Wybierz funkcje eksperymentalne, które chcesz wypróbować

Ten dokument pochodzi ze strony internetowej EUR-Lex

Dokument 62019CJ0470

    Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 15 kwietnia 2021 r.
    Friends of the Irish Environment Ltd przeciwko Commissioner for Environmental Information.
    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez High Court (Irlandia).
    Odesłanie prejudycjalne – Konwencja z Aarhus – Dyrektywa 2003/4/WE – Prawo dostępu do informacji o środowisku będących w posiadaniu organów władzy publicznej – Artykuł 2 pkt 2 – Pojęcie „organu władzy publicznej” – Pojęcie organów lub instytucji pełniących funkcje o charakterze sądowym – Informacje zawarte w aktach zakończonego postępowania sądowego.
    Sprawa C-470/19.

    Identyfikator ECLI: ECLI:EU:C:2021:271

     WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

    z dnia 15 kwietnia 2021 r. ( *1 )

    Odesłanie prejudycjalne – Konwencja z Aarhus – Dyrektywa 2003/4/WE – Prawo dostępu do informacji o środowisku będących w posiadaniu organów władzy publicznej – Artykuł 2 pkt 2 – Pojęcie „organu władzy publicznej” – Pojęcie organów lub instytucji pełniących funkcje o charakterze sądowym – Informacje zawarte w aktach zakończonego postępowania sądowego

    W sprawie C‑470/19

    mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez High Court (wysoki trybunał, Irlandia) postanowieniem z dnia 21 maja 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 17 czerwca 2019 r., w postępowaniu:

    Friends of the Irish Environment Ltd

    przeciwko

    Commissioner for Environmental Information,

    przy udziale:

    Courts Service of Ireland,

    TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

    w składzie: J.-C. Bonichot, prezes izby (sprawozdawca), R. Silva de Lapuerta, wiceprezes Trybunału, i M. Ilešič, pełniący obowiązki sędziów pierwszej izby, M. Safjan i N. Jääskinen, sędziowie,

    rzecznik generalny: M. Bobek,

    sekretarz: C. Strömholm, administratorka,

    uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 16 września 2020 r.,

    rozważywszy uwagi, które przedstawili:

    w imieniu Friends of the Irish Environment Ltd – J. Kenny, BL, O. Clarke i A. Jackson, solicitors, oraz J. Healy, SC,

    w imieniu Commissioner for Environmental Information – F. Valentine, BL, E. Egan, SC, i R. Minch, solicitor,

    w imieniu Courts Service of Ireland – C. Donnelly, BL, B. Murray i M. Collins, SC, M. Costelloe i H. Gibbons, solicitors,

    w imieniu Irlandii – M. Browne, G. Hodge i A. Joyce, w charakterze pełnomocników, których wspierali A. Carroll, BL, i C. Toland, SC,

    w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna i D. Krawczyk, w charakterze pełnomocników,

    w imieniu Komisji Europejskiej – G. Gattinara i C. Cunniffe, w charakterze pełnomocników,

    po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 3 grudnia 2020 r.,

    wydaje następujący

    Wyrok

    1

    Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.U. 2003, L 41, s. 26).

    2

    Wniosek ten został złożony w ramach sporu, jaki zaistniał pomiędzy Friends of the Irish Environment Ltd a Commissioner for Environmental Information (komisarzem ds. informacji o środowisku, Irlandia) w przedmiocie dostępu do akt sprawy, w której postępowanie sądowe zostało zakończone.

    Ramy prawne

    Prawo międzynarodowe

    3

    Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do [wymiaru] sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r. i zatwierdzona w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2005/370/WE z dnia 17 lutego 2005 r. (Dz.U. 2005, L 124, s. 1, zwana dalej „konwencją z Aarhus”), stanowi w art. 2 ust. 2:

    „»władza publiczna« oznacza:

    a)

    organy administracji publicznej na krajowym, regionalnym lub innym poziomie;

    b)

    osoby fizyczne lub prawne pełniące zgodnie z prawem krajowym funkcje administracji publicznej, włączając w to wykonywanie specjalnych obowiązków, zadań lub usług mających związek ze środowiskiem;

    c)

    wszelkie inne osoby fizyczne lub prawne posiadające publiczne kompetencje lub funkcje albo wykonujące publiczne usługi, mające związek ze środowiskiem, pod nadzorem organu lub osoby wymienionych powyżej w literach a) lub b);

    […].

