23.2.2010

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 45/9

---

Umiejętność korzystania z mediów w środowisku cyfrowym

P6_TA(2008)0598

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym (2008/2129(INI))

(2010/C 45 E/02)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Konwencję UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego z 2005 r.,

—

uwzględniając dyrektywę 2007/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniającą dyrektywę Rady 89/552/EWG w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej (1), a w szczególności punkt 37 preambuły dyrektywy 2007/65/WE oraz artykuł 26 dyrektywy 89/552/EWG,

—	uwzględniając decyzję nr 854/2005/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie wieloletniego programu wspólnotowego na rzecz promowania bezpieczniejszego korzystania z Internetu i nowych technologii internetowych (2),

—	uwzględniając decyzję nr 1718/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie programu wspierającego europejski sektor audiowizualny (MEDIA 2007) (3),

—	uwzględniając zalecenie 2006/952/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony małoletnich, godności ludzkiej oraz prawa do odpowiedzi w odniesieniu do konkurencyjności europejskiego przemysłu audiowizualnego oraz internetowych usług informacyjnych (4),

—	uwzględniając zalecenie 2006/962/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (5),

—	mając na uwadze komunikat Komisji z dnia 20 grudnia 2007 r. pt. „Europejskie podejście do umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym” (COM(2007)0833),

—	uwzględniając dokument roboczy służb Komisji w sprawie pluralizmu mediów w państwach członkowskich Unii Europejskiej (SEC(2007)0032),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 czerwca 2005 r. pt. „i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia”(COM(2005)0229),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 listopada 2002 r. w sprawie koncentracji mediów (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 września 2005 r. w sprawie stosowania art. 4 i 5 dyrektywy 89/552/EWG („Telewizja bez granic”), zmienionej dyrektywą 97/36/WE, na okres 2001-2002 (7),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie przejścia z nadawania analogowego na nadawanie cyfrowe: szansa dla europejskiej polityki audiowizualnej i różnorodności kulturalnej? (8),

—	uwzględniając wnioski Rady z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie kompetencji międzykulturowych (9) oraz europejskie podejście do umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym (10),

—	uwzględniając deklarację UNESCO z Grünwaldu w sprawie edukacji medialnej z 1982 r.,

—	uwzględniając agendę paryską UNESCO – dwanaście zaleceń dotyczących edukacji medialnej z 2007 r.,

—	uwzględniając zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy Rec(2006)12 skierowane do państw członkowskich w sprawie zwiększenia umiejętności dzieci w zakresie korzystania z nowego środowiska informacyjnego i komunikacyjnego,

—	uwzględniając art. 45 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A6-0461/2008),

A.

mając na uwadze, że media wpływają na kształt życia społecznego i polityki; mając na uwadze, że wysoka koncentracja mediów może zagrozić pluralizmowi mediów; mając również na uwadze, że w związku z tym umiejętność korzystania z mediów stanowi kluczowe znaczenie dla kultury politycznej i aktywnego uczestnictwa obywateli Unii,

B.

mając na uwadze, że wszystkie rodzaje mediów audiowizualnych lub drukowanych, media klasyczne i cyfrowe przenikają się i ma miejsce konwergencja różnych form medialnych pod względem technicznym i merytorycznym oraz mając na uwadze, że nowe media masowe dzięki innowacyjnym technologiom przenikają w coraz większym stopniu wszystkie sfery życia, że nowe media wymagają od użytkowników aktywniejszej postawy oraz że portale społecznościowe, blogi internetowe i gry wideo są również formą mediów,

C.

mając na uwadze, że dla młodych użytkowników mediów pierwsze źródło informacji stanowi przede wszystkim Internet i poprzez korzystanie z tego medium dysponują oni wiedzą, która jest ukierunkowana na ich własne potrzeby, ale która jest też nieusystematyzowana, podczas gdy dorośli czerpią informacje głównie z radia, telewizji, gazet i czasopism; mając również na uwadze, że w związku z tym w dzisiejszym krajobrazie medialnym umiejętność korzystania z mediów pomaga podjąć wyzwania stawiane przez nowe media — w szczególności w zakresie oferowanych przez nie możliwości interakcji i kreatywnego uczestnictwa — a także dostarcza wiedzę wymaganą w tradycyjnych środkach przekazu, stanowiących nadal podstawowe źródło informacji dla obywateli,

D.	mając na uwadze, że nowe technologie komunikacyjne mogą zarzucić nieświadomych użytkowników ogromem informacji niezróżnicowanych ze względu na istotność, i że taki nadmiar informacji może stanowić równie duży problem, co brak informacji,

E.

mając na uwadze, że dobre wykształcenie w zakresie korzystania z technologii informacyjnej i mediów, oparte na poszanowaniu praw i wolności innych osób, podnosi znacząco kwalifikacje zawodowe poszczególnych osób, a z punktu widzenia gospodarki narodowej przyczynia się do osiągania celów strategii lizbońskiej,

F.

mając na uwadze, że szeroki dostęp do technologii komunikacyjnych daje każdemu możliwość przekazywania i rozpowszechniania tą drogą informacji na całym świecie, wskutek czego każdy użytkownik Internetu staje się potencjalnie dziennikarzem i że tym samym umiejętność korzystania z mediów jest konieczna nie tylko do zrozumienia informacji, lecz także do tworzenia i rozpowszechniania treści medialnych, oraz że sama znajomość obsługi komputera nie prowadzi automatycznie do większej umiejętności korzystania z mediów,

G.

mając na uwadze, że w zakresie rozwoju sieci telekomunikacyjnych i kwestii postępu we wdrażaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) istnieją duże różnice między państwami członkowskimi, a także między regionami, zwłaszcza na obszarach peryferyjnych i wiejskich, co niesie ze sobą ryzyko stopniowego pogłębiania się „przepaści cyfrowej” w Unii Europejskiej,

H.

mając na uwadze, że szkoły odgrywają istotną rolę w wykształcaniu umiejętności komunikacji i wydawania opinii oraz że istnieją duże różnice między państwami członkowskimi i między regionami w zakresie edukacji medialnej oraz w stopniu włączenia i wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych podczas zajęć lekcyjnych, oraz że edukacja medialna może być w pierwszej kolejności prowadzona przez nauczycieli, którzy sami posiadają umiejętność korzystania z mediów i uzyskali odpowiednie wykształcenie w tym zakresie,

I.

mając na uwadze, że edukacja medialna odgrywa decydującą rolę w osiąganiu wysokiego poziomu umiejętności korzystania z mediów, która jest ważną częścią edukacji politycznej ułatwiającej obywatelom umacnianie ich aktywnej postawy obywatelskiej oraz świadomości praw i obowiązków; mając ponadto na uwadze, że dobrze poinformowani, dojrzali politycznie obywatele stanowią podstawę społeczeństwa pluralistycznego, oraz mając na uwadze, że poprzez tworzenie własnych treści i produktów medialnych zdobywa się umiejętności, które umożliwiają głębsze zrozumienie zasad i wartości profesjonalnie przygotowanych treści medialnych,

J.	mając na uwadze, że działalność pedagogiczna w zakresie mediów jest w mniejszym stopniu ugruntowana wśród osób starszych niż młodych, a wśród osób starszych często występują obawy i bariery wobec nowych mediów,

K.	mając na uwadze, że zagrożenie dla bezpieczeństwa danych osobowych staje się coraz bardziej wyrafinowane i występuje coraz częściej, co stanowi poważne ryzyko dla nieświadomych użytkowników,

L.	mając na uwadze, że umiejętność korzystania z mediów stanowi nieodzowną kluczową kompetencję w społeczeństwie informacyjno-komunikacyjnym,

M.

mając na uwadze, że media stwarzają okazję do ogólnoświatowej komunikacji i otwartości na świat, stanowią podstawowy filar społeczeństw demokratycznych i przekazują zarówno wiedzę jak, i informacje, oraz mając na uwadze, że nowe media cyfrowe oferują możliwości w zakresie uczestnictwa i kreatywności, dzięki czemu zwiększa się zaangażowanie obywateli w procesy polityczne,

N.	mając na uwadze, że aktualne dane są niewystarczające do wyczerpującej oceny umiejętności korzystania z mediów w Unii Europejskiej,

O.	mając na uwadze, że kluczowe znaczenie umiejętności korzystania z mediów zostało podkreślone również przez UNESCO, np. w deklaracji z Grünwaldu w sprawie edukacji medialnej z 1982 r. oraz w agendzie paryskiej — dwanaście zaleceń dotyczących edukacji medialnej z 2007 r.,

Ogólne zasady

1.   z zadowoleniem przyjmuje wyżej wspomniany komunikat Komisji w sprawie umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym, dostrzega jednak potrzebę poprawy w kwestii określenia europejskiej koncepcji wspierania umiejętności korzystania z mediów, w szczególności włączenia do niej mediów klasycznych i uznania znaczenia edukacji medialnej;

2.   z zadowoleniem przyjmuje konkluzje Rady z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie kompetencji międzykulturowych; oczekuje stanowczego opowiedzenia się przez państwa członkowskie za wspieraniem umiejętności korzystania z mediów i proponuje wzmocnienie składu komisji ds. kontaktów, przewidzianej w dyrektywie 89/552/EWG, ekspertami ds. edukacji medialnej;

3.   wzywa Komisję do przyjęcia zalecenia i do opracowania planu działań w sprawie umiejętności korzystania z mediów; wzywa Komisję do zorganizowania w 2009 r. posiedzenia komisji ds. kontaktów w zakresie medialnych usług audiowizualnych w celu ułatwienia regularnej wymiany informacji i skutecznej współpracy;

4.   wzywa organy właściwe do określania zasad komunikacji audiowizualnej i elektronicznej do współpracy na różnych poziomach na rzecz doskonalenia umiejętności korzystania z mediów; dostrzega szczególną potrzebę opracowania na szczeblu krajowym kodeksów postępowania oraz wspólnych inicjatyw regulacyjnych; podkreśla potrzebę włączania wszystkich stron w promowanie systematycznych badań i regularnej analizy różnych aspektów i wymiarów umiejętności korzystania z mediów;

5.   zaleca Komisji włączanie grupy specjalistów ds. umiejętności korzystania z mediów również do dyskusji nad aspektami edukacji medialnej oraz zwiększenie regularności jej spotkań, a także odbywanie regularnych spotkań z przedstawicielami wszystkich państw członkowskich;

6.   zwraca uwagę, że do promowania umiejętności korzystania z mediów oprócz decydentów, dziennikarzy, stacji radiowych i telewizyjnych oraz operatorów medialnych aktywnie mogą się przyczyniać przede wszystkim niewielkie podmioty lokalne, takie jak biblioteki, ośrodki kształcenia dorosłych, obywatelskie centra kulturalne i medialne, inne ośrodki kształcenia i dokształcania oraz media obywatelskie (np. media społeczne);

7.   wzywa Komisję do opracowania zgodnie z art. 26 dyrektywy 89/552/EWG wskaźników umiejętności korzystania z mediów dotyczących długotrwałego wspierania umiejętności korzystania z mediów w Unii Europejskiej;

8.   uważa, że umiejętność korzystania z mediów oznacza posiadanie umiejętności samodzielnego korzystania z różnych mediów, rozumienia i krytycznego oceniania różnych aspektów mediów i treści medialnych, a także samodzielnej komunikacji w wielu kontekstach, tworzenia i rozpowszechniania treści medialnych; ponadto stwierdza, że wobec dużej ilości dostępnych źródeł najważniejsza jest umiejętność wyodrębniania informacji z potoku danych i obrazów w nowych mediach i ich klasyfikowania;

9.   podkreśla, że edukacja medialna jest kluczowym elementem polityki informowania konsumenta, świadomości i znajomości kwestii związanych z prawami własności intelektualnej, aktywnego uczestnictwa obywateli w procesach demokratycznych oraz wspierania dialogu międzykulturowego;

10.   zachęca Komisję do rozwijania polityki wspierania umiejętności korzystania z mediów we współpracy z wszystkimi organami Unii oraz z podmiotami lokalnymi i regionalnymi, a także do zacieśnienia współpracy z UNESCO i Radą Europy;

Grupy docelowe i cele

11.   podkreśla, że edukacja medialna musi obejmować wszystkich obywateli: dzieci, młodzież, dorosłych, osoby starsze i osoby niepełnosprawne;

12.   zwraca uwagę, że nabywanie umiejętności korzystania z mediów rozpoczyna się w środowisku rodzinnym poprzez uczenie się, jak dokonywać wyboru spośród usług oferowanych przez media — podkreślając w związku z tym znaczenie edukacji medialnej rodziców, którzy odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu nawyków medialnych dzieci — a umiejętność ta jest następnie rozwijana w środowisku szkolnym i w trakcie uczenia się przez całe życie oraz wzmacniana za pomocą działań organów krajowych, rządowych i regulacyjnych, a także dzięki pracy podmiotów i instytucji działających w sektorze medialnym;

13.   uważa, że cele edukacji medialnej obejmują: kompetentne i twórcze korzystanie z mediów i ich treści, krytyczną analizę produktów medialnych, rozumienie działania rynku mediów oraz samodzielną produkcję treści medialnych;

14.   zaleca, aby w ramach edukacji medialnej informowano również o aspektach praw autorskich przy korzystaniu z mediów, znaczeniu poszanowania praw własności intelektualnej, szczególnie w odniesieniu do Internetu, a także o bezpieczeństwie danych i zabezpieczeniu prywatności oraz prawie do decydowania o wykorzystywaniu własnych informacji w Internecie; podkreśla konieczność uświadomienia użytkownikom, którzy niedawno nabyli umiejętność korzystania z mediów, potencjalnych zagrożeń dotyczących bezpieczeństwa informacji i bezpieczeństwa danych osobowych, a także ryzyka związanego z przemocą w sieci;

15.   zwraca uwagę, że reklama stanowi znaczną część usług świadczonych obecnie przez media; podkreśla, że umiejętność korzystania z mediów ułatwia określenie kryteriów oceny instrumentów i praktyk wykorzystywanych w reklamie;

Gwarantowanie dostępu do technologii informacyjnych i komunikacyjnych

16.   domaga się, aby w ramach polityki europejskiej zmniejszono „przepaść cyfrową” pomiędzy państwami członkowskimi oraz pomiędzy miastem a wsią poprzez rozbudowę infrastruktury informacyjnej i komunikacyjnej, a przede wszystkim poprzez zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu na obszarach słabiej rozwiniętych;

17.   jest zdania, że usługi użyteczności publicznej obejmują również zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu, który powinna cechować szeroka i wysokiej jakości oferta oraz przystępne ceny i domaga się, aby każdy obywatel miał możliwość korzystania z łącza szerokopasmowego po przystępnej cenie;

Edukacja medialna w szkołach oraz jako element kształcenia nauczycieli

18.   podkreśla, że edukacja medialna powinna stanowić część oficjalnego kształcenia, do którego powinny mieć dostęp wszystkie dzieci, oraz integralny element programu nauczania na każdym poziomie;

19.   wzywa do włączenia umiejętności korzystania z mediów jako dziewiątej kompetencji kluczowej do wspólnych europejskich ram odniesienia procesu uczenia się przez całe życie zgodnie z zaleceniem 2006/962/WE;

20.   zaleca, aby edukacja medialna była w jak największym stopniu nastawiona na praktykę i powiązana z przedmiotami ekonomicznymi, politycznymi, literackimi, społecznymi, artystycznymi i informacyjno-technicznymi, a także sugeruje, że przyszłościowym rozwiązaniem jest stworzenie specjalnego przedmiotu „edukacja medialna” oraz interdyscyplinarne podejście powiązane z projektami pozaszkolnymi;

21.   zaleca placówkom oświatowym wspieranie tworzenia produktów medialnych (w dziedzinie mediów drukowanych, audiowizualnych i nowych mediów) z udziałem uczniów i nauczycieli jako środka do praktycznego szkolenia w zakresie umiejętności korzystania z mediów;

22.   wzywa Komisję, aby przy zapowiedzianym opracowywaniu wskaźników umiejętności korzystania z mediów uwzględniła zarówno jakość zajęć szkolnych, jak i kształcenie kadry nauczycielskiej w tej dziedzinie;

23.   uważa, że istotną rolę obok aspektów pedagogicznych i edukacyjnych odgrywają również możliwości techniczne i dostęp do nowych technologii oraz podkreśla, że należy znacznie poprawić infrastrukturę w szkołach, aby umożliwić wszystkim uczniom dostęp do komputerów, Internetu oraz odpowiednich zajęć;

24.   zaznacza, że edukacja medialna nabiera szczególnego znaczenia w szkołach specjalnych, ponieważ w przypadku wielu upośledzeń pełnią one istotną funkcję w pokonywaniu barier komunikacyjnych;

25.   zaleca włączenie do ram kształcenia wszystkich nauczycieli na każdym poziomie szkolnictwa obowiązkowych modułów dotyczących pedagogicznych aspektów mediów w celu osiągnięcia bogatego programu szkolenia; w związku z tym wzywa właściwe władze krajowe do zapoznania nauczycieli wszystkich specjalności i rodzajów szkół ze stosowaniem audiowizualnych pomocy naukowych oraz z zagadnieniami związanymi z edukacją medialną;

26.   podkreśla, że konieczna jest regularna wymiana informacji, sprawdzonych praktyk i, w dziedzinie edukacji, metod pedagogicznych między państwami członkowskimi;

27.   zwraca się do Komisji, aby do następcy programu MEDIA włączyła część poświęconą promowaniu umiejętności korzystania z mediów, ponieważ w obecnym kształcie program ten tylko w niewielkim stopniu przyczynia się do promowania tej umiejętności; ponadto popiera starania Komisji na rzecz stworzenia nowego programu o nazwie Media Mundus w celu wsparcia międzynarodowej współpracy w sektorze audiowizualnym; nalega, aby kwestię umiejętności korzystania z mediów podejmowano w większym stopniu w ramach innych programów wsparcia UE, w szczególności programów Uczenie się przez całe życie, eTwinning, Bezpieczniejszy Internet i Europejski Fundusz Społeczny;

Edukacja medialna osób starszych

28.   podkreśla, że edukacja medialna osób starszych musi się odbywać w miejscach ich pobytu, np. w stowarzyszeniach, domach opieki, domach spokojnej starości, zakładach opieki, grupach wspólnie spędzających wolny czas i grupach zainteresowań, w ramach inicjatyw czy w kołach seniorów;

29.   jest zdania, że sieci cyfrowe umożliwiają przede wszystkim starszym osobom komunikację w życiu codziennym i utrzymanie samodzielności możliwie jak najdłużej;

30.   wskazuje, że doświadczenia życiowe i przeżycia osób starszych oraz korzystanie przez nie z mediów muszą zostać uwzględnione w edukacji medialnej dla nich przewidzianej;

*

* *

31.   zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, Europejskiemu Komitetowi Społeczno-Ekonomicznemu, Komitetowi Regionów oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

---

(1)  Dz.U. L 332 z 18.12.2007, s. 27.

(2)  Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 1.

(3)  Dz.U. L 327 z 24.11.2006, s. 12.

(4)  Dz.U. L 378 z 27.12.2006, s. 72.

(5)  Dz.U. L 394 z 30.12.2006, s. 10.

(6)  Dz.U. C 25 E z 29.1.2004, s. 205.

(7)  Dz.U. C 193 E z 17.8.2006, s. 117.

(8)  Dz.U. C 296 E z 6.12.2006, s. 120.

(9)  Dz.U. C 141 z 7.6.2008, s. 14.

(10)  Dz.U. C 140 z 6.6.2008, s. 8.

---