—

w imieniu Planta Tabak-Manufaktur Dr. Manfred Obermann GmbH & Co. KG przez T. Masinga i C. Eckarta, Rechtsanwälte,

—

w imieniu rządu hiszpańskiego przez S. Jiméneza Garcíę, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu francuskiego przez R. Coesme’a i D. Colasa, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu węgierskiego przez G. Koósa i Z. Fehéra, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez S. Brandona, I. Rogersa i Z. Lavery, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu norweskiego przez P. Wenneråsa, M. Scheia i M. Reinertsen Norum, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Parlamentu Europejskiego przez L. Visaggia, U. Rössleina i J. Rodriguesa, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Rady Unii Europejskiej przez P. Plazę Garcíę, E. Karlsson oraz R. Wiemann, działające w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez M. Kellerbauera i J. Tomkina, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy ważności art. 7 ust. 1, 7 i 14, art. 8–11, a w szczególności art. 9 ust. 1 akapit drugi, art. 9 ust. 4 lit. a) zdanie drugie i art. 9 ust. 6, art. 10 ust. 1 lit. b), e) i f) oraz art. 11 ust. 1 akapit pierwszy zdanie pierwsze, jak też art. 13 ust. 1 lit. c), oraz wykładni art. 7 ust. 14, a także art. 13 ust. 1 lit. c) i art. 13 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającej dyrektywę 2001/37/WE (Dz.U. 2014, L 127, s. 1; sprostowanie Dz.U. 2015, L 150, s. 24).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy spółką Planta Tabak-Manufaktur Dr. Manfred Obermann GmbH & Co. KG (zwaną dalej „Planta Tabak”) a Land Berlin (krajem związkowym Berlin, Niemcy) w przedmiocie zakazu wprowadzania na rynek określonych wyrobów tytoniowych oraz przepisów w dziedzinie etykietowania i opakowywania wyrobów tytoniowych.

3

Zgodnie z motywem 9 dyrektywy 2014/40:

„Konieczne jest wprowadzenie szeregu nowych definicji, aby zagwarantować, że niniejsza dyrektywa będzie jednolicie stosowana przez państwa członkowskie. Jeśli różne obowiązki nałożone niniejszą dyrektywą mają zastosowanie do różnych kategorii wyrobów, a odpowiedni wyrób należy do więcej niż jednej kategorii (np. fajka, tytoń do samodzielnego skręcania papierosów) zastosowanie powinny mieć surowsze obowiązki”.

4

Motyw 16 tej dyrektywy stanowi:

„Prawdopodobieństwo zróżnicowania przepisów dodatkowo zwiększają obawy dotyczące wyrobów tytoniowych o aromacie charakterystycznym innym niż aromat tytoniu, które mogłyby sprzyjać wzrostowi początkowego spożycia tytoniu lub wpływać na strukturę spożycia. Należy unikać środków, które w nieuzasadniony sposób różnicowałyby traktowanie różnych typów aromatyzowanych papierosów. Natomiast wyroby o charakterystycznym aromacie, których wielkość sprzedaży jest wysoka, należy wycofywać stopniowo w dłuższym okresie, by dać konsumentom czas na przestawienie się na inne wyroby”.

5

Artykuł 1 rzeczonej dyrektywy stanowi:

„Celem niniejszej dyrektywy jest zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich […]

[…]

w celu ułatwienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, mając na celu wysoki poziom ochrony zdrowia, zwłaszcza młodych ludzi, i wypełnienie obowiązków Unii wynikających z Ramowej konwencji [Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)] o ograniczeniu użycia tytoniu (FCTC) [zatwierdzonej decyzją Rady 2004/513/WE z dnia 2 czerwca 2004 r. w sprawie zawarcia ramowej konwencji antytytoniowej Światowej Organizacji Zdrowia (Dz.U. 2004, L 213, s. 8)]”.

6

Artykuł 2 wskazanej dyrektywy przewiduje:

„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]”.

7

Artykuł 7 dyrektywy 2014/40 stanowi:

„1.   Państwa członkowskie zakazują wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie.

[…]

7.   Państwa członkowskie zakazują wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych zawierających środki aromatyzujące w jakichkolwiek ich komponentach, takich jak filtry, papier, opakowania, kapsułki, lub nadawania wyrobom tytoniowym właściwości technicznych, które pozwalają na zmianę zapachu lub smaku danych wyrobów tytoniowych lub intensywności ich dymu. Filtry, papier i kapsułki nie zawierają tytoniu ani nikotyny.

[…]

12.   Wyroby tytoniowe inne niż papierosy i tytoń do samodzielnego skręcania papierosów są zwolnione z zakazów określonych w ust. 1 i 7. […]

[…]

14.   W przypadku wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie, których wielkość sprzedaży w całej Unii wynosi 3% lub więcej w danej kategorii wyrobu, przepisy niniejszego artykułu zaczyna się stosować od dnia 20 maja 2020 r.

[…]”

8

Artykuły 8–11 tej dyrektywy, zamieszczone w rozdziale II, zatytułowanym „Etykietowanie i opakowania”, tytułu II rzeczonej dyrektywy, zawierają odpowiednio przepisy ogólne, przepisy regulujące ogólne ostrzeżenia tekstowe i wiadomości informacyjne dotyczące wyrobów tytoniowych do palenia, przepisy regulujące mieszane ostrzeżenia tekstowe dotyczące wyrobów tytoniowych do palenia, a także przepisy dotyczące etykietowania wyrobów tytoniowych do palenia innych niż papierosy, tytoń do samodzielnego skręcania papierosów i tytoń do fajki wodnej.

9

W myśl art. 9 omawianej dyrektywy:

„1.   Na każdym opakowaniu jednostkowym i opakowaniu zbiorczym wyrobów tytoniowych do palenia zamieszcza się jedno z następujących ostrzeżeń ogólnych:

»Palenie zabija – rzuć teraz!«

lub

»Palenie zabija«.