    Definicja ta nie obejmuje organów lub instytucji w zakresie, w jakim działają jako władza sądownicza lub ustawodawcza”.

    4

    Artykuł 4 ust. 1 konwencji z Aarhus przewiduje, że, przy pewnej ilości zastrzeżeń i warunków każda ze stron powinna zapewnić, by władze publiczne na żądanie udostępniały społeczeństwu, w ramach ich ustawodawstwa krajowego, wnioskowane informacje dotyczące środowiska.

    5

    Artykuł 4 ust. 4 konwencji z Aarhus stanowi:

    „Żądaniu udzielenia informacji dotyczącej środowiska można odmówić, jeżeli ujawnienie jej miałoby szkodliwy wpływ na:

    […]

    c)

    wymiar sprawiedliwości, prawo do bezstronnego procesu lub zdolność prowadzenia przez władzę publiczną dochodzenia w sprawach karnych lub dyscyplinarnych;

    […]

    Powyższe powody umożliwiające odmowę są interpretowane w sposób zawężający, biorąc pod uwagę społeczny interes przemawiający za ujawnieniem informacji i to, czy żądana informacja dotyczy wprowadzania zanieczyszczeń do środowiska”.

    Prawo Unii

    6

    Motywy 1, 5, 11 i 16 dyrektywy 2003/4 stanowią:

    „(1)

    Zwiększony publiczny dostęp do informacji o środowisku i rozpowszechnianie takich informacji wpływa na zwiększenie świadomości ekologicznej, swobodną wymianę opinii, bardziej efektywne uczestnictwo społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska, a ostatecznie na poprawę stanu środowiska.

    […]

    (5)

    […] […] Ze względu na zawarcie […] konwencji [z Aarhus] przez Wspólnotę Europejską przepisy prawa wspólnotowego muszą być z nią zgodne.

    […]

    (11)

    Biorąc pod uwagę zasadę określoną w art. 6 traktatu, wymagania dotyczące ochrony środowiska powinny być włączone do definicji i realizacji polityk Wspólnoty oraz jej działań, definicja organów władzy publicznej powinna zostać rozszerzona, tak by uwzględniać rząd lub inne organy administracji publicznej na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym, niezależnie od tego, czy pełnią one określone obowiązki dotyczące środowiska. Definicja ta powinna również objąć inne osoby lub organy sprawujące, na mocy prawa krajowego, publiczne funkcje administracyjne dotyczące środowiska, jak też inne osoby lub organy im podlegające i pełniące publiczne obowiązki lub funkcje dotyczące środowiska.

    […]

    (16)

    Prawo do informacji oznacza, że ujawnianie informacji powinno stanowić regułę oraz że organy władzy publicznej powinny móc odmówić udostępnienia informacji o środowisku w określonych i jasno sprecyzowanych przypadkach. Podstawy do odmowy powinny być interpretowane zawężająco, przy czym należy rozważyć, czy społeczny interes, któremu ma służyć ujawnienie informacji, nie przeważa nad interesem dyktującym odmowę udostępnienia informacji. […]”.

    7

    Zgodnie z art. 1 tej dyrektywy:

    „Celem niniejszej dyrektywy jest:

    a)

    zagwarantowanie prawa dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub które są przeznaczone dla tych organów, oraz określenie podstawowych warunków i praktycznych ustaleń dotyczących realizacji tego prawa; oraz

    b)

    zapewnienie, że informacje o środowisku będą automatycznie stopniowo udostępniane i rozpowszechniane w społeczeństwie, by osiągnąć stan najszerszej możliwej dostępności i rozpowszechnienia w społeczeństwie informacji o środowisku. W tym celu popiera się, w szczególności, wykorzystanie komunikacji teleinformatycznej i/lub technologii elektronicznej, jeśli są one dostępne”.

