Wybierz funkcje eksperymentalne, które chcesz wypróbować

Ten dokument pochodzi ze strony internetowej EUR-Lex

Dokument 62020CJ0634

    Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 3 marca 2022 r.
    Postępowanie zainicjowane przez A.
    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Korkein hallinto-oikeus.
    Odesłanie prejudycjalne – Uznawanie kwalifikacji zawodowych – Dyrektywa 2005/36/WE – Zakres stosowania – Warunki uzyskania prawa do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w przyjmującym państwie członkowskim – Dyplom wydany w państwie członkowskim pochodzenia – Ograniczenie prawa do wykonywania zawodu lekarza na okres trzech lat – Nadzór lekarza posiadającego uprawnienie do wykonywania zawodu i równoczesne odbywanie trzyletniego szkolenia specjalistycznego w zakresie ogólnej praktyki medycznej – Artykuły 45 i 49 TFUE.
    Sprawa C-634/20.

    Zbiór orzeczeń – ogólne

    Identyfikator ECLI: ECLI:EU:C:2022:149

     WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba)

    z dnia 3 marca 2022 r. ( *1 )

    Odesłanie prejudycjalne – Uznawanie kwalifikacji zawodowych – Dyrektywa 2005/36/WE – Zakres stosowania – Warunki uzyskania prawa do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w przyjmującym państwie członkowskim – Dyplom wydany w państwie członkowskim pochodzenia – Ograniczenie prawa do wykonywania zawodu lekarza na okres trzech lat – Nadzór lekarza posiadającego uprawnienie do wykonywania zawodu i równoczesne odbywanie trzyletniego szkolenia specjalistycznego w zakresie ogólnej praktyki medycznej – Artykuły 45 i 49 TFUE

    W sprawie C‑634/20

    mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Korkein hallinto-oikeus (najwyższy sąd administracyjny, Finlandia) postanowieniem z dnia 25 listopada 2020 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 25 listopada 2020 r., w postępowaniu zainicjowanym przez:

    A

    przy udziale

    Sosiaali- ja terveysalan lupa- ja valvontavirasto,

    TRYBUNAŁ (szósta izba),

    w składzie: I. Ziemele, prezes izby, L. Bay Larsen (sprawozdawca), wiceprezes Trybunału, i A. Kumin, sędzia,

    rzecznik generalny: A. Rantos,

    sekretarz: A. Calot Escobar,

    uwzględniając pisemny etap postępowania,

    rozważywszy uwagi, które przedstawili:

    w imieniu rządu fińskiego – M. Pere, w charakterze pełnomocnika,

    w imieniu rządu norweskiego – I. Meinich, K.S. Borge i T. Sunde,

    w imieniu Komisji Europejskiej – M. Huttunen, L. Armati i T. Sevón, w charakterze pełnomocników,

    podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

    wydaje następujący

    Wyrok

    1

    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 45 i 49 TFUE.

    2

    Wniosek ten został złożony w ramach postępowania zainicjowanego przez A w przedmiocie decyzji Sosiaali- ja terveysalan lupa- ja valvontavirasto (organu ds. zezwoleń i nadzoru w zakresie spraw społecznych i zdrowia, Finlandia, zwanego dalej „Valvirą”) przyznającej A prawo do wykonywania w Finlandii, przez okres trzech lat, zawodu lekarza jako osoba uprawniona do wykonywania zawodu, pod kierownictwem i nadzorem uprawnionego lekarza, zarazem upoważnionego do samodzielnego wykonywania tego zawodu.

    Ramy prawne

    Prawo Unii

    3

    Artykuł 1 dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. 2005, L 255, s. 22; sprostowania: Dz.U. 2007, L 271, s. 18; Dz.U. 2008, L 93, s. 28; Dz.U. 2014, L 305, s. 115; Dz.U. 2015, L 177, s. 60), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/55/UE z dnia 20 listopada 2013 r. (Dz.U. 2013, L 354, s. 132) (zwanej dalej „dyrektywą 2005/36”), zatytułowany „Cel”, przewiduje:

    „Niniejsza dyrektywa ustanawia zasady, na podstawie których każde państwo członkowskie, które uzależnia dostęp do zawodu regulowanego lub jego wykonywanie na swoim terytorium od posiadania szczególnych kwalifikacji zawodowych (zwane dalej »przyjmującym państwem członkowskim«) uznaje, dla celów dostępu do tego zawodu i jego wykonywania, kwalifikacje zawodowe uzyskane w innym lub innych państwach członkowskich (zwanych dalej »rodzimym państwem członkowskim« [»państwem członkowskim pochodzenia«]), które umożliwiają posiadaczowi wymienionych kwalifikacji wykonywanie w tych państwach tego samego zawodu.

    W niniejszej dyrektywie ustanawia się również zasady dotyczące częściowego dostępu do zawodu regulowanego oraz uznawania praktyk zawodowych odbywanych w innym państwie członkowskim”.