Państwa członkowskie ustalają, z którego z ostrzeżeń ogólnych, o których mowa w akapicie pierwszym, skorzystać.

[…]

4.   Ostrzeżenie ogólne i wiadomość informacyjna, o których mowa w ust. 1 i 2, są:

[…]

6.   Komisja w drodze aktów wykonawczych określa dokładne umiejscowienie ostrzeżenia ogólnego i wiadomości informacyjnej na torebkach z tytoniem do samodzielnego skręcania papierosów, biorąc pod uwagę różne kształty torebek”.

10

Artykuł 10 dyrektywy 2014/40 stanowi:

„1.   Na każdym opakowaniu jednostkowym i opakowaniu zbiorczym wyrobów tytoniowych do palenia zamieszcza się mieszane ostrzeżenia zdrowotne. Mieszane ostrzeżenia zdrowotne:

[…]

[…]

[…]

[…]”.

11

Artykuł 11 ust. 1 akapit pierwszy zdanie pierwsze tej dyrektywy przewiduje:

„Państwa członkowskie mogą zwolnić wyroby tytoniowe do palenia inne niż papierosy, tytoń do samodzielnego skręcania papierosów i tytoń do fajki wodnej z obowiązków w zakresie zamieszczania wiadomości informacyjnej określonej w art. 9 ust. 2 oraz zamieszczania mieszanych ostrzeżeń zdrowotnych określonych w art. 10”.

12

Artykuł 13 rzeczonej dyrektywy stanowi:

„1.   Ani etykiet[y] opakowania jednostkowego i opakowania zbiorczego, ani sam wyrób tytoniowy nie mogą zawierać jakiegokolwiek elementu lub cechy, które:

[…]

[…]

3.   Elementy lub cechy, które są zakazane zgodnie z ust. 1 i 2, mogą obejmować m.in. teksty, symbole, nazwy, znaki towarowe, oznaczenia graficzne i inne”.

13

Zgodnie z art. 29 ust. 1 owej dyrektywy:

„Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy do dnia 20 maja 2016 r. Niezwłocznie przekazują one Komisji tekst tych przepisów.

Państwa członkowskie stosują te środki [przepisy] od dnia 20 maja 2016 r., bez uszczerbku dla art. 7 ust. 14, art. 10 ust. 1 lit. e), art. 15 ust. 13 i art. 16 ust. 3”.

14

Artykuł 30 dyrektywy 2014/40 stanowi:

„Państwa członkowskie mogą zezwolić, by następujące wyroby, które nie spełniają wymogów niniejszej dyrektywy, były wprowadzane do obrotu do dnia 20 maja 2017 r.:

[…]”.

15

Spółka Planta Tabak produkuje i sprzedaje wyroby tytoniowe, w tym aromatyzowany tytoń do samodzielnego skręcania papierosów.

16

W drodze Gesetz über Tabakerzeugnisse und verwandte Erzeugnisse (ustawy w sprawie wyrobów tytoniowych i wyrobów powiązanych) z dnia 4 kwietnia 2016 r. (BGBl. 2016 I, s. 569, zwanej dalej „TabakerzG”) dokonano transpozycji dyrektywy 2014/40.

17

W skardze wniesionej w dniu 25 kwietnia 2016 r. do Verwaltungsgericht Berlin (sądu administracyjnego w Berlinie, Niemcy) Planta Tabak wniosła o stwierdzenie, że określone przepisy TabakerzG dotyczące zakazu stosowania aromatów, drastycznych zdjęć i zakazu reklamy aromatów nie mają zastosowania do jej wyrobów. Planta Tabak podnosi także, że art. 7 ust. 1 i 7, art. 8–11 i art. 13 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/40 naruszają prawo pierwotne Unii, a w szczególności zasady pewności prawa, równego traktowania i proporcjonalności.

18

W pierwszej kolejności sąd odsyłający wyraża wątpliwości do ważności i wykładni przepisów dyrektywy 2014/40 dotyczących zakazu stosowania aromatów zawartych w wyrobach tytoniowych, zasad etykietowania i opakowywania tych wyrobów oraz zakazu reklamy aromatów.

19

Sąd odsyłający podnosi przede wszystkim kwestię wykładni art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40, a także zgodności tego przepisu z zasadą pewności prawa, w świetle zakazu wprowadzania na rynek, od dnia 20 maja 2016 r., wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie, w wypadku gdy wielkość sprzedaży w całej Unii wynosi mniej niż 3% w danej kategorii wyrobów, oraz od dnia 20 maja 2020 r. w przeciwnym wypadku. Sąd odsyłający wyjaśnia, że producenci owych wyrobów tytoniowych nie są w stanie uzyskać informacji na temat wielkości sprzedaży w całej Unii, pomimo wprowadzenia przez Komisję w decyzji wykonawczej (UE) 2015/2186 z dnia 25 listopada 2015 r. ustanawiającej format przekazywania i udostępniania informacji o wyrobach tytoniowych (Dz.U. 2015, L 312, s. 5) systemu przekazywania informacji, służącego, w średnim okresie, do gromadzenia i udostępniania tychże informacji. Informacje tego rodzaju czy wskazówki umożliwiające ich uzyskanie nie są dostępne ani na stronach internetowych Komisji, ani na stronach internetowych właściwych władz niemieckich. Procedura, jaką należy wdrożyć w celu zastosowania odstępstwa przewidzianego w art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, nie została więc jasno określona.

20

Ponadto wyrażenie „kategoria wyrobu”, którym posłużono się w art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, nie zostało zdefiniowane w dyrektywie 2014/40 i nie można go w sposób pewny zdefiniować w drodze wykładni. W szczególności sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy podziału na kategorie wyrobów należy dokonywać jedynie na podstawie rodzaju wyrobu tytoniowego lub rodzaju zawartego w nim środka aromatyzującego, czy oba te kryteria należy połączyć (papierosy mentolowe, mentolowy tytoń drobno krojony itd.).

