–

w imieniu M.A., S.A. oraz A.Z. przez M. de Blacama, SC, oraz G. O’Hallorana, BL

–

[w brzmieniu sprostowanym postanowieniem z dnia 14 marca 2019 r.] w imieniu Irlandii przez M. Browne, G. Hodge oraz A. Joyce’a, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez S.J. Hillery, BL, oraz D. Conlana Smytha, SC,

–

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego i R. Kanitza, działających w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu niderlandzkiego przez J. Hoogvelda oraz K. Bulterman, działających w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez C. Brodie, S. Brandona oraz D. Blundella, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez J. Holmesa, QC,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez M. Wilderspina oraz M. Condou‑Durande, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6, art. 17, art. 20 ust. 3, a także art. 27 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (Dz.U. 2013, L 180, s. 31) (zwanego dalej „rozporządzeniem Dublin III”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy M.A., S.A. i A.Z. a International Protection Appeals Tribunal (sądem apelacyjnym do spraw ochrony międzynarodowej, Irlandia), Minister for Justice and Equality (ministrem sprawiedliwości i równości, Irlandia), Attorney General (Irlandia) i Ireland (Irlandią), dotyczącego wydanej wobec nich na podstawie rozporządzenia Dublin III decyzji o przejęciu.

3

Konwencja dotycząca statutu uchodźców, podpisana w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r. [Recueil des traités des Nations unies, vol. 189, s. 150, nr 2545 (1954), zwana dalej „konwencją genewską”], weszła w życie w dniu 22 kwietnia 1954 r. Została ona uzupełniona Protokołem dotyczącym statusu uchodźców, zawartym w Nowym Jorku w dniu 31 stycznia 1967 r. (zwanym dalej „protokołem z 1967 r.”), który wszedł w życie w dniu 4 października 1967 r.

4

Wszystkie państwa członkowskie, podobnie jak Republika Islandii, Księstwo Liechtensteinu, Królestwo Norwegii i Konfederacja Szwajcarska, są stronami konwencji genewskiej i protokołu z 1967 r. Unia Europejska nie jest stroną konwencji genewskiej ani protokołu z 1967 r., ale art. 78 TFUE i art. 18 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) stanowią, że prawo do azylu jest gwarantowane w szczególności z poszanowaniem wspomnianej konwencji i wspomnianego protokołu.

5

Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisana w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwana dalej „EKPC”), jest wielostronną umową międzynarodową zawartą w ramach Rady Europy, która to umowa weszła w życie w dniu 3 września 1953 r. Wszyscy członkowie Rady Europy, w tym wszystkie państwa członkowskie Unii, są wysokimi układającymi się stronami tej konwencji.

6

Artykuł 3 EKPC stanowi, że „[n]ikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”.

7

Artykuł 4 karty stanowi:

„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”.

8

Artykuł 47 akapit pierwszy karty stanowi:

„Każdy, kogo [czyje] prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule”.

9

Artykuł 52 ust. 3 karty stanowi:

„W zakresie, w jakim niniejsza Karta zawiera prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym w [EKPC], ich znaczenie i zakres są takie same jak praw przyznanych przez tę konwencję. Niniejsze postanowienie nie stanowi przeszkody, aby prawo Unii przyznawało szerszą ochronę”.

10

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że traktat z Amsterdamu z dnia 2 października 1997 r. wprowadził do traktatu WE art. 63, który przyznał Wspólnocie Europejskiej kompetencje do przyjęcia środków zalecanych przez Radę Europejską podczas jej specjalnego posiedzenia w Tampere (Finlandia) w dniach 15 i 16 października 1999 r. w zakresie utworzenia wspólnego europejskiego systemu azylowego. Przyjęcie tego przepisu pozwoliło na zastąpienie w relacjach między państwami członkowskimi, z wyjątkiem Królestwa Danii, Konwencji wyznaczającej państwo odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o azyl złożonych w jednym z państw członkowskich Wspólnot Europejskich, sporządzonej w Dublinie dnia 15 czerwca 1990 r. (Dz.U. 1997, C 254, s. 1) przez rozporządzenie Rady (WE) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r. ustanawiające kryteria i mechanizmy określania państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl wniesionego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego (Dz.U. 2003, L 50, s. 1), które weszło w życie w dniu 17 marca 2003 r. Przyjęte na podstawie art. 78 ust. 2 lit. e) TFUE rozporządzenie Dublin III, które weszło w życie w dniu 19 lipca 2013 r., zastąpiło rozporządzenie nr 343/2003.