    4

    Artykuł 4 tej dyrektywy, zatytułowany „Skutki uznania”, stanowi w ust. 1, że „[u]znanie kwalifikacji zawodowych przez przyjmujące państwo członkowskie pozwala beneficjentom na uzyskanie w tym państwie członkowskim dostępu do tego samego zawodu, w odniesieniu do którego posiadają kwalifikacje w rodzimym państwie członkowskim [przyjmującym państwie członkowskim], oraz wykonywanie tego zawodu w przyjmującym państwie członkowskim na tych samych warunkach, jakie obowiązują obywateli przyjmującego państwa członkowskiego”.

    5

    Artykuł 10 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Zakres” i znajdujący się w jej rozdziale I, dotyczącym „[o]góln[ego] system[u] uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji”, w lit. b) stanowi:

    „Przepisy niniejszego rozdziału mają zastosowanie do wszystkich zawodów, które nie są objęte przepisami rozdziałów II i III niniejszego tytułu oraz w następujących przypadkach, w których wnioskodawca, z przyczyn szczególnych i wyjątkowych nie spełnia warunków określonych w przepisach zawartych w tych rozdziałach:

    […]

    b)

    w przypadku lekarzy posiadających podstawowy poziom wykształcenia medycznego, lekarzy specjalistów, pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, lekarzy dentystów, wyspecjalizowanych lekarzy dentystów, lekarzy weterynarii, położnych, farmaceutów i architektów – jeżeli migrant nie spełnia wymogów dotyczących odbycia faktycznej i zgodnej z prawem praktyki zawodowej, o których mowa w art. 23, 27, 33, 37, 39, 43 i 49”.

    6

    Artykuł 13 dyrektywy 2005/36, zatytułowany „Warunki uznania”, w ust. 1 akapit pierwszy przewiduje:

    „W przypadku gdy w przyjmującym państwie członkowskim dostęp do zawodu regulowanego lub jego wykonywanie uzależnione są od posiadania określonych kwalifikacji zawodowych, właściwy organ tego państwa członkowskiego zezwala wnioskodawcom na dostęp do tego zawodu i jego wykonywanie na tych samych warunkach, które stosuje się wobec własnych obywateli, jeśli posiadają oni poświadczenie kompetencji lub dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji, o których mowa w art. 11, wymagany przez inne państwo członkowskie do celów dostępu do danego zawodu i jego wykonywania na terytorium tego państwa”.

    7

    Zamieszczony w rozdziale III tytułu III wspomnianej dyrektywy, dotyczącym „[u]znawani[a] na podstawie koordynacji minimalnych wymogów w zakresie kształcenia”, art. 21 tej dyrektywy, zatytułowany „Zasada automatycznego uznawania”, w ust. 1 przewiduje:

    „Każde państwo członkowskie uznaje dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji lekarzy uprawniające do podejmowania działalności zawodowej w charakterze lekarza posiadającego podstawowy poziom wykształcenia medycznego lub lekarza specjalisty, pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, lekarza dentysty lub wyspecjalizowanego lekarza dentysty, lekarza weterynarii, farmaceuty oraz architekta wyszczególnione odpowiednio w załączniku V, pkt 5.1.1, 5.1.2, 5.2.2, 5.3.2, 5.3.3, 5.4.2, 5.6.2 i 5.7.1 spełniające minimalne wymogi w zakresie kształcenia, o których mowa odpowiednio w art. 24, 25, 31, 34, 35, 38, 44 oraz 46 i nadaje tym dokumentom potwierdzającym posiadanie kwalifikacji, na potrzeby podejmowania i prowadzenia działalności zawodowej taką samą moc na swoim terytorium, jak dokumentom potwierdzającym posiadanie kwalifikacji, które samo wydaje.

    Wymienione dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji muszą być wydane przez właściwe organy w państwach członkowskich i w stosownym przypadku muszą im towarzyszyć świadectwa wyszczególnione odpowiednio w załączniku V, pkt 5.1.1, 5.1.2, 5.2.2, 5.3.2, 5.3.3, 5.4.2, 5.6.2 oraz 5.7.1.

    […]”.

    8

    Punkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36 zawiera następujące sformułowanie w odniesieniu do dokumentów potwierdzających kształcenie medyczne na podstawowym poziomie w Zjednoczonym Królestwie:

    „Kraj

    Dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji

    Organ wydający dokument

    Zaświadczenie dołączone do dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji

    Data odniesienia

    United Kingdom

    Primary qualification

    Competent examining body

    Certificate of experience

    20.12.1976”

    9

    Zgodnie z art. 55a omawianej dyrektywy, zatytułowanym „Uznawanie praktyk zawodowych”:

    „1.   Jeżeli warunkiem dostępu do zawodu regulowanego w rodzimym państwie członkowskim jest odbycie praktyk zawodowych, właściwy organ rodzimego państwa członkowskiego [państwa członkowskiego pochodzenia], rozpatrując wniosek o zezwolenie na wykonywanie zawodu regulowanego, uznaje praktyki zawodowe odbyte w innym państwie członkowskim, jeżeli praktyki te są zgodne z opublikowanymi wytycznymi, o których mowa w ust. 2, a także bierze pod uwagę praktyki zawodowe odbyte w państwie trzecim. Państwa członkowskie mogą jednak w swoim prawodawstwie krajowym ustanowić rozsądny pułap w odniesieniu do okresu trwania części praktyk zawodowych, którą można odbyć za granicą.