21

Sąd odsyłający zwraca również uwagę, że w odniesieniu do daty zastosowania zakazów dotyczących obrotu wyrobami tytoniowymi, art. 7 tej dyrektywy jest sprzeczny z zasadą równego traktowania, ponieważ rozróżnia on aromatyzowane wyroby tytoniowe w zależności od wielkości ich sprzedaży, podczas gdy wyroby te znajdują się w sytuacji porównywalnej z punktu widzenia wytyczonych w rzeczonej dyrektywie celów ochrony zdrowia konsumentów i usuwania przeszkód w wymianie handlowej.

22

Ponadto sąd odsyłający podnosi kwestię, czy w świetle terminów określonych w dyrektywie 2014/40 zakaz stosowania aromatów jest zgodny z zasadą proporcjonalności i z art. 34 TFUE z uwagi na niekorzystne konsekwencje gospodarcze i społeczne ponoszone przez małe i średnie przedsiębiorstwa specjalizujące się w „wyrobach niszowych”, których udział w rynku w całej Unii jest niższy niż 3% i których wprowadzanie na rynek jest wobec tego zakazane od dnia 20 maja 2016 r.

23

W drugiej kolejności sąd odsyłający zwraca także uwagę na to, że przewidziany w art. 29 ust. 1 dyrektywy 2014/40 termin upływający w dniu 20 maja 2016 r. na dokonanie transpozycji tej dyrektywy i rozpoczęcie stosowania przepisów krajowych jest krótki w kontekście dat przyjęcia decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2015/1735 z dnia 24 września 2015 r. w sprawie dokładnego umiejscowienia ostrzeżenia ogólnego i wiadomości informacyjnej na torebkach z tytoniem do samodzielnego skręcania papierosów (Dz.U. 2015, L 252, s. 49) i decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2015/1842 z dnia 9 października 2015 r. w sprawie specyfikacji technicznych dotyczących układu, wyglądu i kształtu mieszanych ostrzeżeń zdrowotnych dla wyrobów tytoniowych do palenia (Dz.U. 2015, L 267, s. 5).

24

W tym względzie sąd odsyłający stawia przede wszystkim pytanie, czy w świetle prawa Unii ustawodawca krajowy jest generalnie uprawniony do przyjmowania własnych przepisów przejściowych. Następnie, na wypadek udzielenia odpowiedzi przeczącej, sąd ten podnosi także kwestię, czy nałożenie na państwa członkowskie wymogu dokonania transpozycji dyrektywy 2014/40 przed upływem terminu określonego w art. 29 ust. 1 tej dyrektywy nie jest sprzeczne z zasadą lojalnej współpracy przewidzianą w art. 4 ust. 3 TUE w związku z zasadą jednolitego i skutecznego stosowania prawa Unii.

25

Sąd odsyłający podnosi także, że zbieżność czasowa terminu na dokonanie transpozycji dyrektywy 2014/40 i zastosowania przepisów krajowych jest trudna do pogodzenia z zasadą proporcjonalności. W tym względzie sąd odsyłający twierdzi, że ze względu na brak w decyzjach wykonawczych 2015/1735 i 2015/1842 wskazówek dotyczących w szczególności dokładnego umiejscowienia ostrzeżenia ogólnego i wiadomości informacyjnej na torebkach z tytoniem do samodzielnego skręcania papierosów, producenci nie byli w stanie zaprojektować ani zamówić matryc do opakowań i nadruków, ani też, w stosownym wypadku, zaplanować modyfikacji odpowiednich maszyn do napełniania i opakowywania. Tymczasem od przyjęcia tych decyzji do przewidzianej w art. 29 ust. 1 dyrektywy 2014/40 daty 20 maja 2016 r. upłynęło około siedmiu miesięcy.

26

W trzeciej kolejności sąd odsyłający dąży do ustalenia, w świetle zasady proporcjonalności, czy sama zamieszczona na opakowaniu jednostkowym lub opakowaniu zewnętrznym w neutralnej formie i niemająca charakteru reklamowego wzmianka o zawartym zgodnie z prawem w wyrobach tytoniowych aromacie lub substancji nadającej zapach lub smak, jest dozwolona na podstawie art. 13 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/40.

27

Sąd odsyłający podnosi wreszcie kwestię, czy art. 13 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/40, zakazujący stosowania określonych znaków towarowych, stanowi nieproporcjonalne wywłaszczenie w rozumieniu art. 17 ust. 1 zdanie drugie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”). Właściciele znaków towarowych, o których mowa w tym przepisie, zostają w ocenie sądu odsyłającego pozbawieni możliwości jakiegokolwiek racjonalnego lub właściwego wykorzystania tych znaków, przy czym wykluczenie tej możliwości narusza ich interesy gospodarcze w taki sam sposób jak formalne wywłaszczenie. Wynikające z tego przepisu zasady odnoszące się do etykietowania skutkują tym, że właściciele znaków towarowych zostają w sposób trwały pozbawieni niektórych istotnych możliwości korzystania ze znaku, o których mowa w art. 10 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2436 z dnia 16 grudnia 2015 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U. 2015, L 336, s. 1).

28

W tych okolicznościach Verwaltungsgericht Berlin (sąd administracyjny w Berlinie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

29

Poprzez pytanie pierwsze lit. a)–c) sąd odsyłający podnosi zasadniczo kwestię ważności przepisów art. 7 ust. 1 i 7 dyrektywy 2014/40 oraz art. 7 ust. 14 tej dyrektywy w świetle zasad pewności prawa, równego traktowania i proporcjonalności, a także art. 34 TFUE.

