Wybierz funkcje eksperymentalne, które chcesz wypróbować

Ten dokument pochodzi ze strony internetowej EUR-Lex

Dokument 62019CJ0804

Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 25 lutego 2021 r.
BU przeciwko Markt24 GmbH.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Landesgericht Salzburg.
Odesłanie prejudycjalne – Jurysdykcja i uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Jurysdykcja w zakresie indywidualnych umów o pracę – Przepisy sekcji 5 rozdziału II – Stosowanie – Umowa zawarta w państwie członkowskim w przedmiocie zatrudnienia przez spółkę z siedzibą w innym państwie członkowskim – Brak świadczenia pracy podczas całego okresu obowiązywania umowy – Wyłączenie stosowania krajowych przepisów jurysdykcyjnych – Artykuł 21 ust. 1 lit. b) i ppkt (i) – Pojęcie miejsca, w którym lub z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę – Umowa o pracę – Miejsce wykonania umowy – Obowiązki ciążące na pracowniku wobec jego pracodawcy.
Sprawa C-804/19.

Zbiór orzeczeń – ogólne – sekcja „Informacje o orzeczeniach niepublikowanych”

Identyfikator ECLI: ECLI:EU:C:2021:134

 WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

z dnia 25 lutego 2021 r. ( *1 )

Odesłanie prejudycjalne – Jurysdykcja i uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Jurysdykcja w zakresie indywidualnych umów o pracę – Przepisy sekcji 5 rozdziału II – Stosowanie – Umowa zawarta w państwie członkowskim w przedmiocie zatrudnienia przez spółkę z siedzibą w innym państwie członkowskim – Brak świadczenia pracy podczas całego okresu obowiązywania umowy – Wyłączenie stosowania krajowych przepisów jurysdykcyjnych – Artykuł 21 ust. 1 lit. b) i ppkt (i) – Pojęcie miejsca, w którym lub z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę – Umowa o pracę – Miejsce wykonania umowy – Obowiązki ciążące na pracowniku wobec jego pracodawcy

W sprawie C‑804/19

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Landesgericht Salzburg (sąd krajowy w Salzburgu, Austria) postanowieniem z dnia 23 października 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 31 października 2019 r., w postępowaniu:

BU

przeciwko

Markt24 GmbH,

TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

w składzie: J.-C. Bonichot, prezes izby, L. Bay Larsen, C. Toader, M. Safjan (sprawozdawca) i N. Jääskinen, sędziowie,

rzecznik generalny: H. Saugmandsgaard Øe,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

w imieniu Markt24 GmbH – G. Herzog, Rechtsanwalt,

w imieniu rządu czeskiego – M. Smolek, J. Vláčil oraz I. Gavrilová, w charakterze pełnomocników,

w imieniu Komisji Europejskiej – M. Wilderspin oraz M. Heller, w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 29 października 2020 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 7 pkt 1 i art. 21 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy BU, osobą fizyczną mającą miejsce zamieszkania w Austrii, a Markt24 GmbH, spółką prawa niemieckiego z siedzibą w Unterschleißheim w Landkreis München (powiecie Monachium, Niemcy), w przedmiocie zapłaty przez tę ostatnią zaległego wynagrodzenia, korzyści należnych pro rata temporis oraz ekwiwalentu pieniężnego za płatny urlop.

Ramy prawne

Prawo Unii

3

Zgodnie z motywami 14 i 18 rozporządzenia nr 1215/2012:

„(14)

[…]

[…] w celu zapewnienia ochrony […] pracowników, ochrony jurysdykcji sądów państw członkowskich w sytuacjach, w których mają one jurysdykcję wyłączną, oraz przestrzegania autonomii stron, niektóre przepisy dotyczące jurysdykcji zawarte w niniejszym rozporządzeniu powinny mieć zastosowanie niezależnie od miejsca zamieszkania pozwanego.

[…]

(18)

W sprawach dotyczących […] umów […] z zakresu prawa pracy strona słabsza powinna być chroniona przez przepisy jurysdykcyjne dla niej bardziej korzystne niż przepisy ogólne”.

