 19 listopada 2018 r. – dokument 13581/18);

·sprawozdanie Komisji dotyczące oceny stosowania rozporządzenia (UE) nr 258/2012 w sprawie przywozu, wywozu i tranzytu broni palnej do użytku cywilnego, COM(2017) 737 final z 12.12.2017;

·zalecenie Komisji w sprawie natychmiastowych środków w celu poprawy bezpieczeństwa wywozu, przywozu i tranzytu broni palnej, jej części i istotnych komponentów oraz amunicji, w którym wezwano do zaostrzenia unijnych przepisów w celu poprawy śledzenia oraz procedur kontroli dotyczących bezpieczeństwa wywozu i przywozu broni palnej oraz zacieśnienia współpracy między organami w walce z nielegalnym obrotem bronią palną, C(2018) 2197 final z 17.4.2018.

Europa Południowo-Wschodnia

·Plan działania w sprawie nielegalnego handlu bronią między UE a Europą Południowo-Wschodnią na lata 2015–2019, 14 listopada 2014 r., dokument Rady nr 15516/14, przyjęty przez Radę w dniach 4 i 5 grudnia 2014 r. (dokument Rady nr 16526/14); Forum ministerialne UE–Bałkany Zachodnie dotyczące wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, 12 grudnia 2014 r., Belgrad;

·Wiarygodna perspektywa rozszerzenia dla Bałkanów Zachodnich oraz zwiększone zaangażowanie UE w tym regionie, COM(2018) 65 final z 6.2.2018. W ramach działania 2.12 skoncentrowano się w szczególności na nielegalnym handlu bronią palną;

·Wspólny plan działania dla Bałkanów Zachodnich w zakresie zwalczania terroryzmu, podpisany przez przedstawicieli Unii Europejskiej i sześciu partnerów z Bałkanów Zachodnich w dniu 5 października 2018 r. podczas Forum ministerialnego UE–Bałkany Zachodnie dotyczącego wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, które odbyło się w Tiranie 2 . Wśród jego pięciu szeroko zakrojonych celów znalazło się rozwiązanie kwestii nielegalnego handlu bronią palną. Wspólnie z władzami wszystkich sześciu partnerów z Bałkanów Zachodnich sporządzono i zawarto dostosowane do potrzeb porozumienia dwustronne w sprawie zwalczania terroryzmu 3 . Dotyczą one zasadniczych kwestii związanych z nielegalnym handlem bronią palną, takich jak utworzenie w pełni funkcjonalnych punktów kontaktowych ds. broni palnej. Działania priorytetowe określa się za pomocą konkretnych wskazań dotyczących odpowiedzialności, wskaźników i terminów;

·Plan działania na rzecz trwałego rozwiązania kwestii nielegalnego posiadania i niewłaściwego wykorzystywania BSiL oraz amunicji do niej, szczyt w ramach procesu berlińskiego, który odbył się w Londynie w dniu 10 lipca 2018 r. Inicjatywę tę objęto następnie wsparciem finansowym z UE na mocy decyzji Rady (WPZiB) 2018/1788 z dnia 19 listopada 2018 r. w sprawie wsparcia Centrum Kontroli Broni Strzeleckiej i Lekkiej dla Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej (SEESAC) w realizacji regionalnego planu działania w sprawie zwalczania nielegalnego handlu bronią na Bałkanach Zachodnich, która określa ogólną koordynację i monitorowanie realizacji planu działania, Dz.U. L 293 z 20.11.2018, s. 11;

·Ocena planu działania w sprawie nielegalnego handlu bronią palną między UE a Europą Południowo-Wschodnią (2015–2019), sprawozdanie Komisji z dnia 27 czerwca 2019 r., COM(2019) 293 final z 27.6.2019. Zgodnie z tym sprawozdaniem oceniającym plan działania przyczynił się do usprawnienia tworzenia sieci kontaktów i wymiany informacji oraz położenia fundamentów pod przyszłą współpracę. Kilka zaplanowanych działań, takich jak utworzenie punktów kontaktowych ds. broni palnej, które są niezbędne do wdrażania właściwych strategii egzekwowania prawa, koordynacji, pozyskiwania danych wywiadowczych i wymiany informacji zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim, nie zostało jednak jeszcze w pełni wdrożonych. Nadal brakuje zharmonizowanego gromadzenia danych na temat konfiskat broni palnej, które umożliwiłoby prowadzenie polityki opartej na dowodach oraz właściwą i wiarygodną ocenę tendencji w zakresie handlu bronią. Podobnie zainteresowane strony nie opracowały standardowego formatu sprawozdawczości na potrzeby wymiany informacji, jak przewidziano w planie działania;

·decyzja Rady (WPZiB) 2019/2111 z dnia 9 grudnia 2019 r. wspierająca działania SEESAC w zakresie rozbrojenia i kontroli zbrojeń w Europie Południowo-Wschodniej zmniejszające zagrożenie związane z nielegalną bronią strzelecką i lekką oraz amunicją do tych rodzajów broni, Dz.U. L 318 z 10.12.2019. Od 2002 r. UE udziela pomocy Bałkanom Zachodnim w drodze szeregu kolejnych decyzji Rady zapewniających finansowanie na potrzeby projektów związanych z kontrolą broni strzeleckiej w kwocie 18,1 mln EUR;

· decyzja Rady (WPZiB) 2019/2009 z dnia 2 grudnia 2019 r. w sprawie wspierania wysiłków Ukrainy na rzecz zwalczania nielegalnego handlu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, we współpracy z OBWE; Dz.U. L 312 z 3.12.2019, s. 42.

Projekty te zapewniły kompleksowe wsparcie działań dotyczących kontroli BSiL oraz wsparcie na rzecz zapobiegania handlowi bronią w Europie Południowo-Wschodniej. Od 2002 r. głównym partnerem wykonawczym pomocy udzielanej temu regionowi przez Radę jest Centrum Kontroli Broni Strzeleckiej i Lekkiej dla Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej (SEESAC) w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju. Nowa decyzja Rady z dnia 9 grudnia 2019 r. przewiduje przyznanie 11,8 mln EUR na kontrolę broni przez kolejne cztery lata. Komisje ds. broni strzeleckiej i lekkiej oraz sieć ekspertów ds. broni palnej w krajach Europy Południowo-Wschodniej przyczyniają się do standaryzacji podejść w regionie i do formułowania działań na poziomie regionalnym i lokalnym, wnosząc wkład w kształtowanie polityki opartej na dowodach; wzmocnione bezpieczeństwo fizyczne i zarządzanie zapasami; ulepszone oznakowanie, śledzenie i przechowywanie zapisów; wzmacnianie zdolności w zakresie zwalczania nielegalnego handlu bronią palną poprzez wspieranie tworzenia punktów kontaktowych ds. broni palnej i wzmacnianie zdolności w zakresie dochodzeń. Wspierane są także działania uświadamiające, kampanie dotyczące gromadzenia BSiL i amunicji, przejrzystość wywozu broni w regionie i uwzględnianie perspektywy płci w kontekście kontroli BSiL;

·Polityka Partnerstwa Wschodniego po 2020 r., wspólny komunikat, JOIN(2020) 7 final z 18.3.2020; ponowiono wezwanie sformułowane w ramach przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) z 2015 r., które dotyczyło zwiększenia wymiaru bezpieczeństwa w celu zakłócenia działalności zorganizowanych grup przestępczych, w tym nielegalnego handlu bronią palną.

ZAŁĄCZNIK 2
Logika interwencji w ramach planu działania UE

 
ZAŁĄCZNIK 3
Konkretne działania dotyczące Europy Południowo-Wschodniej oraz jej współpracy z UE

ZAŁĄCZNIK 4
Kluczowe wskaźniki skuteczności działania

Poniższe wskaźniki opracowano w ramach planu działania na rzecz trwałego rozwiązania kwestii nielegalnego posiadania i niewłaściwego wykorzystywania broni strzeleckiej i lekkiej (BSiL) oraz amunicji do nich, a także nielegalnego handlu taką bronią i amunicją na Bałkanach Zachodnich do roku 2024. W niniejszym załączniku sformułowano je w taki sposób, aby miały zastosowanie również do państw członkowskich UE. Nie ma to wpływu na sposób, w jaki partnerzy z Bałkanów Zachodnich rozpoczęli sporządzanie sprawozdań na temat realizacji planu działania. Numeracja wskaźników nie została zmieniona.

1.Liczba ram prawnych dotyczących kontroli zbrojeń w pełni zharmonizowanych z prawodawstwem UE 7 , Traktat o handlu bronią oraz Protokół przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją (protokół o handlu bronią);

1.1.akty ustawodawcze dotyczące kontroli zbrojeń w zakresie stosowania broni palnej i amunicji do celów cywilnych zgodne z odpowiednimi dyrektywami UE w sprawie broni palnej i amunicji;

1.2.akty ustawodawcze dotyczące kontroli zbrojeń w zakresie stosowania materiałów wybuchowych do celów cywilnych zharmonizowane z odnośnymi dyrektywami UE w sprawie materiałów wybuchowych;

1.3.akty ustawodawcze dotyczące kontroli zbrojeń w zakresie stosowania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych do celów wojskowych zharmonizowane dyrektywą 2009/43/WE;

1.4.akty ustawodawcze dotyczące kontroli wywozu broni zgodnie ze wspólnym stanowiskiem 2008/944/WPZiB i Traktatem o handlu bronią;

1.5.akty ustawodawcze dotyczące kontroli zbrojeń zgodne z protokołem o handlu bronią.

2.Wyłącznie w odniesieniu do Europy Południowo-Wschodniej: liczba dokumentów odnoszących się do polityki kontroli zbrojeń opartej na dowodach, opracowanych w każdej jurysdykcji, w których uwzględniono również potrzeby mężczyzn, kobiet, chłopców i dziewczynek;

2.1.strategia dotycząca BSiL została wdrożona;

2.2.strategia dotycząca BSiL opiera się na dowodach;

2.3.w strategii dotyczącej BSiL uwzględniono potrzeby mężczyzn, kobiet, chłopców i dziewczynek.

3.Liczba przypadków i zaangażowanych osób oraz ilość niewłaściwie wykorzystywanych broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych będących przedmiotem nielegalnego handlu, w przypadku których wniesiono oskarżenie i wydano wyrok, w porównaniu z liczbą sprawozdań organów ścigania na temat odnośnych konfiskat.

4.Liczba przypadków i ilość broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych skonfiskowanych wewnętrznie (w tym na granicach między państwami członkowskimi w UE) w porównaniu z liczbą przypadków i ilością broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych skonfiskowanych na granicach zewnętrznych (granicach partnerów z Europy Południowo-Wschodniej lub granicy zewnętrznej UE);

4.1.liczba przypadków konfiskaty wewnętrznej broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych;

4.2.liczba sztuk broni palnej skonfiskowanej wewnętrznie;

4.3.liczba sztuk amunicji skonfiskowanej wewnętrznie;

4.4.ilość materiałów wybuchowych skonfiskowanych wewnętrznie;

4.5.liczba przypadków konfiskaty broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych na granicy zewnętrznej;

4.6.liczba sztuk broni palnej skonfiskowanej na granicy zewnętrznej;

4.7.liczba sztuk amunicji skonfiskowanej na granicy zewnętrznej;

4.8.ilość materiałów wybuchowych skonfiskowanych na granicy zewnętrznej.

5.Liczba zgłoszonych przypadków konfiskaty broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych na granicach Unii Europejskiej, których źródła, po prześledzeniu ich przemieszczania, odkryto w Europie Południowo-Wschodniej, w porównaniu z liczbą sztuk broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych skonfiskowanych w całej Unii Europejskiej, które zidentyfikowano jako pochodzące z Europy Południowo-Wschodniej lub które przeniknęły z Europy Południowo-Wschodniej;

5.1.[nie dotyczy – uwzględniono już we wskaźniku 4.2]

5.2.[nie dotyczy – uwzględniono już we wskaźniku 4.3]

5.3.[nie dotyczy – uwzględniono już we wskaźniku 4.4]

5.4.liczba sztuk broni palnej skonfiskowanej na granicach UE, które zidentyfikowano jako pochodzące z Europy Południowo-Wschodniej;

5.5.ilość amunicji skonfiskowanej na granicach UE, którą zidentyfikowano jako pochodzącą z Europy Południowo-Wschodniej;

5.6.ilość materiałów wybuchowych skonfiskowanych na granicach UE, które zidentyfikowano jako pochodzące z Europy Południowo-Wschodniej;

5.7.liczba sztuk broni palnej skonfiskowanej w całej UE, którą zidentyfikowano jako pochodzącą z Europy Południowo-Wschodniej;

5.8.ilość amunicji skonfiskowanej w całej UE, którą zidentyfikowano jako pochodzącą z Europy Południowo-Wschodniej;

5.9.ilość materiałów wybuchowych skonfiskowanych w całej UE, które zidentyfikowano jako pochodzące z Europy Południowo-Wschodniej.

6.Liczba sztuk broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych, w odniesieniu do których właściwe organy krajowe wydały koncesje na wywóz, zidentyfikowanych jako będące przedmiotem przenikania;

6.1.liczba wydanych i wykorzystanych koncesji na wywóz broni;

6.2.liczba wydanych i wykorzystanych koncesji na wywóz amunicji;

6.3.liczba przypadków, w których broń, w odniesieniu do której wydano i wykorzystano koncesje, zidentyfikowano jako będącą przedmiotem przenikania;

6.4.liczba przypadków, w których amunicję, w odniesieniu do której wydano i wykorzystano koncesje, zidentyfikowano w drodze kontroli przeprowadzonych po jej dostawie jako będącą przedmiotem przenikania.

7.Punkty kontaktowe ds. broni palnej i budowanie zdolności;

7.1.punkty kontaktowe ds. broni palnej (FFP) utworzone i funkcjonujące w każdej jurysdykcji, spełniające normy określone w unijnych wytycznych dotyczących najlepszej praktyki;  8

7.2.liczba pracowników, którzy odbyli szkolenie w zakresie zagrożeń związanych z bronią palną na szczeblu UE (w szczególności szkolenia prowadzone przez CEPOL) i na poziomie krajowym (w tym szkolenie kaskadowe).

8.Liczba przypadków międzyinstytucjonalnej współpracy na szczeblu operacyjnym, w tym na etapie dochodzenia, ścigania i postępowania przygotowawczego;

8.1.liczba incydentów związanych z bronią palną, amunicją lub materiałami wybuchowymi odnotowanych przez krajowe organy ścigania;

8.2.sprawy dotyczące broni palnej, amunicji lub materiałów wybuchowych rozpoznawane przez sędziego ds. występków;

8.3.sprawy dotyczące broni palnej, amunicji lub materiałów wybuchowych rozstrzygnięte przez sędziego ds. występków;

8.4.liczba spraw dotyczących broni palnej, amunicji lub materiałów wybuchowych umorzonych przez prokuratora;

8.5.liczba spraw dotyczących broni palnej, amunicji lub materiałów wybuchowych umorzonych przez sędziego/sędziego ds. postępowania przygotowawczego.

9.Liczba przypadków współpracy operacyjnej z organami i agencjami państw członkowskich UE i Europy Południowo-Wschodniej, jak również z międzynarodowymi organami ścigania, wynikającej z informacji wywiadowczych, w tym wywiadu balistycznego, w zwalczaniu przestępstw związanych z bronią palną;

9.1.liczba przypadków współpracy operacyjnej na poziomie jurysdykcyjnym opartej na wywiadzie;

9.2.liczba przypadków współpracy operacyjnej w Europie Południowo-Wschodniej opartej na wywiadzie;

9.3.liczba przypadków współpracy operacyjnej z Frontexem opartej na wywiadzie;

9.4.liczba przypadków współpracy operacyjnej z Europolem/EMPACT opartej na wywiadzie;

9.5.liczba przypadków współpracy operacyjnej między partnerami z Europy Południowo-Wschodniej i państwami członkowskimi UE opartej na dwustronnym wywiadzie, w którą Europol nie jest zaangażowany;

9.6.liczba przypadków współpracy operacyjnej z Interpolem opartej na wywiadzie;

9.7.wyłącznie w UE: liczba przypadków współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi UE opartej na dwustronnym wywiadzie, w którą Europol/EMPACT nie są zaangażowane;

9.8.wyłącznie w UE: liczba wpisów i wyszukań w Systemie Informacyjnym Schengen;

9.9.wyłącznie w UE: liczba wpisów i wyszukań w systemie zarządzania ryzykiem celnym.

10.Liczba incydentów związanych z bronią palną oraz ofiar poszkodowanych przez niewłaściwie wykorzystywanie broni palnej, zdezagregowanych według płci i wieku, w poszczególnych jurysdykcjach;

10.1.liczba incydentów, których dopuszczono się przy użyciu legalnej i nielegalnej broni palnej;

10.2.liczba osób zamordowanych przy użyciu broni palnej, według płci i wieku;

10.3.liczba osób, które zostały ranne na skutek użycia broni palnej, według płci i wieku;

10.4.liczba osób, które popełniły samobójstwo przy użyciu broni palnej, według płci i wieku.

11.Liczba sztuk dobrowolnie zdanej broni palnej i amunicji, jak również broni palnej zalegalizowanej lub pozbawionej cech użytkowych;

11.1.liczba sztuk dobrowolnie zdanej broni palnej;

11.2.liczba sztuk dobrowolnie zdanej amunicji;

11.3.liczba sztuk zalegalizowanej broni palnej;

11.4.Liczba sztuk broni palnej pozbawionych cech użytkowych zgodnie z normami UE.

12.Liczba zgłoszonych sztuk systematycznie niszczonych BSiL/broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych (skonfiskowanych lub nadwyżki);

12.1.liczba zgłoszonych sztuk skonfiskowanych broni palnej/amunicji/ materiałów wybuchowych;

12.2.liczba sztuk skonfiskowanych i zniszczonych broni palnej/amunicji/materiałów wybuchowych;

12.3.liczba sztuk skonfiskowanych broni palnej/amunicji/materiałów wybuchowych, które unieszkodliwiono w inny sposób;

12.4.ilość nadwyżki broni palnej/amunicji/materiałów wybuchowych;

12.5.ilość zniszczonej nadwyżki broni palnej/amunicji/materiałów wybuchowych;

12.6.ilość nadwyżki broni palnej/amunicji/materiałów wybuchowych unieszkodliwionej w inny sposób.

13.Liczba obiektów przechowywania BSiL/broni palnej i amunicji do nich, w których zachowane są międzynarodowe normy bezpieczeństwa i ochrony;

13.1.liczba wojskowych obiektów przechowywania BSiL i amunicji;

13.2.liczba obiektów należących do organów ścigania służących do przechowywania BSiL/broni palnej i amunicji;

13.3.liczba cywilnych obiektów przechowywania broni palnej i amunicji;

13.4.liczba wojskowych obiektów przechowywania, które są zgodne z międzynarodowymi normami bezpieczeństwa i ochrony;

13.5.liczba obiektów przechowywania należących do organów ścigania, które są zgodne z międzynarodowymi normami bezpieczeństwa i ochrony;

13.6.liczba cywilnych obiektów przechowywania broni palnej i amunicji, które są zgodne z międzynarodowymi normami bezpieczeństwa i ochrony.

14.Odsetek obywateli wyrażających zadowolenie z zapewnionego bezpieczeństwa (zdezagregowany według wieku i płci) lub zgłaszających poczucie bezpieczeństwa, jeżeli chodzi o przemoc zbrojną.

14.1.Odsetek obywateli odczuwających zagrożenie związane z nielegalnym posiadaniem i niewłaściwym wykorzystywaniem broni.

(1)    Dok. 16726/3/13 REV 3 RESTREINT UE/EU RESTRICTED.

(2)    https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/news/docs/20181005_joint-action-plan-counter-terrorism-western-balkans.pdf

(3)    Dwa pierwsze porozumienia zostały podpisane przez komisarza Avramopoulosa oraz ministrów spraw wewnętrznych Albanii i Republiki Macedonii Północnej w Brukseli w dniu 9 października 2019 r., zob. https://ec.europa.eu/home-affairs/news/news/20191009_security-union-implementing-counter-terrorism-arrangements-albania-north-macedonia . Umowę z Kosowem* podpisano w Brukseli dnia 30 października 2019 r. Trzy ostatnie porozumienia, z Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą oraz Serbią, podpisano w dniu 19 listopada 2019 r. przy okazji spotkania ministerialnego WSiSW w Skopje. * Użycie tej nazwy nie wpływa na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244/1999 oraz z opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa.

(4)    Ramy czasowe regionalnego planu działania.

(5)    Zob. załącznik 4.

(6)    CO = cel ogólny; CS = cel szczegółowy.

(7)    Zob. przypis 1 powyżej.

(8)    Dnia 15 maja 2018 r., dokument Rady nr 8586/18.