30

Sąd odsyłający stawia pytanie, czy art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40, który nakazuje państwom członkowskim ustanowienie zakazu wprowadzania do obrotu niektórych wyrobów tytoniowych, przy czym nie jest jasne i jednoznaczne, które z tych wyrobów powinny zostać zakazane już od 20 maja 2016 r., a które dopiero od 20 maja 2020 r., narusza zasadę pewności prawa?

31

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada pewności prawa wymaga wprawdzie, aby dane uregulowanie Unii umożliwiało zainteresowanym dokładne zapoznanie się z zakresem obowiązków, które na nich nakłada, oraz aby mogli oni poznać jednoznacznie swoje prawa i obowiązki i podjąć w związku z tym odpowiednie działania (wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., Teglgaard i Fløjstrupgård, C‑239/17, EU:C:2018:597, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).

32

Należy jednak przypomnieć również, że nie jest konieczne, aby dany akt prawny sam zawierał doprecyzowanie kwestii technicznych i że prawodawca Unii ma prawo zastosować ogólne ramy prawne, które, w stosownym przypadku, podlegają następnie doprecyzowaniu (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Pillbox 38, C‑477/14, EU:C:2016:324, pkt 78, 139).

33

Okoliczność, że przepisy art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40 z jednej strony nie zaliczają wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie, których wielkość sprzedaży w całej Unii wynosi 3% lub więcej, do określonej kategorii wyrobów, a drugiej strony nie przewidują konkretnej procedury mającej na celu ustalenie, które wyroby są objęte zakresem regulacji art. 7 ust. 14 tej dyrektywy, nie oznacza jednak, że przepisy art. 7 ust. 1, 7 i 14 rzeczonej dyrektywy naruszają zasadę pewności prawa. W braku uregulowań w tym zakresie na poziomie Unii to do państw członkowskich lub, w stosownym przypadku, do samych producentów należy bowiem wybranie wiarygodnej metody, która może zapewnić spełnienie tego wymogu (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Pillbox 38, C‑477/14, EU:C:2016:324, pkt 101).

34

W tym stanie rzeczy należy stwierdzić, że przepisy art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40 nie naruszają zasady pewności prawa.

35

Przede wszystkim sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy poprzez dokonane w art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40 rozróżnienie wyrobów tytoniowych w zależności od wielkości sprzedaży przepis ten narusza zasadę równego traktowania.

36

W tym względzie należy przypomnieć, że zasada równego traktowania jako ogólna zasada prawa Unii wymaga, aby porównywalne sytuacje nie były traktowane w sposób odmienny, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób jednakowy, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione (wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Pillbox 38, C‑477/14, EU:C:2016:324, pkt 35).

37

Porównywalność odmiennych sytuacji należy oceniać w świetle ogółu cechujących je elementów. Elementy te winny być w szczególności określone i ocenione w świetle przedmiotu i celu aktu Unii, który wprowadza rzeczone rozróżnienie. Ponadto należy uwzględnić zasady i cele dziedziny prawa, do której należy sporny akt (wyrok z dnia 12 maja 2011 r., Luksemburg/Parlament i Rada, C‑176/09, EU:C:2011:290, pkt 32).

38

I tak dyrektywa 2014/40 zmierza wedle jej art. 1 do osiągnięcia podwójnego celu polegającego na ułatwieniu prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów przy uwzględnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia, zwłaszcza młodych ludzi (wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Polska/Parlament i Rada, C‑358/14, EU:C:2016:323, pkt 80).

39

Aby osiągnąć cel polegający na ułatwieniu prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów należy – jak stanowi motyw 16 dyrektywy 2014/40 – unikać środków, które w nieuzasadniony sposób różnicowałyby traktowanie różnych typów aromatyzowanych papierosów.

40

Ponadto w wyroku z dnia 4 maja 2016 r., Philip Morris Brands i in. (C‑547/14, EU:C:2016:325, pkt 114), Trybunał stwierdził, że wyroby tytoniowe zawierające charakterystyczny aromat odznaczają się analogicznymi cechami obiektywnymi oraz podobnymi skutkami w zakresie rozpoczynania konsumpcji tytoniu i utrzymywania palenia.

41

Tak więc wyroby tytoniowe o charakterystycznym aromacie, których wielkość sprzedaży w całej Unii Europejskiej wynosi mniej niż 3% w danej kategorii wyrobów, nie różnią się od wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie, których wielkość sprzedaży w całej Unii Europejskiej wynosi 3% lub więcej w danej kategorii wyrobów ani ze względu na cel polegający na ułatwieniu prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, ani ze względu na cel polegający na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego.

42

Wynika stąd, że wyroby aromatyzowane objęte zakazami stosowania charakterystycznych aromatów przewidzianymi w art. 7 ust. 1 i 7 dyrektywy 2014/40 znajdują się w sytuacjach porównywalnych z punktu widzenia stosowania zasady równego traktowania.

43

Jednakże, jak wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 36 niniejszego wyroku, różnica traktowania podobnych sytuacji jest uzasadniona, o ile jest ona oparta na kryterium racjonalnym i obiektywnym, tzn. w sytuacji gdy pozostaje ona w związku z dopuszczalnym prawnie celem realizowanym przez sporne przepisy oraz gdy różnica ta jest proporcjonalna do celu realizowanego za pomocą danego traktowania (wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Arcelor Atlantique et Lorraine i in., C‑127/07, EU:C:2008:728, pkt 47).

44

Trybunał potwierdził szeroki zakres uznania przysługujący prawodawcy Unii w ramach wykonywania przyznanych mu kompetencji w dziedzinach zakładających konieczność podejmowania przez niego decyzji natury politycznej, gospodarczej i społecznej oraz wymagających od niego dokonywania kompleksowych ocen (wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Arcelor Atlantique et Lorraine i in., C‑127/07, EU:C:2008:728, pkt 57). Prawodawca Unii mógłby wobec tego, w ramach korzystania z tego szerokiego zakresu uznania, przeprowadzić tylko harmonizację stopniową i ustanowić jedynie wymóg postępującego uchylania jednostronnych środków podjętych przez państwa członkowskie (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Philip Morris Brands i in., C‑547/14, EU:C:2016:325, pkt 63, 134).

