(1)

Technologie kosmiczne oraz dane i usługi związane z przestrzenią kosmiczną stały się niezbędne w codziennym życiu Europejczyków i odgrywają istotną rolę w zachowaniu wielu strategicznych interesów. Unijny przemysł kosmiczny jest już jednym z najbardziej konkurencyjnych na świecie. Jednak pojawienie się nowych podmiotów oraz rozwój nowych technologii rewolucjonizuje tradycyjne modele przemysłowe. Ważne jest zatem, aby Unia utrzymała wiodącą pozycję na świecie ze znaczną swobodą działania w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, a także aby wspierała postęp naukowy i techniczny oraz zwiększała konkurencyjność i potencjał innowacyjny gałęzi przemysłu kosmicznego w Unii, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw, przedsiębiorstw typu start-up i innowacyjnych przedsiębiorstw.

(2)

Należy wykorzystać możliwości, jakie przestrzeń kosmiczna oferuje w zakresie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich, opisane w szczególności w globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej z czerwca 2016 r., utrzymując zarazem cywilny charakter programu i przestrzegając ewentualnych przepisów konstytucyjnych państw członkowskich dotyczących neutralności i niezaangażowania. Rozwój sektora kosmicznego był w przeszłości związany z bezpieczeństwem. W wielu przypadkach wyposażenie, sprzęt i narzędzia używane w sektorze kosmicznym , a także dane pozyskane w przestrzeni kosmicznej i usługi sektora kosmicznego mają podwójne zastosowanie . Unijna polityka bezpieczeństwa i obrony jest jednak określana w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zgodnie z tytułem V TUE.

(3)

Od końca lat 90. ubiegłego wieku Unia przygotowywała własne inicjatywy i programy w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, a mianowicie europejski system wspomagania satelitarnego (EGNOS), a następnie Galileo i Copernicus, które uwzględniają potrzeby obywateli Unii i spełniają wymogi polityki publicznej. Należy zapewnić ▌kontynuowanie tych inicjatyw, ale także ▌ulepszyć oferowane w ich ramach usługi , aby zagwarantować, że zaspokoją nowe potrzeby użytkowników, utrzymają się w czołówce w kontekście rozwoju nowych technologii i transformacji w dziedzinie technologii cyfrowych i technologii ICT ▌i przyczynią się do realizacji priorytetów politycznych, takich jak działania związane ze zmianą klimatu, w tym monitorowanie zmian w strefie polarnej , transport, bezpieczeństwo i obronność.

(3a)

Należy wykorzystać synergię między sektorem transportu, sektorem kosmicznym i cyfrowym, aby upowszechnić stosowanie nowych technologii (takich jak eCall, tachograf cyfrowy, nadzór ruchu i zarządzanie nim, jazda autonomiczna, pojazdy bezzałogowe i drony) oraz zaspokoić potrzeby w zakresie bezpiecznej i niezawodnej łączności, solidnego pozycjonowania, intermodalności i interoperacyjności, zwiększając tym samym konkurencyjność usług transportowych i sektora transportu.

(3b)

Aby wszystkie państwa członkowskie i wszyscy ich obywatele mogli odnieść pełny pożytek z programu, należy również promować korzystanie z udostępnianych danych, informacji i usług oraz wspierać rozwój nowych zastosowań w oparciu o te dane, informacje i usługi. W tym celu państwa członkowskie, Komisja i odpowiedzialne podmioty mogłyby w szczególności organizować regularne kampanie informacyjne na temat korzyści płynących z programu.

(4)

Warunkiem wstępnym osiągnięcia przez Unię celów w postaci swobody działania , niezależności i bezpieczeństwa jest autonomiczny dostęp do przestrzeni kosmicznej i możliwość korzystania z niej w bezpieczny sposób. W związku z tym istotne jest, by Unia wspierała autonomiczny, niezawodny i opłacalny dostęp do przestrzeni kosmicznej, w szczególności w odniesieniu do krytycznej infrastruktury i technologii, bezpieczeństwa publicznego i bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich. Komisja powinna mieć zatem możliwość zgrupowania usług wynoszenia na orbitę na szczeblu europejskim, zarówno na potrzeby własne, jak i – na ich wniosek – innych podmiotów, w tym państw członkowskich, zgodnie z postanowieniami art. 189 ust. 2 Traktatu. Dla utrzymania konkurencyjności na szybko zmieniającym się rynku istotne jest również, aby Unia nadal posiadała dostęp do nowoczesnych, skutecznych i elastycznych obiektów infrastruktury startowej i możliwość korzystania z odpowiednich systemów wynoszenia na orbitę . Dlatego bez uszczerbku dla środków podejmowanych przez państwa członkowskie i Europejską Agencję Kosmiczną program mógłby wspierać dostosowanie naziemnej infrastruktury kosmicznej, w tym niezbędny dla realizacji programu rozwój i dostosowania obejmujące również rozwój technologiczny systemów wynoszących potrzebnych do wynoszenia na orbitę satelitów z uwzględnieniem alternatywnych technologii i innowacyjnych systemów realizacji elementów programu. Działania te należy prowadzić zgodnie z rozporządzeniem finansowym i w celu osiągnięcia większej efektywności pod względem kosztów na potrzeby programu. Z uwagi na brak specjalnego budżetu działania na rzecz dostępu do przestrzeni kosmicznej nie powinny mieć wpływu na realizację elementów programu.

(5)

Aby zwiększyć konkurencyjność unijnego przemysłu kosmicznego i zwiększyć zdolności w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji własnych systemów, Unia powinna wspierać tworzenie, wzrost i rozwój całego przemysłu kosmicznego. Powstawanie modelu sprzyjającego przedsiębiorczości i innowacjom należy wspierać również na szczeblu europejskim, regionalnym i krajowym dzięki inicjatywom takim jak platformy ds. przestrzeni kosmicznej skupiające sektor kosmiczny, sektor cyfrowy i  inne sektory, a także użytkowników. Platformy te powinny mieć na celu pobudzanie przedsiębiorczości i rozwój umiejętności, a jednocześnie dążyć do synergii z platformami ds. innowacji cyfrowych. Unia powinna wspierać tworzenie i rozwój przedsiębiorstw z sektora kosmicznego z siedzibą Unii, aby mogły one odnieść sukces, w tym przez wspieranie ich w dostępie do finansowania ryzyka w związku z brakiem, w obrębie Unii, odpowiedniego dostępu do kapitału private equity dla przedsiębiorstw typu start-up z sektora kosmicznego oraz przez napędzanie popytu (podejście oparte na pierwszej umowie).

(5xx)

W przypadku usług wykorzystujących przestrzeń kosmiczną łańcuch wartości można ogólnie podzielić na: i) segment wyższego szczebla obejmujący działania prowadzące do stworzenia operacyjnego systemu kosmicznego, w tym działania w zakresie rozwoju, produkcji i wynoszenia, a także funkcjonowanie tego systemu; orazii) segment niższego szczebla obejmujący udostępnianie użytkownikom usług i produktów związanych z przestrzenią kosmiczną. Ważnym elementem wspierającym rozwój sektora kosmicznego są również platformy cyfrowe, które umożliwiają dostęp do danych i produktów, a także do zestawów narzędzi oraz systemów przechowujących i obliczeniowych.

(5x)

W dziedzinie przestrzeni kosmicznej Unia wykonuje swoje kompetencje zgodnie z art. 4 ust. 3 TFUE. Komisja powinna zapewnić spójność działań prowadzonych w ramach programu.

(5a)

Mając na uwadze, że szereg państw członkowskich ma tradycję aktywnego przemysłu kosmicznego, należy uwzględnić potrzebę rozwoju i ugruntowania przemysłu kosmicznego w państwach członkowskich, których zdolności dopiero powstają, oraz potrzebę podjęcia wyzwań, jakie dla tradycyjnego przemysłu kosmicznego stanowi „New Space”. Należy też wspierać działania na rzecz rozwoju zdolności przemysłu kosmicznego w całej Unii i usprawnienia współpracy między przedsiębiorstwami działającymi w przemyśle kosmicznym we wszystkich państwach członkowskich.

(5b)

Działania prowadzone w ramach programu powinny opierać się na istniejących zdolnościach krajowych i europejskich (tj. zdolnościach, które istnieją w momencie realizacji działania) i z nich korzystać.

(6)

Ze względu na zasięg i potencjał w zakresie stawiania czoła globalnym wyzwaniom działalność związana z przestrzenią kosmiczną ma bardzo międzynarodowy wymiar. Odpowiednie podmioty programu kosmicznego UE, ściśle koordynując swoje działania z państwami członkowskimi i za ich zgodą, mogą uczestniczyć w sprawach dotyczących programu, we współpracy międzynarodowej i współpracy z właściwymi organami sektorowymi ONZ. W sprawach związanych z programem kosmicznym Unii („program”) Komisja może koordynować w imieniu Unii i w zakresie jej kompetencji działania na arenie międzynarodowej , a w szczególności bronić interesów Unii i jej państw członkowskich na forach międzynarodowych, w tym w dziedzinie częstotliwości w odniesieniu do programu, bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich na tym polu . Szczególnie ważne jest, aby Unia, reprezentowana przez Komisję, prowadziła współpracę w ramach organów międzynarodowego programu COSPAS-SARSAT.

(6a)

Współpraca międzynarodowa ma zasadnicze znaczenie dla promowania roli, jaką Unia odgrywa w światowym sektorze kosmicznym, oraz unijnych technologii i przemysłu, przy zapewnieniu uczciwej konkurencji na szczeblu międzynarodowym oraz wzajemności praw i obowiązków stron, a także dla zachęcania do współpracy w dziedzinie szkoleń. Współpraca międzynarodowa stanowi kluczowy element Strategii kosmicznej dla Europy. Program kosmiczny UE posłuży Komisji, by dzięki inicjatywom przyczynić się do międzynarodowych wysiłków i z nich skorzystać, promować europejską technologię i przemysł na świecie (np. za pomocą dialogów dwustronnych, warsztatów branżowych, wsparcia na rzecz umiędzynarodowienia MŚP) oraz ułatwić dostęp do rynków międzynarodowych i wspierać uczciwą konkurencję, także za pośrednictwem inicjatyw z zakresu dyplomacji gospodarczej. Należy zapewnić całkowitą spójność i komplementarność europejskich inicjatyw z zakresu dyplomacji kosmicznej z istniejącymi strategiami politycznymi, priorytetami i instrumentami UE, pamiętając, że Unia wraz z jej państwami członkowskimi ma do odegrania kluczową rolę w utrzymaniu wiodącej pozycji na arenie międzynarodowej.

(7)

Bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich Komisja wraz z Wysokim Przedstawicielem i w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi powinna wspierać odpowiedzialne zachowanie w przestrzeni kosmicznej podczas realizacji programu, w tym ograniczenie ilości śmieci kosmicznych, oraz zbadać możliwość przystąpienia Unii Europejskiej do odpowiednich traktatów i konwencji ONZ i w razie potrzeby przedstawić stosowne wnioski .