4

Rozdział II tego rozporządzenia dotyczy jurysdykcji. Sekcja 1 tego rozdziału, zatytułowana „Przepisy ogólne”, obejmuje art. 4–6.

5

Artykuł 4 wspomnianego rozporządzenia stanowi w ust. 1:

„Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia osoby mające miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania lub siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego”.

6

Artykuł 5 tego rozporządzenia przewiduje:

„1.   Osoby mające miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania lub siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane przed sądy innego państwa członkowskiego tylko zgodnie z przepisami ustanowionymi w sekcjach 2–7 niniejszego rozdziału.

2.   W szczególności w stosunku do osób, o których mowa w ust. 1, nie mają zastosowania krajowe przepisy jurysdykcyjne, które państwa członkowskie mają obowiązek notyfikować Komisji zgodnie z art. 76 ust. 1 lit. a)”.

7

Sekcja 2 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, zatytułowana „Jurysdykcja szczególna”, obejmuje art. 7–9 tego rozporządzenia.

8

Artykuł 7 rzeczonego rozporządzenia stanowi:

„Osoba, która ma miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania lub siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego, może być pozwana w innym państwie członkowskim:

1)

a)

w sprawach dotyczących umowy – przed sądy miejsca wykonania danego zobowiązania;

b)

do celów niniejszego przepisu – i o ile nie uzgodniono inaczej – miejscem wykonania danego zobowiązania jest:

[…]

w przypadku świadczenia usług – miejsce w państwie członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały być świadczone;

c)

jeśli lit. b) nie ma zastosowania, stosuje się lit. a);

[…]

5)

w sprawach dotyczących sporów wynikających z działalności filii, agencji lub innego oddziału – przed sądy miejsca, w którym znajdują się filia, agencja lub inny oddział;

[…]”.

9

Zawarta w rozdziale II rozporządzenia nr 1215/2012 sekcja 5, zatytułowana „Jurysdykcja w zakresie indywidualnych umów o pracę”, obejmuje art. 20–23 tegoż rozporządzenia.

10

Artykuł 20 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia brzmi następująco:

„Jeżeli przedmiotem postępowania jest indywidualna umowa o pracę lub roszczenia z indywidualnej umowy o pracę, jurysdykcję określa się według niniejszej sekcji, nie naruszając przepisów art. 6, art. 7 pkt 5 oraz, jeżeli powództwo wytoczono przeciwko pracodawcy, art. 8 pkt 1”.

11

Artykuł 21 ust. 1 tego samego rozporządzenia stanowi:

„Pracodawca mający miejsce zamieszkania w państwie członkowskim może być pozwany:

a)

przed sądy państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania; lub

b)

w innym państwie członkowskim

(i)

przed sąd miejsca, w którym [lub z którego] pracownik zazwyczaj świadczy lub ostatnio zazwyczaj świadczył pracę; lub

(ii)

jeżeli pracownik zazwyczaj nie świadczy lub zazwyczaj nie świadczył pracy w jednym i tym samym państwie – przed sąd miejsca, w którym znajduje się albo znajdował się oddział, który pracownika zatrudnił”.

Prawo austriackie

12

Paragraf 4 Bundesgesetz über die Arbeits- und Sozialgerichtsbarkeit (Arbeits- und Sozialgerichtsgesetz) (ustawy federalnej o sądach pracy i ds. zabezpieczenia społecznego) z dnia 7 marca 1985 r. (zwanej dalej „ASGG”) stanowi w ust. 1:

„W przypadku sporów, o których mowa w § 50 ust. 1, w zależności od wyboru strony powodowej właściwy miejscowo jest:

1)

w wypadkach, o których mowa w pkt 1–3, również sąd, w którego obszarze właściwości

a)

pracownik ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu podczas trwania stosunku pracy lub miał je w chwili ustania stosunku pracy,

[…]

d)

wynagrodzenie podlega wypłacie lub – jeżeli stosunek pracy ustał – ostatni raz podlegało wypłacie […].