45

Tymczasem, co się tyczy celów realizowanych za pomocą art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, z motywu 16 tej dyrektywy wynika, że wyroby o charakterystycznym aromacie, których wielkość sprzedaży jest wysoka, należy wycofywać stopniowo w dłuższym okresie, by dać konsumentom czas na przestawienie się na inne wyroby.

46

Jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 48 opinii, kryterium wielkości sprzedaży wyrobów tytoniowych zawierających charakterystyczny aromat w ramach określonej kategorii wyrobów nie jest ukierunkowane na wyroby tytoniowe zawierające konkretny aromat i jest ono neutralne w odniesieniu do producentów. Z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, nie wynika bowiem, że wyroby tytoniowe zawierające konkretny charakterystyczny aromat, których wielkość sprzedaży w całej Unii wynosi mniej niż 3% w danej kategorii wyrobów, są zasadniczo wytwarzane przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Rzeczone kryterium należy zatem uznać za obiektywnie uzasadnione.

47

Ponadto za właściwe należy uznać przyznanie konsumentom czasu niezbędnego do przestawienia się na inne wyroby, gdyż pozwala to na pogodzenie skutków gospodarczych zakazu przewidzianego w art. 7 dyrektywy 2014/40 z celem polegającym na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia.

48

Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 50 opinii, kryterium oparte na wielkości sprzedaży wyrobów, takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, odzwierciedla zarówno przyzwyczajenia konsumenckie, jak i gospodarcze znaczenie produkcji wyrobów, o których mowa.

49

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że przepisy art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40 nie naruszają zasady równego traktowania.

50

Sąd odsyłający podnosi następnie kwestię, czy przepisy art. 7 ust. 1 i 7 dyrektywy 2014/40 są zgodne z zasadą proporcjonalności ze względu na to, że zakazują one wprowadzania na rynek wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie, których udział w rynku w skali Unii jest niższy niż 3% w określonej kategorii wyrobów.

51

W tym względzie, w myśl utrwalonego orzecznictwa, zasada proporcjonalności wymaga, by akty instytucji Unii były w stanie realizować uzasadnione cele, którym dane przepisy mają służyć, i nie wykraczały poza to, co konieczne do ich realizacji, przy czym gdy istnieje możliwość wyboru spośród większej liczby odpowiednich rozwiązań, należy stosować te najmniej restrykcyjne, a wynikające z tego niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów (wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Polska/Parlament i Rada, C‑358/14, EU:C:2016:323, pkt 78).

52

Jak wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 44 niniejszego wyroku, w ramach sądowej kontroli warunków wymienionych w poprzednim punkcie niniejszego wyroku prawodawca Unii dysponuje szerokim zakresem uznania w dziedzinie takiej jak dziedzina rozpatrywana w niniejszej sprawie, wymagającej od niego dokonywania wyborów o charakterze politycznym, gospodarczym i społecznym, a także dokonania złożonych ocen.

53

Tymczasem, mając na względzie cel, któremu służy zakaz wprowadzania na rynek wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie, należy zaznaczyć, że zakaz ten jest także właściwy dla zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia, zwłaszcza ludzi młodych. Nie zostało bowiem zakwestionowane, że niektóre aromaty są dla nich szczególnie atrakcyjne i ułatwiają rozpoczęcie konsumpcji tytoniu (wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Polska/Parlament i Rada, C‑358/14, EU:C:2016:323, pkt 81, 82).

54

W wyrokach z dnia 4 maja 2016 r., Polska/Parlament i Rada (C‑358/14, EU:C:2016:323, pkt 102) i z dnia 4 maja 2016 r., Philip Morris Brands i in. (C‑547/14, EU:C:2016:325, pkt 190), Trybunał stwierdził w tym względzie, że w art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40 prawodawca Unii wyważył pomiędzy skutkami gospodarczymi zakazu przewidzianego w art. 7 tej dyrektywy z jednej strony a koniecznością zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego w odniesieniu do produktu o szkodliwych właściwościach z drugiej strony.

55

W związku z tym należy stwierdzić, że zakaz wprowadzania na rynek wyrobów tytoniowych zawierających charakterystyczny aromat nie wykracza w sposób oczywisty poza to, co jest konieczne do osiągnięcia wskazanego celu.

56

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że przepisy art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40 nie naruszają zasady proporcjonalności.

57

Ponadto odnośnie do wyrażonych przez sąd odsyłający wątpliwości dotyczących zgodności art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40 z art. 34 TFUE należy stwierdzić, że choć przepisy art. 7 ust. 1, 7 i 14 tej dyrektywy stanowią ograniczenie w rozumieniu art. 34 TFUE, to jednak okazuje się – jak stwierdzono w pkt 54 niniejszego wyroku – że ograniczenie to jest uzasadnione wyważeniem między skutkami gospodarczymi zakazu przewidzianego w art. 7 dyrektywy 2014/40 a celem polegającym na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia i nie narusza zasady proporcjonalności. Wobec tego przepisy art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40 nie naruszają także art. 34 TFUE.

58

W świetle wszystkich powyższych uwag na pytanie pierwsze lit. a)–c) należy odpowiedzieć, że jego analiza nie wykazała, by istniał jakikolwiek czynnik mogący podważać ważność przepisów art. 7 ust. 1, 7 i 14 dyrektywy 2014/40.

59

Poprzez pytanie pierwsze lit. d i e) sąd odsyłający zwraca się zasadniczo do Trybunału o dokonanie wykładni pojęcia „kategorii wyrobu”, użytego w art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, i o wyjaśnienie, jaką procedurę należy zastosować, aby ustalić, czy w odniesieniu do określonego wyrobu tytoniowego przewidziana w tym artykule granica wynosząca 3% została osiągnięta.