11

Motywy 1–5 rozporządzenia Dublin III mają następujące brzmienie:

12

Motywy 13–17 tego rozporządzenia przewidują:

13

Motywy 19, 32, 39 i 42 wspomnianego rozporządzenia stanowią:

[…]

[…]

[…]

14

Artykuł 1 tego rozporządzenia stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie ustanawia kryteria i mechanizmy ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej wniesionego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca […]”.

15

Artykuł 3 rozporządzenia Dublin III stanowi:

„1.   Państwa członkowskie rozpatrują każdy wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej złożony przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, który składa wniosek na terytorium jednego z nich, w tym na granicy lub w strefach tranzytowych. Wniosek jest rozpatrywany przez jedno państwo członkowskie, którym jest państwo, które spełnia kryteria wymienione w rozdziale III wskazują jako odpowiedzialne.

2.   W przypadku gdy nie można wyznaczyć odpowiedzialnego państwa członkowskiego na podstawie kryteriów wymienionych w niniejszym rozporządzeniu, odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jest pierwsze państwo członkowskie, w którym wniosek ten został złożony.

Jeżeli przekazanie wnioskodawcy do państwa członkowskiego pierwotnie wyznaczonego jako państwo odpowiedzialne jest niemożliwe, gdyż istnieją istotne powody ku temu, by przypuszczać, że w procedurze azylowej i w warunkach przyjmowania wnioskodawców w tym państwie członkowskim występują wady systemowe, powodujące pojawienie się ryzyka nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 [karty], państwo członkowskie dokonujące ustalenia odpowiedzialnego państwa członkowskiego dalej prowadzi ocenę kryteriów określonych w rozdziale III w celu stwierdzenia, czy inne państwo członkowskie może zostać wyznaczone jako odpowiedzialne.

Jeżeli na mocy niniejszego ustępu nie można przeprowadzić przekazania do żadnego z państw członkowskich wyznaczonych na podstawie kryteriów określonych w rozdziale III ani do pierwszego państwa członkowskiego, w którym złożono wniosek, odpowiedzialnym państwem członkowskim staje się państwo członkowskie prowadzące postępowanie w sprawie ustalenia odpowiedzialnego państwa członkowskiego.

3.   Każde państwo członkowskie zachowuje prawo do wysłania wnioskodawcy do bezpiecznego państwa trzeciego, z zastrzeżeniem przepisów i zabezpieczeń ustanowionych w dyrektywie 2013/32/UE”.

16

Artykuł 6 tego rozporządzenia, zatytułowany „Gwarancje dla małoletnich”, przewiduje:

„1.   W ramach wszelkich postępowań przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu jednym z priorytetów jest dla państw członkowskich jak najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka.

[…]

3.   Przy ocenie, co najlepiej służy zabezpieczeniu interesów dziecka, państwa członkowskie ściśle współpracują za sobą, a w szczególności należycie uwzględniają następujące czynniki:

[…]

4.   Do celów stosowania art. 8 państwo członkowskie, w którym małoletni bez opieki złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, najszybciej jak to możliwe podejmuje stosowne działania w celu zidentyfikowania członków rodziny, rodzeństwa lub krewnych małoletniego bez opieki na terytorium państw członkowskich, dbając przy tym o jak najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka.

[…]”.

17

Artykuł 7 ust. 1 i 2 wspomnianego rozporządzenia, zawarty w jego rozdziale III, stanowi:

„1.   Kryteria ustalania odpowiedzialnego państwa członkowskiego stosuje się w kolejności, w jakiej są one wymienione w niniejszym rozdziale.

2.   Państwo członkowskie odpowiedzialne zgodnie z kryteriami określonymi w niniejszym rozdziale ustalane jest na podstawie stanu istniejącego w chwili, w której wnioskodawca po raz pierwszy złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w państwie członkowskim”.

18

Artykuł 8 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi:

„W przypadku gdy wnioskodawca jest małoletnim bez opieki, odpowiedzialnym państwem członkowskim jest to państwo, w którym legalnie przebywa członek rodziny lub rodzeństwo małoletniego bez opieki, pod warunkiem że najlepiej zabezpiecza to interesy małoletniego. Jeżeli wnioskodawca jest małoletnim pozostającym w związku małżeńskim, a jego małżonek nie przebywa legalnie na terytorium państw członkowskich, odpowiedzialnym państwem członkowskim jest państwo członkowskie, w którym legalnie przebywa ojciec, matka lub inna osoba dorosła odpowiadająca za małoletniego – z mocy prawa lub zgodnie z praktyką tego państwa członkowskiego – lub rodzeństwo wnioskodawcy”.