(8)

Cele programu są podobne do celów innych programów unijnych, w tym programu „Horyzont Europa”, Funduszu InvestEU, Europejskiego Funduszu Obronnego oraz funduszy objętych przepisami rozporządzenia (UE) [rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów]. W związku z tym należy przewidzieć skumulowane finansowanie z tych programów, pod warunkiem że obejmują one te same koszty , w szczególności w drodze uzgodnień dotyczących finansowania uzupełniającego z programów unijnych, w przypadku gdy pozwala na to tryb zarządzania – bądź kolejno, na zmianę lub w drodze łączenia funduszy, w tym na potrzeby wspólnego finansowania działań – umożliwiając, w miarę możliwości, tworzenie partnerstw innowacyjnych i prowadzenie działań łączonych. W trakcie realizacji programu Komisja powinna promować synergię z innymi powiązanymi programami i instrumentami finansowymi Unii , co umożliwi w miarę możliwości korzystanie z dostępu do finansowania ryzyka, partnerstw innowacyjnych, finansowania skumulowanego lub mieszanego. Powinna również zapewnić synergię i spójność między rozwiązaniami opracowanymi w ramach tych programów, zwłaszcza „Horyzontu Europa”, a rozwiązaniami opracowanymi w ramach programu kosmicznego.

(8a)

Zgodnie z art. 191 ust. 3 rozporządzenia finansowego te same koszty nie mogą być w żadnym razie finansowane z budżetu unijnego dwukrotnie, np. w ramach „Horyzontu Europa” i programu kosmicznego.

(9)

Cele polityczne niniejszego programu zostaną również uznane za kwalifikujące się do finansowania i inwestycji z instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych Funduszu InvestEU, w szczególności z finansowanych przez niego obszarów politycznych: zrównoważona infrastruktura i badania naukowe, polityka cyfryzacji i innowacje. Należy wykorzystywać wsparcie finansowe w celu zaradzenia w proporcjonalny sposób niedoskonałościom rynku lub niewystarczającym poziomom inwestycji, a działania te nie powinny powielać ani wypierać finansowania prywatnego ani zakłócać konkurencji na rynku wewnętrznym. Działania powinny charakteryzować się wyraźną europejską wartością dodaną.

(10)

Spójność oraz synergia programu z programem „Horyzont Europa” doprowadzą do rozwoju konkurencyjnego i innowacyjnego europejskiego sektora kosmicznego, zwiększenia autonomii Europy w zakresie dostępu do przestrzeni kosmicznej i korzystania z niej w zabezpieczonym i bezpiecznym środowisku, a także wzmocnienia roli Europy na arenie międzynarodowej. Przełomowe rozwiązania uzyskane dzięki programowi „Horyzont Europa” będą wspierane przez dane i usługi udostępniane w ramach programu sektorowi badań naukowych i innowacji.

(10a)

Dla zapewnienia jak największych społeczno-gospodarczych zysków z programu konieczne jest utrzymanie jak najnowocześniejszych systemów, ich modernizacja w miarę zmieniających się potrzeb użytkowników oraz ewolucja sektora nowych zastosowań opierających się na przestrzeni kosmicznej. Unia powinna wspierać działania związane z badaniami naukowymi i rozwojem technologii lub wczesnymi etapami zmian dotyczących infrastruktury ustanowionej na mocy programu, a także działania badawczo-rozwojowe dotyczące zastosowań i usług opartych na systemach stworzonych w ramach programu, pobudzając tym samym działalność gospodarczą na wyższym i niższym szczeblu. Właściwym narzędziem finansowania na szczeblu unijnym tego rodzaju działalności badawczo-innowacyjnej jest ustanowiony rozporządzeniem (UE) nr XXX/XXXX „Horyzont Europa”. Istnieje jednak bardzo szczególna część działalności rozwojowej wymagająca finansowania z budżetu przeznaczonego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem na elementy Galileo i EGNOS, zwłaszcza jeśli działalność ta dotyczy podstawowych elementów, takich jak chipsety i odbiorniki działające w systemie Galileo, które ułatwią rozwój zastosowań w różnych sektorach gospodarki. Finansowanie to nie powinno jednak stwarzać zagrożenia dla rozmieszczenia lub eksploatacji infrastruktury utworzonej w ramach programów.

(10x)

W trosce o przyszłą konkurencyjność europejskiego przemysłu kosmicznego program powinien wspierać rozwój zaawansowanych umiejętności w dziedzinach związanych z przestrzenią kosmiczną oraz działania edukacyjno-szkoleniowe, promując zarazem równe szanse, w tym równouprawnienie płci, aby móc w pełni wykorzystać potencjał obywateli Unii na tym polu.

(10b)

Infrastruktura na potrzeby programu może wymagać dodatkowych badań naukowych i innowacji, które mogą być wspierane w ramach programu „Horyzont Europa”, w celu zapewnienia spójności z działaniami prowadzonymi w tej dziedzinie przez Europejską Agencję Kosmiczną. Synergia z programem „Horyzont Europa” powinna zapewnić identyfikację potrzeb sektora kosmicznego w zakresie innowacji i badań naukowych oraz ich uwzględnienie w strategicznym procesie planowania badań naukowych i innowacji. Udostępniane nieodpłatnie w ramach programu dane i usługi związane z przestrzenią kosmiczną będą wykorzystywane do opracowywania dzięki badaniom i innowacjom przełomowych rozwiązań na rzecz realizacji priorytetów polityki unijnej, w tym w ramach programu „Horyzont Europa”. W procesie planowania strategicznego w ramach programu „Horyzont Europa” określone zostaną działania badawczo-innowacyjne, które powinny wykorzystywać infrastruktury będące własnością Unii, takie jak Galileo, EGNOS i Copernicus. Infrastruktury badawcze, w szczególności sieci obserwacyjne in situ, będą stanowiły zasadnicze elementy infrastruktury obserwacji in situ umożliwiającej świadczenie usług systemu Copernicus.

(11)

Istotne jest, aby Unia była właścicielem wszystkich aktywów rzeczowych i aktywów niematerialnych i prawnych wytworzonych lub opracowanych w wyniku zamówień publicznych, które finansuje w ramach programu kosmicznego. Aby zapewnić pełną zgodność z wszystkimi podstawowymi prawami odnoszącymi się do własności, z obecnymi właścicielami należy dokonać niezbędnych uzgodnień. Takie prawo własności przysługujące Unii nie powinno naruszać możliwości udostępniania przez Unię powyższych aktywów osobom trzecim lub rozporządzania nimi, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz jeżeli zostanie to uznane za stosowne, na podstawie oceny poszczególnych przypadków.

(11a)

Aby zachęcić do jak najszerszego korzystania z usług oferowanych w ramach programu, warto byłoby podkreślić, że bez uszczerbku dla obowiązków wynikających z prawnie wiążących przepisów dane, informacje i usługi dostarczane są bez gwarancji.

(11b)

W celu wykonania niektórych zadań o charakterze nieregulacyjnym Komisja może w stosownych przypadkach i w niezbędnym zakresie korzystać z pomocy technicznej niektórych stron zewnętrznych. Inne podmioty zaangażowane w zarządzanie publiczne programem mogą również korzystać z tej samej pomocy technicznej w wykonywaniu zadań powierzonych im na mocy niniejszego rozporządzenia.

(12)

Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na program, które podczas rocznej procedury budżetowej stanowią dla Parlamentu Europejskiego i Rady główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami.

(13)

Odzwierciedlając wagę przeciwdziałania zmianie klimatu, zgodnie z zobowiązaniami Unii do wdrożenia porozumienia paryskiego i realizacji wyznaczonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych celów zrównoważonego rozwoju, program ten przyczyni się do nadania priorytetu działaniom w dziedzinie klimatu i osiągnięcia ogólnego celu na poziomie 25 % wydatków budżetowych UE wspierających realizację tych celów. W trakcie przygotowania programu i podczas jego realizacji zostaną określone, a następnie poddane ponownej ocenie w kontekście odpowiednich ocen i procesów przeglądu, odpowiednie działania.

(14)

▌Dochody generowane przez elementy programu powinny zasilać budżet Unii w celu częściowego zrekompensowania inwestycji, które zostały już dokonane; dochody te powinny być wykorzystywane do realizacji celów programu. Z tego samego powodu powinno być możliwe wprowadzenie mechanizmu podziału dochodów w umowach zawieranych z podmiotami sektora prywatnego.

(15)

Z uwagi na to, że program jest co do zasady finansowany przez Unię, umowy w sprawie zamówień publicznych dotyczących działań finansowanych z programu zawarte w ramach tego programu powinny być zgodne z przepisami unijnymi. W tym kontekście Unia powinna być również odpowiedzialna za określenie celów w odniesieniu do zamówień publicznych. Należy zauważyć, że zgodnie z rozporządzeniem finansowym na podstawie wyników oceny ex ante Komisja może korzystać z systemów i procedur osób lub podmiotów wykonujących środki finansowe Unii. Specjalne dostosowania, jakich wymagają te systemy i procedury, oraz warunki przedłużenia obowiązujących umów powinny zostać określone w odpowiedniej ramowej umowie o partnerstwie finansowym lub umowie o przyznanie wkładu.

(16)

Program opiera się na złożonych i stale rozwijających się technologiach. Opieranie się na takich technologiach stwarza niepewność i ryzyko związane z zamówieniami publicznymi udzielanymi w ramach tego programu, zwłaszcza że zamówienia te przewidują długoterminowe związanie się z dostawcą urządzeń lub usług. Konieczne są zatem szczegółowe środki dotyczące zamówień publicznych w uzupełnieniu do przepisów ustanowionych w rozporządzeniu finansowym. Powinno również być możliwe udzielenie zamówienia w postaci zamówienia w transzach warunkowych, wprowadzenie – pod pewnymi warunkami – zmiany w umowie podczas jej realizacji, a także nałożenie obowiązku minimalnego zakresu podwykonawstwa pozwalającego w szczególności na udział małych i średnich przedsiębiorstw oraz start-upów . Ponadto w związku z niepewnością technologiczną, która charakteryzuje elementy programu, nie zawsze można dokładnie przewidzieć ceny umowne i w związku z tym należałoby zapewnić możliwość zawierania umów bez określania stałej i ostatecznej ceny i wprowadzania klauzuli o ochronie interesów finansowych Unii.

(16a)

Aby zwiększyć zainteresowanie społeczne i innowacje w sektorze publicznym, program powinien promować korzystanie z danych, informacji i usług programu z myślą o opracowywaniu przez przemysł i MŚP dostosowanych do potrzeb rozwiązań na szczeblu lokalnym i regionalnym w ramach partnerstw innowacyjnych związanych z przestrzenią kosmiczną, o których mowa w pkt 7 załącznika I rozporządzenia finansowego, obejmując wszystkie etapy od opracowania do wprowadzenia i dostarczenia dostosowanych do potrzeb interoperacyjnych rozwiązań kosmicznych dla usług publicznych.

(17)

W celu osiągnięcia celów programu ważne jest, aby możliwe było wykorzystanie, w stosownych przypadkach, zdolności oferowanych przez unijne podmioty publiczne i prywatne działające w dziedzinie przestrzeni kosmicznej oraz podjęcie współpracy na szczeblu międzynarodowym z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi. Z tego względu należy przewidzieć możliwość wykorzystania wszystkich odpowiednich narzędzi i metod zarządzania przewidzianych w rozporządzeniu finansowym ▌i wspólnych procedur udzielania zamówień.

