52009DC0128

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 18.3.2009

KOM(2009) 128 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Uproszczenie europejskiej wspólnej polityki rolnej naszym wspólnym sukcesem

SPIS TREŚCI

1. Program działań Komisji na rzecz uproszczenia wspólnej polityki rolnej 3

2. Postępy w dziedzinie upraszczania od 2005 r. 4

3. Plan działań na rzecz uproszczenia wspólnej polityki rolnej 7

4. W centrum uwagi 10

5. Plany na przyszłość 12

6. Wniosek 14

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Uproszczenie europejskiej wspólnej polityki rolnej naszym wspólnym sukcesem

PROGRAM DZIAłAń KOMISJI NA RZECZ UPROSZCZENIA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ

Od samego początku swego mandatu obecna Komisja dążyła do uproszczenia wspólnej polityki rolnej (WPR)[1]. Powinno się zwolnić rolników i inne podmioty gospodarcze działające w sektorze rolnictwaz nadmiernych obciążeń administracyjnych i z wymogów, które nie służą realizacji celów polityki ani nie gwarantują gospodarnego spożytkowania pieniędzy podatników. Uproszczenie WPR jest nieodzowne, jeśli mamy doprowadzić do sytuacji, w której nasza gospodarka rolna stanie się bardziej konkurencyjna, a także jeśli chcemy utrzymać dotychczasowe miejsca pracy i tworzyć nowe oraz przyczyniać się do zdrowego rozwoju obszarów wiejskich. Oto dlaczego uproszczenie WPR jest naszym wspólnym sukcesem.

W 2005 r. Komisja wydała komunikat w sprawie uproszczenia i udoskonalenia prawodawstwa w zakresie wspólnej polityki rolnej. Został w nim przedstawiony ambitny program zdecydowanego uproszczenia WPR. Sam program, jak i jego wykonanie wpisują się w ogólną strategię Komisji w sprawie procesu lepszego stanowienia prawa[2], a w szczególności w program na rzecz stopniowego upraszczania otoczenia prawnego oraz w program działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych.

Od tego czasu udało się doprowadzić do ukończenia imponującą liczbę projektów dotyczących uproszczenia WPR. Nadeszła zatem odpowiednia pora na przegląd sytuacji i stwierdzenie, czego udało się dokonać. Niniejszy komunikat ma na celu uwypuklenie działań, które zostały przeprowadzone od roku 2005, i odwierciedlenie w przybliżeniu wynikającego z nich ograniczenia obciążeń administracyjnych spoczywających na rolnikach i urzędnikach[3]. Szczególną uwagę poświęcono programowi uproszczenia otoczenia prawnego, jednolitej wspólnej organizacji rynku, sporządzonemu w 2007 r. opracowaniu dotyczącemu obciążeń administracyjnych spoczywających na gospodarstwach rolnych i wynikom oceny funkcjonowania reformy WPR (tzw. Health Check ) . W ostatniej części komunikatu podjęto próbę analizy nowych ścieżek i modeli działań służących dalszemu uproszczeniu, które mogłyby zostać podjęte w przyszłości.

POSTęPY W DZIEDZINIE UPRASZCZANIA OD 2005 R.

W roku 2005 Komisja Europejska zobowiązała się do podjęcia szeregu działań służących uproszczeniu – tak na poziomie technicznym, jak i politycznym[4].

Uproszczenie techniczne

Uporządkowanie przepisów związanych z rolnictwem

Rozpoznawanie i eliminowanie przestarzałych aktów prawnych Rady i Komisji prowadzi się w sposób ciągły, jak np. w sektorze mleczarskim[5]. Z chwilą przyjęcia nowego aktu prawnego uchyla się dotychczas obowiązujące przepisy. Inne akty prawne pozbawione zastosowania, które pozostawały w mocy, zostały uznane za nieważne na mocy stwierdzenia przestarzałości w 2006 r[6]. i na początku bieżącego roku[7], którym objęto łącznie prawie 300 przestarzałych aktów prawnych. Następnie, jeszcze w tym roku przyjęty zostanie wniosek w sprawie uchylenia pewnej liczby przestarzałych aktów prawnych Rady.

Rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku

Dnia 22 października 2007 r. Rada przyjęła rozporządzenie (WE) nr 1234/2007[8] , znane jako „rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku”. Rozporządzenie to zastępuje 45 uprzednio obowiązujących aktów prawnych Rady, a zawarte w nim przepisy określają wspólną organizację wszystkich sektorów rynku. Bliższe informacje na temat wspólnej organizacji rynku zostały zawarte poniżej w pkt 4.1.

Pomoc państwa

W latach 2006-2007 Komisja zmieniła i uprościła swoją politykę w dziedzinie pomocy państwa w sektorze rolnym. Poza przeglądem wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa[9] i rozporządzeniem w sprawie wyłączeń grupowych w sektorze rolnictwa[10] Komisja przyjęła nowe rozporządzenie de minimis [11] , podwyższające próg pomocy de minimis , jaką mogą przyznawać państwa członkowskie w sektorze rolnictwa. Środków spełniających warunki określone rozporządzeniem de minimis nie uznaje się za pomoc państwa, a tym samym powiadamianie o nich nie jest wymagane. Zmiany te pozwoliły na ograniczenie liczby stosownych aktów prawnych z sześciu do trzech.

Koszty administracyjne

W roku 2006 Komisja zleciła opracowanie mające na celu ocenę obciążenia administracyjnego obarczającego gospodarstwa rolne w wyniku reformy WPR z 2003 r. Ostateczne wyniki tego opracowania opublikowano w listopadzie 2007 r. Bliższe informacje na jego temat zamieszczono poniżej, w pkt 4.2.

Wymiana najlepszych praktyk

Do celów wymiany opinii na temat uproszczenia, a także pomysłów i doświadczeń w tej dziedzinie, utworzono szereg gremiów. Przede wszystkim powołano grupę ekspercką do spraw uproszczenia na szczeblu krajowym. Grupa obraduje przeciętnie trzy razy do roku. Niektóre z państw członkowskich wykorzystały to forum, przedstawiając i omawiając inicjatywy w sferze uproszczenia na szczeblu krajowym.

Zainteresowane strony i przedstawiciele sektora rolniczego oraz całej branży brali udział w szeregu spotkań grupy doradczej do spraw uproszczenia.

Również konferencja poświęcona uproszczeniu wspólnej polityki rolnej, zorganizowana w październiku 2006 r., oraz seminarium na temat uproszczenia, które odbyło się w październiku 2007 r., zapewniały szerokie pole do dyskusji i wymiany doświadczeń między zainteresowanymi stronami uczestniczącymi we wdrażaniu WPR.

Działania związane z obszarem działalności

Reforma wspólnej organizacji rynku cukru

Reforma rynku cukru, oficjalnie przyjęta z początkiem 2006 r., przyniosła konkretne uproszczenia systemu. Za jej sprawą różne rodzaje kwot zostały połączone w jeden system kwot produkcyjnych, budżet pomocy dla sektora cukru włączono do puli środków finansowych przeznaczonych dla systemu płatności jednolitej, a środki interwencyjne zastąpiono dopłatami do prywatnego przechowywania.

System płatności jednolitej

W pierwszych latach od utworzenia systemu płatności jednolitej był on parokrotnie dostosowywany z myślą o uproszczeniu funkcjonowania, pozwalającym na uprzystępnienie systemu rolnikom. Efekt ten osiągnięto, przykładowo, za pomocą włączenia elementów krajobrazowych (np. żywopłotów i murów) do powierzchni objętej wsparciem bezpośrednim oraz szeregu dalszych zmian wynikających z przyjęcia sprawozdania na temat zasady współzależności[12].

Sektory owoców i warzyw oraz wina

Dzięki przeprowadzonym reformom, przepisy obowiązujące w sektorze owoców i warzyw oraz w sektorze wina stały się prostsze. W szczególności włączenie tych sektorów do systemu płatności jednolitej sprawiło, że system bezpośredniego wsparcia dochodów uległ ujednoliceniu.

Wprowadzenie sektora owoców i warzyw do systemu płatności jednolitej może przynieść zmniejszenie kosztów obciążeń administracyjnych ponoszonych przez gospodarstwa rolne o łączną kwotę 2,2 mln EUR.

Ponadto wymienione reformy pozwoliły na zwiększenie elastyczności we wdrażaniu założeń polityki za pomocą programowania, czy to przez organizacje producenckie w odniesieniu do sektora owoców i warzyw, czy to przez państwa członkowskie w sektorze wina.

Ocena skutków i ocena

W minionych latach ocena skutków stała się niezastąpionym narzędziem, zakładającym głębokie zaangażowanie zainteresowanych stron już na początkowym etapie i przyczyniającym się do przygotowywania istotnych reform w sektorze rolnictwa. Narzędzie, jakim jest ocena skutków, umożliwia przeprowadzenie ex ante: oceny kosztów administracyjnych, rozpoznania i oceny ewentualnych trudności, sformułowania możliwych rozwiązań i porównania ich przewidywalnych skutków. W ten sposób proces legislacyjny staje się bardziej przejrzysty. Procedura oceny skutków przyczynia się również do poprawy jakości samego wniosku oraz poziomu debaty nad jego przyjęciem.

Od roku 2005 przeprowadzono osiem ocen skutków, w odniesieniu do wszystkich znaczących reform WPR, jak to miało miejsce w przypadku reformy w sektorach owoców i warzyw oraz wina oraz oceny funkcjonowania reformy WPR (tzw. Health Check )[13].

Procesy

Konsultacje z zainteresowanymi stronami, badanie, plan działania

Sugestie wniesione przez władze państw członkowskich i inne zainteresowane strony, które można byłoby sklasyfikować w kategorii uproszczenia technicznego, zostały ujęte w nowo utworzonym planie działania na rzecz uproszczenia otoczenia prawnego. Wspomniany plan działania umożliwia planowanie i monitorowanie zmierzających do uproszczenia działań podejmowanych w ramach WPR. Aktualnie zawiera około 50 projektów.

Począwszy od 2005 r. wpłynęło już ponad 200 propozycji uproszczeń WPR.

Konferencja

W dniach 3 i 4 października 2006 r. miała miejsce zorganizowana przez Komisję międzynarodowa konferencja poświęcona uproszczeniu wspólnej polityki rolnej.

W debacie nad uproszczeniem wzięli udział przedstawiciele różnych dziedzin i grup o różnych interesach, rolników, podmiotów gospodarczych, przemysłu przetwórczego, sfer akademickich i władz państw członkowskich. Wszyscy oni wnieśli istotny wkład do dyskusji, wykazując, że nie brak politycznej woli uproszczenia WPR, co wymaga czynnego zaangażowania wszystkich zainteresowanych.

Konkretny projekt, jaki powstał w toku obrad konferencji i został przyjęty przez Komisję, odnosił się do stosowania świadectw wywozowych. Sprawę omówiono bardziej szczegółowo w rozdziale 3.

Szkolenia wewnętrzne

Zapobieganie jest lepsze od leczenia – ta prawda dotyczy również aktów prawnych. Pracownikom służb uczestniczących w sporządzaniu wniosków legislacyjnych już od pewnego czasu zapewnia się szkolenia wewnętrzne podnoszące umiejętności w dziedzinie pisania projektów aktów prawnych; szkolenia te będą kontynuowane. Celem szkoleń jest zapewnienie większej dbałości o prostotę i przejrzystość tekstów już od pierwszych etapów procesu legislacyjnego.

Systemy informatyczne

Zastosowanie technologii informatycznych stanowi ważny element uproszczenia i ograniczania obciążeń administracyjnych. W tej sferze udało się poczynić znaczne postępy. System usprawniający obieg informacji międy służbami Komisji a państwami członkowskimi drogą elektroniczną pod nazwą system informacji do celów zarządzania rynkiem rolnym oraz monitorowania go, ISAMM ( Information System for Agricultural Market Management and Monitoring ) wkroczył obecnie w końcową fazę rozwoju. Projekt pilotażowy został już uruchomiony, a pierwszy moduł systemu powinien być w pełni sprawny do lata 2009 r.

PLAN DZIAłAń NA RZECZ UPROSZCZENIA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ

Na forum konferencji, która odbyła się w 2006 r., przedstawiono pierwszy projekt planu działania na rzecz uproszczenia otoczenia prawnego. Zawierał on około 20 projektów uproszczeń technicznych dotyczących WPR. Do stycznia 2009 r. zawartość planu rozwinęła się do około 50 projektów[14], z czego 43 już wdrożono. Projekty włączone do programu działań były oparte na sugestiach pochodzących od państw członkowskich, zainteresowanych stron, organizacji rolniczych, przetwórców a także na pomysłach zgłoszonych przez służby Komisji.

Wymienione poniżej projekty są warte szerszego omówienia jako znakomite przykłady pozytywnego wpływu uproszczenia, odczuwalnego dla wszystkich podmiotów i rolników.

Pozwolenia na wywóz wołowiny

W roku 2007 Komisja przyjęła środek upraszczający dotyczący sektora wołowiny i cielęciny. Zazwyczaj wywóz w tym sektorze – czy to z wykorzystaniem refundacji wywozowej, czy bez – wymagał pozwolenia. O ile konieczne jest nadal monitorowanie obrotu w wywozie produktów objętych refundacjami, o tyle monitorowanie wywozu towarów bez refundacji uznano już za zbędne. Dlatego Komisja zniosła obowiązek przedstawiania pozwolenia na wywóz w takich przypadkach.

Ten krok był korzystny dla przedsiębiorstw prowadzących wywóz i organów krajowych, mniej obarczonych formalnymi obowiązkami, i obciążeniami administracyjnymi, w tym również w dziedzinie kontroli.

Mówiąc obrazowo: dzięki temu działaniu koszty wywozu wołowiny zostały zmniejszone o około 16 EUR na tonę. Dodatkowo posłużyło to ograniczeniu biurokracji i poprawie otoczenia biznesu.

Etykietowanie jaj

W roku 2007 Komisja Europejska przyjęła kolejny zestaw szczegółowych przepisów regulujących normy handlowe w odniesieniu do jaj, a w szczególności ich etykietowania. Nowe przepisy wprowadziły nowoczesne i przejrzyste otoczenie prawne, nie ograniczając jednocześnie dostępu do informacji i ochrony konsumentów.

Przykładowo nie jest już wymagane klasyfikowanie jaj, które mają być wykorzystane bezpośrednio przez przemysł. Nowe przepisy pozwalają na zbieranie, klasyfikowanie, znakowanie i pakowanie jaj w ciągu 10 dni od ich zniesienia – zamiast dotychczasowego obowiązku ich zbierania w co trzecim dniu roboczym. Dla branży oznacza to większą swobodę organizacji pracy – co jest przydatne szczególnie w porach roku o szczególnie dużym natężeniu pracy.

To zwiększenie elastyczności pozwala producentom i dalszym ogniwom łańcucha dostaw, a także organom kontroli państw członkowskich na wymierne oszczędności.

Zasada dziesięciu miesięcy

Artykuł 44 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 wymaga, aby grunty zgłaszane do płatności bezpośrednich pozostawały w dyspozycji zgłaszającego rolnika co najmniej przez okres 10 miesięcy.

Wymóg ten został zniesiony i zastąpiony wymogiem dotyczącym jednej daty, określonej przez dane państwo członkowskie. Oznacza to, że rolnik nie musi już mieć ziemi do swej dyspozycji przez dziesięć miesięcy, aby się ubiegać o dopłaty. Daje to rolnikom więcej elastyczności w zarządzaniu gospodarstwem i swobody w reagowaniu na zmiany następujące na rynku.

Sumę oszczędności wszystkich gospodarstw, jakie umożliwia zniesienie zasady dziesięciu miesięcy, szacuje się na około 19 mln EUR.

Pozwolenia na przywóz i wywóz

W czerwcu 2008 r. Komisja zniosła zdecydowaną większość obowiązkowych pozwoleń w sektorze rolnym. W odniesieniu do przywozu liczbę przypadków obowiązkowego uzyskiwania pozwoleń zmniejszono z 500 do 65, a w wywozie pozostawiono jedynie 43 takie wymogi[15]. Co więcej ramy prawne wymogów odnoszących się do pozwoleń pozostających w mocy zostały uproszczone i sprowadzają się obecnie do jednego rozporządzenia (z wyjątkiem przypadków refundacji wywozowych i kontyngentów taryfowych). Rozporządzenie to określa wszelkie sprawy związane z pozwoleniami, jasno definiując wszystkie produkty, w przypadku których pozwolenia są wymagane, i stanowi przepisy dotyczące okresu ważności pozwolenia oraz stosownego poziomu zabezpieczeń.

Korzyści dla wszystkich podmiotów (zajmujących się przywozem i wywozem) są następujące:

- oszczędność kosztów administracyjnych związanych z formalnościami towarzyszącymi działalności przywozowej lub wywozowej;

- zwolnienie z kosztów składania w depozyt i odzyskiwania wymaganych zabezpieczeń towarzyszących pozwoleniom.

Również z punktu widzenia organów administracji krajowej oszczędności są niewątpliwe – wynikają one z ograniczenia wymogów w zakresie obsługi administracyjnej i kontroli.

Dzięki temu uproszczeniu łączne koszty obciążeń administracyjnych obarczające podmioty w związku z pozwoleniami zostaną zmniejszone o około 7,4 mln EUR.

Normy handlowe dotyczące owoców i warzyw

W ramach ogólnej reformy w sektorze owoców i warzyw, pomimo pewnych oporów ze strony niektórych państw członkowskich Komisja zmniejszyła liczbę obowiązujących w odniesieniu do poszczególnych płodów norm handlowych z 36 do 10 (dotyczących jabłek, owoców cytrusowych, kiwi, sałaty i endywii, brzoskwiń i nektaryn, gruszek, truskawek, papryki słodkiej, winogron stołowych i pomidorów), jednocześnie racjonalizując towarzyszące działania kontrolne i ustalając ogólną normę handlową obejmującą większość owoców i warzyw.

W sumie 26 uchylonych norm obejmowało 25 % całkowitych obrotów świeżymi owocami i warzywami. W wyniku tego uproszczenia zainteresowane podmioty nie ponoszą już dłużej kosztów związanych z przestrzeganiem zniesionych przepisów, z wyjątkiem tych które dotyczą zapewnienia, by oferowane przez nich produkty posiadały solidną i właściwą jakość handlową; z kolei organy krajowe nie muszą już prowadzić kontroli pod kątem tych 26 szczegółowych norm.

Zasada współzależności

Mimo że zgodnie z wynikami przeprowadzonych badań nad obciążeniem administracyjnym obarczającym gospodarstwa rolne, koszty administracyjne wynikające z obowiązującej zasady współzależności są stosunkowo niewielkie, stanowią mianowicie od 0,3 % do 4,3 % całkowitego obciążenia, rolnicy nadal postrzegają ten obowiązek jako zbędne utrudnienie.

W celu ograniczenia odczuwanych niedogodności oraz dla usprawnienia systemu Komisja zezwoliła na zawiadamianie z wyprzedzeniem o kontroli na miejscu. Co więcej rolnicy nie stoją już dłużej przed groźbą zmniejszenia przysługujacych im płatności w przypadku, gdy waga naruszenia jest niewielka lub gdy wartość ewentualnego zmniejszenia nie przekraczałaby kwoty de minimis 100 EUR.

Dzięki tym udoskonaleniom rolnicy mogą lepiej zaplanować swoje prace; drobne uchybienia pociągąją za sobą mniej formalności admnistracyjnych, a groźba kary za nieistotne nieprawidłowości została zlikwidowana. Za pomocą tego samego środka uproszczono również obowiązki obarczające administracje krajowe.

Dopuszczenie zawiadamiania z wyprzedzeniem o kontrolach na miejscu może przynieść oszczędności wskutek ograniczenia obciążenia administracyjnego sięgające nawet do 5,7 mln EUR.

W CENTRUM UWAGI

W kolejnej części zostały szczegółowo omówione trzy działania w sferze uproszczenia wspólnej polityki rolnej o kardynalnym znaczeniu. Projekty te mają przekrojowy wpływ na cały sektor, a dotyczą uproszczenia prawodawstwa, obciążenia administracyjnego oraz uproszczenia politycznego: chodzi o wprowadzenie jednolitej wspólnej organizacji rynku, opracowanie dotyczące obciążenia administracyjnego oraz ocenę funkcjonowania WPR.

Jednolita wspólna organizacja rynku

Istotnym osiągnięciem w kontekście uproszczenia prawodawstwa w dziedzinie WPR było przyjęcie w 2007 r. rozporządzenia Rady ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych, powszechnie znanego jako rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku8.

Z uwagi na swój techniczny charakter, jednolita wspólna organizacja rynku nie polegała na zmianie stosownych założeń polityki w tej dziedzinie, ale na harmonizowaniu przepisów tak, aby uczynić zasady rządzące WPR bardziej przejrzystymi, lakonicznymi, bardziej przystępnymi i mniej uciążliwymi w stosowaniu.

Nowe rozporządzenie zastępuje wszystkie 21 poszczególnych wspólnych organizacji rynków, konsolidując je w jedno ogólne rozporządzenie i redukując tym samym liczbę obowiązujących artykułów z 920 do około 230 oraz uchylając nie mniej niż 78 aktów prawnych Rady[16].

W skali makro przyjęcie jednolitej wspólnej organizacji rynku wiązało się z istotnym ograniczeniem liczby aktów prawnych regulujących WPR, którą określają obecnie nie więcej niż cztery akty prawne: są to rozporządzenia dotyczące dopłat bezpośrednich, jednolitej wspólnej organizacji rynku, rozwoju obszarów wiejskich i finansowania WPR.

I wreszcie jednolita wspólna organizacja rynku ułatwia dalsze upraszczanie i ograniczanie obciążeń adminitracyjnych na poziomie przepisów wykonawczych ustanawianych przez Komisję.

Opracowanie oceniające obciążenia administracyjne

W kontekście programu działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych zlecono opracowanie „oceniające obciążenia administracyjne ponoszone przez gospodarstwa rolne w związku z WPR”, którego wyniki ogłoszono[17] pod koniec 2007 r. Badanie objęło Danię, Niemcy, Francję, Irlandię i Włochy, a zawierało ocenę kosztów administracyjnych związanych z systemem płatności jednolitej w roku 2006 oraz przewidywania dalszego rozwoju sytuacji.

W opracowaniu wskazano szereg czynników wywierających wpływ na obciążenie administracyjne gospodarstw rolnych.

Transpozycja rozporządzenia w sprawie WPR dotyczącego płatności bezpośrednich przez państwa członkowskie stanowiła pierwszy z tych elementów. Chodzi tu na przykład o dokonany przez nie wybór konkretnego systemu płatności jednolitej („model historyczny”, „model regionalny” lub „hybrydowy”), a także o wykorzystanie przez nie możliwości pełnego uniezależnienia płatności od produkcji lub też pozostawienia elementów płatności częściowo związanych z produkcją. Kolejnymi czynnikami są różne formuły procedury składania wniosku o płatność jednolitą oraz systemów przenoszenia uprawnień.

W myśl sugestii, jakie towarzyszyły programowi działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych, państwa członkowskie mogłyby ograniczyć obciążenia administracyjne spoczywające na gospodarstwach rolnych w UE – na przykład za pomocą zastosowania technologii informatycznych, umożliwiając w ten sposób oszczędności przekraczające 400 mln EUR.

Dalsze aspekty, które wpływają na poziom obciążenia administracyjnego, to krajowa kultura biznesu, na przykład w odniesieniu do korzystania z usług zewnętrznych konsultantów oraz wystepujące między krajami różnice strukturalne – na przykład w wielkości gospodarstw i zróżnicowaniu produkcji.

Wyniki opracowania wykazały bardzo istotne zmniejszanie obciążeń administracyjnych dla gospodarstw rolnych. Istotny jest efekt rosnącej krzywej uczenia się oraz obniżenie kosztów administracyjnych w związku z uruchomieniem systemu płatności jednolitej[18]. Kolejnym niebagatelnym czynnikiem są zmiany wypływające z przeprowadzonej oceny funkcjonowania WPR.

Ocena funkcjonowania WPR (Health Check)

Jednym z najważniejszych argumentów stojących za propozycjami złożonymi w podsumowaniu oceny funkcjonowania WPR było uproszczenie[19]. Ocena funkcjonowania posłużyła do uproszczenia przepisów systemu płatności jednolitej, co spotęgowało efekty reformy WPR z 2003 r.

Do najważniejszych elementów upraszczających zaproponowanych w wyniku oceny funkcjonowania WPR należy dalsze uniezależnianie płatności od produkcji oraz zniesienie szeregu programów takich, jak płatności za uprawy energetyczne oraz pszenicę durum, a także programy usuwania z rynku w odniesieniu do śmietany, masła i masła skoncentrowanego. Jak wykazało badanie nad obciążeniem administracyjnym[20], wsparcie uzależnione od produkcji pociąga za sobą dodatkowe obciążenie administracyjne rolników. Dalsze uniezależnianie płatności od produkcji prowadzi zatem automatycznie do ograniczenia tego obciążenia.

Ocena funkcjonowania WPR pozwoliła również uprościć zasady dotyczące minimalnego poziomu modulacji, jak również przepisy dotyczące rezerwy krajowej oraz pochodzących z niej uprawnień do płatności.

Co więcej reguły dotyczące odłogowania zostały zniesione, a warunki przenoszenia uprawnień do płatności – uproszczone.

Ocena funkcjonowania WPR doprowadzi najprawdopodobniej do zmniejszenia obciążeń administracyjnych gospodarstw rolnych o kwotę rzędu 135 mln EUR, dzięki zniesieniu specjalnych programów dotyczących upraw energetycznych, dopłat obszarowych za rośliny uprawne, pszenicy durum, orzechów i ziemniaków skrobiowych. Co więcej, oszczędności wynikające z mniejszego obciążenia administracyjnego gospodarstw rolnych w efekcie zniesienia odłogowania szacuje się na 146 mln EUR.

PLANY NA PRZYSZłOść

Postępy ostatnich lat nie skłaniają w żadnym razie do zaprzestania działań na rzecz uproszczenia w sektorze rolnym. Uproszczenie oraz eliminowanie zbędnych obciążeń administracyjnych stanowią nieustanne wyzwanie, wymagające ciągłych usilnych starań.W celu wykorzystania osiągniętego impetu i przez dbałość o otoczenie dla tworzenia odpowiednich warunków dalszego upraszczania WPR, na najbliższe lata przewiduje się opisane poniżej inicjatywy i projekty.

Wspólny start

Data, z którą stosują się przepisy wprowadzane zmianami w prawodawstwie WPR jest zazwyczaj wyznaczana z góry, na przykład na początek roku gospodarczego. W celu dalszego ułatwienia i uproszczenia monitorowania realizacji polityki i wprowadzanych w jej zakresie zmian, jak również ich przewidywania, w dalszym ciągu rozważana jest możliwość wprowadzenia wspólnych dat rozpoczęcia[21] okresu stosowania zmian w prawodawstwie WPR.

Zasada współzależności

Aktualnie zasada współzależności opiera się na różnych podstawach prawnych. Analizowana jest w dalszym ciągu możliwość opracowania wniosku dotyczącego jednego aktu prawnego wprowadzającego zasadę współzależności poprzez harmonizację obecnie obowiązujących reguł.

Przekazywanie informacji

Komisja będzie dokładała usilnych starań na rzecz uproszczenia i zharmonizowania ram prawnych w odniesieniu do przekazywania i przechowywania informacji i dokumentacji wykorzystywanych w ramach wspólnego zarządzania WPR. Nowe ramy prawne mogłyby ewentualnie odnosić się do wszystkich elementów wymiany informacji w kontekście WPR z wyjątkiem informacji finansowych oraz, za pomocą technologii informatycznych, do wszystkich istniejących systemów, za pomocą których informacje te są przekazywane. Systemy te mogą być zarządzane przez Komisję Europejską lub przez właściwe organy państw członkowskich. Co więcej nowe ramy prawne mogłyby uwzględniać przepisy regulujące dostęp do gromadzonych informacji dla wszystkich zainteresowanych organów i dla ogółu obywateli.

„Żniwa z bliska”

Poczynając od 2010 r. rusza nowy program szkoleniowy dla urzędników Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich obejmujący pobyt w gospodarstwie rolnym. Celem programu jest pogłębienie znajomości praktycznego wymiaru działalności rolników i wyzwań stojących przed tym sektorem. Głębsze zrozumienie tej problematyki może dopomóc w opracowaniu polityki, która będzie lepiej dostosowana do warunków, w jakich pracują rolnicy. Trwają prace nad szczegółami programu.

Polityka jakości

Zielona księga w sprawie jakości produktów rolnych została ogłoszona 15 października 2008 r. Celem tej zielonej księgi jest zainicjowanie szerokich konsultacji publicznych w dziedzinie polityki jakości, przy jednoczesnym podjęciu kwestii uproszczenia i ograniczenia obciążeń administracyjnych, w szczególności w odniesieniu do norm handlowych, systemów wystawiania świadectw oraz chronionych oznaczeń geograficznych.

W następstwie konsultacji publicznych w maju 2009 r. Komisja ogłosi stosowny komunikat. Niektóre z zagadnień omawianych w przygotowywanym komunikacie mogą mieć istotny wpływ na uproszczenie i zmniejszanie obciążeń administracyjnych.

Kontynuacja programu działań

Plan działań będzie w dalszym ciągu rozwijany, a nowe projekty dodawane i realizowane. Jeden z tych nowych projektów dotyczy sektora chmielu.

Aktualnie plantatorzy chmielu są zobowiązani do rejestrowania zawieranych przez siebie umów kontraktacji. Obowiązek rejestracji zapewnia podstawowe informacje o rynku, gwarantując pewną przejrzystość. Z drugiej strony pociąga za sobą uciążliwe obowiązki dla zainteresowanych plantatorów i organów administracji. Mając na względzie ograniczenie tych obciążeń administracyjnych, należy rozważyć możliwości w zakresie automatycznego gromadzenia danych o rynku chmielu. W zależności od wyników oceny złożone zostaną stosowne wnioski.

Regularne przeglądy

Komisja zbada możliwości przeprowadzenia bardziej regularnego, cyklicznego przeglądu prawodawstwa, przy czym akty prawne mogłyby podlegać korekcie po upływie określonego czasu od ich przyjęcia. Możliwe byłoby jednoczesne przeprowadzenie analizy obowiązujących przepisów pod kątem konieczności ich utrzymania w mocy, i ewentualnej najbardziej stosownej formy. W konsekwencji nowe przepisy byłyby aktualizowane i uzgadniane z najnowszymi regułami dobrego stanowienia prawa.

Język i przystępność tekstów prawnych

Język, w jakim formułowane są przepisy prawa może być przeszkodą dla podlegających im indywidualnych obywateli. Komisja będzie w dalszym ciągu dokładała wszelkich starań, poddając ocenie aspekty językowe redagowanych przez siebie aktów prawnych oraz rozważając możliwość szkoleń w tym zakresie, aby tworzone przez nią przepisy były bardziej czytelne i przystępne językowo.

Kontynuacja wymiany informacji o najlepszych praktykach

Komisja będzie w dalszym ciągu organizowała spotkania z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami w celu omawiania i dalszego dopracowywania działań na rzecz uproszczenia WPR. Właśnie w tym kontekście należy sytuować podejmowanie próby dalszego uproszczenia zasady współzależności.

WNIOSEK

Wyniki procesu upraszczania wskazują, że dotychczasowe starania Komisji na rzecz uproszczonej WPR były nadzwyczaj owocne. Czynna kontynuacja tych wysiłków w przyszłości będzie dobitnym znakiem zaangażowania Komisji w ciągły proces upraszczania. W oparciu o pierwsze rezultaty przeprowadzonego pomiaru[22] można racjonalnie oczekiwać realizacji wyznaczonego celu polegającego na redukcji obciążenia administracyjnego o 25 % do roku 2012. Taki wynik musi robić wrażenie, tym bardziej, gdy się weźmie pod uwagę, że WPR funkcjonuje w dynamicznym otoczeniu politycznym o rozmaitych, częstokroć rozbieżnych interesach gospodarczych i politycznych, oddziałując na cały wachlarz różnych kultur i struktur rolniczych. Co więcej, jako polityka zakładająca asygnowanie środków finansowych, WPR podlega twardym regułom zarządzania i kontroli służącym ochronie interesu unijnego budżetu – czyli pieniędzy europejskich podatników.

Uproszczenie WPR stwarza warunki prowadzenia działalności gospodarczej, w których rolnicy i pozostałe podmioty są w mniejszym stopniu obarczeni kosztami obsługi administracyjnej i przestrzegania przepisów, przyczyniając się tym samym do zwiększenia konkurencyjności europejskiej społeczności rolniczej. Rolnicy mają tym samym większe szanse, by uporać się ze stojącymi przed nimi wyzwaniami i spełniać oczekiwania klientów. Ostatecznie zatem korzystają wszyscy obywatele UE.

Rolnicy i inni przedsiębiorcy działający w sektorze rolnictwa postrzegają jednak złożone otoczenie biznesu nie tylko przez pryzmat zasad WPR, ale także w kontekście wszystkich przepisów, jakim podlegają. Dlatego też Komisja widzi uproszczenie i ograniczenie zbędnych obciążeń administracyjnych jako całościowe cele, do których należy dążyć we wszystkich dziedzinach polityki mających wpływ na sektor rolny i na wszystkich szczeblach, w tym również na poziomie państw członkowskich i regionów. Wszyscy uczestnicy tego procesu powinni w przyszłości zwracać szczególną uwagę na ten aspekt.

[1] COM (2005) 509 z 19.10.2005 r.

[2] Trzeci strategiczny przegląd procesu lepszego stanowienia prawa w Unii Europejskiej – COM(2009) 15 z 28.1.2009 r.

[3] Cytowane w niniejszym komunikacie liczby pochodzą na ogół z wstępnych wyników pomiaru przeprowadzonego w kontekście programu działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych oraz z zaleceń wypływających z tegoż programu. Zgodnie ze standardowym modelem kosztów, jaki posłużył do wykonanego pomiaru, obciążenie administracyjne wylicza się na podstawie kosztów wynikających ze spełniania obowiązków w zakresie udzielania informacji wypływających z prawodawstwa UE, jak również kosztów powiązanych z krajowymi środkami transpozycji i przepisami wykonawczymi.

[4] Uproszczenie techniczne (to jest: w stałych ramach danej polityki) zakłada przegląd ram prawnych, procedur administracyjnych oraz mechanizmów zarządzania w celu usprawnienia, zwiększenia efektywności pod względem kosztów i osiąganie bieżących celów politycznych w bardziej skuteczny sposób, nie zmieniając przy tym polityk leżących u ich podstaw; uproszczenie polityczne polega natomiast na usuwaniu nadmiernej komplikacji przez doskonalenie wsparcia na rzecz rolnictwa oraz instrumentów polityki rozwoju obszarów wiejskich. Można je nazwać „wypracowywaniem polityki z uwzględnieniem elementów uproszczenia”.

[5] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1081/2008 (Dz.U. L 296 z 5.11.2008, s. 4).

[6] Dz.U. C 148 z 24.6.2006.

[7] Dz.U. C 30 z 6.2.2009.

[8] Rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiające wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (Dz.U. L 299 z 16.11.2007, s. 1).

[9] Dz.U. C 319 z 27.12.2006 s. 1.

[10] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1857/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność związaną z wytwarzaniem produktów rolnych oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 70/2001 (Dz.U. L 358 z 16.12.2006, s. 3).

[11] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1535/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy de minimis w sektorze produkcji rolnej (Dz.U. L 337 z 21.12.2007, s. 35).

[12] COM (2007) 147 wersja ostateczna z 29.3.2007 r.

[13] Więcej informacji na temat oceny skutków znajduje się na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/governance/impact/index_en.htm.

[14] Dodatkowe informacje znajdują się na stronie: http://ec.europa.eu/agriculture/index_en.htm.

[15] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 514/2008 z dnia 9 czerwca 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 376/2008 ustanawiające wspólne szczegółowe zasady stosowania systemu pozwoleń na wywóz i przywóz oraz świadectw o wcześniejszym ustaleniu refundacji dla produktów rolnych (Dz.U. L 150 z 10.6.2008, s. 7).

[16] Od czasu włączenia przepisów dotyczących owoców i warzyw na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 361/2008, Dz.U. L 121 z 7.5.2008, s. 1.

[17] http://ec.europa.eu/agriculture/analysis/external/burden/index_en.htm.

[18] Łączny efekt rosnącej krzywej uczenia się oraz wyeliminowania kosztów związanych z uruchomieniem systemu płatności jednolitej oznacza zmniejszenie obciążeń administracyjnych ponoszonych przez gospodarstwa rolne o ponad 900 mln EUR.

[19] COM(2008) 306 z 20.5. 2008 r.

[20] Zob. pkt 4.2.

[21] Zob. COM(2009) 15.

[22] Dostępne szacunkowe dane wskazywałyby, że obciążenia towarzyszące obsłudze płatności bezpośrednich mogą być zmniejszone przynajmniej o 1,4 mld EUR.