60

Należy przypomnieć, że w celu dokonania wykładni przepisu prawa Unii należy wziąć pod uwagę nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część przepis ten stanowi (wyrok z dnia 26 września 2018 r., Baumgartner, C‑513/17, EU:C:2018:772, pkt 23).

61

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że pojęcie „kategorii wyrobu”, którym posłużono się w art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, nie zostało zdefiniowane w art. 2 tej dyrektywy, zatytułowanym „Definicje”.

62

Następnie, jeśli chodzi o kontekst, w który wpisuje się art. 7 ust. 14 rzeczonej dyrektywy, należy zaznaczyć, że w myśl art. 7 ust. 12 dyrektywy 2014/40 papierosy i tytoń do samodzielnego skręcania papierosów są jedynymi wyrobami tytoniowymi, które są objęte zakazem przewidzianym w art. 7 ust. 1 i 7 tej dyrektywy.

63

Ponadto art. 2 pkt 14 dyrektywy 2014/40, w którym zdefiniowano pojęcie „nowatorskiego wyrobu tytoniowego”, papierosy i tytoń do samodzielnego skręcania papierosów przedstawiono jako odrębne kategorie wyrobów.

64

Co więcej, tytoń do samodzielnego skręcania papierosów wskazano jako przykład „kategorii wyrobów” w motywie 9 tej dyrektywy.

65

Papierosy stanowią zatem „kategorię wyrobu” w rozumieniu art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, podobnie jak tytoń do samodzielnego skręcania papierosów.

66

Co się tyczy celów realizowanych za pomocą art. 7 ust. 14 tej dyrektywy, z motywu 16 wskazanego aktu wynika, że wyroby o charakterystycznym aromacie, których wielkość sprzedaży jest wysoka, należy wycofywać stopniowo w dłuższym okresie, by dać konsumentom czas na przestawienie się na inne wyroby.

67

Tymczasem, ponieważ z jednej strony wykładnia, zgodnie z którą papierosy stanowią „kategorię wyrobu” w rozumieniu art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, tak jak tytoń do samodzielnego skręcania papierosów, nie jest sprzeczna z tymi celami, a z drugiej strony można domniemywać, że te same pojęcia użyte w jednym akcie prawa Unii mają tożsame znaczenie, nie należy interpretować pojęcia „kategorii wyrobu” w rozumieniu tego przepisu w sposób odmienny od tego, w jaki jest interpretowane to samo pojęcie, gdy jest ono stosowane w innych przepisach tej dyrektywy.

68

Co więcej, jeśli chodzi o metodę pozwalającą ustalić, czy dany wyrób tytoniowy osiąga przewidziany w art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40 limit wynoszący 3%, w celu zastosowania przewidzianego w tym przepisie odstępstwa, z orzecznictwa przytoczonego w pkt 33 niniejszego wyroku wynika, że w braku uregulowań Unii określenie wiarygodnej metody umożliwiającej zapewnienie przestrzegania wynikającego ze wskazanego przepisu wymogu jest zadaniem państw członkowskich.

69

Jak wynika z przedstawionych Trybunałowi akt sprawy, Republika Federalna Niemiec wdrożyła zgodnie z tym orzecznictwem art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40, określając w § 34 ust. 3 Verordnung über Tabakerzeugnisse und verwandte Erzeugnisse (rozporządzenia w sprawie wyrobów tytoniowych i wyrobów powiązanych) z dnia 27 kwietnia 2016 r. (BGBl. 2016 I, s. 980), jakie aromaty powinny zawierać wyroby tytoniowe, aby zakaz sprzedaży tych wyrobów miał zastosowanie dopiero od dnia 20 maja 2020 r.

70

W świetle tych rozważań na pytanie pierwsze lit. d) i e) należy odpowiedzieć, że art. 7 ust. 14 dyrektywy 2014/40 należy interpretować w ten sposób, że, po pierwsze, pojęcie „kategorii wyrobu” w rozumieniu tego przepisu obejmuje papierosy i tytoń do samodzielnego skręcania papierosów oraz, po drugie, że procedura, jaką należy zastosować w celu ustalenia, czy określony wyrób tytoniowy osiąga przewidziany w tym przepisie limit wynoszący 3%, powinna zostać określona zgodnie z prawem wewnętrznym danego państwa członkowskiego.

71

Poprzez pytanie drugie lit. a) sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 8–11 dyrektywy 2014/40 należy interpretować w ten sposób, że pozwalają one państwom członkowskim ustanawiać dodatkowe terminy transpozycji poza tymi przewidzianymi w art. 29 ust. 1 i w art. 30 lit. a) tej dyrektywy.

72

Należy zaznaczyć, że art. 29 ust. 1 dyrektywy 2014/40 przewiduje, że państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania tej dyrektywy do dnia 20 maja 2016 r. i że stosują te przepisy od dnia 20 maja 2016 r., bez uszczerbku między innymi dla art. 7 ust. 14 wskazanej dyrektywy.

73

Artykuł 30 tej dyrektywy, zatytułowany „Przepisy przejściowe” przewiduje jednak w lit. a), że państwa członkowskie mogą zezwolić, by wyroby tytoniowe wyprodukowane lub dopuszczone do swobodnego obrotu oraz oznakowane zgodnie z dyrektywą 2001/37 przed dniem 20 maja 2016 r. były wprowadzane do obrotu do dnia 20 maja 2017 r.

74

Natomiast art. 8–11 dyrektywy 2014/40 nie przewidują terminów transpozycji, które zastępowałyby te przewidziane w art. 29 i 30 tej dyrektywy.

75

W świetle tych uwag na pytanie drugie lit. a) należy odpowiedzieć, że art. 8–11 dyrektywy 2014/40 należy interpretować w ten sposób, że nie pozwalają one państwom członkowskim ustanawiać dodatkowych terminów transpozycji poza tymi przewidzianymi w art. 29 i 30 tej dyrektywy.