[…]”.

Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

13

Z BU, zamieszkałą w Austrii, nawiązał w Salzburgu (Austria) kontakt pracownik Markt24, spółki z siedzibą w Unterschleißheim (powiat Monachium). BU podpisała z Markt24 za pośrednictwem tego pracownika umowę o pracę w charakterze członka personelu sprzątającego, któremu powierzono zadanie sprzątania obiektów, na okres od dnia 6 września do dnia 15 grudnia 2017 r. (zwaną dalej „sporną umową”).

14

W początkowym okresie trwania stosunku pracy, u którego podstawy leżała sporna umowa, spółka Markt24 posiadała biuro w Salzburgu. Sporna umowa nie została jednak podpisana we wspomnianym biurze, lecz w piekarni położonej w Salzburgu. Uzgodniono, że UB zacznie wykonywać powierzone jej obowiązki począwszy od dnia 6 września 2017 r.; praca miała być wykonywana w Monachium. Ostatecznie Markt24 nie powierzyła jednak BU żadnej pracy.

15

Chociaż BU była dostępna pod telefonem i pozostawała w gotowości do świadczenia pracy, nie świadczyła ona pracy na rzecz Markt24. BU nie miała numeru telefonu pracownika Markt24, za pośrednictwem którego zawarła sporną umowę o pracę. Umowa wskazywała jedynie austriacki numer telefonu kontaktowego z Markt24 i adres spółki w Niemczech. Do dnia 15 grudnia 2017 r. BU była zarejestrowana w austriackiej instytucji zabezpieczenia społecznego jako pracownik najemny. Następnie Markt24 wypowiedziała BU umowę o pracę.

16

W dniu 27 kwietnia 2018 r. BU pozwała Markt24 przed Landesgericht Salzburg (sąd okręgowy w Salzburgu), będący sądem odsyłającym, o zapłatę łącznej kwoty 2962,80 EUR tytułem zaległego wynagrodzenia, korzyści należnych pro rata temporis i ekwiwalentu pieniężnego za płatny urlop za okres od dnia 6 września do dnia 15 grudnia 2017 r. BU przedstawiła trzy odcinki wynagrodzenia za miesiące od września do listopada 2017 r., na których Markt24 została zidentyfikowana jako pracodawca.

17

Ponieważ – pomimo podjęcia kilku prób doręczenia pod różnymi adresami pocztą i za pośrednictwem Amtsgericht München (sądu rejonowego w Monachium, Niemcy) – nie można było doręczyć pozwu BU stronie pozwanej, a miejsce zamieszkania przedstawicieli owej spółki są nieznane, postanowieniem z dnia 26 grudnia 2018 r. ustanowiono dla strony pozwanej, zgodnie z przepisami prawa austriackiego, kuratora dla doręczeń reprezentującego stronę w postępowaniu pod jej nieobecność. Pismem z dnia 7 stycznia 2019 r. podniósł on zarzut braku jurysdykcji krajowej sądów austriackich i właściwości miejscowej sądu odsyłającego w szczególności.

18

Na tle opisanej sytuacji sąd ów zastanawia się, czy art. 21 rozporządzenia nr 1215/2012 ma zastosowanie do takiego stosunku pracy, w ramach którego pracownik wprawdzie zawarł w Austrii umowę o pracę, ale następnie – mimo pozostawania w gotowości do podjęcia pracy – żadnej pracy nie świadczył.

19

Zdaniem sądu odsyłającego w odniesieniu do okresu od dnia 6 września do dnia 15 grudnia 2017 r. czas trwania stosunku pracy i jego stabilność uważa się za wykazane. Sąd ten dodaje, że zarówno etap poprzedzający zawarcie spornej umowy, jak i samo zawarcie umowy miały miejsce w Austrii, a BU została ponadto zarejestrowana w austriackiej instytucji zabezpieczenia społecznego.