(18)

Jeśli chodzi o dotacje, doświadczenie pokazuje, że upowszechnianie wśród użytkowników i absorpcja przez rynek, a także ogólne działania informacyjne osiągają lepsze rezultaty, jeżeli są podejmowane w sposób zdecentralizowany, a nie odgórnie przez Komisję. Bony, które są formą wsparcia finansowego udzielanego osobom trzecim przez beneficjenta dotacji, należą do działań o najwyższym wskaźniku skuteczności wśród nowych podmiotów oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Zostały one jednak ograniczone przez określony w rozporządzeniu finansowym pułap wsparcia finansowego. W odniesieniu do unijnego programu kosmicznego pułap ten powinien zatem zostać podniesiony tak, aby dotrzymać tempa rosnącym możliwościom opracowanych przez rynek zastosowań w sektorze kosmicznym.

(19)

Rodzaje finansowania i metody wdrażania na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być wybierane na podstawie ich zdolności do osiągania określonych celów działań i wyników, z uwzględnieniem w szczególności kosztów kontroli, obciążeń administracyjnych i przewidywanego ryzyka nieprzestrzegania przepisów. Powinno to obejmować rozważenie stosowania płatności ryczałtowych, stawek zryczałtowanych oraz kosztów jednostkowych, a także finansowania niepowiązanego z kosztami, o których to formach finansowania mowa w [art. 125 ust. 1] rozporządzenia finansowego.

(20)

Rozporządzenie (UE, Euratom) nr [nowe rozporządzenie finansowe] („rozporządzenie finansowe”) ma zastosowanie do niniejszego programu. Określa ono zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, wykonania go, pomocy finansowej, instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych.

(21)

Zgodnie z [odesłanie do odpowiedniej aktualizacji zgodnie z nową decyzją ws. KTZ: art. 88 decyzji Rady …/…/UE] osoby i podmioty z siedzibą w krajach i terytoriach zamorskich (KTZ) kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów programu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane.

(22)

Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne przepisy finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przepisy te są ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę ustalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród, pośredniego wdrażania i przewidują kontrole odpowiedzialności podmiotów finansowych. Przepisy przyjęte na podstawie art. 322 TFUE dotyczą również ochrony budżetu Unii w przypadku uogólnionych braków w zakresie praworządności w państwach członkowskich, ponieważ poszanowanie praworządności jest warunkiem koniecznym do należytego zarządzania finansami i skutecznego finansowania ze środków UE.

(23)

Zgodnie z  rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 („rozporządzenie finansowe”)  (2), rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2988/95 (3) i rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 (4) ▌interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków zapobiegania nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym, ich wykrywania, korygowania i dochodzenia, a także odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania sankcji administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 883/2013 i rozporządzeniem (Euratom, WE) nr 2185/96 Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) może prowadzić dochodzenia administracyjne, w tym kontrole na miejscu i inspekcje, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycie finansowe, korupcja lub jakiekolwiek inne nielegalne działanie, naruszające interesy finansowe Unii. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) może prowadzić dochodzenia i ścigać nadużycia finansowe i inne przestępstwa naruszające interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (5). Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, w pełni współpracują w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznają konieczne prawa i dostęp Komisji, OLAF-owi, EPPO i Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu (ETO) oraz zapewniają, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(24)

Państwa trzecie będące członkami ▌EOG ▌mogą uczestniczyć w programach unijnych w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia EOG, które przewiduje realizację programów w drodze decyzji podjętej na podstawie tego porozumienia. Państwa trzecie mogą również uczestniczyć na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić szczegółowy przepis w celu przyznania niezbędnych praw i dostępu właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, ▌OLAF ▌oraz Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu w celu kompleksowego wykonywania ich odpowiednich kompetencji.

(25)

Należyte publiczne zarządzanie programem wymaga jasnego podziału obowiązków i zadań między różne zaangażowane podmioty w celu unikania niepotrzebnego nakładania się działań oraz ograniczenia przekraczania kosztów i opóźnień. Wszystkie podmioty zarządzające powinny w zakresie swoich kompetencji i obowiązków wspierać realizację celów programu.

(26)

Państwa członkowskie od dawna są aktywne w dziedzinie przestrzeni kosmicznej. Posiadają systemy, infrastrukturę, krajowe agencje i organy ds. przestrzeni kosmicznej. Mogą one zatem wnieść znaczący wkład do programu, a zwłaszcza w zakresie jego realizacji . Mogą one współpracować z Unią w celu propagowania usług i zastosowań w ramach programu. Komisja powinna mieć możliwość pozyskać dostępne państwom członkowskim środki, korzystać z pomocy państw członkowskich i powierzyć im na wspólnie uzgodnionych warunkach pozaregulacyjne zadania związane z realizacją programu ▌. Ponadto zainteresowane państwa członkowskie powinny zastosować wszystkie środki konieczne do zapewnienia ochrony stacji naziemnych utworzonych na ich terytorium. Państwa członkowskie i Komisja powinny poza tym współpracować ze sobą oraz z odpowiednimi organami międzynarodowymi i regulacyjnymi, by zapewnić dostępność i  odpowiedni poziom ochrony częstotliwości na potrzeby programu, by umożliwić pełen rozwój i wdrożenie zastosowań bazujących na oferowanych usługach, zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 243/2012/UE z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie ustanowienia wieloletniego programu dotyczącego polityki w zakresie widma radiowego (6).

(26a)

W pewnych należycie uzasadnionych przypadkach Agencja może powierzyć określone zadania państwom członkowskim lub grupom państw członkowskich. To powierzenie zadań powinno ograniczać się do działań, których Agencja nie jest w stanie sama wykonać, i nie powinno przesądzać o zarządzaniu programem i podziale zadań zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

(27)

Z uwagi na rolę promotora ogólnego interesu Unii do Komisji należy nadzorowanie realizacji programu, ponoszenie ogólnej odpowiedzialności za program i propagowanie korzystania z niego. W celu optymalizacji zasobów i kompetencji różnych zainteresowanych stron Komisja powinna mieć możliwość delegowania niektórych zadań. Ponadto Komisja jest w stanie najlepiej określić główne wymogi niezbędne do wdrożenia zmian systemów i usług.

(28)

Misją Agencji Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego („Agencja”), która zastępuje Agencję Europejskiego GNSS ustanowioną rozporządzeniem (UE) nr 912/2010 i jest jej następcą, jest przyczynienie się do realizacji programu, w szczególności w odniesieniu do akredytacji bezpieczeństwa oraz rozwoju rynku i nowych zastosowań . Niektóre zadania związane z  tymi dziedzinami należy zatem powierzyć Agencji. W szczególności w odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa i z uwagi na doświadczenie Agencji w tej dziedzinie, powinna ona być odpowiedzialna za zadania związane z akredytacją bezpieczeństwa w odniesieniu do wszystkich działań Unii w sektorze kosmicznym. W oparciu o swoje pozytywne doświadczenia z promowaniem Galileo i EGNOS wśród użytkowników i na rynku Agencja powinna również poprowadzić działania na rzecz rozpowszechniania wśród użytkowników elementów programu innych niż Galileo i EGNOS, jak również działania w zakresie rozwoju nowych zastosowań w przypadku wszystkich elementów programu. Pozwoliłoby to uzyskać korzyści skali i stworzyć możliwość opracowania zastosowań w oparciu o kilka elementów programu (zastosowań zintegrowanych). Działania te powinny jednak być prowadzone bez szkody dla usług i zadań w zakresie rozpowszechniania wśród użytkowników, których realizację Komisja powierzyła podmiotom odpowiedzialnym za program Copernicus. Powierzenie Agencji opracowania nowych zastosowań nie stoi na przeszkodzie opracowywaniu nowych zastosowań przez inne podmioty, którym powierzono takie zadanie. Ponadto Agencja powinna wykonywać zadania, które Komisja powierza jej na mocy ramowej umowy o partnerstwie finansowym i na podstawie jednej lub wielu umów o przyznanie wkładu dotyczących ▌innych zadań szczegółowych związanych z programem. Powierzając zadania Agencji, należy jej zapewnić odpowiednie zasoby ludzkie, administracyjne i finansowe.

(28a)

Galileo i EGNOS to złożone systemy, które wymagają ścisłej koordynacji. Zważywszy, że Galileo i EGNOS są elementami unijnymi, koordynacja ta powinna być zapewniona przez instytucję lub organ unijny. Dzięki doświadczeniom zdobytym w minionych latach Agencja jest najbardziej odpowiednim organem do koordynowania wszystkich zadań operacyjnych związanych z eksploatacją tych systemów, z wyjątkiem współpracy międzynarodowej. Agencji należy zatem powierzyć zarządzanie eksploatacją EGNOS i Galileo. Nie znaczy to jednak, że wszystkie zadania związane z eksploatacją systemów Agencja ma wykonywać sama. Może ona korzystać z wiedzy innych podmiotów, zwłaszcza Europejskiej Agencji Kosmicznej. Dotyczy to działań związanych z ewolucją systemów oraz projektowaniem i rozwojem części segmentu naziemnego i satelitów, które powinny zostać powierzone Europejskiej Agencji Kosmicznej. Powierzenie zadań innym podmiotom powinno zależeć od ich kompetencji i nie powinno powodować powielania działań.

(29)

Europejska Agencja Kosmiczna jest organizacją międzynarodową posiadającą obszerną wiedzę ekspercką w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, która zawarła ze Wspólnotą Europejską umowę ramową w 2004 r. Jest zatem ważnym partnerem w realizacji programu, z którym należy nawiązać odpowiednie relacje. W związku z tym i zgodnie z rozporządzeniem finansowym Komisja powinna zawrzeć z Europejską Agencją Kosmiczną i  Agencją ramową umowę o partnerstwie (o charakterze finansowym), która będzie regulować wszystkie stosunki finansowe między Komisją, Agencją a Europejską Agencją Kosmiczną i zapewni ich spójność i zgodność z umową ramową zawartą między Wspólnotą Europejską a  Europejską Agencją Kosmiczną, w szczególności z jej art.  2 i 5. Jednakże z uwagi na to, że Europejska Agencja Kosmiczna nie jest organem Unii i nie podlega prawu UE, istotne jest, aby wprowadziła odpowiednie środki na rzecz ochrony interesów Unii i jej państw członkowskich i aby w kwestii wykonania budżetu powierzone jej zadania były zgodne z decyzjami podejmowanymi przez Komisję . Umowa ta powinna również zawierać wszelkie klauzule niezbędne do ochrony interesów finansowych Unii.

(30)

Funkcjonowanie SATCEN-u jako autonomicznego europejskiego potencjału w zakresie udostępniania informacji i usług wynikających z wykorzystania odpowiednich aktywów kosmicznych i powiązanych danych uznano już przy okazji wykonywania decyzji nr 541/2014/UE .

(31)

W celu strukturalnego włączenia reprezentacji użytkowników w zarządzanie GOVSATCOM oraz grupowania potrzeb i wymogów użytkowników ponad granicami krajowymi i cywilno-wojskowymi, odpowiednie podmioty unijne charakteryzujące się bliskimi powiązaniami z użytkownikami, takie jak Europejska Agencja Obrony, Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego, Europejska Agencja Kontroli Rybołówstwa, Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania, Komórka Planowania i Prowadzenia Operacji Wojskowych/Komórka Planowania i Prowadzenia Operacji Cywilnych oraz Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego mogą pełnić rolę koordynatora w odniesieniu do określonych grup użytkowników. Na poziomie zagregowanym Agencja i Europejska Agencja Obrony powinny koordynować aspekty związane z użytkownikami w odniesieniu do społeczności użytkowników cywilnych ▌oraz mogą monitorować wykorzystanie operacyjne, popyt, przestrzeganie wymogów, a także zmieniające się potrzeby i wymagania.

(32)

Ze względu na znaczenie działań związanych z przestrzenią kosmiczną dla gospodarki unijnej i życia obywateli Unii oraz możliwość podwójnego zastosowania systemów i usług opierających się na tych systemach, osiągnięcie i utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa powinno być głównym priorytetem programu, w szczególności w celu ochrony interesów Unii i jej państw członkowskich, w tym w odniesieniu do informacji niejawnych i innych szczególnie chronionych informacji jawnych.

(33)

Bez uszczerbku dla prerogatyw państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego Komisja i Wysoki Przedstawiciel w granicach swoich kompetencji powinni zapewnić bezpieczeństwo programu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem oraz, w stosownych przypadkach, z decyzją Rady 201x/xxx/WPZiB  (7).

(33a)

Ze względu na szczególną wiedzę specjalistyczną, którą posiada ESDZ, oraz na jej regularne kontakty z organami administracji z państw trzecich i z organizacjami międzynarodowymi może ona wspierać Komisję w realizacji pewnych zadań związanych z bezpieczeństwem programu w dziedzinie stosunków zewnętrznych, zgodnie z decyzją Rady 2010/427/UE.

(34)

Bez uszczerbku dla wyłącznej odpowiedzialności państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa narodowego przewidzianej w art. 4 ust. 2 TUE, jak również dla prawa państw członkowskich do ochrony ich podstawowych interesów bezpieczeństwa zgodnie z art. 346 TFUE należy wprowadzić specjalne zarządzanie bezpieczeństwem, by zapewnić sprawną realizację programu. Zarządzanie to powinno opierać się na trzech głównych zasadach. Po pierwsze konieczne jest, aby obszerne, wyjątkowe doświadczenie państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa uwzględnić w największym możliwym stopniu. Po drugie, w celu zapobiegania konfliktom interesów oraz wszelkim niedociągnięciom w stosowaniu przepisów bezpieczeństwa, funkcje operacyjne należy oddzielić od funkcji związanych z akredytacją bezpieczeństwa. Po trzecie, podmiot odpowiedzialny za zarządzanie wszystkimi lub niektórymi elementami programu jest również w stanie najlepiej zarządzać bezpieczeństwem powierzonych mu zadań. Bezpieczeństwo programu będzie opierać się na doświadczeniu wyniesionym z wdrażania w ubiegłych latach systemów Galileo, EGNOS i Copernicus. Solidne zarządzanie bezpieczeństwem wymaga także, by funkcje były odpowiednio rozdzielone wśród różnych podmiotów. Z uwagi na to, że Komisja jest odpowiedzialna za program, powinna bez uszczerbku dla prerogatyw państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego określić ogólne wymogi w zakresie bezpieczeństwa mające zastosowanie do poszczególnych elementów programu.

(34x)

Cyberbezpieczeństwo europejskiej infrastruktury kosmicznej, zarówno naziemnej, jak i znajdującej się w przestrzeni kosmicznej, ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia ciągłości działania systemów i świadczenia usług. Przy określaniu wymogów bezpieczeństwa należy zatem odpowiednio uwzględnić potrzebę ochrony systemów i usług przed cyberatakami, także przy użyciu nowych technologii.

(34a)

Po przeprowadzeniu analizy ryzyka i zagrożeń Komisja powinna w stosownych przypadkach określić strukturę monitorowania bezpieczeństwa. Ten organ monitorujący bezpieczeństwo powinien być podmiotem, który wykonuje polecenia wydane na mocy decyzji 201x/xxx/WPZiB. W przypadku Galileo organem tym powinno być centrum monitorowania bezpieczeństwa systemu Galileo. Jeśli chodzi o wykonanie decyzji 20xx/xxx/WPZiB, rola Rady Akredytacji Bezpieczeństwa ograniczy się do dostarczania Radzie lub Wysokiemu Przedstawicielowi informacji dotyczących akredytacji bezpieczeństwa systemu.

(35)

Z uwagi na wyjątkowość i złożoność programu i jego powiązania z bezpieczeństwem, w odniesieniu do akredytacji bezpieczeństwa należy stosować uznane i ugruntowane zasady. Jest zatem niezbędne, aby działania związane z akredytacją bezpieczeństwa były realizowane w oparciu o zbiorową odpowiedzialność za bezpieczeństwo Unii i jej państw członkowskich, poprzez dążenie do konsensusu i z udziałem wszystkich podmiotów zaangażowanych w kwestie bezpieczeństwa; należy również wdrożyć procedurę stałego monitorowania ryzyka. Niezbędne jest również, aby działania techniczne związane z akredytacjami w zakresie bezpieczeństwa powierzane były specjalistom, posiadającym odpowiednie kwalifikacje do akredytacji złożonych systemów i poświadczenie bezpieczeństwa osobowego na odpowiednim poziomie.

(35x)

Informacje niejawne UE (EUCI) należy przetwarzać zgodnie z przepisami bezpieczeństwa określonymi w decyzji Komisji (UE, Euratom) 2015/444 i decyzji Rady 2013/488/UE. Zgodnie z decyzją Rady państwa członkowskie powinny przestrzegać zasad i norm minimalnych określonych w tej decyzji w celu zapewnienia EUCI równoważnego poziomu ochrony.

(36)

Aby zapewnić bezpieczną wymianę informacji, należy zawrzeć odpowiednie umowy w celu zapewnienia ochrony informacji niejawnych UE przekazywanych państwom trzecim i organizacjom międzynarodowym w kontekście programu.

(37)

Jeden z głównych celów programu polega na zapewnieniu bezpieczeństwa i strategicznej autonomii Unii, wzmacnianiu jej zdolności do działania w wielu sektorach, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa, a także korzystaniu z możliwości, jakie stwarza przestrzeń kosmiczna dla bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich. Osiągnięcie tego celu wymaga ustanowienia rygorystycznych zasad dotyczących kwalifikowania się podmiotów, które mogą wziąć udział w działaniach finansowanych w ramach programu, które wymagają dostępu do informacji niejawnych UE (EUCI) oraz szczególnie chronionych informacji jawnych.

(37a)

W ramach programu niektóre informacje, choć nie są one niejawne, należy traktować zgodnie z obowiązującymi już aktami prawnymi lub ustawami, przepisami i regulacjami krajowymi, ograniczając również ich rozpowszechnianie.

(38)

Coraz więcej kluczowych sektorów gospodarki, w szczególności sektor transportu, telekomunikacji, rolnictwa i energetyki, częściej korzysta z systemów nawigacji satelitarnej i obserwacji Ziemi . Program powinien wykorzystywać synergię między tymi sektorami z uwzględnieniem zysków, jakie te sektory czerpią z technologii kosmicznych, a także wspierać rozwój kompatybilnych urządzeń i promować opracowywanie odpowiednich norm i certyfikacji. Rośnie też synergia między działaniami związanymi z przestrzenią kosmiczną a działaniami związanymi z bezpieczeństwem i obronnością Unii i jej państw członkowskich. Sprawowanie pełnej kontroli nad nawigacją satelitarną powinno zatem zagwarantować Unii niezależność technologiczną, w tym w dłuższej perspektywie w odniesieniu do elementów infrastruktury, i zapewnić jej strategiczną autonomię.

(39)

Celem Galileo jest utworzenie i eksploatacja pierwszej światowej infrastruktury nawigacji satelitarnej i pozycjonowania satelitarnego przeznaczonej specjalnie do celów cywilnych, którą mogą wykorzystywać różne podmioty publiczne i prywatne w Europie i na świecie. Galileo działa niezależnie od już istniejących albo mogących dopiero powstać innych systemów, przyczyniając się tym samym między innymi do strategicznej autonomii Unii. System drugiej generacji powinien być stopniowo wprowadzany przed 2030 r., początkowo z ograniczoną zdolnością operacyjną.

(40)

Celem EGNOS jest poprawa jakości otwartych sygnałów emitowanych przez istniejące globalne systemy nawigacji satelitarnej, w szczególności te emitowane przez system Galileo. Usługi świadczone w ramach EGNOS powinny priorytetowo obejmować terytoria państw członkowskich położone w Europie, przy czym do celów niniejszego rozporządzenia oznacza to również Cypr, Azory, Wyspy Kanaryjskie i Maderę do końca 2026 r. Jeśli chodzi o lotnictwo, służby żeglugi powietrznej wszystkich tych terytoriów powinny korzystać z EGNOS na wszystkich poziomach działań obsługiwanych przez EGNOS . Z zastrzeżeniem technicznej wykonalności oraz w odniesieniu do usług związanych z bezpieczeństwem życia na podstawie umów międzynarodowych, geograficzny zasięg usług świadczonych przez EGNOS można rozszerzyć na inne regiony świata. Nie naruszając przepisów rozporządzenia (UE) 2018/1139 oraz bez uszczerbku dla niezbędnego monitorowania jakości usług Galileo do celów lotnictwa, należy zauważyć, że mimo iż sygnały emitowane przez Galileo mogą być skutecznie wykorzystywane do ułatwienia pozycjonowania samolotów we wszystkich fazach lotu dzięki niezbędnemu systemowi wspomagającemu (lokalnemu, regionalnemu, pokładowej elektronice lotniczej) , jedynie lokalne lub regionalne systemy wspomagające, takie jak EGNOS w Europie, mogą oferować usługi zarządzania ruchem lotniczym(ATM) oraz służby żeglugi powietrznej (ANS). Usługi EGNOS związane z bezpieczeństwem życia należy świadczyć zgodnie z obowiązującymi normami ICAO.

(41)

Konieczne jest zapewnienie ▌stabilności systemów Galileo i EGNOS oraz ciągłości, dostępności, dokładności, niezawodności i bezpieczeństwa oferowanych przez nie usług . W obliczu zmieniającego się środowiska i szybko rozwijającego się rynku ich rozwój powinien być kontynuowany, należy również przygotować nowe generacje tych systemów , uwzględniając zmiany w powiązanym z nimi segmentem kosmicznym i naziemnym .

▌

(43)

Termin „usługa komercyjna” stosowany w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1285/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie realizacji i eksploatacji europejskich systemów nawigacji satelitarnej oraz uchylającym rozporządzenie Rady (WE) nr 876/2002 i rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 683/2008 (8) nie jest już odpowiedni ze względu na ewolucję tej usługi. Zamiast niej określono dwie odrębne usługi, a mianowicie usługę wysokiej dokładności i usługę uwierzytelniania (9).

(44)

W celu optymalizacji korzystania ze świadczonych usług usługi świadczone przez Galileo i EGNOS powinny być zgodne i interoperacyjne między sobą , także na poziomie użytkowników, oraz w miarę możliwości z innymi systemami nawigacji satelitarnej i z konwencjonalnymi środkami radionawigacji, jeżeli taką zgodność i interoperacyjność przewidziano w umowie międzynarodowej, bez uszczerbku dla celu, jakim jest strategiczna autonomia Unii.

(45)

Zważywszy na znaczenie naziemnej infrastruktury dla Galileo i EGNOS i jej wpływ na ich bezpieczeństwo, określenia lokalizacji tej infrastruktury powinna dokonać Komisja. Rozmieszczenie naziemnej infrastruktury systemów powinno nadal odbywać się w oparciu o otwarte i przejrzyste procedury , w które w stosownych przypadkach mogłaby być zaangażowana Agencja zależnie od zakresu jej kompetencji .

(46)

Aby zmaksymalizować korzyści społeczno-gospodarcze Galileo i EGNOS, w szczególności we wrażliwych sektorach oraz w dziedzinie ochrony i bezpieczeństwa, należy promować , także za pomocą środków regulacyjnych, korzystanie z usług świadczonych przez EGNOS i Galileo w innych obszarach polityki unijnej, jeżeli jest to uzasadnione i korzystne. Ważnym elementem procesu są również środki zachęcające do korzystania z tych usług we wszystkich państwach członkowskich.

(47)

Copernicus powinien zapewnić autonomiczny dostęp do wiedzy o środowisku i kluczowych technologii w zakresie obserwacji Ziemi i usług geoinformacyjnych, wspierając tym samym Unię w niezależnym podejmowaniu decyzji i działań między innymi w dziedzinie środowiska, zmiany klimatu, mórz, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, ochrony dziedzictwa kulturowego i ludności, monitorowania obszarów lądowych i infrastruktury, bezpieczeństwa oraz gospodarki cyfrowej.

(47b)

Elementy programu powinny zachęcać do stosowania technologii cyfrowych w systemach kosmicznych, dystrybucji danych i usług kosmicznych oraz rozwoju zastosowań pochodnych. W tym kontekście należy zwłaszcza zwrócić uwagę na inicjatywy i działania zaproponowane przez Komisję w komunikacie z dnia 14 września 2016 r. zatytułowanym „Łączność dla konkurencyjnego jednolitego rynku cyfrowego: w kierunku europejskiego społeczeństwa gigabitowego” i w komunikacie z dnia 14 września 2016 r. zatytułowanym „Sieć 5G dla Europy: plan działania”.

(48)

Copernicus powinien opierać się na osiągnięciach i działaniach podejmowanych w ramach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 377/2014 ustanawiającego unijny program obserwacji i monitorowania Ziemi (Copernicus) (10), a także rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 911/2010 w sprawie europejskiego programu monitorowania Ziemi (GMES) i początkowej fazy jego realizacji (11) ustanawiającego poprzednika systemu Copernicus, a mianowicie globalny monitoring środowiska i bezpieczeństwa (GMES), oraz zasady dotyczące początkowej fazy jego realizacji, a także zapewniać ciągłość i wzmocnienie tych działań i osiągnięć, biorąc pod uwagę najnowsze tendencje w zakresie badań naukowych, postępu technologicznego i innowacji mające wpływ na dziedzinę obserwacji Ziemi, jak również zmiany w zakresie analizy dużych zbiorów danych i sztucznej inteligencji oraz związane z nimi strategie i inicjatywy na poziomie Unii (12). W zakresie rozwoju nowych aktywów Komisja powinna ściśle współpracować z państwami członkowskimi, Europejską Agencją Kosmiczną, EUMETSAT i w stosownych przypadkach z innymi podmiotami posiadającymi odpowiednie aktywa kosmiczne i in situ.  W jak największym stopniu powinien on wykorzystywać zdolności państw członkowskich, Europejskiej Agencji Kosmicznej, EUMETSAT (13), a także innych podmiotów w zakresie obserwacji prowadzonych z przestrzeni kosmicznej, w tym inicjatywy komercyjne w Europie, przyczyniając się tym samym do rozwoju rentownego, komercyjnego sektora kosmicznego w Europie. W przypadkach, w których jest to wykonalne i właściwe, powinien on również wykorzystywać dostępne dane in situ i dane pomocnicze, przekazane głównie przez państwa członkowskie zgodnie z dyrektywą 2007/2/WE (14). Komisja powinna współpracować z państwami członkowskimi i Europejską Agencją Środowiska w celu zapewnienia skutecznego dostępu do zbiorów danych in situ i wykorzystywania ich na potrzeby systemu Copernicus.

(49)

Realizacja systemu Copernicus powinna odbywać się zgodnie z celami dyrektywy 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniającą dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (15), w szczególności przejrzystością, tworzeniem warunków sprzyjających rozwojowi usług i przyczynianiem się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w Unii. Dane i informacje z systemu Copernicus powinny być dostępne bezpłatnie i w ramach otwartego dostępu.

(49a)

Z myślą o pobudzeniu wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i transferów wiedzy należy uwolnić pełen potencjał programu Copernicus na rzecz społeczeństwa i gospodarki Unii, wykraczając poza krąg bezpośrednich beneficjentów i wzmacniając środki służące jego rozpowszechnianiu wśród użytkowników, co z kolei wymaga dalszych działań umożliwiających wykorzystanie danych przez niespecjalistów.

(50)

Copernicus jest systemem ukierunkowanym na użytkownika. Jego ewolucja powinna zatem opierać się na zmieniających się wymogach podstawowych użytkowników systemu Copernicus, uwzględniając jednocześnie pojawienie się nowych społeczności użytkowników zarówno publicznych, jak i prywatnych. Copernicus powinien opierać się na analizie sposobów zaspokajania zmieniających się potrzeb użytkowników, w tym tych związanych z realizacją i monitorowaniem polityki unijnej, co wymaga stałego, efektywnego udziału użytkowników, zwłaszcza w zakresie określania i zatwierdzania wymogów.

(51)

System Copernicus już funkcjonuje. Ważne jest zatem zapewnienie ciągłości już świadczonych usług i już istniejącej infrastruktury, przy jednoczesnym dostosowywaniu się do zmieniających się potrzeb użytkowników i otoczenia rynkowego, w szczególności do pojawienia się prywatnych podmiotów w przestrzeni kosmicznej („New Space”) oraz zmian społeczno-politycznych, które wymagają szybkiej reakcji. Wymaga to zmiany funkcjonalnej struktury systemu Copernicus, aby lepiej odzwierciedlać przejście od pierwszego etapu świadczenia usług operacyjnych do świadczenia zaawansowanych i bardziej ukierunkowanych usług nowym społecznościom użytkowników oraz rozwijania rynków niższego szczebla o wartości dodanej. W tym celu na potrzeby jego dalszej realizacji należy przyjąć podejście, które opiera się na łańcuchu wartości danych, tj. pozyskiwaniu danych; przetwarzaniu, dystrybucji i wykorzystywaniu danych i informacji oraz działaniach wspierających absorpcję przez rynek ▌użytkowników i budowanie zdolności , podczas gdy w procesie planowania strategicznego w ramach programu „Horyzont Europa” określone zostaną działania w zakresie badań naukowych i innowacji, które powinny wykorzystywać Copernicus.

(52)

W odniesieniu do pozyskiwania danych działania w ramach systemu Copernicus powinny mieć na celu uzupełnienie i utrzymanie istniejącej infrastruktury kosmicznej, przygotowanie długoterminowego zastępowania satelitów na koniec okresu ich eksploatacji, a także inicjowanie nowych misji dotyczących w szczególności nowych systemów obserwacyjnych w celu wsparcia w stawianiu czoła wyzwaniu, jakim jest globalna zmiana klimatu (np. monitorowanie antropogenicznych emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych). Działania w ramach systemu Copernicus powinny prowadzić do rozszerzenia ich globalnego zasięgu monitorowania o regiony polarne oraz wspierać zapewnianie przestrzegania przepisów oraz ustawowe monitorowanie i sprawozdawczość w zakresie ochrony środowiska, a także innowacyjne pod tym względem zastosowania w rolnictwie, leśnictwie, gospodarce wodnej, zarządzaniu zasobami morskimi oraz dziedzictwie kulturowym (np. na potrzeby monitorowania upraw, zarządzania zasobami wodnymi i zaawansowanego monitorowania pożarów). W tym celu w ramach systemu Copernicus użyć jako dźwigni finansowej inwestycji poczynionych w poprzednim okresie finansowania (2014–2020) , obejmujących inwestycje państw członkowskich, ESA i EUMETSAT, i maksymalnie je wykorzystać oraz zbadać nowe modele operacyjne i biznesowe w celu dalszego uzupełnienia zdolności systemu Copernicus. Copernicus może również opierać się na udanych partnerstwach z państwami członkowskimi w celu dalszego rozwijania jego wymiaru bezpieczeństwa w oparciu o odpowiednie mechanizmy zarządzania, aby reagować na zmieniające się potrzeby użytkowników w dziedzinie bezpieczeństwa.

(53)

W ramach funkcji przetwarzania danych i informacji Copernicus powinien zapewnić długoterminową stabilność i dalszy rozwój ▌usług systemu Copernicus, dostarczając informacje w celu zaspokojenia potrzeb sektora publicznego i potrzeb wynikających z zobowiązań międzynarodowych Unii, a także w celu zmaksymalizowania możliwości wykorzystania komercyjnego. W szczególności Copernicus powinien dostarczać – w skali lokalnej, krajowej, europejskiej i światowej – informacje na temat składu atmosfery i jakości powietrza , informacje na temat stanu i dynamiki oceanów, informacje wspierające monitorowanie obszarów lądowych i lodu na rzecz realizacji polityki lokalnej, krajowej i unijnej, informacje wspierające dostosowanie do zmiany klimatu i jej łagodzenie, informacje geoprzestrzenne wspierające zarządzanie kryzysowe, w tym przez działania zapobiegawcze, zapewnianie przestrzegania przepisów w dziedzinie środowiska i ochronę ludności, w tym wsparcie na rzecz działań zewnętrznych Unii. Komisja powinna określić odpowiednie ustalenia umowne wspierające stabilność świadczenia usług.

(54)

Przy realizacji usług systemu Copernicus Komisja powinna korzystać z pomocy właściwych organów, odpowiednich agencji unijnych, grup lub konsorcjów organów krajowych lub dowolnego odpowiedniego organu potencjalnie kwalifikującego się do umowy o przyznanie wkładu. Przy wyborze tych podmiotów Komisja powinna zapewnić, aby nie doszło do zakłócenia operacji i świadczenia usług oraz aby, w przypadku danych wymagających ochrony, podmioty te posiadały zdolności wczesnego ostrzegania i monitorowania sytuacji kryzysowych w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB), a w szczególności wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO). Zgodnie z art. 154 rozporządzenia finansowego osoby i podmioty, którym powierzono wykonywanie środków finansowych Unii, są zobowiązane przestrzegać zasady niedyskryminacji w stosunku do wszystkich państw członkowskich; zasadę tę należy uwzględnić w odpowiednich umowach o przyznanie wkładu dotyczących świadczenia usług programu Copernicus.

(55)

Realizacja usług systemu Copernicus powinna również ułatwić absorpcję usług przez sektor publiczny, ponieważ użytkownicy mieliby możliwość przewidywania dostępności i rozwoju usług, a także współpracy z państwami członkowskimi i innymi stronami. W tym celu Komisja i podmioty, którym powierzyła ona świadczenie usług, powinny, podczas rozwijania pakietu usług systemu Copernicus i informacji z systemu Copernicus, nawiązywać bliskie kontakty z różnymi kluczowymi społecznościami ▌w całej Europie, zapewniając w ten sposób zaspokojenie zmieniających się potrzeb sektora publicznego i potrzeb w zakresie polityki, co umożliwi maksymalne upowszechnienie danych pochodzących z obserwacji Ziemi. Komisja i państwa członkowskie powinny współpracować na rzecz opracowania komponentu in situ systemu Copernicus oraz w celu ułatwienia integracji zbiorów danych in situ ze zbiorami danych z przestrzeni kosmicznej w celu ulepszenia usług systemu Copernicus.

(55a)

Polityka programu Copernicus dotycząca bezpłatnego, pełnego i otwartego dostępu do danych została oceniona jako jeden z najbardziej udanych elementów realizacji tego programu i odegrała zasadniczą rolę w tworzeniu wysokiego zapotrzebowania na jego dane i informacje, dzięki czemu Copernicus stał się jednym z największych dostawców danych z obserwacji Ziemi na świecie. Istnieje wyraźna potrzeba zagwarantowania długoterminowej i bezpiecznej ciągłości bezpłatnego, pełnego i otwartego dostarczania danych, do których dostęp należy zapewnić, jeśli mają zostać zrealizowane ambitne cele określone w Strategii kosmicznej dla Europy (2016). Dane z programu Copernicus są generowane przede wszystkim z myślą o obywatelach europejskich, a dzięki bezpłatnemu dostępowi do tych danych firmy i naukowcy z UE mają jeszcze więcej możliwości współpracy na całym świecie, co pomaga stworzyć efektywny europejski ekosystem kosmiczny. W przypadku wprowadzenia ograniczeń w dostępie do danych i informacji z programu Copernicus ograniczenia te powinny być zgodne z polityką w zakresie danych z programu Copernicus określoną w niniejszym rozporządzeniu i w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 1159/2013.

(56)

Dane i informacje uzyskane w ramach systemu Copernicus należy udostępniać w pełni, powszechnie i bezpłatnie, z zastrzeżeniem odpowiednich warunków i ograniczeń, tak by propagować wykorzystywanie takich danych i informacji oraz ich wymianę, a także by umocnić europejskie rynki obserwacji Ziemi, w szczególności zaś sektor niższego szczebla, co z kolei przyczyni się do pobudzenia wzrostu gospodarczego i zwiększenia zatrudnienia w Unii. Takie rozwiązanie powinno nadal zapewniać dostarczanie danych i informacji o wysokim poziomie spójności, ciągłości, wiarygodności i jakości. Wymaga to szeroko zakrojonego i przyjaznego dla użytkownika dostępu do danych i informacji z systemu Copernicus, ich przetwarzania i wykorzystywania na różnych poziomach terminowości, w odniesieniu do których Komisja powinna nadal stosować zintegrowane podejście zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu państw członkowskich, co umożliwi również integrację z innymi źródłami danych i informacji. Dlatego Komisja powinna podjąć niezbędne środki w celu dopilnowania, aby dostęp do danych z programu Copernicus oraz korzystanie z nich były łatwe i skuteczne, w szczególności poprzez promowanie usług w zakresie dostępu do danych i informacji (DIAS) w państwach członkowskich i wzmacnianie w miarę możliwości interoperacyjności w ramach istniejącej europejskiej infrastruktury danych z obserwacji Ziemi, by stworzyć synergię z ich zasobami w celu maksymalnego zwiększenia i wzmocnienia absorpcji przez rynek danych i informacji z systemu Copernicus.

(57)

Komisja powinna współpracować z dostawcami danych na rzecz uzgodnienia warunków licencjonowania w przypadku danych pozyskanych od osób trzecich, aby ułatwić ich wykorzystywanie w ramach systemu Copernicus, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem i mającymi zastosowanie prawami osób trzecich. Ponieważ niektóre dane z systemu Copernicus i informacje z systemu Copernicus, w tym obrazy o wysokiej rozdzielczości, mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo Unii lub jej państw członkowskich, w należycie uzasadnionych przypadkach mogą być zastosowane środki służące postępowaniu z ryzykiem i zagrożeniami dla bezpieczeństwa Unii lub jej państw członkowskich.

(58)

Przepisy aktów prawnych przyjętych na podstawie poprzednich rozporządzeń, obowiązujące bez ograniczenia w czasie, pozostają w mocy, o ile nie są w sprzeczności z nowym rozporządzeniem. Dotyczy to w szczególności rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 1159/2013 ustanawiającego warunki rejestracji i licencjonowania dla użytkowników GMES i określającego kryteria ograniczające dostęp do danych do celów GMES i informacji z usług GMES. (16)

(59)

W celu propagowania i ułatwienia wykorzystywania technologii obserwacji Ziemi i danych pochodzących z obserwacji Ziemi zarówno przez władze lokalne , regionalne lub krajowe , jak i małe i średnie przedsiębiorstwa, naukowców i badaczy, należy propagować – w drodze działań wspierających rozpowszechnianie wśród użytkowników – dedykowane sieci dystrybucji danych z systemu Copernicus, obejmujące także organy krajowe i regionalne takie jak Copernicus Relays i Copernicus Academies . W tym celu Komisja i państwa członkowskie powinny podjąć starania na rzecz utworzenia ściślejszych powiązań między systemem Copernicus a polityką unijną i krajową, aby napędzać popyt na zastosowania i usługi komercyjne oraz umożliwić przedsiębiorstwom, zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom oraz przedsiębiorstwom typu start-up, opracowywanie zastosowań wykorzystujących dane i informacje z systemu Copernicus, aby utworzyć w Europie konkurencyjny ekosystem danych pochodzących z obserwacji Ziemi.

(60)

Na szczeblu międzynarodowym Copernicus powinien dostarczać dokładnych i wiarygodnych informacji na potrzeby współpracy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi oraz wspierających realizowane przez Unię politykę zewnętrzną i politykę współpracy na rzecz rozwoju. Copernicus powinien być postrzegany jako europejski wkład do Globalnej Sieci Systemów Obserwacji Ziemi (GEOSS), Komitetu ds. Satelitów Obserwacyjnych Ziemi (CEOS), Konferencji Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992 r. (UNFCCC) , realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ oraz ram z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych. Powinien on doprowadzić do ustanowienia lub utrzymania odpowiedniej współpracy z właściwymi sektorowymi organami ONZ i Światową Organizacją Meteorologiczną.

(61)

Realizując Copernicus, Komisja powinna w stosownych przypadkach liczyć na wsparcie ze strony europejskich organizacji międzynarodowych, z którymi już ustanowiła partnerstwo, w szczególności z Europejską Agencją Kosmiczną w zakresie rozwoju, koordynacji, wdrażania i zmiany elementów związanych z przestrzenią kosmiczną, w stosownych przypadkach dostępu do danych stron trzecich oraz kierowania misjami dedykowanymi , jeżeli nie podjęły się tego inne podmioty . Ponadto Komisja powinna liczyć na wsparcie ze strony EUMETSAT w zakresie kierowania misjami dedykowanymi lub ich częściami, a w stosowanych przypadkach dostępu do danych z misji wspomagających zgodnie z jej wiedzą fachową i mandatem.

(61a)

W dziedzinie usług Komisja powinna w odpowiedni sposób korzystać z określonych zdolności agencji unijnych, takich jak Europejska Agencja Środowiska, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego, Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej, SATCEN, oraz z europejskich inwestycji w dziedzinie usług monitorowania środowiska morskiego dokonanych już za pośrednictwem Mercator Ocean. W kwestii bezpieczeństwa Wysoki Przedstawiciel powinien zapewnić kompleksowe podejście na szczeblu unijnym. Wspólne Centrum Badawcze (JRC) Komisji jest aktywnie zaangażowane od początku inicjatywy GMES i wspiera rozwój w zakresie Galileo i pogody kosmicznej. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 377/2014 JRC zarządza usługą programu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego i globalnym elementem usługi programu Copernicus w zakresie monitorowania obszarów lądowych, przyczynia się do sprawdzania jakości i przydatności danych i informacji, a także do przyszłego rozwoju. Komisja powinna móc nadal liczyć na naukowe i techniczne doradztwo JRC na potrzeby realizacji programu.

(62)

Na wnioski Parlamentu Europejskiego i Rady decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 541/2014/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. ustanawiającą ramy wsparcia obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych Unia ustanowiła ramy wsparcia na rzecz obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych (SST). Śmieci kosmiczne stały się poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa, ochrony i zrównoważonego rozwoju działalności związanej z przestrzenią kosmiczną. SST ma zatem kluczowe znaczenie dla zapewnienia ciągłości elementów programu i ich wkładu do polityki Unii. Dążąc do zapobiegania rozprzestrzenianiu się śmieci kosmicznych, SST przyczynia się do zapewnienia trwałego i gwarantowanego dostępu do będącej globalnym celem przestrzeni kosmicznej i korzystania z niej. Może w związku z tym pomagać w przygotowywaniu europejskich projektów mających na celu „sprzątanie” orbity okołoziemskiej.

(63)

Należy w dalszym stopniu poprawiać efektywność SST i autonomię zdolności SST. W tym celu należy doprowadzić do opracowania niezależnego europejskiego katalogu obiektów kosmicznych, opierając się na danych pochodzących z sieci czujników SST. W stosownych przypadkach Unia może rozważyć udostępnienie niektórych danych do celów komercyjnych, niekomercyjnych i badawczych.  W ramach SST należy również nadal wspierać eksploatację i świadczenie usług SST. Ponieważ usługi SST są ukierunkowane na użytkowników, należy wprowadzić odpowiednie mechanizmy w celu gromadzenia wymogów użytkowników, w tym wymogów dotyczących bezpieczeństwa oraz przekazywania istotnych informacji do i od instytucji publicznych w trosce o poprawę skuteczności systemu zgodnie z krajową polityką ochrony i bezpieczeństwa .

(64)

Świadczenie usług SST powinno opierać się na współpracy między Unią a państwami członkowskimi i na korzystaniu z aktualnych i przyszłych krajowych zasobów i wiedzy fachowej, również opracowywanych przy udziale Europejskiej Agencji Kosmicznej i przez Unię. Należy przewidzieć możliwość zapewnienia wsparcia finansowego na rzecz rozwoju nowych czujników SST. Z uwagi na newralgiczny charakter SST kontrolę nad krajowymi czujnikami i ich eksploatacją, utrzymaniem i modernizacją oraz przetwarzaniem danych wykorzystywanych przy świadczeniu usług SST powinny sprawować uczestniczące państwa członkowskie.

(65)

Państwa członkowskie mające odpowiedni udział we własności lub dostęp do zdolności w zakresie SST powinny być w stanie uczestniczyć w świadczeniu usług SST. Państwa członkowskie uczestniczące w konsorcjum SST ustanowionym na podstawie decyzji nr 541/2014/UE należy uznać za spełniające te kryteria. Państwa te powinny przedłożyć jeden wspólny wniosek i wykazać zgodność z pozostałymi elementami związanymi z konfiguracją operacyjną. ▌Należy ustanowić odpowiednie przepisy dotyczące wyboru i organizacji uczestników z państw członkowskich.

(65a)

Komisja powinna otrzymać uprawnienia wykonawcze, aby dokładnie określić procedury i elementy decydujące o udziale państw członkowskich. Jeżeli nie przedłożono wspólnego wniosku lub gdy Komisja uzna, że wniosek ten nie spełnia ustanowionych kryteriów, Komisja może przystąpić do drugiego etapu prowadzącego do udziału państw członkowskich. Procedury i elementy tego drugiego etapu powinny wyznaczyć orbity, których ma dotyczyć ten proces, i uwzględnić potrzebę jak największego udziału państw członkowskich w świadczeniu usług SST. Jeżeli te procedury i elementy przewidują możliwość wybrania przez Komisję kilku wniosków, tak aby obejmowały wszystkie orbity, należy również zapewnić odpowiednie mechanizmy koordynacji działań grup państw członkowskich oraz skuteczne rozwiązanie, które obejmie wszystkie usługi SST.

(66)

Po konfiguracji SST powinny one przestrzegać zasad komplementarności działań i ciągłości świadczenia wysokiej jakości ukierunkowanych na użytkownika usług SST i opierać się na najlepszej wiedzy specjalistycznej. W ramach SST należy zatem unikać niepotrzebnego powielania działań. Nadmiar zdolności powinien zapewnić ciągłość, jakość i solidność usług SST. Działania zespołów ekspertów powinny pomóc uniknąć niepotrzebnego powielania wysiłków.

(67)

Ponadto SST powinno sprzyjać stosowaniu istniejących środków zmniejszających ryzyko, takich jak wskazówki dotyczące unieszkodliwiania śmieci kosmicznych sporządzone przez COPUOS oraz projekt wytycznych dotyczących trwałego zrównoważonego charakteru działań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej lub inne inicjatywy, tak aby zapewnić bezpieczeństwo, ochronę i stabilność działań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej. W celu obniżenia ryzyka kolizji w kontekście SST należy również szukać synergii z inicjatywami na rzecz aktywnego usuwania i pasywacji śmieci kosmicznych. SST powinno przyczyniać się do pokojowego wykorzystania i badania przestrzeni kosmicznej. Intensyfikacja działań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej może mieć wpływ na międzynarodowe inicjatywy w dziedzinie zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej. Unia powinna monitorować te zmiany i może je uwzględnić w kontekście śródokresowego przeglądu obecnych wieloletnich ram finansowych.

(68)

W ramach działań dotyczących SST, pogody kosmicznej i obiektów bliskich Ziemi (NEO) należy uwzględniać współpracę z partnerami międzynarodowymi, w szczególności ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki, organizacjami międzynarodowymi i innymi stronami trzecimi, szczególnie celem unikania kolizji w przestrzeni kosmicznej, zapobiegania rozprzestrzenianiu się śmieci kosmicznych oraz zwiększenia gotowości do reagowania na skutki ekstremalnych zdarzeń pogody kosmicznej i obiektów bliskich Ziemi.

(69)

Funkcjonujący w Radzie Komitet ds. Bezpieczeństwa zalecił utworzenie struktury ds. zarządzania ryzykiem w celu zapewnienia właściwego uwzględnienia kwestii bezpieczeństwa danych podczas wdrażania decyzji nr 541/2014/UE. W tym celu, biorąc pod uwagę prace już wykonane, uczestniczące państwa członkowskie powinny ustanowić odpowiednie struktury i procedury zarządzania ryzykiem.

(70)

Ekstremalne i intensywne zdarzenia pogody kosmicznej mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa obywateli i zakłócać działanie infrastruktury kosmicznej i naziemnej. W ramach programu należy zatem ustanowić element składowy dotyczący pogody kosmicznej w celu oceny wiążącego się z nią ryzyka i związanych z nim potrzeb użytkowników, szerzenia wiedzy na temat tego ryzyka, zapewniając świadczenie ukierunkowanych na użytkownika usług w zakresie pogody kosmicznej oraz zwiększając zdolności państw członkowskich w zakresie tworzenia tych usług. Komisja powinna ustalić hierarchię sektorów, na rzecz których mają być świadczone operacyjne usługi w zakresie pogody kosmicznej, uwzględniając potrzeby użytkowników, ryzyko i gotowość technologiczną. W perspektywie długoterminowej uwzględnione mogą zostać potrzeby innych sektorów. Świadczenie usług na szczeblu unijnym zgodnie z potrzebami użytkowników wymagać będzie ukierunkowanych, skoordynowanych i nieustannych działań badawczo-rozwojowo w celu wsparcia rozwoju usług w zakresie pogody kosmicznej. Świadczenie usług w zakresie pogody kosmicznej powinno opierać się na istniejących krajowych i unijnych zdolnościach, a także umożliwić szeroki udział państw członkowskich , organizacji europejskich i międzynarodowych i zaangażowanie sektora prywatnego.

(71)

W białej księdze Komisji w sprawie przyszłości Europy (17), deklaracji rzymskiej szefów państw i rządów 27 państw UE (18) i kilku rezolucjach Parlamentu Europejskiego przypomina się, że UE ma do odegrania ważną rolę w zapewnianiu bezpiecznej i odpornej Europy zdolnej do sprostania wyzwaniom takim jak konflikty regionalne, terroryzm, cyberzagrożenia oraz rosnąca presja migracyjna. Zabezpieczony i gwarantowany dostęp do łączności satelitarnej jest niezbędnym narzędziem dla podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, a łączenie i współdzielenie tego kluczowego źródła bezpieczeństwa na poziomie Unii wzmacnia Unię, która chroni swoich obywateli.

(72)

W konkluzjach przyjętych na posiedzeniach w dniach 19–20 grudnia 2013 r. (19) Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła prace przygotowawcze w dziedzinie łączności satelitarnej w zakresie rządowej łączności satelitarnej (GOVSATCOM) następnej generacji w drodze ścisłej współpracy między państwami członkowskimi, Komisją i Europejską Agencją Kosmiczną. GOVSATCOM została również uznana za jeden z elementów globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej z czerwca 2016 r. GOVSATCOM powinna przyczyniać się do reagowania przez UE na zagrożenia hybrydowe, wspierać strategię morską UE oraz politykę UE wobec Arktyki.

(73)

GOVSATCOM jest programem zorientowanym na użytkownika, o silnym wymiarze bezpieczeństwa. Odpowiednie podmioty mogą przeanalizować przypadki użycia w odniesieniu do trzech głównych grup: (i) zarządzanie kryzysowe, które może obejmować cywilne i wojskowe misje i operacje w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka, kryzysy humanitarne i sytuacje kryzysowe na morzu; (ii) nadzór, który może obejmować ochronę granic, ochronę obszarów przygranicznych, ochronę granic morskich, nadzór morski, nadzór nad nielegalnym handlem; oraz (iii) kluczowa infrastruktura, która może obejmować sieć dyplomatyczną, policyjny system łączności, infrastrukturę cyfrową (np. centra danych, serwery), infrastrukturę krytyczną (np. energetyka, transport, bariery przegradzające cieki wodne , takie jak zapory wodne ) oraz infrastrukturę kosmiczną.

(73a)

Przepustowość i usługi GOVSATCOM będą wykorzystywane przez podmioty Unii i państw członkowskich w misjach i operacjach o kluczowym znaczeniu dla ochrony i bezpieczeństwa. Dlatego konieczny jest odpowiedni stopień niezależności od stron trzecich (państw trzecich i podmiotów z państw trzecich) obejmujący wszystkie elementy GOVSATCOM, takie jak technologie kosmiczne i naziemne na poziomie elementu, podsystemu i systemu, przemysł wytwórczy, właściciele i operatorzy systemów kosmicznych, fizyczna lokalizacja elementów systemów naziemnych.

(74)

Łączność satelitarna jest ograniczonym zasobem uzależnionym od przepustowości, częstotliwości i zasięgu geograficznego. W związku z powyższym, aby zagwarantować opłacalność oraz czerpać korzyści skali, w ramach GOVSATCOM należy lepiej dopasować popyt upoważnionych użytkowników na usługi GOVSATCOM i podaż tych usług na podstawie zawartych umów w zakresie przepustowości i usług satelitarnych. Ponieważ popyt i potencjalna podaż mogą zmieniać się z biegiem czasu, wymaga to stałego monitorowania i elastyczności w zakresie dostosowania usług GOVSATCOM. ▌

(75)

Wymogi operacyjne zostaną określone na podstawie analizy przypadków użycia. Na podstawie tych wymogów operacyjnych, w połączeniu z wymogami w zakresie bezpieczeństwa, należy opracować portfel usług. Portfel usług powinien określać mający zastosowanie poziom odniesienia dla usług świadczonych za pośrednictwem GOVSATCOM. W celu utrzymania jak najlepszego dopasowania popytu i podaży portfel usług GOVSATCOM może wymagać regularnej aktualizacji.

(76)

W pierwszej fazie GOVSATCOM (do około 2025 r.) wykorzystywane będą istniejące zdolności ▌. W tym kontekście Komisja powinna pozyskać unijne przepustowości GOVSATCOM od państw członkowskich posiadających systemy krajowe i zdolności w zakresie przestrzeni kosmicznej oraz od komercyjnych dostawców przepustowości lub usług łączności satelitarnej, pamiętając o podstawowych interesach bezpieczeństwa Unii.  W tej pierwszej fazie usługi będą wprowadzane w sposób etapowy ▌. Jeżeli w pierwszej fazie szczegółowa analiza popytu i podaży w przyszłości wykaże, że podejście to jest niewystarczające do pokrycia zmieniającego się popytu, może zostać podjęta decyzja o przejściu do kolejnej fazy oraz opracowaniu specjalnej dodatkowej infrastruktury lub zdolności w drodze jednego partnerstwa publiczno-prywatnego lub kilku takich partnerstw, np. z operatorami satelitów z Unii.

(77)

Aby zoptymalizować dostępne zasoby łączności satelitarnej, zagwarantować dostęp w niemożliwych do przewidzenia sytuacjach, takich jak klęski żywiołowe, oraz zapewnić skuteczność operacyjną i krótki czas oczekiwania, potrzebny jest niezbędny segment naziemny (centra i ewentualnie inne elementy naziemne) . Segment ten powinien być zaprojektowany w oparciu o wymogi operacyjne i wymogi w zakresie bezpieczeństwa. W celu ograniczenia ryzyka centrum może obejmować kilka lokalizacji. Potrzebne mogą być inne elementy segmentu naziemnego, takie jak stacje bazowe.

(78)

Dla użytkowników łączności satelitarnej urządzenia użytkownika stanowią niezwykle ważny interfejs operacyjny. Podejście UE do GOVSATCOM powinno umożliwiać użytkownikom dalsze użytkowanie posiadanych przez nich urządzeń użytkownika do korzystania z usług GOVSATCOM ▌.

(79)

W interesie skuteczności operacyjnej użytkownicy wskazali, że należy dążyć do zapewnienia interoperacyjności urządzeń użytkownika, a także umożliwienia korzystania przez te urządzenia z różnych systemów satelitarnych. Mogą być wymagane badania naukowe i prace rozwojowe w tej dziedzinie.

(80)

Na poziomie wdrażania zadania i obowiązki powinny zostać rozdzielone wśród wyspecjalizowanych podmiotów, takich jak Europejska Agencja Obrony, ESDZ, Europejska Agencja Kosmiczna, Agencja i inne agencje unijne, w taki sposób, aby zapewnić ich zgodność ze swoją główną rolą, w szczególności w odniesieniu do aspektów związanych z użytkownikiem.

(81)

Organ właściwy dla GOVSATCOM ma ważną rolę w zakresie monitorowania, czy użytkownicy oraz inne podmioty krajowe zaangażowane w GOVSATCOM przestrzegają przepisów dotyczących wspólnego korzystania z zasobów zgodnie z ustaloną hierarchią oraz procedur bezpieczeństwa określonych w wymogach dotyczących bezpieczeństwa. Państwo członkowskie, które nie wyznaczyło organu właściwego dla GOVSATCOM, powinno w każdym przypadku wyznaczyć punkt kontaktowy do celów zarządzania wszelkimi wykrytymi zakłóceniami mającymi wpływ na GOVSATCOM.

(81a)

Państwa członkowskie, Rada, Komisja i ESDZ mogą zostać uczestnikami GOVSATCOM, o ile postanowią upoważnić użytkowników GOVSATCOM lub udostępnić przepustowość, obiekty lub urządzenia. Zważywszy, że do państw członkowskich należy wybór, czy upoważnią użytkowników GOVSATCOM czy też udostępnią przepustowość, obiekty lub urządzenia, państw członkowskich nie można zmusić, by zostały uczestnikami GOVSATCOM lub przyjęły infrastrukturę GOVSATCOM. Element programu w postaci GOVSATCOM pozostaje zatem bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do nieuczestniczenia w GOVSATCOM, także zgodnie z ich prawem krajowym lub wymogami konstytucyjnymi dotyczącymi polityki w zakresie niezaangażowania i nieuczestniczenia w sojuszach wojskowych.

(82)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze dotyczące wymogów operacyjnych w odniesieniu do usług świadczonych w ramach GOVSATCOM. Umożliwi to Komisji określenie specyfikacji technicznych dla przypadków użycia związanych z zarządzaniem kryzysowym, nadzorem i zarządzaniem kluczową infrastrukturą, w tym z sieciami łączności dyplomatycznej. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011.

(83)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze dotyczące portfelu usług w odniesieniu do usług świadczonych w ramach GOVSATCOM. Umożliwi to Komisji określenie atrybutów, w tym zasięgu geograficznego, częstotliwości, szerokości pasma, urządzeń użytkownika i zabezpieczeń. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.

(84)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze dotyczące przepisów regulujących wspólne korzystanie z zasobów i ustalanie hierarchii w odniesieniu do połączonych zdolności GOVSATCOM w zakresie łączności satelitarnej. Przygotowując przepisy regulujące wspólne korzystanie z zasobów i ustalanie hierarchii, Komisja powinna uwzględnić wymogi operacyjne i wymogi dotyczące bezpieczeństwa oraz analizę ryzyka i przewidywanego zapotrzebowania uczestników GOVSATCOM. Choć świadczenie usług GOVSATCOM na rzecz użytkowników GOVSATCOM powinno mieć co do zasady charakter bezpłatny, jeżeli rzeczona analiza wykaże braki w przepustowości, w ramach szczegółowych przepisów regulujących wspólne korzystanie z zasobów i ustalanie hierarchii może zostać opracowana polityka cenowa w celu uniknięcia zakłóceń na rynku. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011.

(85)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze dotyczące infrastruktury segmentu naziemnego GOVSATCOM. Umożliwi to Komisji uwzględnienie wymogów operacyjnych i wymogów dotyczących bezpieczeństwa , a także istniejącej infrastruktury przy dokonywaniu wyboru takich lokalizacji. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011.

▌

(87)

Rozporządzeniem (UE) nr 912/2010 ustanowiono agencję unijną, zwaną Agencją Europejskiego GNSS, której zadaniem jest zarządzanie niektórymi aspektami programów nawigacji satelitarnej Galileo i EGNOS. Niniejsze rozporządzenie przewiduje w szczególności, że Agencji Europejskiego GNSS zostaną powierzone nowe zadania nie tylko w odniesieniu do Galileo i EGNOS, ale również innych elementów programu, w szczególności dotyczące akredytacji bezpieczeństwa. Należy zatem odpowiednio dostosować nazwę, zadania i aspekty organizacyjne Agencji Europejskiego GNSS.

(87a)

Zgodnie z decyzją 2010/803/UE siedziba Agencji znajduje się w Pradze. Wykonywanie zadań Agencji może wymagać obecności jej personelu w jednym z centrów naziemnych Galileo lub EGNOS, o których mowa w decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2016/413, w związku z realizacją działań programu przewidzianych w odpowiedniej umowie. Ponadto, aby Agencja działała w jak najbardziej efektywny i skuteczny sposób, pewna liczba pracowników może zostać przydzielona do biur lokalnych w jednym lub kilku państwach członkowskich. Przydzielenie personelu do pracy poza siedzibą Agencji lub obiektami Galileo i EGNOS nie powinno prowadzić do przeniesienia podstawowej działalności Agencji do biur lokalnych.

(88)

Ze względu na jej rozszerzony zakres, który nie będzie już ograniczony do Galileo i EGNOS, nazwa Agencji Europejskiego GNSS powinna zostać zmieniona. Należy jednak w ramach Agencji zapewnić ciągłość działań Agencji Europejskiego GNSS, w tym ciągłość w odniesieniu do praw i obowiązków, pracowników oraz ważność wszelkich podjętych decyzji.

(89)

Biorąc pod uwagę mandat Agencji i rolę Komisji w realizacji programu, należy zapewnić, aby niektóre decyzje podejmowane przez Radę Administracyjną nie były przyjmowane bez przychylnego głosu przedstawicieli Komisji.

(90)

Bez uszczerbku dla uprawnień Komisji, Rada Administracyjna, Rada ds. Akredytacji Bezpieczeństwa i Dyrektor Wykonawczy są niezależni w wykonywaniu swoich obowiązków i działają w interesie publicznym.

(91)

Jest możliwe, a zatem prawdopodobne, że niektóre elementy programu będą opierać się na wykorzystaniu newralgicznej lub związanej z bezpieczeństwem infrastruktury krajowej. W tym przypadku, ze względu na bezpieczeństwo narodowe, należy zastrzec, że w posiedzeniach Rady Administracyjnej i Rady ds. Akredytacji Bezpieczeństwa uczestniczą na zasadzie ograniczonego dostępu przedstawiciele państw członkowskich i Komisji. W głosowaniach Rady Administracyjnej mogą brać udział jedynie przedstawiciele państw członkowskich , które posiadają taką infrastrukturę , oraz przedstawiciel Komisji . Sytuacje, w których procedura ta znajduje zastosowanie, powinny zostać określone w regulaminie Rady Administracyjnej i Rady ds. Akredytacji Bezpieczeństwa.

▌

(94)

Zgodnie z ust. 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. należy dokonać oceny programu na podstawie informacji zebranych w ramach specjalnych wymogów w zakresie monitorowania, przy jednoczesnym unikaniu nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych, w szczególności w odniesieniu do państw członkowskich. Wymogi te mogą, w stosownych przypadkach, obejmować wymierne wskaźniki, stanowiące podstawę do oceny skutków programu.

(94a)

Przewiduje się, że korzystanie z usług opartych na Copernicus i Galileo będzie miało istotny wpływ na całą gospodarkę europejską. W obecnej sytuacji zdają się jednak przeważać doraźne pomiary i studia przypadków. Komisja za pośrednictwem Eurostatu powinna określić stosowne mierniki i wskaźniki statystyczne, które stworzą podstawę do systematycznego i autorytatywnego monitorowania wpływu unijnych działań w zakresie przestrzeni kosmicznej.

(95)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 182/2011. Komisja powinna być wspomagana przez komitet, który powinien spotykać się w określonym składzie.

(95a)

Elementy programu są ukierunkowane na użytkowników, dlatego wymagają ich stałego, efektywnego udziału w fazie wdrażania i rozwoju, zwłaszcza w zakresie określania i zatwierdzania wymogów dotyczących usług. Aby zwiększyć wartość dla użytkowników, o wkład tych ostatnich należy aktywnie zabiegać dzięki regularnym konsultacjom z użytkownikami końcowymi z sektora publicznego i prywatnego państw członkowskich Unii Europejskiej oraz, w stosownych przypadkach, organizacji międzynarodowych. Do tego celu należy utworzyć grupę roboczą („forum użytkowników”), aby wspomagała komitet ds. programu w identyfikacji wymogów użytkowników, weryfikacji zgodności usługi oraz identyfikacji braków w dostarczanych usługach. Regulamin komitetu powinien określić organizację tej grupy roboczej, z uwzględnieniem specyfiki każdego z elementów oraz każdej usługi w ramach poszczególnych elementów. W miarę możliwości państwa członkowskie powinny wnosić wkład do forum użytkowników w oparciu o systematyczne i skoordynowane konsultacje z użytkownikami na szczeblu krajowym.

(96)

Ponieważ należyte zarządzanie publiczne wymaga jednolitego zarządzania programem, szybszego podejmowania decyzji i równego dostępu do informacji, przedstawiciele podmiotów, którym powierzono zadania związane z tym programem, mogliby mieć możliwość uczestniczenia w charakterze obserwatorów w pracach komitetu utworzonego na podstawie rozporządzenia (UE) nr 182/2011. Z tych samych powodów przedstawiciele państw trzecich i organizacji międzynarodowych, które zawarły umowę międzynarodową z Unią , w odniesieniu do programu lub jego elementów albo elementów składowych, mogliby mieć możliwość uczestniczenia w pracach komitetu przy zastrzeżeniu wymogów bezpieczeństwa i zgodnie z postanowieniami takiej umowy. Przedstawiciele podmiotów, którym powierzono zadania związane z programem, państw trzecich i organizacji międzynarodowych nie mają prawa uczestniczyć w głosowaniach komitetu. Warunki uczestnictwa obserwatorów i uczestników ad hoc powinny zostać określone w regulaminie komitetów.

(97)

Aby zapewnić skuteczną ocenę postępów programu w osiąganiu jego celów, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmiany załącznika X w celu dokonania przeglądu lub uzupełnienia wskaźników, jeżeli zostanie to uznane za konieczne, oraz uzupełnienia niniejszego rozporządzenia o przepisy dotyczące ustanowienia ram monitorowania i oceny. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(98)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, gdyż przekracza to możliwości finansowe i techniczne każdego państwa członkowskiego działającego pojedynczo, natomiast możliwe jest lepsze osiągnięcie tego celu w drodze podjęcia działań na poziomie Unii, ze względu na ich rozmiary i skutki, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(99)

W celu zapewnienia jednolitych warunków realizacji wymogów w zakresie bezpieczeństwa programu należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość sprawowania maksymalnej kontroli nad wymogami w zakresie bezpieczeństwa programu. Przyjmując akty wykonawcze w dziedzinie bezpieczeństwa programu, Komisja powinna być wspomagana przez komitet składający się z przedstawicieli państw członkowskich, zbierający się w specjalnym składzie zajmującym się elementem dotyczącym bezpieczeństwa. Te akty wykonawcze powinny być przyjmowane zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w rozporządzeniu (UE) nr 182/2011. Ze względu na sensytywny charakter kwestii związanych z bezpieczeństwem przewodniczący powinien dążyć do wypracowania takich rozwiązań, które zyskałyby możliwie największe poparcie w ramach komitetu. Komisja nie powinna przyjmować aktów wykonawczych określających ogólne wymogi bezpieczeństwa programu w przypadkach, w których komitet nie wydał opinii,