76

Poprzez pytanie drugie lit. b) sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy – w wypadku udzielenia odpowiedzi przeczącej na pytanie drugie lit. a) – art. 9 ust. 1 akapit drugi, art. 9 ust. 4 lit. a) zdanie drugie, art. 9 ust. 6, art. 10 ust. 1 lit. b), e) i f), jak też art. 11 ust. 1 akapit pierwszy zdanie pierwsze dyrektywy 2014/40 naruszają zasadę proporcjonalności oraz art. 34 TFUE.

77

W tym względzie sąd odsyłający przypomina, że art. 9 ust. 6 i art. 10 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2014/40 powierzają Komisji ustanowienie określonych norm w dziedzinie etykietowania i opakowywania wyrobów tytoniowych, bez wyznaczenia terminu na wykonanie tego zadania i bez ustanowienia bardziej konkretnych przepisów i okresów przejściowych mających na celu zapewnienie, aby zainteresowane przedsiębiorstwa miały wystarczająco dużo czasu na dostosowanie się do wymogów tej dyrektywy.

78

Tymczasem, w odniesieniu do zasady proporcjonalności, należy stwierdzić, że skoro ogólne zasady prawa, wśród których figuruje zasada proporcjonalności, należą do porządku prawnego Unii, to muszą one być przestrzegane nie tylko przez instytucje Unii, lecz również przez państwa członkowskie podczas wykonywania powierzonych im przez dyrektywy Unii uprawnień (wyrok z dnia 2 czerwca 2016 r., ROZ-ŚWIT, C‑418/14, EU:C:2016:400, pkt 20).

79

W tym wypadku, jak stanowi art. 32 dyrektywy 2014/40, weszła ona w życie w dniu 19 maja 2014 r., zaś państwa członkowskie miały obowiązek przyjęcia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do jej wykonania do dnia 20 maja 2016 r., bez uszczerbku między innymi dla art. 7 ust. 14.

80

Pozostawiony do dyspozycji państw członkowskich dwuletni termin na dostosowanie rzeczonych przepisów w celu dokonania transpozycji dyrektywy 2014/40 i zapewnienia, aby zainteresowane podmioty gospodarcze miały wystarczająco dużo czasu na dostosowanie się do wymogów tej dyrektywy, jest wystarczająco długi w świetle zasady proporcjonalności.

81

Ponadto art. 30 dyrektywy 2014/40 uprawnia państwa członkowskie do zezwolenia na to, by wyroby tytoniowe wyprodukowane lub dopuszczone do swobodnego obrotu oraz oznakowane zgodnie z dyrektywą 2001/37 przed dniem 20 maja 2016 r. były wprowadzane do obrotu do dnia 20 maja 2017 r.

82

Co więcej, co się tyczy zgodności art. 9 ust. 1 akapit drugi, art. 9 ust. 4 lit. a) zdanie drugie, art. 9 ust. 6, art. 10 ust. 1 lit. b), e) i f), a także art. 11 ust. 1 akapit pierwszy zdanie pierwsze dyrektywy 2014/40 z art. 34 TFUE, należy stwierdzić, że zasada swobodnego przepływu towarów nie stanowi przeszkody dla stosowania zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych uzasadnionych w szczególności względami ochrony zdrowia i życia ludzi (zob. podobnie wyrok z dnia 14 grudnia 2004 r., Swedish Match, C‑210/03, EU:C:2004:802, pkt 60).

83

Wynika stąd, że przepisy art. 9 ust. 1 akapit drugi, art. 9 ust. 4 lit. a) zdanie drugie, art. 9 ust. 6, art. 10 ust. 1 lit. b), e) i f), a także art. 11 ust. 1 akapit pierwszy zdanie pierwsze dyrektywy 2014/40, należy uznać za zgodne z zasadą proporcjonalności i z art. 34 TFUE.

84

W tym stanie rzeczy na pytanie drugie lit. b) należy odpowiedzieć, że analiza tego pytania nie wykazała, by istniał jakikolwiek czynnik mogący podważać ważność przepisów art. 9 ust. 1 akapit drugi, art. 9 ust. 4 lit. a) zdanie drugie, art. 9 ust. 6, art. 10 ust. 1 lit. b), e) i f), a także art. 11 ust. 1 akapit pierwszy zdanie pierwsze dyrektywy 2014/40.

85

Poprzez pytanie trzecie lit. a) sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy art. 13 ust. 1 lit. c) i art. 13 ust. 3 dyrektywy 2014/40 należy interpretować w ten sposób, że nakazuje on państwom członkowskim ustanowienie zakazu stosowania informacji odnoszących się do smaku, zapachu, środków aromatyzujących lub innych dodatków również wtedy, gdy nie stanowią one informacji mających charakter reklamowy i stosowanie danych składników jest nadal dozwolone.

86

Zgodnie z art. 13 ust. 1 lit. c) i art. 13 ust. 3 dyrektywy 2014/40 etykieta opakowania jednostkowego, opakowania zbiorczego, ani sam wyrób tytoniowy nie mogą zawierać jakiegokolwiek elementu lub cechy, które odnoszą się do smaku, zapachu, środków aromatyzujących lub innych dodatków bądź ich braku. Należy zaznaczyć, że owymi elementami lub cechami mogą być między innymi teksty, symbole, nazwy, znaki towarowe, oznaczenia graficzne i inne.