19

Artykuł 11 do rozporządzeniem Dublin III, zatytułowany „Postępowanie dotyczące rodziny”, przewiduje:

„W przypadku gdy wielu członków rodziny lub małoletnie rodzeństwo niepozostające w związku małżeńskim przedkłada wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej w tym samym państwie członkowskim równocześnie lub w wystarczająco krótkim odstępie czasu, by postępowania w sprawie ustalenia odpowiedzialnego państwa członkowskiego mogły zostać przeprowadzone łącznie, oraz w przypadku gdy zastosowanie kryteriów określonych w niniejszym rozporządzeniu prowadziłoby do ich rozdzielenia, odpowiedzialne państwo członkowskie ustala się na podstawie następujących przepisów:

20

Artykuł 17 tego rozporządzenia, zatytułowany „Klauzule dyskrecjonalne”, ma następujące brzmienie:

„1.   Na zasadzie odstępstwa od art. 3 ust. 1 każde państwo członkowskie może zdecydować o rozpatrzeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej wniesionego w tym państwie przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, nawet jeżeli za takie rozpatrzenie nie jest odpowiedzialne na podstawie kryteriów ustanowionych w niniejszym rozporządzeniu.

Państwo członkowskie, które zdecydowało się rozpatrzyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej na mocy niniejszego ustępu, staje się odpowiedzialnym państwem członkowskim oraz przyjmuje zobowiązania związane z tą odpowiedzialnością.[…]”.

21

Artykuł 20 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia stanowi:

„Do celów niniejszego rozporządzenia status małoletniego towarzyszącego wnioskodawcy i odpowiadającego definicji członka rodziny jest rozpatrywany nieodłącznie od statusu tego członka jego rodziny przez państwo członkowskie odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej temu członkowi rodziny, nawet jeżeli małoletni sam nie jest wnioskodawcą, o ile najlepiej zabezpiecza to jego interesy. W identyczny sposób traktowane są dzieci urodzone po przyjeździe wnioskodawcy na terytorium państw członkowskich, bez potrzeby wszczęcia nowego postępowania w celu ich przejęcia”.

22

Artykuł 27 ust. 1 tegoż rozporządzenia przewiduje:

„Wnioskodawca lub inna osoba, o której mowa w art. 18 ust. 1 lit. c) lub d), ma prawo wniesienia do sądu skutecznego środka zaskarżenia w formie odwołania lub wniosku o ponowne rozpoznanie, z powodów faktycznych lub prawnych, decyzji o przekazaniu”.

23

Artykuł 29 ust. 1–2 rozporządzenia Dublin III stanowi:

„1.   Przekazanie osoby ubiegającej się o azyl […] z wnioskującego państwa członkowskiego do odpowiedzialnego państwa członkowskiego jest przeprowadzane zgodnie z prawem krajowym wnioskującego państwa członkowskiego, po konsultacjach między zainteresowanymi państwami członkowskimi, tak szybko, jak to jest praktycznie możliwe, a najpóźniej w ciągu sześciu miesięcy […].

[…]

2.   W przypadku gdy nie dokonano przekazania w terminie sześciomiesięcznym, odpowiedzialne państwo członkowskie zostaje zwolnione z obowiązku przejęcia lub wtórnego przejęcia zainteresowanej osoby, a odpowiedzialność zostaje przeniesiona na wnioskujące państwo członkowskie […]”.

24

Artykuł 35 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi:

„Każde państwo członkowskie niezwłocznie powiadamia Komisję o konkretnych organach odpowiedzialnych za wypełnianie zobowiązań wynikających z niniejszego rozporządzenia oraz wszelkich zmianach w tym zakresie. Państwa członkowskie zapewniają, że [by] organy te posiadają [posiadały] zasoby niezbędne do wykonywania przez nie ich zadań, w szczególności do udzielania w wyznaczonych terminach odpowiedzi na wnioski o przekazanie informacji, wnioski o przejęcie lub wnioski o wtórne przejęcie wnioskodawców”.

25

Mający zastosowanie ustawodawstwem krajowym jest European Union (Dublin System) Regulations 2014 [rozporządzenie w sprawie Unii Europejskiej (system dubliński) z 2014 r.] (SI nr 525/2014, zwane dalej „rozporządzeniem krajowym”). W niniejszej sprawie znaczenie mają przedstawione poniżej podstawowe przepisy.

26

Artykuł 2 ust. 2 rozporządzenia krajowego stanowi, że terminy lub wyrażenia użyte zarówno w tych przepisach, jak i w rozporządzeniu Dublin III, powinny mieć takie samo znaczenie jakie ten termin lub to wyrażenie posiada w rozporządzeniu Unii.

27

Wyrażenie „decyzja o przekazaniu” zostało zdefiniowane w art. 2 ust. 1 rozporządzenia krajowego jako wydana zgodnie z rozporządzeniem Dublin III przez Refugee Applications Commissioner (komisarza do spraw uchodźców, Irlandia) decyzja o przekazaniu wnioskodawcy, w sytuacji w której państwo, w tym przypadku Irlandia, jest wnioskującym państwem członkowskim, a państwo członkowskie, do którego kierowany jest wniosek, zgadza się na przejęcie lub wtórne przejęcie wnioskodawcy.

28

Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia krajowego przewiduje, że komisarz do spraw uchodźców wykonuje kompetencje państwa członkowskiego dokonującego ustalenia odpowiedzialnego państwa członkowskiego, wnioskującego państwa członkowskiego i państwa członkowskiego, do którego kierowany jest wniosek. Artykuł 3 ust. 2 tego rozporządzenia wskazuje, że minister sprawiedliwości i równości wykonuje kompetencje przekazującego państwa członkowskiego.

29

Zgodnie z art. 3 ust. 3 rozporządzenia krajowego komisarz do spraw uchodźców wykonuje wszystkie kompetencje przewidziane w art. 6 rozporządzenia Dublin III, który z kolei zawiera odniesienie do jak najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka „[w] ramach wszelkich postępowań przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu”.

30

Zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia krajowego wnioskodawca może odwołać się od decyzji o przekazaniu.

31

Artykuł 6 ust. 9 rozporządzenia krajowego stanowi, że sąd apelacyjny utrzymuje w mocy lub uchyla decyzję o przekazaniu.

32

Z postanowienia odsyłającego wynika, że S.A., obywatelka państwa trzeciego, przyjechała do Zjednoczonego Królestwa na podstawie wizy studenckiej w 2010 r. i że M.A., także obywatel państwa trzeciego, w następnym roku dołączył do niej na podstawie wizy dla członka rodziny pozostającego na utrzymaniu. A.Z., ich dziecko, urodził się w Zjednoczonym Królestwie w lutym 2014 r. Rodzice przedłużali swoje wizy każdego roku aż do zamknięcia uczelni, w której studiowała S.A., a zamknięcie tej uczelni spowodowało wygaśnięcie ich wiz.

33

S.A. i M.A. udali się wówczas do Irlandii, gdzie w dniu 12 stycznia 2016 r. złożyli wnioski o udzielenie azylu. Wniosek dotyczący dziecka był zawarty we wniosku dotyczącym jego matki.

34

W dniu 7 kwietnia 2016 r. komisarz do spraw uchodźców skierował do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wniosek o przejęcie tych wniosków o udzielenie azylu na podstawie rozporządzenia Dublin III.

35

W dniu 1 maja 2016 r. państwo to wyraziło zgodę na wspomniane przejęcie.

36

S.A. i M.A. powołali się przed komisarzem do spraw uchodźców na problemy zdrowotne M.A., a także na fakt, że dziecko było w trakcie obserwacji Health Service Executive (zarząd opieki zdrowotnej, Irlandia) w związku z problemem zdrowotnym.

37

Komisarz do spraw uchodźców zalecił przekazanie do Zjednoczonego Królestwa, stwierdzając na mocy decyzji niekorzystnej dla S.A. i M.A., że art. 17 rozporządzenia Dublin III nie znajduje zastosowania.

38

S.A. i M.A. zaskarżyli decyzję o przekazaniu do International Protection Appeals Tribunal (sądu apelacyjnego do spraw ochrony międzynarodowej), opierając się głównie na tym art. 17 oraz zarzutach związanych z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej.

39

W dniu 10 stycznia 2017 r. wspomniany sąd utrzymał w mocy decyzję o przekazaniu, stwierdziwszy, że nie ma właściwości do wykonywania uprawnień dyskrecjonalnych, o których mowa we wspomnianym art. 17. Oddalił on także argumenty odnoszące się do wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii z tego powodu, że zobowiązany jest on rozpatrywać sytuację istniejącą w dniu, w którym zawisł przed nim spór.

40

S.A. i M.A. wnieśli zatem skargę do High Court (wysokiego trybunału, Irlandia).

41

Sąd ten uważa zasadniczo, że w celu rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu należy najpierw określić, jaki wpływ może mieć proces wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii na system dubliński.

42

Ponadto wskazuje on, że terminy używane w rozporządzeniu krajowym, które stanowią powtórzenie terminów zawartych w rozporządzeniu Dublin III, powinny mieć to samo znaczenie jak te ostatnie. Z powyższego wywiódł więc, że w celu rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu konieczne jest dokonanie wykładni tego ostatniego rozporządzenia.

43

W tych okolicznościach High Court (wysoki trybunał) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

44

Sąd odsyłający wniósł o zastosowanie w niniejszej sprawie pilnego trybu prejudycjalnego przewidzianego w art. 23a statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Pomocniczo sąd odsyłający zwrócił się do Trybunału o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym na podstawie przepisów art. 105 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

45

W odniesieniu, w pierwszej kolejności, do wniosku o zastosowanie pilnego trybu prejudycjalnego, w dniu 4 grudnia 2017 r. Trybunał postanowił, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po wysłuchaniu rzecznika generalnego, nie uwzględnić tego wniosku.

46

Co się tyczy, w drugiej kolejności, wniosku o rozpoznanie niniejszej sprawy w trybie przyspieszonym przewidzianym w art. 105 ust. 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem, prezes Trybunału postanowił, postanowieniem z dnia 20 grudnia 2017 r., M.A. i in. (C‑661/17, niepublikowany, EU:C:2017:1024), oddalić ten wniosek.

47

Irlandia utrzymuje, że ponieważ skutki prawne ewentualnego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii nie są jeszcze znane, pytania dotyczące takich skutków należy uznać za hipotetyczne. Tym samym każde orzeczenie, jakie mógłby wydać Trybunał na tym etapie w odniesieniu do sytuacji, która powstanie po dniu, w którym państwo to przestanie być państwem członkowskim Unii, byłoby hipotetyczne. Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem (wyrok z dnia 27 lutego 2014 r., Pohotovosť, C‑470/12, EU:C:2014:101, pkt 27, 29, a także przytoczone tam orzecznictwo) Trybunał nie udziela odpowiedzi na pytania o charakterze hipotetycznym lub doradczym.

48

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem procedura przewidziana w art. 267 TFUE jest instrumentem współpracy między Trybunałem i sądami krajowymi, dzięki któremu Trybunał dostarcza sądom krajowym elementów wykładni prawa Unii, które są im niezbędne dla rozstrzygnięcia przedstawionych przed nimi sporów (wyrok z dnia 8 grudnia 2016 r., Eurosaneamientos i in., C‑532/15 i C‑538/15, EU:C:2016:932, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).

49

W ramach tej współpracy jedynie do sądu krajowego, który rozstrzyga spór i musi przyjąć odpowiedzialność za mające zapaść orzeczenie sądowe, należy ocena – w świetle szczególnych okoliczności sprawy – zarówno konieczności uzyskania orzeczenia w trybie prejudycjalnym dla wydania wyroku, jak i znaczenia przedstawionych Trybunałowi pytań. W konsekwencji jeśli przedstawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany wydać orzeczenie (wyrok z dnia 8 grudnia 2016 r., Eurosaneamientos i in., C‑532/15 i C‑538/15, EU:C:2016:932, pkt 27, a także przytoczone tam orzecznictwo).

50

Z powyższego wynika, że pytania dotyczące wykładni prawa Unii przedstawione przez sąd krajowy w ramach stanu faktycznego i prawnego, za którego ustalenie jest on odpowiedzialny i którego prawidłowość nie podlega ocenie przez Trybunał, korzystają z domniemania posiadania znaczenia dla sprawy. Odrzucenie przez Trybunał wniosku sądu krajowego jest możliwe tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wnioskowano, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje elementami stanu faktycznego lub prawnego, które są konieczne do udzielenia użytecznej odpowiedzi na przedstawione mu pytania (wyrok z dnia 8 grudnia 2016 r., Eurosaneamientos i in., C‑532/15 i C‑538/15, EU:C:2016:932, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).

51

W niniejszej sprawie należy zauważyć, że sąd odsyłający wyjaśnił szczegółowo przyczyny, dla których uznał, że w celu rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu konieczne jest zbadanie, jakie skutki może mieć ewentualne wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii w ramach rozporządzenia Dublin III.