    2.   Uznanie praktyk zawodowych nie zastępuje obowiązujących wymogów dotyczących zdania egzaminu w celu uzyskania dostępu do danego zawodu. Właściwe organy publikują wytyczne dotyczące organizacji i uznawania praktyk zawodowych odbytych w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim, szczególnie w odniesieniu do roli podmiotu nadzorującego praktyki zawodowe”.

    Prawo fińskie

    10

    Na podstawie § 6a akapit pierwszy laki terveydenhuollon ammattihenkilöistä (559/1994, ammattihenkilölaki) [ustawy o osobach wykonujących zawody medyczne (559/1994)], w brzmieniu obowiązującym w dniu mającym znaczenie dla sporu w postępowaniu głównym, Valvira przyznaje – na wniosek i na określonych przez nią warunkach – prawo wykonywania w Finlandii zawodu lekarza jako osoba do tego uprawniona, pod kierownictwem i nadzorem osoby uprawnionej do wykonywania tego zawodu i upoważnionej do samodzielnego jego wykonywania, w placówce ochrony zdrowia – osobie, która przed dniem 1 stycznia 2012 r. rozpoczęła studia medyczne w państwie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), w którym prawo do wykonywania zawodu lekarza jest uzależnione od ukończenia, po otrzymaniu dyplomu, stażu zawodowego, i która uzyskała tam dyplom ukończenia podstawowego kształcenia medycznego. Prawo wykonywania tego zawodu przyznaje się na okres trzech lat.

    11

    Zgodnie z § 6a akapit drugi ustawy o osobach wykonujących zawody medyczne (559/1994), jeżeli wnioskodawca wykonywał działalność lekarza przez okres przewidziany w § 6a akapit pierwszy tej ustawy zgodnie z warunkami określonymi przez Valvirę, Valvira przyznaje wnioskodawcy, na wniosek, prawo do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w Finlandii. Valvira może z uzasadnionych powodów przedłużyć trzyletni okres przewidziany w § 6a akapit pierwszy.

    Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

    12

    W 2008 r. A rozpoczęła studia medyczne na uniwersytecie w Edynburgu (Zjednoczone Królestwo). W dniu 6 lipca 2013 r. uzyskała ona Bachelor of Medicine and Bachelor of Surgery, dyplom ukończenia podstawowego kształcenia medycznego.

    13

    Dyplom uzyskany przez A odpowiada dokumentowi potwierdzającemu posiadanie kwalifikacji, o którym mowa – w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – w pkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36.

    14

    A posiadała ograniczone prawo wykonywania zawodu lekarza w Zjednoczonym Królestwie na podstawie dyplomu ukończenia podstawowego kształcenia medycznego. Była wpisana do rejestru prowadzonego przez właściwy w tym zakresie organ Zjednoczonego Królestwa, mianowicie General Medical Council (ogólną radę lekarską) w rubryce „provisionally registered doctor with a licence to practise” (lekarz wpisany tymczasowo na listę z uprawnieniem do wykonywania zawodu). Była uprawniona do pracy w ramach programu podyplomowego.

    15

    Po uzyskaniu dyplomu ukończenia podstawowego kształcenia medycznego A powróciła do Finlandii. Wystąpiła ona wówczas do Valviry, na podstawie swojego dyplomu uzyskanego w Zjednoczonym Królestwie, z wnioskiem o przyznanie prawa do wykonywania w Finlandii zawodu lekarza jako osoba uprawniona do jego wykonywania. Jednakże nie przedstawiła ona zaświadczenia (Certificate of experience) dołączanego do dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji, o którym mowa – w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa – w pkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36, które to zaświadczenie stanowi w Zjednoczonym Królestwie warunek uzyskania prawa do pełnego wykonywania zawodu lekarza.

    16

    Ponieważ A nie posiadała tego zaświadczenia, Valvira zaproponowała jej dalsze rozpatrywanie jej wniosku o przyznanie prawa do wykonywania zawodu lekarza jako wniosku o przyznanie uprawnień na czas określony. A wyraziła na to zgodę. Zdaniem Valviry, aby uzyskać prawo do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w Finlandii, A miała dwie możliwości. Po pierwsze, mogła ona odbyć przez okres trzech lat staż zawodowy w Finlandii zgodnie z wytycznymi Zjednoczonego Królestwa i wystąpić o uznanie tego stażu, na podstawie art. 55a dyrektywy 2005/36, do właściwego organu Zjednoczonego Królestwa, aby móc następnie ubiegać się w Finlandii o prawo wykonywania zawodu lekarza na podstawie systemu automatycznego uznawania kwalifikacji przewidzianego w tej dyrektywie. Po drugie, mogła ona odbyć w Finlandii trzyletnie specjalistyczne szkolenie w zakresie ogólnej praktyki medycznej. A wybrała drugą możliwość, która nie prowadzi w innych państwach Unii lub EOG do automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych lekarzy w rozumieniu dyrektywy 2005/36.

    17

    Decyzją z dnia 3 listopada 2016 r. Valvira przyznała A prawo do wykonywania w Finlandii, na okres trzech lat od dnia 2 listopada 2016 r. do dnia 2 listopada 2019 r., zawodu lekarza jako osoba do tego uprawniona, pod kierownictwem i nadzorem lekarza uprawnionego do wykonywania tego zawodu i upoważnionego do samodzielnego jego wykonywania. W tym okresie zezwolono jej na wykonywanie zawodu lekarza jedynie pod warunkiem odbycia w Finlandii specjalistycznego szkolenia w zakresie ogólnej praktyki medycznej trwającego trzy lata.

    18

    Decyzją z dnia 4 maja 2017 r. Valvira oddaliła odwołanie wniesione przez A. Zgodnie z uzasadnieniem tej decyzji A przyznano prawo wykonywania zawodu lekarza na podstawie § 6a ustawy o osobach wykonujących zawody medyczne (559/1994) w sytuacji, w której nie posiadała ona zaświadczenia, o którym mowa w pkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36.

    19

    Helsingin hallinto-oikeus (sąd administracyjny w Helsinkach, Finlandia), do którego A wniosła skargę o stwierdzenie nieważności wspomnianej decyzji, oddalił skargę orzeczeniem z dnia 5 grudnia 2017 r. z tego względu, że, po pierwsze, automatyczne uznanie na podstawie dyrektywy 2005/36 nie było możliwe, ponieważ A nie przedstawiła zaświadczenia, o którym mowa – w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa – w pkt 5.1.1 załącznika V do tej dyrektywy, po drugie, ogólny system uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji również nie miał zastosowania, ponieważ A nie uzyskała dyplomu ukończenia kształcenia medycznego na podstawowym poziomie przed datą odniesienia określoną w rzeczonym pkt 5.1.1, to jest dniem 20 grudnia 1976 r., oraz, po trzecie, A nie mogłaby korzystać w innym państwie członkowskim Unii z prawa korzystniejszego niż przyznane w państwie członkowskim pochodzenia. W związku z tym Valvira miała podstawy, by przyznać A ograniczone prawo wykonywania zawodu lekarza pod kierownictwem i nadzorem innego lekarza uprawnionego do wykonywania zawodu i upoważnionego do samodzielnego jego wykonywania.

    20

    Przed Korkein hallinto-oikeus (najwyższym sądem administracyjnym, Finlandia) A twierdzi, że jej wniosek o uznanie dyplomu ukończenia kształcenia medycznego na podstawowym poziomie uzyskanego w innym państwie członkowskim należy rozpatrywać – w wypadku niespełnienia warunków automatycznego uznania – na podstawie przepisów dotyczących ogólnego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych przewidzianego w dyrektywie 2005/36. W tym względzie Valvira powinna była dokonać indywidualnego porównania dyplomu ukończenia kształcenia medycznego na podstawowym poziomie uzyskanego w Zjednoczonym Królestwie z fińskim dyplomem ukończenia takiego kształcenia. Prawo Unii stoi bowiem jej zdaniem na przeszkodzie temu, aby przyznanie samodzielnego prawa do wykonywania zawodu było uzależnione od trzyletniego okresu nadzoru bez dowodów na istnienie istotnych, niewyrównanych różnic w porównaniu do wymogów krajowych.

    21

    W dniu 1 listopada 2019 r., Valvira przyznała A prawo do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w Finlandii w charakterze osoby uprawnionej do jego wykonywania. A nie cofnęła jednak odwołania wniesionego do Korkein hallinto-oikeus (najwyższego sądu administracyjnego).

    22

    Sąd ten uważa, że Valvira nie była zobowiązana na podstawie dyrektywy 2005/36 do porównania dyplomów ukończenia kształcenia medycznego na podstawowym poziomie wydawanych w Finlandii i w Zjednoczonym Królestwie, ponieważ A nie spełniła warunków przewidzianych w systemie automatycznego uznawania kwalifikacji mającym zastosowanie do zawodu lekarza ani tych przewidzianych w ogólnym systemie uznawania kwalifikacji zawodowych. Korkein hallinto-oikeus (najwyższy sąd administracyjny) zastanawia się jednak, czy taki obowiązek może wynikać z art. 45 i 49 TFUE.

    23

    W tych okolicznościach Korkein hallinto-oikeus (najwyższy sąd administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

    „Czy art. 45 lub 49 TFUE należy, z poszanowaniem zasady proporcjonalności, interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by właściwy organ przyjmującego państwa członkowskiego, na podstawie przepisów krajowych, przyznawał danej osobie prawo do wykonywania zawodu medycznego na okres trzech lat, z zastrzeżeniem, że może go wykonywać wyłącznie pod kierownictwem i nadzorem uprawnionego lekarza i w tym samym okresie ma obowiązek odbycia specjalistycznego trzyletniego szkolenia w zakresie ogólnej praktyki medycznej w celu uzyskania zezwolenia na samodzielne wykonywanie zawodu medycznego w przyjmującym państwie członkowskim, jeżeli uwzględni się, że:

    a)

    osoba ta uzyskała kształcenie medyczne na podstawowym poziomie w państwie członkowskim pochodzenia, lecz w chwili złożenia wniosku o uznanie kwalifikacji zawodowych w przyjmującym państwie członkowskim nie mogła przedstawić zaświadczenia o ukończeniu rocznego stażu zawodowego wymaganego w państwie członkowskim pochodzenia jako dodatkowy warunek uzyskania kwalifikacji zawodowych;

    b)

    do celów art. 55a dyrektywy 2005/36 w przyjmującym państwie członkowskim osoba ta ma – jako priorytetową opcję, którą odrzuciła – możliwość odbycia przez okres trzech lat, w przyjmującym państwie członkowskim, stażu zawodowego zgodnego z wytycznymi państwa członkowskiego pochodzenia, aby móc ponownie wystąpić do właściwych władz państwa członkowskiego pochodzenia o prawo wykonywania zawodu medycznego poprzez system automatycznego uznawania, o którym mowa w tej dyrektywie;

    c)

    celem uregulowań krajowych przyjmującego państwa członkowskiego jest wspieranie bezpieczeństwa pacjentów i jakości świadczeń opieki zdrowotnej poprzez zagwarantowanie, że pracownicy ochrony zdrowia dysponują wykształceniem niezbędnym do wykonywania ich działalności zawodowej, innymi wystarczającymi kwalifikacjami zawodowymi oraz innymi kwalifikacjami wymaganymi do wykonywania działalności zawodowej?”.

    W przedmiocie dopuszczalności wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

    24

    Jak wskazano w pkt 21 niniejszego wyroku, chociaż A uzyskała w międzyczasie uprawnienie do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w Finlandii, nie wycofała ona swojego odwołania do Korkein hallinto-oikeus (najwyższego sądu administracyjnego), który uważa, że rozstrzygnięcie sporu wymaga udzielenia odpowiedzi na pytanie dotyczące wykładni prawa Unii.

    25

    Sąd odsyłający, do którego zwrócono się w tym względzie z wnioskiem o udzielenie wyjaśnień, sprecyzował, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem krajowym skarga kasacyjna nie podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna na tej podstawie, że w danej sprawie ze względu na upływ czasu lub z innej przyczyny nie można już stwierdzić nieważności decyzji organu po stwierdzeniu niezgodności z prawem tej decyzji. Sąd odsyłający wskazał tytułem przykładu, że jeśli w danej sprawie uzyskano wnioskowane zezwolenie, Korkein hallinto-oikeus (najwyższy sąd administracyjny) wydaje orzeczenie w przedmiocie zarzutów odwołania i w ten sposób rozstrzyga w przedmiocie ewentualnej niezgodności z prawem pierwotnej decyzji, jak również orzeczenia hallinto-oikeus (sądu administracyjnego). Sąd odsyłający wskazał ponadto, że zgodnie z krajowymi przepisami o odpowiedzialności deliktowej zasądzenie odszkodowania z tytułu niezgodności z prawem decyzji organu wymaga, aby niezgodność z prawem została uprzednio odrębnie stwierdzona prawomocnym orzeczeniem.

    26

    W tej kwestii należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem procedura przewidziana w art. 267 TFUE jest instrumentem współpracy pomiędzy Trybunałem i sądami krajowymi, dzięki któremu Trybunał dostarcza sądom krajowym elementów wykładni prawa Unii, które są niezbędne dla rozstrzygnięcia przedstawionych im sporów [zob. wyrok z dnia6 czerwca 2013 r., MA i in., C‑648/11, EU:C:2013:367, pkt 36; a także postanowienie z dnia 1 września 2021 r., OKR (Odesłanie prejudycjalne zastępcy notarialnego), C‑387/20, EU:C:2021:751, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo].

    27

    Pytania dotyczące wykładni prawa Unii, z którymi zwrócił się sąd krajowy na gruncie stanu prawnego i faktycznego, za którego ustalenie jest on odpowiedzialny, przy czym prawidłowość tych ustaleń nie podlega ocenie Trybunału, korzystają z domniemania, iż mają one znaczenie dla sprawy. Odmowa wydania przez Trybunał orzeczenia w przedmiocie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez sąd krajowy jest możliwa tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wniesiono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem postępowania głównego, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na postawione mu pytania (wyrok z dnia 6 czerwca 2013 r., MA i in., C‑648/11, EU:C:2013:367, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

    28

    W niniejszej sprawie należy zauważyć, że sąd odsyłający wyjaśnił w szczególności, że zgodnie z krajowymi przepisami o odpowiedzialności deliktowej zasądzenie odszkodowania z tytułu niezgodności z prawem decyzji organu wymaga, aby niezgodność z prawem została uprzednio odrębnie stwierdzona prawomocnym orzeczeniem.

    29

    Zatem w zakresie, w jakim powództwo o odszkodowanie wniesione przez A może zostać uwzględnione jedynie pod warunkiem, że niezgodność z prawem decyzji administracyjnej, która stanowi podstawę takiego powództwa, została najpierw stwierdzona odrębnie w drodze prawomocnego orzeczenia sądowego, a rozstrzygnięcie w nim zawarte zależy od odpowiedzi na pytanie prejudycjalne, pozostaje ono w każdym razie istotne dla ochrony, w stosownym przypadku, praw A względem organu krajowego, który wydał wspomnianą decyzję administracyjną.

    30

    W związku z tym wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest dopuszczalny.

    Uwaga wstępna

    31

    Należy zauważyć, że okoliczności faktyczne mające znaczenie w niniejszej sprawie miały miejsce, gdy w Zjednoczonym Królestwie nadal było stosowane prawo Unii. W związku z tym art. 45 i 49 TFUE oraz dyrektywa 2005/36 mogą znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie.

    W przedmiocie pytania prejudycjalnego

    32

    Poprzez swoje pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy wykładni art. 45 i 49 TFUE należy dokonywać w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, aby właściwy organ przyjmującego państwa członkowskiego przyznał danej osobie na podstawie przepisów krajowych prawo do wykonywania zawodu lekarza, które jest ograniczone do okresu trzech lat i podlega dwóm warunkom: po pierwsze, aby osoba ta poddała się w ramach wykonywania swych obowiązków kierownictwu i nadzorowi lekarza uprawnionego do wykonywania zawodu, oraz po drugie, aby w tym samym okresie ukończyła specjalistyczne trzyletnie szkolenie w zakresie ogólnej praktyki medycznej, aby móc uzyskać prawo do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w przyjmującym państwie członkowskim, biorąc pod uwagę fakt, że dana osoba, która odbyła kształcenie medyczne na podstawowym poziomie w państwie członkowskim pochodzenia, posiada dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji, o którym mowa, w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa, w pkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36, lecz nie posiada zaświadczenia, o którym mowa w tym załączniku, potwierdzającego odbycie rocznego stażu zawodowego, wymaganego przez państwo członkowskie pochodzenia jako dodatkowy warunek posiadania kwalifikacji zawodowych.

    33

    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 21 ust. 1 dyrektywy 2005/36 każde państwo członkowskie uznaje dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji lekarzy uprawniające do podejmowania działalności zawodowej w charakterze lekarza posiadającego podstawowy poziom wykształcenia medycznego, wyszczególnione w pkt 5.1.1 załącznika V do tej dyrektywy, i nadaje tym dokumentom potwierdzającym posiadanie kwalifikacji, na potrzeby podejmowania i prowadzenia działalności zawodowej, taką samą moc na swoim terytorium, jak dokumentom potwierdzającym posiadanie kwalifikacji, które samo wydaje.

    34

    Ponadto Trybunał wyjaśnił już, w odniesieniu do celu dyrektywy 2005/36, iż z jej art. 1 i 4 wynika, że podstawowym celem wzajemnego uznawania jest umożliwienie posiadaczowi kwalifikacji zawodowych uprawniających do wykonywania zawodu regulowanego w państwie członkowskim pochodzenia podjęcia w przyjmującym państwie członkowskim tego samego zawodu co zawód, w którym posiada on kwalifikacje w państwie członkowskim pochodzenia, i do wykonywania owego zawodu w państwie przyjmującym na takich samych warunkach jak jego obywatele (wyrok z dnia 8 lipca 2021 r., Lietuvos Respublikos sveikatos apsaugos ministerija, C‑166/20, EU:C:2021:554, pkt 25).

    35

    Bezsporne jest, że ponieważ skarżąca w sprawie przed sądem krajowym nie posiada zaświadczenia (Certificate of experience), o którym mowa w pkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36, nie jest ona, ukończywszy kształcenie medyczne na podstawowym poziomie, uprawniona do pełnego wykonywania w Zjednoczonym Królestwie regulowanego zawodu lekarza i nie może zatem korzystać z systemu automatycznego uznawania przewidzianego w art. 21 tej dyrektywy. Stosowanie tego systemu zakłada bowiem, że wnioskodawca posiada wykształcenie uprawniające go w państwie członkowskim pochodzenia do wykonywania tam takiego zawodu (zob. podobnie wyrok z dnia 8 lipca 2021 r., Lietuvos Respublikos sveikatos apsaugos ministerija, C‑166/20, EU:C:2021:554, pkt 26, 27).

    36

    Co się tyczy art. 10 dyrektywy 2005/36, który definiuje zakres stosowania ogólnego systemu uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji przewidzianego w rozdziale I tytułu III tej dyrektywy, to nie może on, zgodnie z lit. b) tego artykułu, narzucać przyjmującemu państwu członkowskiemu, pod rygorem naruszenia celu wspomnianej dyrektywy, przypomnianego w pkt 34 niniejszego wyroku, zbadania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji należących do wnioskodawcy nieposiadającego kwalifikacji niezbędnych do wykonywania zawodu lekarza posiadającego kształcenie medyczne na podstawowym poziomie w państwie członkowskim pochodzenia (zob. analogicznie wyrok z dnia 8 lipca 2021 r., Lietuvos Respublikos sveikatos apsaugos ministerija, C‑166/20, EU:C:2021:554, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).

    37

    Z orzecznictwa Trybunału wynika jednak, że dyrektywy dotyczące wzajemnego uznawania dyplomów, między innymi dyrektywa 2005/36, nie mają na celu i nie mogą powodować utrudnienia uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji w sytuacjach nieobjętych ich zakresem (zob. podobnie wyrok z dnia 8 lipca 2021 r., Lietuvos Respublikos sveikatos apsaugos ministerija, C‑166/20, EU:C:2021:554, pkt 36, 37).

    38

    Tak więc w sytuacji, która nie wchodzi w zakres stosowania dyrektywy 2005/36, lecz jest objęta zakresem art. 45 lub 49 TFUE, podczas rozpatrywania wniosku obywatela Unii o zezwolenie na wykonywanie zawodu, którego podjęcie zależy zgodnie z prawem krajowym od posiadania dyplomu bądź kwalifikacji zawodowych czy też okresów doświadczenia praktycznego, organy państwa członkowskiego są zobowiązane uwzględnić wszystkie dyplomy, świadectwa i inne dokumenty, a także stosowne doświadczenie zainteresowanego, poprzez porównanie z jednej strony kwalifikacji potwierdzonych tymi dokumentami i tym doświadczeniem, a z drugiej strony wiedzy i kwalifikacji zawodowych wymaganych w świetle przepisów krajowych (zob. podobnie wyrok z dnia 8 lipca 2021 r., Lietuvos Respublikos sveikatos apsaugos ministerija, C‑166/20, EU:C:2021:554, pkt 34, 38).

    39

    W niniejszej sprawie należy przypomnieć, że A, która – jak wynika z akt krajowych – jest obywatelką fińską, powołuje się w Finlandii na dyplom uniwersytecki, który uzyskała w innym państwie członkowskim.

    40

    W tym względzie Trybunał orzekł, że osiągnięcie pełnej swobody przepływu pracowników nie byłoby możliwe, gdyby państwa członkowskie mogły odmawiać przyznania korzyści wynikających z art. 45 i 49 TFUE własnym obywatelom, którzy skorzystali z możliwości przewidzianych w prawie Unii i uzyskali dzięki temu kwalifikacje zawodowe w państwie członkowskim innym aniżeli państwo, którego obywatelstwo posiadają. Uwaga ta znajduje zastosowanie również wtedy, gdy obywatel państwa członkowskiego przebywał w innym państwie członkowskim i uzyskał tam kwalifikacje uniwersyteckie, na które zamierza się powołać w państwie członkowskim, którego obywatelstwo posiada (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2015 r., Brouillard, C‑298/14, EU:C:2015:652, pkt 2729).

    41

    Z powyższego wynika, że w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, która nie wchodzi w zakres stosowania dyrektywy 2005/36, lecz jest objęta zakresem art. 45 lub 49 TFUE, dane przyjmujące państwo członkowskie powinno przestrzegać swoich obowiązków w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych, przypomnianych w pkt 38 niniejszego wyroku.

    42

    Owa procedura porównawczego badania powinna pozwolić organom przyjmującego państwa członkowskiego na obiektywne sprawdzenie, czy zagraniczny dyplom poświadcza, że jego posiadacz dysponuje wiedzą i kwalifikacjami, które są co najmniej równoważne, jeśli nie identyczne, z tymi, które potwierdza dyplom krajowy. Wspomniana ocena równoważności zagranicznego dyplomu musi zostać dokonana wyłącznie z uwzględnieniem poziomu wiedzy i kwalifikacji, którego posiadanie dyplom ten – w świetle charakteru i czasu trwania studiów i związanego z nim szkolenia praktycznego – pozwala domniemywać u właściciela dyplomu (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2015 r., Brouillard, C‑298/14, EU:C:2015:652, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo).

    43

    Jeśli to porównawcze badanie dyplomów doprowadzi do stwierdzenia, że wiedza i kwalifikacje potwierdzone zagranicznym dyplomem odpowiadają wiedzy i kwalifikacjom wymaganym w świetle krajowych przepisów, państwo członkowskie jest zobowiązane przyznać, że dyplom ten spełnia wskazane w nich wymogi (wyrok z dnia 6 października 2015 r., Brouillard, C‑298/14, EU:C:2015:652, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo).

    44

    Jeżeli wspomniana analiza porównawcza wykaże natomiast istotne różnice pomiędzy wykształceniem uzyskanym przez wnioskodawcę a wykształceniem wymaganym w przyjmującym państwie członkowskim, właściwe organy mogą ustanowić środki wyrównawcze w celu uzupełnienia tych różnic (wyrok z dnia 8 lipca 2021 r., Lietuvos Respublikos sveikatos apsaugos ministerija, C‑166/20, EU:C:2021:554, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

    45

    Jednakże środki przyjmowane w ramach stosowania prawa Unii powinny być zgodne z ogólnymi zasadami tego prawa, a w szczególności z zasadą proporcjonalności. Tak więc środki wyrównawcze powinny być ograniczone do przypadków, w których okazują się one proporcjonalne do zamierzonego celu (zob. podobnie wyrok z dnia 2 grudnia 2010 r., Vandorou i in., C‑422/09, C‑425/09 i C‑426/09, EU:C:2010:732, pkt 65).

    46

    Przed nałożeniem środków wyrównawczych mających na celu pokrycie różnic istniejących pomiędzy kształceniem oferowanym w państwie członkowskim pochodzenia a tym, jakie oferuje się w przyjmującym państwie członkowskim wnioskodawcy, do właściwych organów krajowych należy ocena, czy wiedza zdobyta przez wnioskodawcę może mieć znaczenie w celu wykazania posiadania wiedzy wymaganej przez to ostatnie państwo (zob. podobnie wyrok z dnia 2 grudnia 2010 r., Vandorou i in., C‑422/09, C‑425/09 i C‑426/09, EU:C:2010:732, pkt 67).

    47

    Tymczasem ustawodawstwo krajowe, które w sposób ogólny i bez rozróżnienia nakłada te same środki wyrównawcze na wszystkich posiadaczy dyplomu ukończenia kształcenia medycznego na podstawowym poziomie uzyskanego w szczególności w państwie członkowskim Unii, w którym prawo wykonywania zawodu lekarza jest uzależnione od odbycia, po uzyskaniu tego dyplomu, stażu zawodowego, nie wydaje się zgodne ani z wymogiem rzeczywistego porównania umiejętności potwierdzonych dokumentem lub dokumentami zainteresowanego potwierdzającymi posiadanie kwalifikacji z wiedzą i kwalifikacjami wymaganymi przez ustawodawstwo przyjmującego państwa członkowskiego, ani z zasadą proporcjonalności.

    48

    W świetle ogółu powyższych rozważań na postawione pytanie należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 45 i 49 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, aby właściwy organ przyjmującego państwa członkowskiego przyznał danej osobie na podstawie przepisów krajowych prawo do wykonywania zawodu lekarza, które jest ograniczone do okresu trzech lat i podlega dwóm warunkom: po pierwsze, aby osoba ta poddała się w ramach wykonywania swych obowiązków kierownictwu i nadzorowi lekarza uprawnionego do wykonywania zawodu, oraz po drugie, aby w tym samym okresie ukończyła specjalistyczne trzyletnie szkolenie w zakresie ogólnej praktyki medycznej, aby móc uzyskać prawo do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w przyjmującym państwie członkowskim, biorąc pod uwagę fakt, że dana osoba, która odbyła kształcenie medyczne na podstawowym poziomie w państwie członkowskim pochodzenia, posiada dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji, o którym mowa, w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa, w pkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36, lecz nie posiada zaświadczenia, o którym mowa w tym załączniku, potwierdzającego odbycie rocznego stażu zawodowego, wymaganego przez państwo członkowskie pochodzenia jako dodatkowy warunek posiadania kwalifikacji zawodowych.

    W przedmiocie kosztów

    49

    Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

     

    Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

     

    Artykuły 45 i 49 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, aby właściwy organ przyjmującego państwa członkowskiego przyznał danej osobie na podstawie przepisów krajowych prawo do wykonywania zawodu lekarza, które jest ograniczone do okresu trzech lat i podlega dwóm warunkom: po pierwsze, aby osoba ta poddała się w ramach wykonywania swych obowiązków kierownictwu i nadzorowi lekarza uprawnionego do wykonywania zawodu, oraz po drugie, aby w tym samym okresie ukończyła specjalistyczne trzyletnie szkolenie w zakresie ogólnej praktyki medycznej, aby móc uzyskać prawo do samodzielnego wykonywania zawodu lekarza w przyjmującym państwie członkowskim, biorąc pod uwagę fakt, że dana osoba, która odbyła kształcenie medyczne na podstawowym poziomie w państwie członkowskim pochodzenia, posiada dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji, o którym mowa, w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, w pkt 5.1.1 załącznika V do dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/55/UE z dnia 20 listopada 2013 r., lecz nie posiada zaświadczenia, o którym mowa w tym załączniku, potwierdzającego odbycie rocznego stażu zawodowego, wymaganego przez państwo członkowskie pochodzenia jako dodatkowy warunek posiadania kwalifikacji zawodowych.

     

    Podpisy


    ( *1 ) Język postępowania: fiński.

    Góra