KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 18.5.2016

COM(2016) 360 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Trzecie sprawozdanie w sprawie relokacji i przesiedlenia

1Wprowadzenie

W trzecim sprawozdaniu w sprawie relokacji i przesiedleń przedstawiono aktualną sytuację w porównaniu do poprzedniego sprawozdania z 12 kwietnia 1 i oceniono działania podjęte przez wszystkie właściwe zainteresowane podmioty w okresie od 12 kwietnia 2016 r. do 13 maja (okres sprawozdawczy) na rzecz realizacji zaleceń sformułowanych w celu przyspieszenia realizacji systemów relokacji i przesiedlenia.

Od 12 kwietnia 2016 r. do Grecji przybyło 2 581 osób 2 . Oznacza to wyraźny spadek (o 75% w porównaniu do okresu objętego poprzednim sprawozdaniem), podczas gdy w części kontynentalnej sytuacja nie uległa istotnej zmianie. Po zamknięciu granicy między Grecją i byłą jugosłowiańską republiką Macedonii w kontynentalnej części Grecji nadal przebywa około 46 000 osób 3 i zgodnie z szacunkami Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), 4 65 % z nich posiada obywatelstwo uprawniające do relokacji. Od dnia 12 kwietnia do Włoch przybyło 10 242 osoby 5 , co stanowi liczbę zbliżoną do notowanej w analogicznym okresie 2015 r. W ostatnich tygodniach odnotowano większą liczbę przybywających Erytrejczyków, w tym małoletnich bez opieki.

Ogólnie rzecz biorąc, postępy w zakresie relokacji, odnotowane od czasu drugiego sprawozdania w sprawie relokacji i przesiedleń, są niezadowalające. W swoim pierwszym sprawozdaniu w sprawie relokacji i przesiedleń Komisja ustanowiła cel zakładający przeniesienie do połowy maja co najmniej 20 000 osób. W rzeczywistości ta liczba była o wiele niższa. W okresie objętym sprawozdaniem relokowano zaledwie 355 dodatkowych osób, dzięki czemu całkowita liczba relokowanych osób wzrosła do 1 500 (909 relokowanych z Grecji i 591 z Włoch). Swoje wysiłki w zakresie relokacji nadal zwiększały zasadniczo te same państwa członkowskie, co w poprzednim sprawozdaniu, szczególnie w przypadku Grecji, podczas gdy liczba relokacji w przypadku Włoch pozostaje na niskim poziomie.

Jeżeli chodzi o przesiedlenia, do tej pory objęto nimi 6 321 osób z uzgodnionej w ramach programu z lipca 2015 r. liczby 22 504, głównie z Turcji, Jordanii i Libanu. W ramach działań uzgodnionych w oświadczeniu UE-Turcja, których realizacja rozpoczęła się dopiero 4 kwietnia, 6 z Turcji do UE przesiedlono 177 osób w ramach mechanizmu 1:1, z czego 98 w okresie od poprzedniego sprawozdania.

2Relokacja

2.1Działania podejmowane przez państwa członkowskie relokacji

Od 12 kwietnia do 13 maja przeniesiono zaledwie 355 dodatkowych osób, 294 z Grecji (do Francji, Niderlandów, Rumunii, Finlandii, Bułgarii, Republiki Czeskiej, Estonii i Słowenii oraz na Łotwę i Maltę) 7 i 61 z Włoch (do Finlandii, Portugalii, Rumunii i Szwajcarii oraz na Łotwę) 8 . W tym okresie miały miejsce pierwsze przypadki relokacji do Szwajcarii i Słowenii. Do końca maja planowane jest dodatkowe 307 relokacji z Grecji 9 i 137 z Włoch 10 .

Działania zmierzające do rozwiązania kwestii ograniczonej liczby zobowiązań: 11 państw członkowskich (Belgia, Chorwacja – pierwsze zobowiązanie 11 - – Republika Czeska, Estonia, Finlandia, Francja, Irlandia, Litwa, Łotwa, Niderlandy i Słowenia) 12 przedstawiło 1 220 nowych wskazań gotowości do szybkiej relokacji wnioskodawców ubiegających się o ochronę międzynarodową („formalne zobowiązania”). Łączna liczba formalnych zobowiązań podjętych przez państwa członkowskie relokacji wynosi 5 736 (1 658 odnosi się do Włoch, a 4 078 – do Grecji).

Austria 13 Słowacja i Węgry nadal nie złożyły żadnego zobowiązania. Ponadto kilka państw członkowskich (Niemcy i Polska) nie spełniło dotychczas zobowiązania na mocy decyzji Rady do wskazania co trzy miesiące liczby wnioskodawców, którzy mogą być szybko relokowani na ich terytorium. Wreszcie, większość państw członkowskich nie przesłało dotychczas zobowiązań w zakresie wielkości spójnym z ich alokacją na cały okres objęty decyzjami (np. Chorwacja, Hiszpania, Niderlandy, Niemcy, Polska i Republika Czeska złożyły zobowiązania odpowiadające zaledwie co najwyżej 5% ich alokacji).