20

Sąd odsyłający zauważa ponadto, że w przypadku pracowników, podobnie jak w przypadku konsumentów, można wyjść z założenia, że stanowią oni zasługującą na ochronę grupę osób, która na gruncie przepisów prawa Unii nie powinna być traktowana gorzej, niż ma to miejsce na gruncie przepisów prawa krajowego. W tym kontekście należy zdaniem sądu odsyłającego zwrócić uwagę w szczególności na sytuację finansową pracownika, która – w przypadku uzyskiwania przez niego niskiego wynagrodzenia – czyni trudniejszym dochodzenie prawa na drodze sądowej w innym państwie członkowskim.

21

W tych okolicznościach Landesgericht Salzburg (sąd krajowy w Salzburgu) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)

Czy art. 21 rozporządzenia nr 1215/2012 ma zastosowanie do stosunku pracy, w przypadku którego wprawdzie zawarto w Austrii umowę o pracę dotyczącą świadczenia pracy w Niemczech, ale pracownik nie świadczył pracy, mimo że przez kilka miesięcy pozostawał w Austrii w gotowości do jej podjęcia?

W przypadku udzielenia na pytanie pierwsze odpowiedzi twierdzącej:

2)

Czy art. 21 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że można stosować przepis krajowy umożliwiający pracownikowi (ułatwione) wniesienie powództwa w miejscu zamieszkania, które ma w okresie trwania stosunku pracy lub miał w chwili ustania stosunku pracy, taki jak § 4 ust. 1 lit. a) [ASGG]?

3)

Czy art. 21 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że można stosować przepis krajowy umożliwiający pracownikowi (ułatwione) wniesienie powództwa w miejscu, w którym wynagrodzenie podlega wypłacie lub podlegało wypłacie w chwili ustania stosunku pracy, taki jak § 4 ust. 1 lit. d) ASGG?

W przypadku udzielenia na pytania drugie i trzecie odpowiedzi przeczącej:

4)

Czy art. 21 [rozporządzenia nr 1215/2012] należy interpretować w ten sposób, że w przypadku stosunku pracy, w ramach którego pracownik nie świadczył pracy, powództwo należy wnieść w państwie członkowskim, w którym pracownik pozostawał w gotowości do jej podjęcia?

Czy art. 21 [rozporządzenia nr 1215/2012] należy interpretować w ten sposób, że w przypadku stosunku pracy, w ramach którego pracownik nie świadczył pracy, powództwo należy wnieść w państwie członkowskim, w którym miało miejsce zainicjowanie i zawarcie umowy o pracę [w którym miał miejsce etap poprzedzający zawarcie umowy o pracę i jej zawarcie] , nawet jeśli uzgodniono w niej lub przewidywano świadczenie pracy w innym państwie członkowskim?

W przypadku udzielenia na pytanie pierwsze odpowiedzi przeczącej:

5)

Czy art. 7 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 ma zastosowanie do stosunku pracy, w przypadku którego wprawdzie zawarto w Austrii umowę o pracę dotyczącą świadczenia pracy w Niemczech, ale pracownik nie świadczył pracy, mimo że przez kilka miesięcy pozostawał w Austrii w gotowości do jej podjęcia, jeżeli można stosować przepis krajowy umożliwiający pracownikowi (ułatwione) wniesienie powództwa w miejscu zamieszkania, które ma w okresie trwania stosunku pracy lub miał w chwili ustania stosunku pracy, taki jak § 4 ust. 1 lit. a) ASGG, lub też przepis krajowy umożliwiający pracownikowi (ułatwione) wniesienie powództwa w miejscu, w którym wynagrodzenie podlega wypłacie lub podlegało wypłacie w chwili ustania stosunku pracy, taki jak § 4 ust. 1 lit. d) ASGG?”.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

W przedmiocie pytania pierwszego

22

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy przepisy zawarte w sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, zatytułowanej „Jurysdykcja w zakresie indywidualnych umów o pracę”, należy interpretować w ten sposób, że znajdują one zastosowanie do powództwa wytoczonego przez pracownika mającego miejsce zamieszkania w jednym państwie członkowskim przeciwko pracodawcy mającemu miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, w innym państwie członkowskim, w przypadku gdy umowa o pracę została wynegocjowana i zawarta w państwie członkowskim miejsca zamieszkania pracownika i przewidywała, że miejsce wykonywania pracy znajduje się w państwie członkowskim siedziby pracodawcy, nawet jeśli praca nie była świadczona z powodów, za które odpowiedzialność ponosi ten pracodawca.