87

Zważywszy że, jak wynika z samego brzmienia art. 13 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/40, wyroby tytoniowe nie mogą zawierać „jakiegokolwiek elementu lub cechy”, które „odnoszą się do”„zapachu”, i że zgodnie z brzmieniem art. 13 ust. 3 tej dyrektywy owe elementy lub cechy mogą obejmować między innymi teksty, symbole, nazwy, znaki towarowe lub oznaczenia graficzne, które nie mają charakteru reklamowego, należy stwierdzić, iż zamiarem prawodawcy Unii nie było dokonanie rozróżnienia między informacjami o charakterze reklamowym a informacjami niemającymi takiego charakteru. Wykładnię tę potwierdza fakt, że w odróżnieniu od treści art. 13 rzeczonej dyrektywy, w art. 20 ust. 4 lit. b) tej samej dyrektywy prawodawca Unii wyraźnie postanowił, że opakowania jednostkowe i opakowania zbiorcze papierosów elektronicznych i pojemników zapasowych nie mogą posiadać elementów lub cech, o których mowa w art. 13 dyrektywy 2014/40, z wyłączeniem tych, o których mowa w art. 13 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy, odnoszących się do środków aromatyzujących lub ich braku.

88

Ponadto, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 78 opinii, producenci wyrobów tytoniowych mogą zawsze odróżniać wyroby o charakterystycznym aromacie od innych, o ile tylko nie stosują któregoś z elementów wyliczonych w art. 13 ust. 1 lit. a)–e) wskazanej dyrektywy.

89

Co więcej, ponieważ w wyroku z dnia 4 maja 2016 r., Philip Morris Brands i in. (C‑547/14, EU:C:2016:325, pkt 141), Trybunał orzekł, że zakaz posługiwania się elementami lub cechami odnoszącymi się do zapachu ma zastosowanie niezależnie od tego, czy dane informacje są prawdziwe, należy stwierdzić, iż zakaz ten dotyczy również informacji niemających charakteru reklamowego, wspominających o składnikach, których stosowanie jest dozwolone na podstawie dyrektywy 2014/40.

90

Wynika stąd, że przepisy art. 13 ust. 1 lit. c) i art. 13 ust. 3 dyrektywy 2014/40 należy interpretować w ten sposób, że nakazują one państwom członkowskim ustanowienie zakazu stosowania informacji odnoszących się do smaku, zapachu, środków aromatyzujących lub innych dodatków również wtedy, gdy informacje te nie stanowią informacji mających charakter reklamowy i stosowanie danych składników jest nadal dozwolone.

91

Poprzez pytanie trzecie lit. b) sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy ze względu na znaczne ograniczenia posługiwania się znakami towarowymi, przewidziane w art. 13 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/40, przepis ten narusza art. 17 karty.

92

Należy zaznaczyć, że prawo własności chronione na podstawie art. 17 karty obejmuje także, zgodnie z ust. 2 tego artykułu, własność intelektualną.

93

Poprzez zakazanie, aby etykieta opakowania jednostkowego, opakowania zbiorczego, jak też sam wyrób tytoniowy, zawierały znaki towarowe odnoszące się do zapachu, art. 13 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2014/40, w związku z art. 13 ust. 3 tej dyrektywy, ogranicza możliwość stosowania tych znaków.

94

Jednak prawo własności nie jest prawem absolutnym, lecz musi być widziane w perspektywie jego funkcji społecznej (zob. podobnie wyrok z dnia 15 stycznia 2013 r., Križan i in., C‑416/10, EU:C:2013:8, pkt 113).

95

Okoliczność ta znajduje zaś odzwierciedlenie między innymi w sposobie stosowania zasady proporcjonalności na podstawie art. 52 ust. 1 karty (wyrok z dnia 22 stycznia 2013 r., Sky Österreich, C‑283/11, EU:C:2013:28, pkt 47).

96

Zgodnie z tym przepisem wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności chronionych na mocy karty muszą być przewidziane w ustawie i nie mogą naruszać istoty owych praw i wolności; z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności muszą one być konieczne i rzeczywiście odpowiadać celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub wynikać z potrzeby ochrony praw i wolności innych osób (wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Pillbox 38, C‑477/14, EU:C:2016:324, pkt 160).

97

W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że ograniczenie posługiwania się znakami towarowymi zostało ustanowione w dyrektywie 2014/40 i że dotyczy ono jedynie zamieszczania przez producentów ich znaków na etykietach opakowań jednostkowych, na opakowaniach zewnętrznych i na samych wyrobach tytoniowych, a zatem nie narusza ono samej istoty ich prawa do znaku, co ma na celu zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony zdrowia przy eliminowaniu przeszkód wynikających z przepisów krajowych w dziedzinie etykietowania [zob. podobnie wyrok z dnia 10 grudnia 2002 r., British American Tobacco (Investments) i Imperial Tobacco, C‑491/01, EU:C:2002:741, pkt 150].

98

Dyrektywa 2014/40 pozostawia bowiem właścicielom znaków towarowych, o których mowa w art. 13 ust. 1 lit. c) i w art. 13 ust. 3 swobodę ich eksploatacji w każdy inny sposób, w szczególności poprzez sprzedaż hurtową, niż sposoby wskazane w rzeczonych przepisach. Wobec tego wskazane w pkt 93 niniejszego wyroku ograniczenie posługiwania się znakami towarowymi nie jest równoznaczne z pozbawieniem własności.

99

Co więcej, ponieważ w myśl motywu 16 dyrektywy 2014/40 wyroby tytoniowe o charakterystycznym aromacie sprzyjają wzrostowi początkowego spożycia tytoniu i wpływają na strukturę spożycia, zakaz zamieszczania na etykietach opakowań jednostkowych, na opakowaniach zewnętrznych i na samych wyrobach tytoniowych oznaczeń odnoszących się do zapachu może zmniejszyć ich atrakcyjność i służy realizacji uznanych przez Unię celów leżących w interesie ogólnym, jako że przyczynia się do zagwarantowania wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego.

100

Wynika stąd, że analiza pytania trzeciego nie wykazała, by istniał jakikolwiek czynnik mogący podważać ważność art. 13 ust. 1 lit. c) i art. 13 ust. 3 dyrektywy 2014/40.

101

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: