(1)

W niniejszym rozporządzeniu określono pulę środków finansowych na program „Cyfrowa Europa” na lata 2021–2027, które stanowią główną kwotę odniesienia w rozumieniu {odniesienie do aktualizacji zgodnie z nowym porozumieniem międzyinstytucjonalnym: pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (4)} dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej.

(2)

Do tego programu zastosowanie ma rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/ 1046  (5) ▌(„rozporządzenie finansowe”). Określa ono zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, wykonania pośredniego, pomocy finansowej, instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych.

(3)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (6), rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 (7), rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 (8) i rozporządzeniem (UE) 2017/1939 (9) interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków zapobiegania nieprawidłowościom, w tym nadużyciom finansowym, ich wykrywania, korygowania i dochodzenia, a także odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania sankcji administracyjnych. W szczególności, zgodnie z przepisami i procedurami określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 i rozporządzeniu (Euratom, WE) nr 2185/96, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) może prowadzić dochodzenia administracyjne, w tym kontrole na miejscu i inspekcje, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub jakiekolwiek inne nielegalne działanie naruszające interesy finansowe Unii. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) może prowadzić dochodzenia i ścigać nadużycia finansowe i inne przestępstwa naruszające interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (10). Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, w pełni współpracują w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznają konieczne prawa i dostęp Komisji, OLAF-owi, EPPO i Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu (ETO) oraz zapewniają, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(4)

Zgodnie z {odniesienie należy zaktualizować zgodnie z nową decyzją w sprawie KTZ: art. 88 decyzji Rady / /UE (11)} osoby i podmioty z siedzibą w krajach i terytoriach zamorskich (KTZ) powinny kwalifikować się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów programu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane. Komisja Europejska powinna monitorować i regularnie poddawać ocenie ich faktyczny udział w programie.

(5)

Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. (12) istnieje potrzeba oceny niniejszego programu na podstawie informacji gromadzonych w ramach szczególnych wymogów w zakresie monitorowania, skorelowanych z istniejącymi potrzebami oraz zgodnych z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679  (13), przy czym należy unikać nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych, zwłaszcza względem państw członkowskich , oraz uwzględniać istniejące ramy w zakresie pomiarów i poziomów odniesienia w obszarze technologii cyfrowych . W stosownych przypadkach wymogi te mogą obejmować wymierne wskaźniki ilościowe i jakościowe służące za podstawę do oceny rzeczywistych skutków programu.

(5a)

Program powinien zapewniać najwyższy stopień przejrzystości i rozliczalności innowacyjnych instrumentów i mechanizmów finansowych związanych z budżetem Unii, zwłaszcza pod względem ich wkładu w osiągnięcie celów Unii zarówno w odniesieniu do pierwotnych oczekiwań, jak i wyników końcowych.

(6)

Podczas Tallińskiego Szczytu Cyfrowego (14), który odbył się we wrześniu 2017 r., a także w konkluzjach Rady Europejskiej (15) z dnia 19 października 2017 r. zwrócono uwagę, że Europa musi inwestować w ▌gospodarki europejskie oraz wyeliminowanie niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej, aby utrzymać, a nawet zwiększyć konkurencyjność i innowacyjność gospodarki europejskiej, jakość naszego życia oraz tkanki społecznej. Rada Europejska stwierdziła, że transformacja cyfrowa daje ogromne możliwości pod względem innowacji, wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy oraz przyczyni się do zwiększenia globalnej konkurencyjności UE, a także zwiększy różnorodność twórczą i kulturową. Aby wykorzystać te możliwości, należy wspólnie podjąć ▌ wyzwania wynikające z transformacji cyfrowej oraz dokonać przeglądu polityk, na które wpływ ma transformacja cyfrowa.

(6a)

Budowaniu mocnej europejskiej gospodarki cyfrowej i mocnego europejskiego społeczeństwa cyfrowego będzie sprzyjało dobre wdrażanie instrumentu „Łącząc Europę”, programu WiFi4EU oraz Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej.

(7)

Rada Europejska uznała w szczególności, że Unia powinna pilnie ustosunkować się do nowych tendencji, w tym w takich dziedzinach jak sztuczna inteligencja ▌, zapewniając jednocześnie wysoki poziom ochrony danych w pełnej zgodności z rozporządzeniem (UE) 2016/679 , praw cyfrowych , praw podstawowych i standardów etycznych. Rada Europejska zwróciła się do Komisji, by na początku 2018 r. przedstawiła europejskie podejście do problematyki sztucznej inteligencji, oraz wezwała Komisję, by zaprezentowała niezbędne inicjatywy na rzecz ulepszenia warunków ramowych umożliwiających UE badanie nowych rynków za pomocą opartych na ryzyku radykalnych innowacji i potwierdzenie wiodącej roli jej przemysłu.

(7c)

Europa musi dokonać zdecydowanych inwestycji w swoją przyszłość i stworzyć strategiczne zdolności cyfrowe, aby czerpać korzyści z cyfrowej rewolucji. W tym celu należy zapewnić znaczący budżet na szczeblu UE (na poziomie co najmniej 9,2 mld EUR), któremu muszą towarzyszyć znaczne nakłady inwestycyjne na szczeblach krajowym i regionalnym, mianowicie dzięki spójnym i wzajemnie uzupełniającym się powiązaniom z funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności.

(8)

W komunikacie Komisji „Nowe, nowoczesne wieloletnie ramy finansowe dla Unii Europejskiej, która skutecznie realizuje swoje priorytety po 2020 r.” (16) wśród opcji do rozważenia w odniesieniu do przyszłych ram finansowych wymieniono program na rzecz transformacji cyfrowej w Europie, który przyniósłby „duże postępy na drodze do inteligentnego wzrostu w takich obszarach jak wysokiej jakości infrastruktura danych, łączność i bezpieczeństwo cyberprzestrzeni”. Celem tego programu byłoby zapewnienie wiodącej pozycji Unii w obszarze obliczeń superkomputerowych, internetu nowej generacji, sztucznej inteligencji, robotyki i dużych zbiorów danych. Przyczyniłby się on także do zwiększenia konkurencyjności przemysłu i przedsiębiorstw w gospodarce cyfrowej w Europie oraz miałby znaczący wpływ na zmniejszenie i zlikwidowanie niedoboru kwalifikacji w Unii , dzięki czemu obywatele europejscy będą dysponowali umiejętnościami i zasobami wiedzy potrzebnymi, aby zmierzyć się z transformacją cyfrową .

(9)

W komunikacie „W kierunku wspólnej europejskiej przestrzeni danych” (17) przewidziano zastosowanie nowego środka, stanowiącego kluczowy krok w kierunku stworzenia wspólnej przestrzeni danych w UE – jednolitego obszaru cyfrowego o skali, która umożliwi rozwój nowych produktów i usług w oparciu o dane oraz innowacje w tym zakresie .

(10)

Ogólnym celem programu powinno być wspieranie procesu cyfrowej transformacji przemysłu oraz propagowanie pełniejszego wykorzystania przemysłowego potencjału polityki w dziedzinie innowacji, badań i rozwoju technologicznego, z korzyścią dla przedsiębiorstw i obywateli w całej Unii , w tym regionów najbardziej oddalonych i znajdujących się w niekorzystnej sytuacji gospodarczej . Program należy sformułować w podziale na pięć celów szczegółowych odzwierciedlających najważniejsze obszary polityki, a mianowicie: obliczenia wielkiej skali ▌, sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo, zaawansowane umiejętności cyfrowe oraz wdrażanie, optymalne wykorzystanie zdolności cyfrowych i interoperacyjność. We wszystkich tych obszarach program powinien również dążyć do skuteczniejszego skorelowania polityk na szczeblu Unii, państw członkowskich i regionów oraz do stworzenia puli zasobów prywatnych i przemysłowych w celu zwiększenia poziomu inwestycji i stopnia synergii. Ponadto program powinien zwiększyć konkurencyjność Unii i odporność jej gospodarki.

(10a)

Program obejmuje pięć odrębnych, lecz współzależnych celów szczegółowych. Na przykład jeżeli sztuczna inteligencja ma budzić zaufanie, wymaga cyberbezpieczeństwa, zdolności w zakresie obliczeń wielkiej skali odegrają kluczową rolę we wspieraniu procesów uczenia się w kontekście sztucznej inteligencji, a wszystkie trzy zdolności wymagają zaawansowanych umiejętności cyfrowych. Choć poszczególne działania w ramach programu mogą dotyczyć pojedynczego celu szczegółowego, nie należy postrzegać celów w oderwaniu od siebie, lecz jako główny element spójnego pakietu.

(10b)

Konieczne jest wsparcie MŚP, które chcą poddać swoje procesy produkcyjne transformacji cyfrowej. Pozwoli to MŚP przyczyniać się do rozwoju gospodarki europejskiej dzięki efektywnemu wykorzystaniu zasobów.

(11)

Kluczową rolę w realizacji programu należy powierzyć europejskim centrom innowacji cyfrowych, które powinny wspierać przyswajanie na szeroką skalę zaawansowanych technologii cyfrowych przez przedsiębiorstwa, szczególnie MŚP i podmioty zatrudniające do 3 tys. pracowników niebędące MŚP (spółki o średniej kapitalizacji), organizacje publiczne i środowiska akademickie. Aby wprowadzić rozróżnienie między centrami innowacji cyfrowych spełniającymi kryteria kwalifikowalności niniejszego programu a centrami innowacji cyfrowych ustanowionymi na podstawie komunikatu Komisji pt. „Cyfryzacja europejskiego przemysłu. Pełne wykorzystanie możliwości jednolitego rynku cyfrowego” (COM(2016)0180), które są finansowane z innych źródeł, centra innowacji cyfrowych finansowane ze środków niniejszego programu powinny być nazywane europejskimi centrami innowacji cyfrowych. Europejskie centra innowacji cyfrowych powinny ze sobą współpracować w ramach zdecentralizowanej sieci. Powinny one służyć jako punkty dostępu do najnowszych rozwiązań cyfrowych, w tym rozwiązań z zakresu obliczeń wielkiej skali (HPC), sztucznej inteligencji, cyberbezpieczeństwa oraz do innych istniejących innowacyjnych technologii, takich jak kluczowe technologie prorozwojowe, dostępnych również w placówkach typu fab lab czy city lab. Pełnić one będą funkcję pojedynczych punktów kompleksowej obsługi zapewniających dostęp do sprawdzonych technologii o zweryfikowanej skuteczności i upowszechniających otwarte innowacje. Będą również świadczyć wsparcie w dziedzinie zaawansowanych umiejętności cyfrowych (np. dzięki koordynowaniu z placówkami edukacyjnymi krótkoterminowych szkoleń dla pracowników i staży dla studentów) . Sieć europejskich centrów innowacji cyfrowych powinna mieć szeroki zasięg geograficzny w Europie  (18) , a także umożliwić uczestnictwo regionów najbardziej oddalonych w jednolitym rynku cyfrowym.

(11a)

W pierwszym roku istnienia programu należy stworzyć w drodze otwartej i konkurencyjnej procedury początkową sieć europejskich centrów innowacji cyfrowych obejmującą podmioty wskazane przez państwa członkowskie. W tym celu państwa członkowskie powinny mieć możliwość proponowania kandydatów zgodnie z procedurami krajowymi, krajowymi strukturami administracyjnymi i instytucjonalnymi, a Komisja powinna uwzględnić w jak największym stopniu opinię każdego państwa członkowskiego przy wyborze europejskiego centrum innowacji cyfrowych na terytorium danego państwa. Państwa członkowskie mogą w drodze konkurencyjnej i otwartej procedury wyznaczyć na kandydatów podmioty, które pełnią już funkcje centrów innowacji cyfrowych w kontekście inicjatywy w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu. Komisja może zaangażować w proces wyboru niezależnych ekspertów zewnętrznych. Komisja i państwa członkowskie powinny unikać zbędnego nakładania się kompetencji i funkcji na szczeblu krajowym i unijnym. Stąd też przy wyznaczaniu centrów oraz określaniu ich zadań i składu należy zapewnić odpowiednią elastyczność. Istnieje możliwość dalszego rozszerzenia sieci w drodze otwartej i konkurencyjnej procedury, aby zapewnić szeroki zasięg geograficzny w Europie oraz równowagę zasięgu technologicznego i sektorowego.

(11b)

Europejskie centra innowacji cyfrowych powinny rozwijać odpowiednie synergie z centrami innowacji cyfrowych finansowanymi ze środków programu „Horyzont Europa” lub innych programów w dziedzinie badań i innowacji, z Europejskim Instytutem Innowacji i Technologii, w szczególności EIT Digital, a także z sieciami o ugruntowanej pozycji, np. europejską siecią przedsiębiorstw lub unijnymi centrami inwestycyjnymi.

(11c)

Europejskie centra innowacji cyfrowych powinny odgrywać rolę koordynatorów łączących podmioty z sektora przemysłu, przedsiębiorstwa i organy administracji, które potrzebują nowych rozwiązań technologicznych, z przedsiębiorstwami, w szczególności przedsiębiorstwami typu start-up i MŚP, które mają gotowe rozwiązania rynkowe.

(11d)

Zgodnie z postanowieniem art. 197 ust. 2 lit. c) rozporządzenia finansowego na europejskie centrum innowacji cyfrowych można wybrać konsorcjum podmiotów prawnych, które umożliwia udział w zaproszeniu do składania wniosków podmiotom nieposiadającym osobowości prawnej na podstawie mającego zastosowanie prawa krajowego, pod warunkiem że ich przedstawiciele są uprawnieni do zaciągania w imieniu danego podmiotu zobowiązań prawnych oraz dane podmioty dają gwarancje ochrony interesów finansowych Unii równorzędne z gwarancjami, jakie dają osoby prawne.

(11e)

Europejskie centra innowacji cyfrowych powinny być uprawnione do otrzymywania wkładów od państw członkowskich, uczestniczących państw trzecich lub ich organów publicznych, wkładów od międzynarodowych organów lub instytucji, od sektora prywatnego, zwłaszcza od członków, udziałowców lub partnerów europejskich centrów innowacji cyfrowych, zatrzymywania dochodów uzyskanych przez europejskie centra innowacji cyfrowych dzięki ich aktywom i działaniom, otrzymywania zapisów, darowizn i wkładów od osób prywatnych i finansowania, w tym w formie dotacji z przedmiotowego programu lub innych programów unijnych.

(12)

Program powinien być realizowany za pośrednictwem projektów rozwijających podstawowe zdolności cyfrowe i wspierających ich szerokie zastosowanie. Realizacja powinna być współfinansowana przez państwa członkowskie i, w razie potrzeby, przez sektor prywatny. Poziom współfinansowania należy ustalić w programie prac. Jedynie w wyjątkowych przypadkach finansowanie unijne może pokrywać do 100 % kosztów kwalifikowalnych. Powinno to w szczególności wiązać się z koniecznością osiągnięcia masy krytycznej w zamówieniach publicznych, aby uzyskać lepszy stosunek jakości do ceny oraz zagwarantować, że dostawcy w Europie utrzymają się w czołówce postępu technologicznego.

(13)

Cele polityczne niniejszego programu będą również realizowane za pośrednictwem instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych dostępnych w ramach ▌Funduszu InvestEU.

(14)

Działania realizowane w ramach programu należy wykorzystywać w sposób proporcjonalny w celu dalszej poprawy zdolności cyfrowych Unii oraz wyeliminowania niedoskonałości rynku lub poprawy niekorzystnych warunków inwestycyjnych, przy czym nie powinny one pokrywać się z finansowaniem społecznościowym lub prywatnym, powinny natomiast wnosić wyraźną unijną wartość dodaną.

(15)

W celu osiągnięcia maksymalnej elastyczności w całym okresie realizacji programu i wygenerowania synergii między jego elementami składowymi realizacja każdego z celów szczegółowych może przebiegać za pośrednictwem wszystkich instrumentów dostępnych w ramach rozporządzenia finansowego. Stosowanym mechanizmem realizacji programu będzie zarządzanie bezpośrednie oraz zarządzanie pośrednie, w przypadku gdy zaistnieje konieczność połączenia finansowania unijnego z innymi źródłami finansowania lub gdy na potrzeby wykonania programu wymagane będzie utworzenie wspólnie zarządzanych struktur. Ponadto w ramach rocznej procedury budżetowej i zgodnie z rozporządzeniem finansowym Komisja może zaproponować odstąpienie od orientacyjnych kwot określonych w niniejszym rozporządzeniu, aby zareagować w szczególności na rozwój wydarzeń i nowe potrzeby, np. nowe technologie.

(15a)

Aby zapewnić skuteczny przydział środków z budżetu ogólnego Unii, konieczne jest zapewnienie europejskiej wartości dodanej wszystkich działań prowadzonych w ramach programu i komplementarności tych działań z działaniami państw członkowskich, a jednocześnie dążyć do spójności, komplementarności i synergii z programami finansowania wspierającymi obszary polityki o bliskich powiązaniach. Choć w zakresie działań zarządzanych bezpośrednio i pośrednio odpowiednie programy prac stanowią narzędzie zapewniania spójności, należy nawiązać współpracę między Komisją a odpowiednimi organami państw członkowskich w celu zapewnienia spójności i komplementarności również w zakresie środków zarządzanych bezpośrednio lub pośrednio lub środków podlegających zarządzaniu dzielonemu.

(16)

Potencjał w zakresie obliczeń wielkiej skali i powiązanego przetwarzania danych, jakim dysponuje Unia, powinien umożliwić szersze wykorzystanie obliczeń wielkiej skali w przemyśle i, ogólniej, w obszarach interesu publicznego, aby wykorzystać niepowtarzalne szanse, jakie superkomputery stwarzają dla społeczeństwa w obszarach takich jak opieka zdrowotna, środowisko i bezpieczeństwo, jak również konkurencyjność przemysłu, a zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw. Nabycie światowej klasy superkomputerów zabezpieczy system dostaw Unii oraz pomoże udostępnić usługi na potrzeby symulacji, wizualizacji i tworzenia prototypów przy jednoczesnym dopilnowaniu, aby system HPC był zgodny z wartościami i zasadami Unii.

(17)

Poparcie dla interwencji Unii w tym obszarze wyraziły Rada (19) i Parlament Europejski (20). Ponadto w  latach 2017  i 2018 dziewiętnaście państw członkowskich podpisało deklarację w sprawie EuroHPC (21) – wielostronne porozumienie międzyrządowe, w którym zobowiązały się one do współpracy z Komisją przy budowie i wdrażaniu najnowocześniejszej infrastruktury HPC i systemów przetwarzania danych w Europie, które miałyby być dostępne w całej Unii dla społeczności naukowej oraz partnerów publicznych i prywatnych.

(18)

Jeżeli chodzi o realizację celu szczegółowego w zakresie obliczeń wielkiej skali, za najwłaściwszy mechanizm realizacji uznano wspólne przedsięwzięcie, które powinno w szczególności koordynować krajowe i unijne strategie i inwestycje w odniesieniu do infrastruktury na potrzeby obliczeń wielkiej skali oraz działalności badawczo-rozwojowej, łączyć zasoby finansowe pochodzące ze źródeł publicznych i prywatnych oraz chronić gospodarcze i strategiczne interesy Unii (22). Ponadto istniejące w państwach członkowskich centra kompetencji w zakresie obliczeń wielkiej skali określone w art. 2 pkt 4 rozporządzenia Rady (UE) 2018/1488 będą świadczyć usługi z zakresu obliczeń wielkiej skali dla przemysłu, w tym MŚP i przedsiębiorstw typu start-up, środowiska akademickiego i organów administracji publicznej.

(19)

Rozwijanie zdolności w zakresie sztucznej inteligencji stanowi kluczowy czynnik wspierający proces transformacji cyfrowej przemysłu , usług , a także sektora publicznego. Coraz więcej autonomicznych robotów znajduje zastosowanie w fabrykach, operacjach głębinowych, domach, miastach i szpitalach. Komercyjne platformy wykorzystujące sztuczną inteligencję przeszły od fazy testów do etapu praktycznych zastosowań w obszarze opieki zdrowotnej i środowiska; wszyscy najwięksi producenci samochodów opracowują samochody autonomiczne, a techniki uczenia się maszyn stanowią nieodłączny aspekt wszystkich głównych platform internetowych i zastosowań wykorzystujących duże zbiory danych. Niezwykle istotne jest, by Europa połączyła siły na wszystkich szczeblach, aby zapewnić sobie konkurencyjność w wymiarze międzynarodowym. Państwa członkowskie przyznały to podejmując w skoordynowanym planie działania konkretne zobowiązania dotyczące współpracy.

(19a)

Biblioteki algorytmów mogą obejmować duży zbiór algorytmów, w tym takie proste rozwiązania jak algorytmy klasyfikujące, algorytmy sieci neuronowej lub algorytmy planujące i wnioskujące lub rozwiązania bardziej zaawansowane, np. algorytmy rozpoznawania mowy, algorytmy nawigacyjne wbudowane w urządzenia autonomiczne jak np. drony lub w samochody autonomiczne, wbudowane w roboty algorytmy sztucznej inteligencji umożliwiające im interakcję ze środowiskiem i przystosowywanie się do niego. Biblioteki algorytmów powinny być łatwo i powszechnie dostępne dla obywateli na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminacyjnych warunkach.

(19b)

W rezolucji z dnia 1 czerwca 2017 r. w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu Parlament Europejski zwrócił uwagę na wpływ barier językowych na przemysł i jego cyfryzację. W tym kontekście opracowanie technologii językowych na dużą skalę opartych na sztucznej inteligencji, takich jak tłumaczenie maszynowe, rozpoznawanie mowy, analiza dużych zbiorów danych tekstowych, a także systemów dialogu i odpowiedzi na pytania, ma zasadnicze znaczenie dla zachowania różnorodności językowej, zapewnienia włączenia społecznego i umożliwienia komunikacji między człowiekiem a człowiekiem oraz między człowiekiem a maszyną.

(19c)

Produkty i usługi oparte na sztucznej inteligencji powinny być przyjazne dla użytkownika, domyślnie przestrzegać przepisów prawa oraz zapewniać konsumentom większy wybór i więcej informacji, w szczególności na temat jakości produktów i usług.

(20)

Dostępność dużych zbiorów danych oraz zaplecza testowego i doświadczalnego ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju sztucznej inteligencji , w tym technologii językowych .

(21)

W rezolucji z dnia 1 czerwca 2017 r. w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu (23) Parlament Europejski podkreślił znaczenie wspólnego europejskiego podejścia do cyberbezpieczeństwa, uznając potrzebę podnoszenia świadomości, i uznał konieczność zapewnienia cyberodporności za podstawowy obowiązek liderów biznesu, a także krajowych i europejskich decydentów zajmujących się polityką przemysłową i bezpieczeństwem , odnosząc się w podobnym tonie do uwzględniania bezpieczeństwa i ochrony prywatności już na etapie projektowania i jako opcji domyślnej .

(22)

Cyberbezpieczeństwo jest wyzwaniem dla całej Unii, któremu nie da się ▌ sprostać wyłącznie za pomocą ▌ inicjatyw krajowych. Należy wzmocnić potencjał Europy w zakresie cyberbezpieczeństwa, aby zapewnić jej niezbędną zdolność do ochrony ▌obywateli , organów administracji publicznej i przedsiębiorstw przed zagrożeniami dla cyberbezpieczeństwa. Ponadto konsumentów należy chronić, gdy korzystają z produktów łączących się z internetem, które podatne są na ataki hakerskie i mogą zagrażać ich bezpieczeństwu. Cel ten należy osiągnąć we współpracy z państwami członkowskimi i sektorem prywatnym dzięki opracowywaniu projektów wzmacniających europejski potencjał w zakresie cyberbezpieczeństwa i gwarantujących wdrożenie na szeroką skalę najnowszych rozwiązań w dziedzinie cyberbezpieczeństwa w całej gospodarce oraz zapewnienie koordynacji między tymi projektami, jak również dzięki gromadzeniu kompetencji w tej dziedzinie w celu zapewnienia masy krytycznej i doskonałości.

(23)

We wrześniu 2017 r. Komisja przedstawiła pakiet inicjatyw (24) definiujących kompleksowe unijne podejście do cyberbezpieczeństwa, mających na celu zwiększenie zdolności Europy do skutecznego reagowania na cyberataki i zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa oraz podnoszenia potencjału technologicznego i przemysłowego w tej dziedzinie. Obejmuje on rozporządzenie w sprawie Agencji UE ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) oraz certyfikacji cyberbezpieczeństwa w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych (akt ws. cyberbezpieczeństwa).

(24)

Zaufanie jest warunkiem koniecznym funkcjonowania jednolitego rynku cyfrowego. Technologie z zakresu cyberbezpieczeństwa, takie jak tożsamości cyfrowe, kryptografia czy wykrywanie włamań, oraz ich zastosowanie w dziedzinach takich jak finanse, przemysł 4.0, energia, transport, opieka zdrowotna lub administracja elektroniczna mają zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania bezpieczeństwa i zaufania obywateli, administracji publicznych i przedsiębiorstw w związku z ich obecnością w internecie oraz realizowanymi przez nich transakcjami internetowymi.

(25)

Rada Europejska w swoich konkluzjach z dnia 19 października 2017 r. podkreśliła, że do pomyślnego stworzenia cyfrowej Europy Unia potrzebuje w szczególności rynków pracy, systemów szkoleń i kształcenia, które są dostosowane do potrzeb ery cyfrowej, oraz że istnieje potrzeba inwestowania w umiejętności cyfrowe, aby wzmocnić pozycję wszystkich obywateli Unii i zapewnić im kompetencje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w epoce cyfrowej.

(26)

Rada Europejska w swoich konkluzjach z dnia 14 grudnia 2017 r. wezwała państwa członkowskie, Radę i Komisję do podjęcia praktycznych działań w celu realizacji przyjętego na Szczycie Społecznym w Göteborgu w listopadzie 2017 r. programu, w tym europejskiego filaru praw socjalnych oraz inicjatyw z zakresu kształcenia i szkolenia oraz nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności. Rada Europejska zwróciła się również do Komisji, Rady i państw członkowskich o przeanalizowanie możliwych środków w celu sprostania wyzwaniom w zakresie umiejętności w kontekście cyfryzacji, cyberbezpieczeństwa, kompetencji medialnych i sztucznej inteligencji oraz zaspokojenia potrzeb pod względem podejścia do kształcenia i szkolenia, sprzyjającego włączeniu oraz opartego na uczeniu się przez całe życie i wspieranego przez innowacje. W odpowiedzi Komisja przedstawiła w dniu 17 stycznia 2018 r. pierwszy pakiet środków w sprawie kompetencji kluczowych, umiejętności cyfrowych (25), a także wspólnych wartości i edukacji włączającej. W maju 2018 r. przedstawiono drugi, stanowiący kolejny krok na drodze do utworzenia do 2025 r. europejskiego obszaru edukacji, pakiet środków, w którym podkreślono również znaczenie umiejętności cyfrowych.

(26a)

Umiejętność korzystania z mediów oznacza podstawowe kompetencje (takie jak wiedza, umiejętności i podejście), dzięki którym obywatele potrafią efektywnie korzystać z mediów i innych źródeł informacji oraz rozwijać krytyczne myślenie i umiejętności uczenia się przez całe życie umożliwiające socjalizację i czynny udział w życiu społecznym.

(26b)

Mając na uwadze potrzebę całościowego podejścia, w programie należy również uwzględnić takie obszary jak włączenie społeczne, kwalifikacje, szkolenia i specjalizacja, które obok zaawansowanych umiejętności cyfrowych mają decydujące znaczenie dla tworzenia wartości dodanej w społeczeństwie opartym na wiedzy.

(27)

W rezolucji z dnia 1 czerwca 2017 r. w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu (26) Parlament Europejski stwierdził, że kształcenie, szkolenie i uczenie się przez całe życie stanowią podstawę spójności społecznej w społeczeństwie cyfrowym. Ponadto wystąpił o włączanie perspektywy płci do wszystkich inicjatyw cyfrowych, podkreślając potrzebę zajęcia się różnicami w traktowaniu kobiet i mężczyzn w sektorze ICT, ponieważ jest to niezbędne do zapewnienia długoterminowego wzrostu gospodarczego i dobrobytu w Europie.

(28)

Zaawansowane technologie cyfrowe wspierane w ramach niniejszego programu, takie jak obliczenia wielkiej skali, cyberbezpieczeństwo i sztuczna inteligencja, są już na tyle dojrzałe, że etap badań można w ich przypadku uznać za ukończony i może nastąpić przejście do fazy ich wdrożenia i ekspansji w skali całej Unii. Wdrożenie tych technologii wymaga reakcji Unii – podobnie jak kwestia związanych z nimi umiejętności. Należy rozwijać, zwiększać i udostępniać w całej UE możliwości szkoleniowe w zakresie zaawansowanych umiejętności cyfrowych , w tym umiejętności związanych z ochroną danych . Ich brak mógłby zakłócić sprawne wdrażanie zaawansowanych technologii cyfrowych i osłabić ogólną konkurencyjność unijnej gospodarki. Działania wspierane w ramach niniejszego programu stanowią uzupełnienie działań wspieranych przez EFS, EFRR , program Erasmus+ i program „Horyzont Europa”. Będą one skierowane do ludności aktywnej zawodowo w sektorach prywatnym i publicznym, w szczególności do specjalistów w sektorze ICT i specjalistów w pokrewnych dziedzinach, a także do studentów. Kategorie te obejmują uczestników szkoleń i szkoleniowców. Ludność aktywna zawodowo oznacza ludność aktywną gospodarczo, zarówno osoby zatrudnione (pracowników i osoby samozatrudnione) jak i osoby bezrobotne.

(29)

Unowocześnienie administracji publicznej i usług publicznych za pomocą narzędzi cyfrowych ma zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia obciążeń administracyjnych ciążących na ▌obywatelach dzięki przyspieszeniu, usprawnieniu i zmniejszeniu kosztu ich kontaktów z organami publicznymi, a ponadto odgrywa istotną rolę w podnoszeniu efektywności, przejrzystości i jakości usług świadczonych dla obywateli i przedsiębiorstw , a zarazem zwiększa efektywność wydatków publicznych . Ponieważ szereg usług świadczonych w interesie publicznymi ma już wymiar unijny, wsparcie ich wdrażania i uruchamiania na poziomie Unii powinno zapewnić obywatelom i przedsiębiorstwom możliwość czerpania korzyści z dostępu do wysokiej jakości wielojęzycznych usług cyfrowych w całej Europie. Ponadto oczekuje się, że wsparcie Unii w tej dziedzinie zachęci do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.

(29a)

Cyfryzacja może ułatwić i zwiększyć pozbawioną barier dostępność dla wszystkich obywateli, w tym osób starszych, osób o ograniczonej sprawności ruchowej lub osób niepełnosprawnych oraz osób mieszkających na obszarach oddalonych lub wiejskich.

(30)

Transformacja cyfrowa takich obszarów interesu publicznego jak opieka zdrowotna (27), mobilność, wymiar sprawiedliwości, monitoring Ziemi/środowiska , bezpieczeństwo, redukcja emisji dwutlenku węgla, infrastruktura energetyczna , kształcenie i  szkolenie oraz kultura wymaga kontynuacji i rozbudowy infrastruktury usług cyfrowych, która umożliwia bezpieczną transgraniczną wymianę danych i sprzyja rozwojowi poszczególnych państw. Koordynacja tej infrastruktury w oparciu o niniejsze rozporządzenie w najskuteczniejszy sposób pozwala stworzyć warunki sprzyjające wykorzystaniu zaistniałych synergii.

(30a)

Wdrożenie koniecznych technologii cyfrowych, szczególnie związanych z celami szczegółowymi programu dotyczącymi obliczeń wielkiej skali, sztucznej inteligencji oraz cyberbezpieczeństwa i zaufania, ma kluczowe znaczenie dla czerpania korzyści z transformacji cyfrowej i można je rozszerzyć o inne najnowocześniejsze technologie oraz technologie przyszłości, takie jak technologie rozproszonego rejestru (np. blockchain).

(30b)

Transformacja cyfrowa powinna umożliwić obywatelom UE dostęp do ich danych osobowych, korzystanie z nich i zarządzanie nimi w bezpieczny sposób w wymiarze transgranicznym, niezależnie od miejsca, w którym sami przebywają, i od miejsca, w którym znajdują się dane.

(31)

Rada UE w swojej deklaracji z Tallina z dnia 6 października 2017 r. zauważyła, że postęp cyfrowy powoduje dogłębną przemianę naszych społeczeństw i gospodarek, podważając skuteczność wcześniej opracowanej polityki w wielu obszarach, a także kwestionując dotychczasową rolę i funkcję szeroko pojętej administracji publicznej. Naszym obowiązkiem jest przewidywanie tych wyzwań i stawianie im czoła, tak aby sprostać potrzebom i oczekiwaniom obywateli i przedsiębiorstw.

(32)

Modernizacja europejskich administracji publicznych stanowi jeden z zasadniczych priorytetów w dążeniu do udanego wdrożenia strategii jednolitego rynku cyfrowego. W śródokresowej ocenie tej strategii podkreślono potrzebę intensyfikacji transformacji administracji publicznych oraz konieczność zapewnienia obywatelom łatwego, zaufanego i bezproblemowego dostępu do usług publicznych.

(33)

Z rocznej analizy wzrostu gospodarczego opublikowanej przez Komisję w 2017 r. (28) wynika, że jakość europejskich administracji publicznych ma bezpośredni wpływ na otoczenie gospodarcze i w związku z tym ma zasadnicze znaczenie dla stymulowania produktywności, konkurencyjności, współpracy gospodarczej, zrównoważonego wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i wysokiej jakości miejsc pracy . Wydajna i przejrzysta administracja publiczna oraz skuteczny system wymiaru sprawiedliwości są w szczególności niezbędne, by wspierać wzrost gospodarczy i zapewniać przedsiębiorstwom oraz obywatelom usługi wysokiej jakości.

(34)

Interoperacyjność europejskich usług użyteczności publicznej dotyczy wszystkich szczebli administracji: unijnego, krajowego, regionalnego i lokalnego. Oprócz eliminowania barier dla funkcjonowania jednolitego rynku interoperacyjność ułatwia współpracę transgraniczną, promowanie europejskich standardów, udaną realizację polityki i oferuje duże możliwości unikania transgranicznych barier elektronicznych, a ponadto przyczynia się do tworzenia nowych wspólnych usług publicznych na szczeblu Unii lub do konsolidacji procesu ich rozwijania. W celu wyeliminowania rozdrobnienia europejskich usług, wsparcia podstawowych wolności oraz wzajemnego uznawania rozwiązań na poziomie operacyjnym w UE należy propagować całościowe, międzysektorowe podejście do interoperacyjności w sposób, który jest najskuteczniejszy i w największym stopniu uwzględnia potrzeby użytkowników końcowych. Oznacza to, że interoperacyjność należy rozumieć w szerokim sensie jako zjawisko łączące w sobie różnorodne aspekty, od technicznego po prawny, i obejmujące elementy polityki w danej dziedzinie.W związku z tym zakres działań wykraczałby poza standardowy cykl życia rozwiązań i obejmowałby wszystkie aspekty interwencji, które pozwalają spełnić konieczne warunki ramowe trwałej interoperacyjności w warunkach codziennej eksploatacji. Program powinien również ułatwiać współdziałanie różnych inicjatyw krajowych i prowadzić do rozwoju społeczeństwa cyfrowego.

(34a)

Program powinien zatem wspierać rozwiązania w zakresie otwartego oprogramowania, aby umożliwić ponowne wykorzystywanie, zwiększyć zaufanie i zapewnić przejrzystość. Będzie to miało pozytywny wpływ na zrównoważony charakter finansowanych projektów.

(35)

Budżet przeznaczony na konkretne działania związane z wdrożeniem ram w zakresie interoperacyjności oraz zapewnieniem interoperacyjności opracowywanych rozwiązań wynosi 194 mln EUR.

(36)

W rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 1 czerwca 2017 r. w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu (29) podkreślono znaczenie uruchomienia wystarczającego finansowania publicznego i prywatnego dla cyfryzacji przemysłu europejskiego.

(37)

W kwietniu 2016 r. Komisja przyjęła inicjatywę w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu z myślą o dopilnowaniu, by „każdy sektor przemysłu w Europie, niezależnie od gałęzi, lokalizacji i wielkości, mógł w pełni korzystać z innowacji cyfrowych”. Ma to szczególne znaczenie dla MŚP w sektorze kultury i sektorze kreatywnym.

(38)

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny z zadowoleniem przyjął komunikat w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu i uznał go, wraz z towarzyszącymi mu dokumentami, za pierwszy etap „szeroko zakrojonego europejskiego programu prac, który będzie realizowany w ścisłej wzajemnej współpracy między wszystkimi zainteresowanymi stronami sektora publicznego i prywatnego”.

(39)

Osiągnięcie stawianych celów może wymagać wykorzystania potencjału technologii uzupełniających w dziedzinie rozwiązań sieciowych i obliczeniowych, jak stwierdzono w komunikacie pt. „Cyfryzacja europejskiego przemysłu” (30), w którym uznano „dostępność światowej klasy sieci i infrastruktury przetwarzania w chmurze” za kluczowy komponent cyfryzacji przemysłu.

(40)

▌Dzięki wprowadzeniu pojedynczego zbioru przepisów bezpośrednio stosowanych w ramach porządku prawnego państw członkowskich rozporządzenie (UE) 2016/679 gwarantuje swobodny przepływ danych osobowych między państwami członkowskimi UE i  przyczynia się do zwiększenia zaufania i bezpieczeństwa osób fizycznych, co stanowi dwa niezbędne elementy rzeczywistego jednolitego rynku cyfrowego. Wszelkie działania podejmowane w ramach niniejszego programu, które wiążą się z przetwarzaniem danych osobowych, powinny zatem wspierać stosowanie rozporządzenia (UE) 2016/679 , np. w dziedzinie sztucznej inteligencji i technologii blockchain. Powinny one wspierać rozwój technologii cyfrowych zgodnych z zobowiązaniami do uwzględniania ochrony danych w fazie projektowania i domyślnej ochrony danych.

(41)

Program należy realizować z pełnym poszanowaniem międzynarodowych i unijnych ram dotyczących ochrony i egzekwowania własności intelektualnej. Skuteczna ochrona własności intelektualnej odgrywa kluczową rolę w innowacji, a zatem jest niezbędna do skutecznej realizacji programu.

(42)

Organy realizujące niniejszy program powinny przestrzegać przepisów mających zastosowanie do instytucji Unii oraz przepisów krajowych dotyczących postępowania z informacjami, w szczególności ze szczególnie chronionymi informacjami jawnymi i informacjami niejawnymi UE. W przypadku celu szczegółowego nr 3 względy bezpieczeństwa mogą wymagać wykluczenia podmiotów kontrolowanych z państw trzecich z uczestnictwa w zaproszeniach do składania wniosków i przetargach w ramach tego programu. W wyjątkowych przypadkach takie wykluczenie może być wymagane również w przypadku celu szczegółowego nr 1 i celu szczegółowego nr 2. Względy bezpieczeństwa decydujące o takim wykluczeniu powinny być proporcjonalne i należycie uzasadnione, przy czym należy podać odniesienie do ewentualnego ryzyka wynikającego z włączenia takich podmiotów.

(43)

Uznając znaczenie walki ze zmianą klimatu zgodnie z podjętym przez Unię zobowiązaniem do wdrożenia porozumienia paryskiego i do realizacji celów zrównoważonego rozwoju określonych przez ONZ, niniejszy program przyczyni się do uwzględniania działań w dziedzinie klimatu w głównym nurcie polityki oraz służyć będzie realizacji założenia, zgodnie z którym 25 % wydatków z budżetu UE powinno wspierać realizację celów w zakresie klimatu (31). Odpowiednie działania należy określić na etapie opracowywania i realizacji programu oraz poddać je ponownej weryfikacji w ramach odnośnych ocen i przeglądów.

▌

(45)

Należy przyjąć programy prac, aby umożliwić osiągnięcie celów programu zgodnie z priorytetami Unii i państw członkowskich przy jednoczesnym zapewnieniu spójności, przejrzystości i ciągłości wspólnych działań podejmowanych przez Unię i państwa członkowskie. Co do zasady programy prac powinny być przyjmowane co dwa lata lub co roku , jeżeli jest to uzasadnione potrzebami związanymi z realizacją programu. Rodzaje finansowania i metody realizacji programu przewidziane w niniejszym rozporządzeniu należy wybierać ze względu na ich potencjał osiągania szczegółowych celów działań i możliwość generowania rezultatów, z uwzględnieniem w szczególności kosztów kontroli, obciążeń administracyjnych oraz przewidywanego ryzyka niezgodności z przepisami. Należy zatem rozważyć stosowanie płatności ryczałtowych, stawek zryczałtowanych i kosztów jednostkowych, jak również finansowania niepowiązanego z kosztami, o którym mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego.

(46)

W celu przeglądu lub uzupełnienia wskaźników należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmian załączników I i II. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(47)

Niniejsze rozporządzenie zredagowano z poszanowaniem praw podstawowych i zasad zapisanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności praw i zasad, o których mowa w art. 8, 11, 16, 21, 35, 38 i 47, dotyczących ochrony danych osobowych, wolności wypowiedzi i informacji, wolności prowadzenia działalności gospodarczej, zakazu dyskryminacji, ochrony zdrowia, ochrony konsumentów oraz prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu. Państwa członkowskie muszą stosować niniejsze rozporządzenie w sposób spójny z tymi prawami i zasadami.

▌

(49)

W odniesieniu do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne przepisy finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przepisy te, ustanowione w rozporządzeniu finansowym, określają w szczególności procedurę ustanawiania i wykonywania budżetu w formie dotacji, zamówień, nagród, wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę wykonywania obowiązków przez podmioty upoważnione do działań finansowych. Przepisy przyjęte na podstawie art. 322 TFUE dotyczą również ochrony budżetu Unii w przypadku uogólnionych braków w zakresie praworządności w państwach członkowskich, gdyż poszanowanie praworządności jest niezbędnym warunkiem należytego zarządzania finansami i skutecznego finansowania unijnego,