Działania zmierzające do skrócenia czasu udzielania odpowiedzi na wnioski o relokację: część państw członkowskich (Finlandia, Luksemburg, Malta i Słowenia) podjęło dodatkowe wysiłki na rzecz skrócenia czasu udzielania odpowiedzi na wnioski o relokację i spełnienia celu wynoszącego dwa tygodnie.

Z drugiej strony Republika Czeska, Bułgaria i Estonia w dalszym ciągu odrzucają wnioski o relokację albo bez przedstawienia uzasadnionych przyczyn, albo z powodów innych niż określone w decyzji Rady w sprawie relokacji. Ponadto Polska w dalszym ciągu stosuje de facto zawieszenie procedury relokacji 14 .

Działania zmierzające do sprostania wyzwaniom związanym z relokacją wnioskodawców wymagających szczególnej troski, w tym małoletnich bez opieki: Według najnowszych danych Eurostat w 2015 r. o azyl w UE ubiegało się prawie 90 000 małoletnich bez opieki. Afgańczycy (51% łącznej liczby małoletnich bez opieki), Syryjczycy (16%) i Erytrejczycy (6%) to trzy najczęściej występujące narodowości małoletnich bez opieki wnioskujących o azyl w UE. 15 Ta tendencja utrzymuje się w 2016 r. W okresie od 1 do 30 kwietnia do Włoch przybyło 1 824 małoletnich bez opieki 16 . Chociaż nadal niemożliwe jest określenie liczby przyjazdów do Grecji w tym samym okresie, Krajowe Centrum Solidarności Społecznej (EKKA) poinformowało, iż od początku 2016 r. do EKKA zgłoszono wnioski o zapewnienie zakwaterowania 1 609 małoletnim bez opieki. Zgodnie z decyzją Rady w sprawie relokacji państwa członkowskie powinny priorytetowo traktować relokację przybywających do UE małoletnich bez opieki. Od 12 kwietnia nie przeprowadzono relokacji żadnego małoletniego bez opieki. Jednakże oczekuje się relokacji w najbliższych tygodniach 8 małoletnich bez opieki z Grecji do Finlandii, jednego do Portugalii i dwóch do Luksemburga 17 . W okresie objętym sprawozdaniem Malta i Belgia odpowiedziały na apel Komisji dotyczący zwiększenia liczby miejsc dla małoletnich bez opieki. Jako część nowego zobowiązania w odniesieniu do Grecji i Włoch, Malta zaoferowała 12 miejsc dla tej kategorii wnioskodawców wymagających szczególnej troski (sześć w przypadku Włoch i sześć w przypadku Grecji). W ramach swojego nowego zobowiązania w odniesieniu do Grecji, Belgia zaoferowała 10 miejsc dla tej kategorii wnioskodawców wymagających szczególnej troski.

Działania zmierzające do zwiększenia akceptacji i zaufania do mechanizmu wśród migrantów oraz unikania przypadków wycofywania się z procesu relokacji: Na podstawie uprzednio opracowanych w Europejskim Urzędzie Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) formularza i wytycznych, określających najważniejsze elementy, jakie należy uwzględnić w informacji poprzedzającej wyjazd, dostarczanej przez państwa członkowskie, Rumunia była pierwszym krajem, który przygotował informację poprzedzającą wyjazd z wykorzystaniem formularza.

Działania zmierzające do wzmocnienia zdolności EASO na potrzeby wspierania Włoch i Grecji: Ostatni wniosek EASO dotyczący ekspertów w odniesieniu do Włoch dotyczył 42 ekspertów na okres od 15 kwietnia 2016 r. do 17 czerwca 2016 r. Do tej pory zaproponowano jedynie 27 ekspertów (z Austrii, Bułgarii, Estonii, Francji, Łotwy, Malty, Niderlandów, Niemiec, Norwegii, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Rumunii, Węgier i Zjednoczonego Królestwa) (oprócz planowanych 6 kolejnych oddelegowań). Potrzebni są kolejni eksperci, aby zaspokoić bieżące potrzeby operacyjne we Włoszech, a dodatkowo należy oczekiwać dalszego zwiększenia zapotrzebowania, biorąc pod uwagę prawdopodobieństwo wzrostu liczby przyjazdów w okresie letnim.

21 kwietnia EASO ogłosiło piąte zaproszenie dla ekspertów do wsparcia systemu relokacji w Grecji, zwracając się o co najmniej 62 ekspertów. Dotychczas państwa członkowskie wyznaczyły do oddelegowania jedynie 26 ekspertów (Finlandia, Francja, Litwa, Niderlandy, Rumunia i Szwecja). EASO przygotowuje znaczne zwiększenie wsparcia dla procesu rejestracji, aby wyjść naprzeciw akcji masowej rejestracji wstępnej planowanej przez Grecję, angażującej również ekspertów z państw członkowskich.

2.2Działania podjęte przez Grecję i Włochy, w tym wnioski z planów działania

Grecja

Działania zmierzające do zapewnienia pełnej operacyjności hotspotów: Obecnie działają wszystkie hotspoty z wyjątkiem jednego na wyspie Kos.

Działania na rzecz przyspieszenia rejestracji imigrantów: Grecka służba azylowa, w ścisłej współpracy z UNHCR i EASO, planuje przeprowadzić w najbliższych miesiącach akcję masowej rejestracji wstępnej w trzech etapach, kierując ją w pierwszym etapie do około 35 000 osób znajdujących się w oficjalnych punktach przyjęcia w Grecji kontynentalnej. Ta akcja wesprze wysiłki greckiej służby azylowej na rzecz wzmocnienia identyfikacji większości migrantów o nieuregulowanym statusie, którzy mogą również potrzebować ochrony międzynarodowej, znajdujących się w części kontynentalnej (w tym szczegółowych danych dotyczących obywatelstwa, wieku i trudnej sytuacji). Oczekuje się, że akcja ułatwi i przyspieszy pełną rejestrację wniosków o ochronę międzynarodową.

Działania służące poprawie zdolności greckiej służby azylowej w zakresie rejestracji: Zdolność greckiej służby azylowej do rozpatrywania wniosków o relokację uległa istotnemu zwiększeniu w okresie ostatniego miesiąca dzięki utworzeniu mieszanych zespołów funkcjonariuszy rejestracyjnych greckiej służby azylowej i ekspertów EASO ds. rejestracji w Atenach, Salonikach i Aleksandropolis. Oczekuje się, że ta zdolność ulegnie dalszemu zwiększeniu w najbliższych tygodniach. W ostatnim okresie grecka służba azylowa zatrudniła dodatkowych 21 funkcjonariuszy do rozpatrywania wniosków o relokację. Temu wzrostowi będzie towarzyszyło oddelegowanie analogicznej liczby dodatkowych ekspertów EASO. EASO zamówił i dostarczył nowy serwer dla jednostki dublińskiej w służbie azylowej, co spowoduje znaczne zwiększenie szybkości przesyłania wniosków o relokację do państw członkowskich, ponieważ z nowego serwera może jednocześnie korzystać większa liczba użytkowników.

Ogólnie rzecz biorąc, jak pokazano na wykresie, zdolność greckiej służby azylowej w zakresie rejestrowania i przesyłania wniosków o relokację stale wzrasta. Podczas gdy zwiększeniu liczby rejestracji towarzyszył analogiczny wzrost liczby zobowiązań, zdolność przesyłania wniosków o relokację wzrasta w o wiele szybszym tempie niż odpowiedzi państw członkowskich relokacji. Ta różnica tempa może stać się istotnym wąskim gardłem w następstwie akcji masowej rejestracji wstępnej.

Działania zmierzające do poprawy koordynacji i skrócenia czasu udzielania odpowiedzi na wnioski o relokację: nadal konieczne jest przyjęcie standardowej procedury operacyjnej dla hotspotów, aby uwzględnić postanowienia oświadczenia UE-Turcja. Komisja, grecka służba azylowa, UNHCR, EASO i IOM wspólnie opracowały protokół relokacji, aby zapewnić pilne i szybkie stosowanie procedury relokacji. W protokole opisuje się zadania każdego podmiotu i określa konkretne ramy czasowe każdego etapu procesu relokacji, w tym czas odpowiedzi państw członkowskich relokacji, aby przyspieszyć relokację. 26 kwietnia protokół został omówiony z oficerami łącznikowymi państw członkowskich w Atenach. Obecnie powinien on zostać pilnie zatwierdzony, najpóźniej w trakcie kolejnego spotkania oficerów łącznikowych w Atenach na początku czerwca.

Działania zmierzające do poprawy zdolności w zakresie przyjmowania w Grecji: Od 13 maja całkowita zdolność przyjmowania migrantów w Grecji wynosi 47 400 miejsc. Spośród 20 000 miejsc zapewnionych przez UNHCR w ramach programu wynajmu w grudniu 2015 r., według stanu na 11 maja, dostępnych było 5 368 miejsc, w tym 2 514 miejsc w hotelach/całych budynkach, 1 789 w mieszkaniach, 875 miejsc w centrum Lagadikia, 120 miejsc u rodzin przyjmujących i 70 miejsc w wyspecjalizowanych placówkach dla małoletnich bez opieki. W ramach tego programu UNHCR planuje udostępnić łącznie 6 000 miejsc w centrach relokacji, co pozwoli na zakwaterowanie wszystkich w pełni zarejestrowanych wnioskujących o relokację. 13 maja 875 miejsc było już dostępnych w centrum Lagadikia, gdzie zakwaterowanych było już 723 migrantów. Greckie władze i UNHCR prowadzą obecnie rozmowy dotyczące udostępnienia większej liczby terenów przeznaczonych na budowę wydzielonych centrów relokacji, zwłaszcza w regionie Attyki.

UNHCR zobowiązał się do zapewnienia wszystkim wnioskującym o ochronę międzynarodową, których wnioski o relokację zostały przyjęte przez państwa członkowskie relokacji, transportu do obiektów prowadzonych przy wsparciu UNHCR w Atenach na okres przedwyjazdowy. Oczekuje się, że te zmiany w istotnym stopniu zwiększą efektywność procesu relokacji.

Włochy

Działania zmierzające do zapewnienia pełnej operacyjności hotspotów: Obecnie działają hotspoty w Pozzallo, w Trapani, Tarencie i na Lampedusie. W Pozzallo konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych robót budowlanych, aby jeszcze bardziej poprawić funkcjonalność i warunki pracy hotspotu. W Tarencie należy podwyższyć ogrodzenie obiektu i zainstalować klimatyzację, aby zapewnić zorganizowane zarządzanie przepływem migrantów w obiekcie. Wskutek spiętrzenia liczby przyjazdów w ostatnich dniach wyraźnie widać, że dostępna pojemność hotspotów operacyjnych nie będzie wystarczająca w miesiącach letnich. Z tego względu Włochy wyznaczyły kolejne lokalizacje hotspotów, które powinny zostać otwarte w lecie.

Biorąc pod uwagę, że znaczna liczba przypadków zejścia na ląd odbywa się poza aktualnymi obszarami hotspotów, władze Włoch powinny przyspieszyć tworzenie mobilnych hotspotów. W tym celu władze Włoch kończą proces tworzenia mobilnych hotspotów, które powinny zacząć funkcjonować przed okresem letnim. Obecnie władze Włoch omawiają z agencją Frontex zamówienie i uruchomienie niektórych instalacji w portach, których dotyczy ta sytuacja. Ponadto zakończono tworzenie standardowych procedur operacyjnych i mają one być rozesłane do właściwych władz lokalnych i zainteresowanych podmiotów.

Działania zmierzające do poprawy koordynacji: Nowa siedziba regionalnej grupy zadaniowej UE (EURTF) w Katanii działa od 27 kwietnia 2016 r. EASO, we współpracy z włoskim Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, przygotowuje sesję budowania zdolności w zakresie relokacji, która ma być skierowana do operatorów na szczeblu lokalnym (kwestury i prefektury), przyczyniając się do wydajnej obsługi przypadków relokacji i spójnej praktyki. Ogólnie rzecz biorąc, nadal zaleca się wyznaczenie punktu kontaktowego dla każdego hotspotu, który będzie partnerem dla agencji uczestniczących w operacjach, oraz przygotowanie planów awaryjnych w każdym hotspocie, obejmujących dodatkowe zmiany i zdolność rejestracji migrantów w miesiącach letnich.

Działania zmierzające do poprawy zdolności przyjmowania i obsługi we Włoszech: W ramach wysiłków służących usprawnieniu relokacji i zapewnieniu dostępności dodatkowych pomieszczeń w wyznaczonych centrach regionalnych Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przenosi migrantów z takich centrów i urządza dodatkowe. Dostępność zdolności przyjmowania drugiego stopnia zarówno dla wnioskujących o relokację, jak i dla zwykłych azylantów może stanowić wyzwanie w miesiącach letnich i stać się barierą dla sprawnego funkcjonowania hotspotów. Należy możliwie jak najszybciej zakończyć proces uruchamiania procedury udzielania zamówień publicznych na zamówienie lotów w celu przewiezienia migrantów na terytorium Włoch z punktów przyjazdu.

Działania zmierzające do sprostania wyzwaniom związanym z relokacją wnioskodawców wymagających szczególnej troski oraz małoletnich bez opieki: Odbyły się kolejne spotkania z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych w sprawie ustanowienia procedur umożliwiających relokację małoletnich bez opieki, jednak do tej pory nie przyjęto ostatecznej procedury w tym zakresie. W najbliższych tygodniach w wybranych hotspotach powinny rozpocząć się wyspecjalizowane projekty pilotażowe służące zapewnieniu zdolności oceny wieku. Zaleca się również zapewnienie dodatkowej zdolności do zajmowania się ofiarami tortur i handlu ludźmi, aby zapewnić ich odpowiednie przyjęcie.

Działania zmierzające do zwiększenia akceptacji i zaufania do mechanizmu wśród migrantów oraz unikania przypadków wycofywania się z procesu relokacji: W celu uniknięcia przypadków wycofywania się z procesu relokacji i tworzenia pozytywnego wizerunku relokacji w grupach docelowych, na wniosek władz włoskich EASO, we współpracy z państwami członkowskimi relokacji, zbiera świadectwa osób pomyślnie relokowanych z Włoch, aby podzielić się ich pozytywnymi doświadczeniami z innymi wnioskodawcami, których relokacja jest planowana. Otrzymano już pierwsze nagrania wideo z Łotwy i Rumunii, które zostaną wykorzystane jako element informacji przedwyjazdowych. W trakcie niedawnych wizyt w terenie część zainteresowanych podmiotów potwierdziła korzystniejsze nastawienie do relokacji wśród migrantów o uprawnionym obywatelstwie.

2.3Działania Komisji i agencji UE 

Komisja Europejska

Komisja nadal zapewnia wsparcie w praktyce dla Włoch i Grecji. Obejmuje ono wsparcie dla opracowania protokołu relokacji w Grecji oraz organizację spotkań oficerów łącznikowych w obu krajach. Komisja planuje organizację konkretnych spotkań w celu likwidacji wąskich gardeł przy relokacji małoletnich bez opieki.

Komisja pracuje również z holenderską prezydencją Rady, we współpracy z władzami włoskimi i greckimi, nad ułatwieniem wdrożenia zaleceń z pierwszego sprawozdania w sprawie relokacji i przesiedlenia oraz dwóch dokumentów przygotowanych przez prezydencję 18 , w tym nad opracowaniem kwestionariusza służącego określeniu obaw państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa oraz sposobów ich usunięcia.

W celu wsparcia władz greckich, a także organizacji międzynarodowych i pozarządowych podejmujących w Grecji działania w zakresie zarządzania kryzysem uchodźczym, Komisja przyznała w okresie objętym sprawozdaniem pomoc nadzwyczajną w wysokości przekraczającej 56 milionów EUR. Dzięki temu przyznane Grecji od początku 2015 r. łączne fundusze na nieprzewidziane wypadki wynoszą 237 mln EUR.

Wreszcie, w ramach prowadzonego przez siebie monitorowania wdrożenia decyzji Rady dotyczących relokacji, Komisja zwracała się i nadal będzie się zwracać do tych państw członkowskich, które jeszcze nie zrealizowały swoich zobowiązań.

Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu

Działania służące przyspieszeniu procesu relokacji i poprawie zdolności greckiej służby azylowej w zakresie rejestracji: EASO oddelegowało aktualnie 33 specjalistów, 8 tłumaczy i 3 pracowników EASO w celu wsparcia procedury relokacji w Grecji. EASO wdraża w Grecji pilotażowy program rejestracji. Realizacja projektu pilotażowego była sukcesem, ponieważ spowodowała podwojenie zdolności niektórych regionalnych biur greckiej służby azylowej w zakresie rejestracji (na przykład w Salonikach zdolność w zakresie rejestracji wzrosła z 25 do 50 przypadków dziennie).

EASO wesprze również akcję masowej rejestracji wstępnej w Grecji poprzez wysłanie czterech ekspertów w każdym zespole i weźmie udział w części szerokiej kampanii informacyjnej poprzedzającej akcję wstępnej rejestracji. Ponadto EASO zwiększy swoje wsparcie dla procesu rejestracji prowadzonego przez grecką służbę azylową do maksymalnie 70 ekspertów po zakończeniu akcji rejestracji wstępnej. Konieczne będzie analogiczne zwiększenie wydajności kolejnych etapów procedury relokacji, aby uniknąć tworzenia wąskich gardeł na późniejszych etapach procedury.

We Włoszech zespoły wsparcia EASO w dziedzinie azylu nadal stosują elastyczne podejście dzięki oddelegowaniu mobilnych zespołów, które mogą być wysłane do różnych punktów wykorzystywanych do zejścia na ląd. Ponadto inne rozmieszczane zasoby są szybko dopasowywane do stale zmieniających się potrzeb. Od początku maja jeden ekspert EASO i jeden mediator kulturowy zostali wysłani do nowego centrum rejestracji w Crotone, w celu zapewnienia terminowej rejestracji nowych przybywających osób uprawnionych do relokacji. Równocześnie zakończono oddelegowanie do Mediolanu z uwagi na zmienione potrzeby.

3Przesiedlenia

Na podstawie informacji otrzymanych od uczestniczących państw do 13 maja 2016 r. w ramach programu przesiedleń z dnia 20 lipca 2015 r. przesiedlono 6 321 osób do 16 państw (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Irlandia, Islandia, Liechtenstein, Litwa, Niderlandy, Niemcy, Norwegia, Republika Czeska, Szwajcaria, Włochy i Zjednoczone Królestwo). Większość państw uczestniczących w programie wskazała, że podejmowane przez nie działania w zakresie przesiedleń ukierunkowane są głównie, choć nie wyłącznie, na Syryjczyków przebywających w Jordanii, Libanie i Turcji.

Liczba przesiedleń z Turcji stale się zwiększa, wraz z finalizowaniem przez państwa członkowskie ich oceny dokumentów przekazanych im przez Turcję za pośrednictwem UNHCR. Od 4 kwietnia 2016 r. z Turcji przesiedlono 177 Syryjczyków w ramach tej części mechanizmu 1:1, która dotyczy przesiedleń. Ich największa grupa licząca 55 osób trafiła do Szwecji, 54 do Niemiec, 52osoby trafiło do Niderlandów, 11 do Finlandii i 5 na Litwę. Kolejne 723 osób zostało już zatwierdzonych i oczekuje na przeniesienie do 7 różnych państw członkowskich UE.

Ogółem 19 państw członkowskich i jedno państwo stowarzyszone zgłosiło, iż na chwilę obecną przyznano prawie 12 200 miejsc na potrzeby relokacji z Turcji. Obecnie oczekuje się, że z tej puli prawie 1 900 miejsc zostanie wykorzystanych w okresie od maja do lipca 2016 r., w zależności od liczby Syryjczyków zawróconych z Grecji.

Równocześnie Komisja Europejska pośredniczy w rozmowach między państwami członkowskimi UE i państwami stowarzyszonymi, Turcją, UNHCR i EASO, aby ukończyć przyspieszone standardowe procedury operacyjne (SOP), w których określa się podział zadań między poszczególne zaangażowane podmioty. SOP zostały ostatecznie zatwierdzone w drodze wymiany korespondencji między państwami członkowskimi UE, państwami stowarzyszonymi i Turcją w dniu 12 maja 2016 r.

W Ankarze, Brukseli i Genewie nadal trwają ścisłe konsultacje dotyczące sposobu dalszej koordynacji operacji, usprawnienia procedur i optymalizacji zasobów w celu zapewnienia dostatecznie szybkiego i wydajnego procesu przesiedleń, spełniającego wymogi mechanizmu 1:1, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb poszczególnych kandydatów. W tym celu Komisja utworzyła zespół UE ds. przesiedleń w delegaturze UE w Ankarze. Organizowane są cotygodniowe spotkania z państwami członkowskimi UE i państwami stowarzyszonymi. Uzgodniono również, że spotkania na szczeblu technicznym między zespołem UE ds. przesiedleń i turecką Dyrekcją Generalną ds. Zarządzania Migracją będą odbywać się co tydzień. Umożliwia to gromadzenie informacji i porównywanie uwag dotyczących poszczególnych wyzwań. Pomaga to również zapewnić konkretne wsparcie państwom członkowskim, które nie mają doświadczenia lub mają niewielkie doświadczenie w zakresie przesiedleń. Zapewnia się również koordynację z przedstawicielami UNHCR i Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM). W szczególności kontynuowano prace nad uzgodnieniem ujednoliconego zestawu informacji o kandydatach do przesiedlenia, które UNHCR powinno przesłać do poszczególnych państw członkowskich, zestawu standardowych usług w zakresie przesiedleń zapewnianych przez IOM oraz możliwości wyznaczenia wspólnych pomieszczeń, które państwa członkowskie mogą wykorzystywać na potrzeby swoich wizyt selekcyjnych w Ankarze (pokoje do prowadzenia rozmów itp.).

Rada zatwierdziła na szczeblu COREPER przedłożony przez Komisję w dniu 21 marca 2016 r. wniosek mający na celu udostępnienie dodatkowych miejsc do przesiedleń lub innych form legalnego przyjęcia migrantów z Turcji w drodze zmiany decyzji Rady (UE) 2015/1601 z dnia 22 września w celu relokacji osób ubiegających się o ochronę międzynarodową z Włoch i Grecji 19 . Oczekuje się na opinię Parlamentu Europejskiego w sprawie decyzji.

4Perspektywy

Grecja stoi w obliczu kryzysu humanitarnego, wymagającego szybkiego i pełnego wdrożenia zobowiązań przyjętych przez państwa członkowskie w decyzjach Rady w sprawie relokacji. W przypadku Włoch liczba osób gotowych do relokacji nie wzrasta jeszcze szybko, ale ugruntowane sezonowe wzorce migracji wskazują na wysokie prawdopodobieństwo wzrostu liczby osób przybywających.

W konkluzjach Rady Europejskiej 20 dostrzega się pilny charakter sytuacji i wzywa się do przyspieszenia procesu relokacji. Wezwaniom szefów państw lub rządów powinny towarzyszyć zdecydowane działania podjęte przez właściwe służby krajowe w terenie.

Osiągnięte dotychczas rezultaty nie odpowiadają tym wezwaniom. Komisja stwierdziła w swoim pierwszym sprawozdaniu w sprawie relokacji i przesiedleń, że do dnia 16 kwietnia powinno odbyć się co najmniej 6 000 relokacji, a do dnia 16 maja – kolejne 20 000. Komisja nadal uważa, że to tempo relokacji można osiągnąć w krótkim okresie, jeżeli wszystkie zainteresowane strony, w szczególności państwa członkowskie relokacji, wykażą gotowość do przeprowadzenia relokacji oraz podejmą szybko wspólne działania.

Podejmowane są działania na rzecz przyspieszenia tego procesu. Włochy podejmują korzystne działania na rzecz zwiększenia zdolności niezbędnych do sprostania prawdopodobnemu wzrostowi liczby osób przybywających. Grecja planuje akcję masowej, szybkiej rejestracji wstępnej, która przyspieszy identyfikację i pełną rejestrację osób wnioskujących o relokację. Po tej akcji masowej rejestracji wstępnej znaczna liczba azylantów będzie gotowa do relokacji w kolejnych miesiącach. Wszyscy partnerzy w terenie, w tym IOM, EASO, UNHCR i Komisja, wzmacniają swoje wysiłki i wsparcie finansowe, aby zapewnić powodzenie akcji masowej rejestracji wstępnej i działań następczych po niej.

Państwa członkowskie powinny stosownie zaplanować działania i zapewnić odpowiednią reakcję poprzez zwiększenie liczby zobowiązań i skrócenie czasu odpowiedzi na wnioski o relokację (w tym ograniczenie dodatkowych kontroli bezpieczeństwa do wyłącznie szczególnych i należycie uzasadnionych przypadków). Grecja i Włochy będą również potrzebować dodatkowego wsparcia ze strony państw członkowskich dla oddelegowania ekspertów EASO, aby zwiększyć zdolność w zakresie rejestracji w kolejnych miesiącach. Komisja wzywa państwa członkowskie do pełnej realizacji ich zobowiązań wynikających z decyzji Rady w sprawie relokacji, a w szczególności wzywa państwa członkowskie mające dużą alokację do aktywniejszego włączenia się w relokację i odpowiedniego zadeklarowania wielkości ich alokacji.

Ze swojej strony Grecja powinna w pełni zaangażować się w zapewnienie powodzenia akcji rejestracji wstępnej i zapewnienie otwarcia i funkcjonowania wszystkich przewidzianych centrów relokacji. Na razie otwarte jest tylko centrum relokacji Lagadikia koło Salonik Dwa pozostałe centra relokacji, w szczególności odnoszące się do Aten, powinny zostać możliwie jak najszybciej ukończone, najpóźniej w terminie do kolejnego sprawozdania miesięcznego.

Włochy powinny dalej zwiększać zdolność swoich hotspotów, aby móc sprostać oczekiwanemu sezonowemu szczytowi w nadchodzących miesiącach letnich. Ponadto Włochy powinny przyjąć szczegółowe procedury umożliwiające relokację małoletnich bez opieki.

Podsumowując, potrzebne są również dodatkowe wysiłki wszystkich podmiotów w celu zwiększenia relokacji małoletnich bez opieki, w szczególności w celu zapewnienia użytecznej dla dzieci informacji o procedurze relokacji i zapewnienia dodatkowych miejsc dla małoletnich bez opieki w oficjalnych zobowiązaniach.

Za pomocą swoich comiesięcznych sprawozdań Komisja będzie nadal monitorować realizację zaleceń i celów zawartych w pierwszym sprawozdaniu w sprawie relokacji i przesiedlenia oraz zastrzega sobie prawo do podjęcia działań w sytuacji, gdy państwa członkowskie nie wywiązują się ze swoich zobowiązań.

Jednocześnie państwa członkowskie muszą nadal wywiązywać się ze swoich zobowiązań w zakresie przesiedleń, w tym w ramach realizacji oświadczenia UE-Turcja. W czerwcu Komisja przedstawi sprawozdanie z realizacji oświadczenia, w tym działań przesiedleńczych prowadzonych w jego ramach.

(1)

COM (2016) 222 final.

(2)

Przyjazdy nieuregulowane- Źródło Frontex, liczba zgłoszona przez Grecję zgodnie z dziennym sprawozdaniem Bałkanów Zachodnich.

(3)

Źródło: władze Grecji i UNHCR.

(4)

  http://data.unhcr.org/mediterranean/country.php?id=83 .

(5)

Liczba nieuregulowanych przyjazdów do Włoch przez granice morskie, zgłoszona za pomocą aplikacji do informowania o wspólnych działaniach (JORA) i określona w ramach wspólnej operacji „Tryton” w 2016 r. Dane dotyczące liczby osób przybyłych nielegalnie w okresie od 1 do 13 maja (3 550 osób) mogą podlegać korekcie po ich zatwierdzeniu

(6)

SN 38/16, 18.03.2016

(7)

120 osób do Francji, 94 do Niderlandów, 15 na Łotwę, 14 do Rumunii, 34 do Finlandii, 2 do Bułgarii, 5 na Maltę, 4 do Czech, 12 do Estonii i 28 do Słowenii.

(8)

13 do Finlandii, 2 na Łotwę, 30 do Portugalii, 6 do Rumunii i 10 do Szwajcarii.

(9)

38 do Finlandii (planowane na 16 maja), 166 do Portugalii (w tym 26 w dniu 17 maja), 6 na Maltę, 77 do Luksemburga i 20 do Belgii.

(10)

8 na Cypr, 10 do Słowenii, 34 do Portugalii, 24 do Hiszpanii, 32 do Finlandii, 5 do Belgii i 24 do Szwajcarii.

(11)

W okresie objętym sprawozdaniem Chorwacja wyraziła gotowość do rozpoczęcia w lipcu procesu relokacji obejmującego 20 osób (10 w odniesieniu do Włoch i 10 w odniesieniu do Grecji). Zatem formalne zobowiązanie będzie miało zastosowanie wyłącznie począwszy od lipca.

(12)

Estonia 20 w odniesieniu do Grecji, Finlandia 270 w odniesieniu do Grecji i 30 w odniesieniu do Włoch, Francja 400 w odniesieniu do Grecji, Irlandia 40 w odniesieniu do Grecji, Litwa 140 w odniesieniu do Grecji, Łotwa 15 w odniesieniu do Grecji, Niderlandy 100 w odniesieniu do Grecji i 25 w odniesieniu do Włoch oraz Słowenia 30 w odniesieniu do Grecji.

(13)

Austria korzysta z tymczasowego zawieszenia relokacji do 30 % przypisanych jej wnioskodawców na mocy decyzji Rady (UE) 2015/1601. W rezultacie Austria ma możliwość odroczenia relokacji 1 065 osób o jeden rok. Jednakże do Austrii mają zastosowanie zwykłe zobowiązania prawne w zakresie relokacji dotyczące pozostałej alokacji, zatem tym niemniej oczekiwane są zobowiązania i relokacje.

(14)

 Na początku kwietnia Polska zawiesiła rozpatrywanie 73 wniosków o relokację, przesłanych jej przez grecką służbę azylową na podstawie zobowiązania przedłożonego przez Polskę 16 grudnia 2015 r., co de facto oznacza zamrożenie procedury relokacji po okresie trzech i pół miesiąca po przedłożeniu zobowiązania. To samo dotyczy wniosków pochodzących z Włoch.

(15)

  http://ec.europa.eu/eurostat/web/products-press-releases/-/3-02052016-AP .

(16)

Źródło: Minister Spraw Wewnętrznych Włoch.

(17)

Ogółem dotychczas relokowanych zostało 21 małoletnich bez opieki (20 do Finlandii i 1 do Niderlandów) z Grecji i ani jeden z Włoch.

(18)

 W celu wzmocnienia wysiłków państw członkowskich w zakresie relokacji, holenderska prezydencja Rady opracowała dwa dokumenty o charakterze zaleceń, z których jeden dotyczy hotspotów i relokacji, a drugi - kontroli bezpieczeństwa. Zalecenia są zasadniczo zbieżne z wydanymi przez Komisję w jej pierwszym sprawozdaniu w sprawie relokacji i przesiedleń.

(19)

COM(2016) 171 final.

(20)

Konkluzje Rady Europejskiej z 7 marca 2016 r. http://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/03/07-eu-turkey-meeting-statement/

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 18.5.2016

COM(2016) 360 final

ZAŁĄCZNIK

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Trzecie sprawozdanie w sprawie relokacji i przesiedlenia

Załącznik I: Relokacje z Grecji do dnia 13 maja 2016 r.

(1)

Przekazane za pośrednictwem sieci DubliNet, zgodnie z art. 5 ust. 2 decyzji Rady.

(2)

     Decyzja wykonawcza Rady (UE) 2016/408 z dnia 10 marca 2016 r. w sprawie tymczasowego zawieszenia relokacji 30 % wnioskodawców przydzielonych Austrii na mocy decyzji (UE) 2015/1601 ustanawiającej środki tymczasowe w obszarze ochrony międzynarodowej na rzecz Włoch i Grecji.

(3)

     Wniosek Komisji w sprawie rocznego pełnego zawieszenia zobowiązań Szwecji na podstawie decyzji w sprawie relokacji (COM(2015)677 final), będący nadal przedmiotem dyskusji w Radzie i Parlamencie.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 18.5.2016

COM(2016) 360 final

ZAŁĄCZNIK

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Trzecie sprawozdanie w sprawie relokacji i przesiedlenia

Załącznik 2: Relokacje z Włoch do dnia 13 maja 2016 r.

(1)

Przekazane za pośrednictwem sieci DubliNet, zgodnie z art. 5 ust. 2 decyzji Rady.

(2)

     Decyzja wykonawcza Rady (UE) 2016/408 z dnia 10 marca 2016 r. w sprawie tymczasowego zawieszenia relokacji 30 % wnioskodawców przydzielonych Austrii na mocy decyzji (UE) 2015/1601 ustanawiającej środki tymczasowe w obszarze ochrony międzynarodowej na rzecz Włoch i Grecji.

(3)

     Wniosek Komisji w sprawie rocznego pełnego zawieszenia zobowiązań Szwecji na podstawie decyzji w sprawie relokacji (COM(2015)677 final), będący nadal przedmiotem dyskusji w Radzie i Parlamencie.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 18.5.2016

COM(2016) 360 final

ZAŁĄCZNIK

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Trzecie sprawozdanie w sprawie relokacji i przesiedlenia

Załącznik 3: Przesiedlenia na mocy konkluzji z dnia 20 lipca 2015 r. – stan na dzień 13 maja 2016 r.
oraz przesiedlenia na podstawie mechanizmu 1:1 uzgodnionego z Turcją (mającego zastosowanie od dnia 4 kwietnia 2016 r.)

(1)

     Liczba ta obejmuje wszystkie przypadki łączenia rodzin i przesiedleń w ramach realizowanego przez Austrię programu przyjmowania ze względów humanitarnych.

(2)

  Liczba ta stanowi część fińskiej kwoty krajowej na 2016 r. wynoszącej 750 osób objętych przesiedleniami. 

(3)

     Ta liczba nie obejmuje 11 Syryjczyków przesiedlonych z Turcji na podstawie mechanizmu 1:1 w ramach fińskiego programu krajowego.

(4)

     Liczba ta wykracza ponad francuski kontyngent krajowy i poprzednie zobowiązania.

(5)

     Liczba ta wykracza ponad osoby przesiedlone w ramach poprzednich francuskich krajowych programów przesiedleń i zobowiązania z tego samego okresu. Ponadto w ramach krajowego programu wiz i azylu Francja przyznała w kwietniu 2016 r. 81 wiz dla narażonych uchodźców z Syrii przesiedlanych z Turcji.

(6)

Chociaż dotychczas nie doszło do żadnych przesiedleń na mocy konkluzji z dnia 20 lipca 2015 r., w 2015 r. w ramach krajowego programu przesiedleń do Luksemburga przesiedlono z Turcji 46 Syryjczyków.

(7)

     W 2015 r. Portugalia przeprowadziła przesiedlenie 27 uchodźców z Egiptu w ramach swojego programu krajowego, poza programem z dnia 20 lipca.

(8)

     W 2015 r. Słowacja przeprowadziła przesiedlenie 149 Asyryjczyków poza programem z dnia 20 lipca.

(9)

     W 2015 r. Szwecja przeprowadziła przesiedlenie 1 900 osób w ramach swojego programu krajowego, poza programem z dnia 20 lipca 2015 r.

(10)

     W ramach obowiązujących brytyjskich krajowych programów przesiedleń w 2015 r.