23

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 20 rozporządzenia nr 1215/2012, jeżeli przedmiotem postępowania jest indywidualna umowa o pracę lub roszczenia z indywidualnej umowy o pracę, jurysdykcję określa sekcja 5 rozdziału II tego rozporządzenia, zatytułowana „Jurysdykcja z zakresu indywidualnych umów o pracę”, która obejmuje art. 20–23 tego rozporządzenia, bez uszczerbku dla przepisów art. 6, art. 7 pkt 5 oraz, jeżeli powództwo wytoczono przeciwko pracodawcy, art. 8 pkt 1 tego rozporządzenia.

24

Pojęcie „indywidualnej umowy o pracę” w rozumieniu art. 20 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w sposób autonomiczny, tak aby zapewnić jednolite stosowanie przepisów jurysdykcyjnych ustanowionych w tym rozporządzeniu we wszystkich państwach członkowskich (zob. podobnie wyrok z dnia 14 września 2017 r., Nogueira i in., C‑168/16 i C‑169/16, EU:C:2017:688, pkt 47, 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

25

Jak wynika z orzecznictwa Trybunału, pojęcie to zakłada istnienie stosunku podporządkowania pracownika względem pracodawcy, przy czym zasadniczą cechą stosunku pracy jest okoliczność, że dana osoba jest zobowiązana do wykonywania przez pewien okres, na rzecz innej osoby i pod jej kierownictwem, pracy, w zamian za którą jest ona uprawniona do otrzymania wynagrodzenia (zob. analogicznie wyroki: z dnia 10 września 2015 r., Holterman Ferho Exploitatie i in., C‑47/14, EU:C:2015:574, pkt 40, 41; a także z dnia 11 kwietnia 2019 r., Bosworth i Hurley, C‑603/17, EU:C:2019:310, pkt 25, 26).

26

W takim przypadku należy uznać, że strony są związane „umową o pracę” w rozumieniu art. 20 rozporządzenia nr 1215/2012, niezależnie od tego, czy praca będąca przedmiotem tej umowy została wykonana, czy też nie.

27

W związku z tym, w zakresie, w jakim z postanowienia odsyłającego wynika, że sporna umowa ustanowiła stosunek podporządkowania pomiędzy pracodawcą a pracownikiem i doprowadziła do powstania praw i obowiązków każdej ze stron w ramach stosunku pracy, spór dotyczący tej umowy podlega przepisom sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, niezależnie od okoliczności, że umowa ta nie została wykonana.

28

W konsekwencji na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że przepisy zawarte w sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, zatytułowanej „Jurysdykcja w zakresie indywidualnych umów o pracę”, należy interpretować w ten sposób, że znajdują one zastosowanie do powództwa wytoczonego przez pracownika mającego miejsce zamieszkania w jednym państwie członkowskim przeciwko pracodawcy mającemu miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, w innym państwie członkowskim, w przypadku gdy umowa o pracę została wynegocjowana i zawarta w państwie członkowskim miejsca zamieszkania pracownika i przewidywała, że miejsce wykonywania pracy znajduje się w państwie członkowskim siedziby pracodawcy, nawet jeśli praca nie była świadczona z powodów, za które odpowiedzialność ponosi ten pracodawca.

W przedmiocie pytań drugiego i trzeciego

29

Poprzez pytania drugie i trzecie, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy przepisy zawarte w sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie stosowaniu krajowych przepisów jurysdykcyjnych w odniesieniu do powództwa takiego jak to, o którym mowa w pkt 28 niniejszego wyroku, w sytuacji gdyby przepisy te okazały się korzystniejsze dla pracownika.

30

Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zarówno konwencja z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 1972, L 299, s. 32), zmieniona przez kolejne konwencje w sprawie przystąpienia nowych państw członkowskich do tej konwencji, jak i rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 4, s. 42), jak i rozporządzenie nr 1215/2012, które zastąpiły rzeczoną konwencję, mają na celu ujednolicenie przepisów dotyczących jurysdykcji międzynarodowej (wyroki: z dnia 3 lipca 1997 r., Benincasa, C‑269/95, EU:C:1997:337, pkt 25; z dnia 17 listopada 2011 r., Hypoteční banka, C‑327/10, EU:C:2011:745, pkt 33, 45; a także z dnia 7 lipca 2016 r., Hőszig, C‑222/15, EU:C:2016:525, pkt 31).

31

Po pierwsze, zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 „osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego”. Po drugie, zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia „osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane przed sądy innego państwa członkowskiego tylko zgodnie z przepisami ustanowionymi w sekcjach 2–7 [rozdziału II tego rozporządzenia]”.

32

Wynika z tego, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 41 i 42 opinii, że skoro spór obejmujący element zagraniczny należy do przedmiotowego zakresu stosowania rozporządzenia, a pozwany ma miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, na terytorium państwa członkowskiego, jednolite przepisy jurysdykcyjne przewidziane w rozporządzeniu nr 1215/2012 powinny mieć pierwszeństwo przed krajowymi przepisami jurysdykcyjnymi (zob. podobnie wyroki: z dnia 17 listopada 2011 r., Hypoteční banka, C‑327/10, EU:C:2011:745, pkt 33, 45 oraz z dnia 19 grudnia 2013 r., Corman-Collins, C‑9/12, EU:C:2013:860, pkt 22).

33

To wyłączenie, co do zasady, stosowania krajowych przepisów jurysdykcyjnych ma zastosowanie również w odniesieniu do przepisów zawartych w sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, w odniesieniu do których Trybunał wyjaśnił, że mają one charakter nie tylko szczególny, lecz również wyczerpujący (zob. analogicznie wyrok z dnia 21 czerwca 2018 r., Petronas Lubricants Italy, C‑1/17, EU:C:2018:478, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

W związku z tym w odniesieniu do powództwa objętego zakresem stosowania przepisów sekcji 5 rozdziału II tego rozporządzenia nie można stosować krajowych przepisów określających jurysdykcję w zakresie indywidualnych umów o pracę, które różnią się od przepisów tego rozporządzenia, niezależnie od tego, czy wspomniane przepisy krajowe są korzystniejsze dla pracownika.

35

Na pytania drugie i trzecie należy zatem odpowiedzieć, że przepisy sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie stosowaniu krajowych przepisów jurysdykcyjnych w odniesieniu do powództwa takiego jak to, o którym mowa w pkt 28 niniejszego wyroku, niezależnie od tego, czy owe przepisy krajowe są korzystniejsze dla pracownika.

W przedmiocie pytania czwartego

36

Poprzez pytanie czwarte sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 21 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do powództwa takiego jak to, o którym mowa w pkt 28 niniejszego wyroku. W odnośnym wypadku sąd odsyłający wnosi również o uściślenie, który sąd będzie właściwy na podstawie tego artykułu.

37

W tym względzie należy przypomnieć, że pracodawca mający miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, na terytorium państwa członkowskiego może być pozywany albo, zgodnie z art. 21 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, przed sądy państwa członkowskiego, w którym ma on miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, albo, zgodnie z art. 21 ust. 1 lit. b) ppkt (i) i (ii) tego rozporządzenia, przed sąd miejsca, w którym lub z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę lub ostatnio zazwyczaj świadczył pracę; lub jeżeli pracownik zazwyczaj nie świadczy lub zazwyczaj nie świadczył pracy w jednym i tym samym państwie – przed sąd miejsca, w którym znajduje się albo znajdował się oddział, który pracownika zatrudnił.

38

W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że sądy, przed którymi pracownik wytoczył powództwo, nie są sądami państwa członkowskiego, w którym pracodawca ma miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, na co zezwala art. 21 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012. Z okoliczności sprawy rozpatrywanej w postępowaniu głównym nie wynika również, by powództwo pracownika było objęte zakresem stosowania art. 21 ust. 1 lit. b) ppkt (ii) tego rozporządzenia.

39

Należy zatem ustalić, czy – nawet jeżeli żadna praca nie była świadczona – powództwo takie jak wytoczone w postępowaniu głównym jest objęte zakresem stosowania art. 21 ust. 1 lit. b) ppkt (i) tego rozporządzenia, który przewiduje, że pracodawca mający miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, na terytorium państwa członkowskiego może być pozwany w innym państwie członkowskim przed sąd miejsca, w którym lub z którego pracownik zazwyczaj świadczy lub ostatnio zazwyczaj świadczył pracę.

40

W tym względzie pojęcie „miejsca, w którym pracownik zazwyczaj świadczy lub ostatnio zazwyczaj świadczył pracę”, użyte w art. 19 pkt 2 lit. a) rozporządzenia nr 44/2001, odpowiadającym art. 21 ust. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia nr 1215/2012, należy interpretować jako odsyłające do miejsca, w którym lub z którego pracownik wywiązuje się z zasadniczej części obowiązków ciążących na nim wobec jego pracodawcy (zob. podobnie wyrok z dnia 14 września 2017 r., Nogueira i in., C‑168/16 i C‑169/16, EU:C:2017:688, pkt 59).

41

Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 61 i 63 opinii, gdy umowa o pracę nie była wykonywana, zamiar wyrażony przez strony umowy w odniesieniu do miejsca jej wykonywania jest co do zasady jedynym elementem pozwalającym na ustalenie zwykłego miejsca pracy dla celów art. 21 ust. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia nr 1215/2012. Wykładnia ta pozwala bowiem na zapewnienie najwyższego stopnia przewidywalności przepisów o jurysdykcji, ponieważ miejsce pracy zamierzone przez strony w umowie o pracę jest co do zasady łatwe do zidentyfikowania.

42

W związku z tym art. 21 ust. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że powództwo dotyczące stosunku pracy, takie jak to, o którym mowa w pkt 28 niniejszego wyroku, może zostać wniesione do sądu państwa członkowskiego, w którym pracownik miał zgodnie z umową o pracę wywiązać się z zasadniczej części obowiązków ciążących na nim wobec jego pracodawcy.

43

Otóż, jak wynika z postanowienia odsyłającego w niniejszej sprawie, miejsce, w którym pracownik miał zgodnie ze sporną umową wywiązać się z zasadniczej części obowiązków ciążących na nim wobec jego pracodawcy, znajdowało się w Monachium.

44

Należy dodać, że zgodnie z brzmieniem art. 20 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012, [jeżeli przedmiotem postępowania jest indywidualna umowa o pracę lub roszczenia z indywidualnej umowy o pracę,] jurysdykcję określa się według sekcji 5 rozdziału II owego rozporządzenia, bez uszczerbku dla przepisów art. 6, art. 7 pkt 5 oraz, jeżeli powództwo wytoczono przeciwko pracodawcy, art. 8 pkt 1 tego rozporządzenia.

45

Zgodnie z przywołanym art. 7 pkt 5 osoba, która ma miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, na terytorium państwa członkowskiego, może być pozwana w innym państwie członkowskim „w sprawach dotyczących sporów wynikających z działalności filii, agencji lub innego oddziału – przed sądy miejsca, w którym znajdują się filia, agencja lub inny oddział”.

46

Do sądu odsyłającego należy dokonanie oceny, czy wspomniany przepis może również znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie, ponieważ, jak wynika z postanowienia odsyłającego, z jednej strony, Markt24 posiadała na początku stosunku pracy określonego w spornej umowie biuro w Salzburgu, a z drugiej strony, zgodnie z rozpatrywaną umową pracownik powinien wywiązać się z zasadniczej części obowiązków ciążących na nim wobec jego pracodawcy w Monachium.

47

Należy przypomnieć, że pojęcia „filii”, „agencji” i „innego oddziału”, występujące w art. 7 pkt 5 rozporządzenia nr 1215/2012, należy interpretować w sposób autonomiczny w ten sposób, że zakładają one istnienie trwałego ośrodka działalności skierowanego na zewnątrz jako przedłużenia głównego przedsiębiorstwa. Ośrodek ten musi posiadać kierownictwo oraz być wyposażony materialnie w sposób umożliwiający prowadzenie interesów z osobami trzecimi, tak by nie musiały one zwracać się bezpośrednio do głównego przedsiębiorstwa (zob. podobnie wyrok z dnia 11 kwietnia 2019 r., Ryanair, C‑464/18, EU:C:2019:311, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

48

Należy dodać, że przepis ten znajduje zastosowania w sporze tylko wtedy, gdy spór dotyczy albo działań związanych z działalnością tych podmiotów, albo zobowiązań podjętych przez nie w imieniu przedsiębiorstwa głównego, jeżeli mają one zostać wykonane w państwie, w którym podmioty te są położone (zob. podobnie wyrok z dnia 11 kwietnia 2019 r., Ryanair, C‑464/18, EU:C:2019:311, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

49

W świetle całokształtu powyższych rozważań na pytanie czwarte należy odpowiedzieć, że art. 21 ust. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że powództwo, takie jak to, o którym mowa w pkt 28 niniejszego wyroku, może zostać wniesione do sądu miejsca, w którym lub z którego pracownik miał zgodnie z umową o pracę wywiązać się z zasadniczej części obowiązków ciążących na nim wobec jego pracodawcy, bez uszczerbku dla art. 7 pkt 5 rzeczonego rozporządzenia.

W przedmiocie pytania piątego

50

Ponieważ pytanie piąte zostało zadane jedynie na wypadek udzielenia odpowiedzi przeczącej na pytanie pierwsze, nie ma potrzeby udzielania na nie odpowiedzi, biorąc pod uwagę odpowiedź twierdzącą udzieloną na pytanie pierwsze.

W przedmiocie kosztów

51

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi..

 

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

 

1)

Przepisy zawarte w sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, zatytułowanej „Jurysdykcja w zakresie indywidualnych umów o pracę”, należy interpretować w ten sposób, że znajdują one zastosowanie do powództwa wytoczonego przez pracownika mającego miejsce zamieszkania w jednym państwie członkowskim przeciwko pracodawcy mającemu miejsce zamieszkania, względnie siedzibę, w innym państwie członkowskim, w przypadku gdy umowa o pracę została wynegocjowana i zawarta w państwie członkowskim miejsca zamieszkania pracownika i przewidywała, że miejsce wykonywania pracy znajduje się w państwie członkowskim siedziby pracodawcy, nawet jeśli praca nie była świadczona z powodów, za które odpowiedzialność ponosi ten pracodawca.

 

2)

Przepisy sekcji 5 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie stosowaniu krajowych przepisów jurysdykcyjnych w odniesieniu do powództwa takiego jak to, o którym mowa w pkt 1 sentencji niniejszego wyroku, niezależnie od tego, czy owe przepisy krajowe są korzystniejsze dla pracownika.

 

3)

Artykuł 21 ust. 1 lit. b) ppkt (i) rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że powództwo, takie jak to, o którym mowa w pkt 1 sentencji niniejszego wyroku, może zostać wniesione do sądu miejsca, w którym lub z którego pracownik miał zgodnie z umową o pracę wywiązać się z zasadniczej części obowiązków ciążących na nim wobec jego pracodawcy, bez uszczerbku dla art. 7 pkt 5 rzeczonego rozporządzenia.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: niemiecki.

Góra