    8

    Artykuł 2 pkt 2 tej dyrektywy ma następujące brzmienie:

    „Dla potrzeb niniejszej dyrektywy:

    […]

    2)

    »organ władzy publicznej« oznacza:

    a)

    rząd lub inny organ administracji publicznej, włączając publiczne organy doradcze, na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym;

    b)

    osobę fizyczną lub prawną, która na mocy prawa krajowego sprawuje publiczne funkcje administracyjne, łącznie z konkretnymi obowiązkami, działaniami lub usługami dotyczącymi środowiska oraz

    c)

    osobę fizyczną lub prawną sprawującą publiczne obowiązki lub funkcje lub świadczącą publiczne usługi dotyczące środowiska i podlegającą organowi lub osobie, o których mowa w lit. a) lub b).

    Państwa członkowskie mogą postanowić, że powyższa definicja nie dotyczy organów lub instytucji pełniących funkcje o charakterze sądowym lub ustawodawczym. Jeśli w dniu przyjęcia niniejszej dyrektywy przepisy konstytucyjne państw członkowskich nie przewidują procedury odwoławczej w rozumieniu art. 6, mogą one wyłączyć te organy lub instytucje z powyższej definicji”.

    9

    Artykuł 3 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

    „Państwa członkowskie zapewniają, że organy władzy publicznej, zgodnie z postanowieniami niniejszej dyrektywy, są obowiązane udostępnić informacje o środowisku, które znajdują się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone, każdemu wnioskodawcy na jego wniosek, bez konieczności wykazania przez niego interesu”.

    10

    W nawiązaniu do art. 4 ust. 1 dyrektywy 2003/4, który pozwala państwom członkowskim na odmowę udostępnienia informacji o środowisku w pewnych sytuacjach, art. 4 ust. 2 tej dyrektywy przyznaje państwom członkowskim również tę możliwość w następujący sposób:

    „Państwa członkowskie mogą zdecydować o odmowie udostępnienia informacji o środowisku, jeśli ujawnienie takich informacji negatywnie wpłynie na:

    […]

    c)

    [prawidłowy przebieg] postępowani[a] sądowe[go], szanse jakiejkolwiek osoby na sprawiedliwy proces lub zdolność organu władzy publicznej do prowadzenia dochodzenia karnego lub dyscyplinarnego;

    […].

    Podstawy do odmowy udostępnienia informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, są interpretowane zawężająco, przy uwzględnieniu publicznego interesu ujawnienia informacji w konkretnym przypadku. W każdym przypadku publiczny interes ujawnienia informacji jest porównywany z interesem dyktującym odmowę ich udostępnienia. Państwa członkowskie nie mogą na mocy ust. 2 lit. a), d), f), g) i h) zdecydować o odmowie udostępnienia informacji, jeśli dotyczą one emisji do środowiska.

    […]”.

    11

    Artykuł 6 dyrektywy 2003/4, zatytułowany „Dostęp do [wymiaru] sprawiedliwości”, wymaga od państw członkowskich przyjęcia przepisów niezbędnych do tego, by każdy wnioskodawca, który uzna, że jego wniosek o udostępnienie informacji został zignorowany, niesłusznie odrzucony, nieodpowiednio rozpatrzony lub nierozpatrzony zgodnie z przepisami tej dyrektywy, miał dostęp do administracyjnej lub sądowej procedury zaskarżenia aktów lub zaniechań danego organu władzy publicznej.

    Prawo irlandzkie

    12

    European Communities (Access to Information on the Environment) Regulations 2007–2018 (regulacje wspólnotowe dotyczące dostępu do informacji o środowisku z lat 2007–2018, zwane dalej „irlandzkimi przepisami krajowymi”) transponują przepisy dyrektywy 2003/4 do irlandzkiego porządku prawnego.

    13

    Przepis zawarty w art. 3 ust. 1 irlandzkich przepisów krajowych dokonuje w istocie implementacji art. 2 pkt 2 tej dyrektywy.

    14

    Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 irlandzkich przepisów krajowych z zakresu definicji „organu władzy publicznej” został wyłączony „jakikolwiek organ, w sytuacji gdy pełni funkcję o charakterze sądowym lub ustawodawczym”.

    Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

    15

    W dniu 25 lutego 2016 r. High Court (wysoki trybunał, Irlandia) wydał wyrok w sprawie X & Y przeciwko An Bord Pleanala, przeciwko któremu nie wniesiono odwołania. Sprawa ta dotyczyła zakwestionowania pozwolenia na budowę wydanego w celu budowy turbin wiatrowych w hrabstwie Cork (Irlandia).

    16

    W dniu 9 lipca 2016 r. skarżąca, Friends of the Irish Environment, zwróciła się na piśmie do Central Office of the High Court (kancelarii głównej wysokiego trybunału, Irlandia), którą kieruje urzędnik sądowy wyznaczony przez Courts Service of Ireland (służbę sądową Irlandii, zwaną dalej „służbą sądową”), w celu zażądania kopii pism procesowych, oświadczeń złożonych pod przysięgą, dokumentów i uwag na piśmie złożonych przez wszystkie strony postępowania oraz prawomocnych orzeczeń wydanych w tej sprawie. Wniosek złożono w zastosowaniu konwencji z Aarhus i dyrektywy 2003/4, transponowanych przez irlandzkie przepisy krajowe.

    17

    Decyzją z dnia 13 lipca 2016 r. służba sądowa oddaliła ten wniosek skarżącej w postępowaniu głównym. Decyzja ta została w szczególności oparta na okoliczności polegającej na tym, że irlandzkie przepisy krajowe nie obejmowały postępowań sądowych ani dokumentów przedstawionych w takich postępowaniach.

    18

    W dniu 18 lipca 2016 r. skarżąca w postępowaniu głównym wniosła do służby sądowej o ponowne rozpatrzenie tej decyzji. Nie otrzymawszy odpowiedzi, w dniu 15 września 2016 r. wniosła ona skargę do komisarza ds. informacji o środowisku.

    19

    W dniu 19 czerwca 2017 r. komisarz ds. informacji o środowisku skierował do skarżącej w postępowaniu głównym pismo, w którym wskazał, że wydano już orzeczenie w podobnej sprawie CEI/15/0008 An Taisce & The Courts Service. Podkreślając, że każda sprawa jest rozpatrywana co do istoty, zwrócił się on do skarżącej w postępowaniu głównym o wskazanie przyczyn, które uzasadniałyby wydanie w przedmiocie jej wniosku o udzielenie dostępu do akt sądowych rozstrzygnięcia innego niż to wydane w sprawie X & Y przeciwko An Bord Pleanala.

    20

    W odpowiedzi z dnia 26 lipca 2017 r. skarżąca w postępowaniu głównym wskazała, że zamierza przyjąć w swym odwołaniu uzasadnienie przedstawione przez An Taisce w pierwszej sprawie.

    21

    Decyzją z dnia 31 lipca 2017 r. komisarz ds. informacji o środowisku oddalił tę skargę. Wskazał on, że służba sądowa posiada akta będące przedmiotem wniosku jako organ pełniący w imieniu wymiaru sprawiedliwości funkcje o charakterze sądowym. Uznał on również, że w ramach wykonywania takich funkcji ta służba sądowa nie działa jako „organ władzy publicznej” w rozumieniu przepisu art. 3 ust. 1 krajowych przepisów irlandzkich.

    22

    Skarżąca w postępowaniu głównym zaskarżyła to rozstrzygnięcie do High Court (wysokiego trybunału), podnosząc w istocie, że odstępstwo przyznane organom lub instytucjom pełniącym „funkcje o charakterze sądowym”, przewidziane w art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 i transponowane w art. 3 ust. 2 krajowych przepisów irlandzkich, nie obejmuje swoim zakresem zastosowania akt sądowych dotyczących spraw zakończonych.

    23

    W związku z wątpliwościami co do wykładni art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 High Court (wysoki trybunał) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

    „Czy sprawowanie kontroli nad dostępem do akt sądowych dotyczących postępowań, w których wydano wyrok kończący postępowanie w sprawie, w których upłynął termin na wniesienie środka odwoławczego i w których nie złożono żadnego środka odwoławczego ani żadnego kolejnego wniosku, choć złożenie kolejnych wniosków jest możliwe w szczególnych okolicznościach, stanowi pełnienie »funkcji o charakterze sądowym« w rozumieniu art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 […]?”.

    W przedmiocie pytania prejudycjalnego

    24

    Zadając swe pytanie sąd odsyłający zastanawia się w istocie, czy art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że przyznane w tym przepisie państwom członkowskim uprawnienie do nietraktowania „organów lub instytucji pełniących funkcje o charakterze sądowym” jako „organów władzy publicznej” może być wykonywane tylko w takim zakresie, w jakim dotyczą one informacji zawartych w aktach toczących się postępowań sądowych, z wyłączeniem tych już zakończonych.

    25

    W tym względzie należy zauważyć, że konieczne jest przede wszystkim ustalenie, czy sądy i podlegające ich kontroli osoby fizyczne lub prawne stanowią „organy władzy publicznej” w rozumieniu art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4, a zatem są objęte zakresem stosowania tej dyrektywy.

    26

    Na wstępie należy przypomnieć, że podpisując konwencję z Aarhus, Unia Europejska zobowiązała się zapewnić, iż w zakresie stosowania prawa unijnego informacje o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej, będą co do zasady dostępne (wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo).

    27

    Przyjmując dyrektywę 2003/4, prawodawca Unii miał na celu zapewnienie zgodności prawa Unii z tą konwencją w perspektywie jej podpisania przez Wspólnotę, wprowadzając ogólny system zmierzający do zagwarantowania, że każda osoba fizyczna lub prawna państwa członkowskiego Unii będzie miała dostęp do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu organów władzy publicznej lub które są dla tych organów przeznaczone, bez konieczności wykazywania interesu przez tę osobę (wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo).

    28

    Należy również podkreślić, że prawo dostępu zagwarantowane dyrektywą 2003/4 występuje wyłącznie wtedy, gdy żądane informacje objęte są przewidzianymi w tej dyrektywie wymogami dotyczącymi publicznego dostępu, co zakłada w szczególności, iż stanowią one „informacje o środowisku” w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej dyrektywy, co powinien zweryfikować sąd odsyłający w odniesieniu do zawisłego przed nim sporu (wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 32).

    29

    Poza tym należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zarówno z wymogów jednolitego stosowania prawa Unii, jak i z zasady równości wynika, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich w celu określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadawać w całej Unii Europejskiej autonomiczną i jednolitą wykładnię, dokonaną z uwzględnieniem kontekstu tego przepisu i celu danego uregulowania [zob. w szczególności wyrok z dnia 20 stycznia 2021 r., Land Baden-Württemberg (materiały przeznaczone do wewnętrznego komunikowania się), C‑619/19, EU:C:2021:35, pkt 34].

    30

    Po przedstawieniu tych uwag wstępnych należy zauważyć, że zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 2 akapit pierwszy lit. a) i b) dyrektywy 2003/4 „organami władzy publicznej” podlegającymi jako takie obowiązkowi udzielenia publicznego dostępu do posiadanych przez nie informacji o środowisku, są organy i instytucje należące do „rządu[u] lub jakiejkolwiek innej administracji publicznej, w tym publicznych organów konsultacyjnych na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym”, a także osoby fizyczne lub prawne, które na mocy prawa krajowego, „sprawuj[ą] publiczne funkcje administracyjne, łącznie z konkretnymi obowiązkami, działaniami lub usługami dotyczącymi środowiska”. Zgodnie z art. 2 pkt 2 akapit pierwszy lit. c) dyrektywy 2003/4 pojęcie „organu władzy publicznej” obejmuje „osobę fizyczną lub prawną sprawującą publiczne obowiązki lub funkcje lub świadczącą publiczne usługi dotyczące środowiska i podlegającą organowi lub osobie, o których mowa w lit. a) lub b)”.

    31

    Celem art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze dyrektywy 2003/4 jest natomiast danie państwom członkowskim w szczególności możliwości wydania przepisów odpowiednich dla zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowań sądowych poprzez przyznanie im uprawnienia do wyłączenia z zakresu stosowania tej dyrektywy organów lub instytucji odpowiadających definicji pojęcia „organu władzy publicznej” zawartej w art. 2 pkt 2 akapit pierwszy tej dyrektywy, gdy działają one „pełniąc[…] funkcje o charakterze sądowym”.

    32

    Wreszcie art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie drugie dyrektywy 2003/4 stanowi, że państwa członkowskie mogą wyłączyć te organy czy też instytucje z definicji „organów władzy publicznej” zawartej w tym art. 2 pkt 2 akapit pierwszy, jeśli w dniu przyjęcia tej dyrektywy ich przepisy konstytucyjne nie przewidują procedury odwoławczej w rozumieniu art. 6 tej dyrektywy. Artykuł 2 pkt 2 akapit drugi zdanie drugie dyrektywy 2003/4, mający na celu uregulowanie szczególnego przypadku niektórych organów władz krajowych, których decyzje nie mogły być przedmiotem odwołania spełniającego wymogi tej dyrektywy w chwili jej przyjęcia, nie ma jednak na celu ani nie powoduje ograniczenia możliwości wyłączenia przez państwa członkowskie z zakresu zastosowania tej dyrektywy organów lub instytucji pełniących funkcje ustawodawcze czy też sądowe, która to możliwość zresztą jest przewidziana w samej konwencji z Aarhus bez żadnych ograniczeń (zob. w tym względzie wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 4548).

    33

    Z całokształtu regulacji zawartej w art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 wynika, że dana państwom członkowskim możliwość wyłączenia z zakresu pojęcia „organu władzy publicznej” organów lub instytucji „pełniących funkcje o charakterze sądowym”, przewidziana w art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze tej dyrektywy, która powinna być przedmiotem wykładni funkcjonalnej (zob. analogicznie wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 49), może dotyczyć jedynie tych organów lub instytucji, które odpowiadają instytucjonalnej definicji pojęcia „organu władzy publicznej” zawartej w art. 2 pkt 2 akapit pierwszy tej dyrektywy. Zgodność z tą definicją stanowi bowiem warunek wstępny niezbędny do skorzystania z możliwości wprowadzenia odstępstwa przewidzianej w art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze dyrektywy 2003/4.

    34

    Tymczasem zarówno z samej konwencji z Aarhus, jak i z dyrektywy 2003/4, której zadaniem jest wdrożenie tej konwencji do prawa Unii, wynika, że mówiąc o „organach władzy publicznej”, ich autorzy mieli na myśli nie organy władzy sądowniczej, a w szczególności sądy, lecz, jak już zostało to rozstrzygnięte przez Trybunał, jedynie organy administracyjne, gdyż normalnie to one – w ramach wykonywania swoich zadań – posiadają w państwach informacje o środowisku (zob. podobnie wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 40).

    35

    Sądy nie należą bowiem w sposób oczywisty do rządu ani też innych organów administracji publicznej, o których mowa w art. 2 pkt 2 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 2003/4. Nie mogą one również zostać przyrównane do osób fizycznych lub prawnych sprawujących „publiczne funkcje administracyjne, łącznie z konkretnymi obowiązkami, działaniami lub usługami dotyczącymi środowiska”, o których mowa w art. 2 pkt 2 akapit pierwszy lit. b) tej dyrektywy, który wskazuje organy lub instytucje, które, choć nie należą do rządu lub innych organów administracji publicznej, o których mowa w tym pierwszym przepisie, pełnią funkcje należące do władzy wykonawczej lub przyczyniające się do jej wykonywania i dotyczące środowiska. Co się tyczy art. 2 pkt 2 akapit pierwszy lit. c) tej dyrektywy, dotyczy on wyłącznie osób lub organów działających pod kontrolą któregokolwiek z organów lub instytucji, o których mowa w art. 2 pkt 2 akapit pierwszy lit. a) i b) tej dyrektywy, pełniące publiczne obowiązki lub funkcje dotyczące środowiska, w związku z czym nie obejmuje on ani sądów, ani, a fortiori, osób fizycznych lub prawnych podlegających ich kontroli.

    36

    Za przyjęciem takiej wykładni przemawia cel zamierzony przez prawodawcę Unii przy przyjmowaniu dyrektywy 2003/4, odczytywanej w świetle konwencji z Aarhus. Jak wynika bowiem z motywu 1 i z art. 1 tej dyrektywy, ma ona na celu zwiększenie publicznego dostępu do informacji o środowisku i uczynienie bardziej efektywnym uczestnictwa społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w tej dziedzinie, a to z kolei w celu wydawania jak najlepszych decyzji i ich skuteczniejszego stosowania, a także, w ostatecznym rozrachunku, poprawę stanu środowiska.

    37

    I tak, o ile realizacja tego celu wiąże się z tym, że organy administracyjne udzielają społeczeństwu dostępu do posiadanych przez nie informacji o środowisku, aby przedstawić podejmowane w tym zakresie decyzje i umożliwić uczestnictwo obywateli w procesie decyzyjnym, o tyle inaczej jest w przypadku pism procesowych i innych dokumentów znajdujących się w aktach postępowań sądowych w sprawach dotyczących środowiska, gdyż prawodawca Unii nie zamierzał wspierać informowania społeczeństwa w dziedzinie sądowniczej, jak również zwiększać jego udziału w podejmowaniu rozstrzygnięć w tej dziedzinie.

    38

    Przyjmując dyrektywę 2003/4, prawodawca Unii wziął bowiem pod uwagę różnorodność istniejących w państwach członkowskich przepisów dotyczących dostępu obywateli do informacji zawartych w aktach sądowych, o czym świadczą art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze i art. 4 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy, które umożliwiają, odpowiednio, państwom członkowskim, po pierwsze, wyłączenie z zakresu stosowania tej dyrektywy organów lub instytucji odpowiadających definicji „organu władzy publicznej”, które, podobnie jak niektóre niezależne organy administracyjne, mogą być okazjonalnie zobowiązane do pełnienia funkcji o charakterze sądowym, nie mając same przy tym charakteru sądów (zob. analogicznie, w odniesieniu do ministerstwa niestanowiącego jako takie władzy prawodawczej, któremu powierzono pełnienie funkcji o charakterze ustawodawczym, wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau, C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 49), i po drugie, możliwość odstąpienia od zasady dostępu obywateli do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu „organów władz publicznych”, w sytuacji gdy ujawnienie tych informacji mogłoby zagrozić „[prawidłowemu przebiegowi] postępowani[a] sądowe[go], szans[om] jakiejkolwiek osoby na sprawiedliwy proces lub zdolnoś[ci] organu władzy publicznej do prowadzenia dochodzenia karnego lub dyscyplinarnego”.

    39

    Co się tyczy art. 6 dyrektywy 2003/4, dotyczy on jedynie dostępu do wymiaru sprawiedliwości obywateli pragnących skorzystać z praw, które wywodzą oni z tej dyrektywy, gwarantujących im w szczególności możliwość zakwestionowania decyzji o odmowie udzielenia dostępu do informacji o środowisku, które ci obywatele powinni znać.

    40

    Z powyższego wynika, że, w braku zawarcia w dyrektywie 2003/4 wyraźnego wskazania w tym względzie sądy i podlegające ich kontroli osoby fizyczne lub prawne, nie są „organami władzy publicznej” w rozumieniu art. 2 pkt 2 akapit pierwszy tej dyrektywy. Nie są one zatem objęte zakresem stosowania tej dyrektywy, a zatem nie podlegają przewidzianemu w niej obowiązkowi udzielenia publicznego dostępu do posiadanych przez nie informacji o środowisku. W tych okolicznościach jedynie państwom członkowskim przysługuje uprawnienie do ustanowienia, w stosownym przypadku, przysługującego społeczeństwu uprawnienia do dostępu do informacji zawartych w aktach sądowych oraz określenie szczegółowych sposobów jego wykonywania.

    41

    W konsekwencji, wbrew temu, co zostało podniesione przed Trybunałem, nie należy ani zastanawiać się nad kwestią, czy kontrola dostępu do akt sądowych należy do pełnienia funkcji o charakterze sądowym w rozumieniu art. 2 pkt 2 akapit drugi zdanie pierwsze dyrektywy 2003/4, ani wprowadzać rozróżnienia w zależności od tego, czy akta zawierające żądane informacje są związane z postępowaniami w toku lub zakończonymi, czy też odnoszą się do postępowań, które mogą zostać wznowione.

    42

    W tym względzie rozwiązanie przyjęte przez Trybunał w wyroku z dnia 14 lutego 2012 r., Flachglas Torgau (C‑204/09, EU:C:2012:71, pkt 5458), nie może prowadzić przez analogię do wyciągnięcia odmiennego wniosku, ponieważ sprawa, w której zapadł ten wyrok, dotyczyła dostępu do informacji będących w posiadaniu „organu władzy publicznej” w rozumieniu art. 2 pkt 2 akapit pierwszy dyrektywy 2003/4. Nie może tak być również w przypadku rozwiązania przyjętego w wyrokach z dnia 21 września 2010 r., Szwecja i in./API i Komisja (C‑514/07 P, C‑528/07 P, C‑532/07 P, EU:C:2010:541), a także z dnia 18 lipca 2017 r., Komisja/Breyer (C‑213/15 P, EU:C:2017:563), które dotyczyły publicznego dostępu do dokumentów związanych z postępowaniami przed sądami Unii, ponieważ taki dostęp podlega przepisom prawa Unii, których treść różni się istotnie od tych, których wykładnia jest dokonywana w ramach niniejszego postępowania.

    43

    W niniejszym przypadku z postanowienia odsyłającego wynika, że spór w postępowaniu głównym dotyczy złożonego przez organizację pozarządową, Friends of the Irish Environment, wniosku o udzielenie dostępu do informacji o środowisku znajdujących się w aktach sądowych dotyczących zakończonego postępowania, które to akta w dniu złożenia tego wniosku znajdowały się w posiadaniu służby sądowej. Zgodnie z uwagami przedstawionymi Trybunałowi organ ten jest odpowiedzialny za przechowywanie i archiwizację akt sądowych oraz administrowanie nimi w imieniu i pod kontrolą danego sądu. Do sądu odsyłającego należy zatem ustalenie, z uwzględnieniem wyjaśnień przedstawionych w pkt 30–40 niniejszego wyroku, czy wspomniany podmiot należy uznać za „organ władzy publicznej” w rozumieniu art. 2 pkt 2 akapit pierwszy dyrektywy 2003/4, w którym to przypadku dostęp do informacji o środowisku zawartych w znajdujących się w jego posiadaniu aktach sprawy jest objęty zakresem stosowania tej dyrektywy, czy też, ze względu na to, iż pozostaje on w ścisłym związku z sądami irlandzkimi, pod których kontrolą się on znajduje, należy uznać, że stanowi on, tak jak te sądy, organ sądowy, a zatem nie wchodziłby w zakres zastosowania tej dyrektywy.

    44

    W świetle powyższych rozważań na odpowiedź na zadane pytanie będzie brzmiała następująco: art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4 należy interpretować w ten sposób, że nie reguluje on kwestii dostępu do informacji o środowisku zawartych w aktach sądowych, ponieważ ani sądy, ani organy lub instytucje pozostające pod ich kontrolą i, co za tym idzie, w ścisłym związku z tymi sądami, nie stanowią „organów władzy publicznej” w rozumieniu tego przepisu i nie wchodzą zatem w zakres zastosowania tej dyrektywy.

    W przedmiocie kosztów

    45

    Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

     

    Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

     

    Artykuł 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG należy interpretować w ten sposób, że nie reguluje on kwestii dostępu do informacji o środowisku zawartych w aktach sądowych, ponieważ ani sądy, ani organy lub instytucje pozostające pod ich kontrolą i, co za tym idzie, w ścisłym związki z tymi sądami, nie stanowią „organów władzy publicznej” w rozumieniu tego przepisu i nie wchodzą zatem w zakres zastosowania tej dyrektywy.

     

    Podpisy


    ( *1 ) Język postępowania: angielski.

    Góra