52

W tych okolicznościach wykładnia, o którą wnosi sąd odsyłający, nie jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia zawisłego przed tym sądem sporu. W związku z tym należy udzielić odpowiedzi na pytania przedstawione przez High Court (wysoki trybunał).

53

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż państwo członkowskie, co do którego ustalono, że jest ono „odpowiedzialne” w rozumieniu tego rozporządzenia, notyfikowało swój zamiar wystąpienia z Unii zgodnie z art. 50 TUE, zobowiązuje państwo członkowskie dokonujące takiego ustalenia do zbadania przez nie samo rozpatrywanego wniosku o udzielenie ochrony na podstawie przewidzianej we wspomnianym art. 17 ust. 1 klauzuli dyskrecjonalnej.

54

W tym kontekście należy przypomnieć, że notyfikowanie przez państwo członkowskie zamiaru wystąpieniu z Unii zgodnie z art. 50 TUE nie skutkuje zawieszeniem stosowania prawa Unii w tym państwie członkowskim i że w rezultacie prawo Unii pozostaje w pełni w mocy w tym państwie aż do jego faktycznego wystąpienia z Unii (wyrok z dnia 19 września 2018 r., RO, C‑327/18 PPU, EU:C:2018:733, EU:C:2018:733, pkt 45).

55

Jak zaznaczono w pkt 10 niniejszego wyroku, rozporządzenie Dublin III zastąpiło rozporządzenie nr 343/2003. W odniesieniu do przewidzianej w art. 17 ust. 1 tego pierwszego rozporządzenia klauzuli dyskrecjonalnej Trybunał już wyjaśnił, że ponieważ brzmienie tego przepisu odpowiada zasadniczo brzmieniu klauzuli suwerenności zawartej w art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 343/2003, wykładnia tego ostatniego przepisu może także mieć zastosowanie do art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III (wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 53).

56

Zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia Dublin III wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej jest rozpatrywany przez jedno państwo członkowskie, którym jest państwo, które kryteria wymienione w rozdziale III tego rozporządzenia wskazują jako odpowiedzialne.

57

Na zasadzie odstępstwa od tego art. 3 ust. 1, art. 17 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia przewiduje, że każde państwo członkowskie może zdecydować o rozpatrzeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, wniesionego w tym państwie przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, nawet jeżeli za takie rozpatrzenie nie jest odpowiedzialne na podstawie takich kryteriów.

58

Jak wyraźnie wynika z brzmienia art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III, przepis ten ma charakter fakultatywny, ponieważ pozostawia w gestii każdego państwa członkowskiego decyzję o rozpatrzeniu wniesionego w nim wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, nawet jeżeli za takie rozpatrzenie nie jest ono odpowiedzialne zgodnie z określonymi w tym rozporządzeniu kryteriami ustalania odpowiedzialnego państwa członkowskiego. Skorzystanie z tego uprawnienia nie jest skądinąd uzależnione od żadnego szczególnego warunku (zob. podobnie wyrok z dnia 30 maja 2013 r., Halaf, C‑528/11, EU:C:2013:342, pkt 36). Przepis ten ma na celu umożliwienie każdemu państwu członkowskiemu podjęcia suwerennej decyzji, ze względów politycznych, humanitarnych lub praktycznych, o wyrażeniu zgody na rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, nawet jeżeli nie jest za to odpowiedzialne na podstawie określonych we wspomnianym rozporządzeniu kryteriów (wyrok z dnia 4 października 2018 r., Fathi, C‑56/17, EU:C:2018:803, pkt 53).

59

Ze względu na zakres uznania przyznany w ten sposób państwom członkowskim do danego państwa członkowskiego należy określenie okoliczności, w których zamierza ono korzystać z uprawnienia przewidzianego w przewidzianej w art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III klauzuli dyskrecjonalnej i wyrażać zgodę na rozpatrzenie przez nie same wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, w odniesieniu do którego nie jest ono odpowiedzialne na podstawie kryteriów określonych w tym rozporządzeniu.

60

Stwierdzenie to jest zresztą spójne, po pierwsze, z orzecznictwem Trybunału dotyczącym przepisów fakultatywnych, zgodnie z którym przepisy te przyznają państwom członkowskim szerokie uprawnienia dyskrecjonalne (wyrok z dnia 10 grudnia 2013 r., Abdullahi, C‑394/12, EU:C:2013:813, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo), a po drugie, z celem wspomnianego art. 17 ust. 1, polegającym na zachowaniu prerogatyw państw członkowskich przy wykonywaniu prawa do udzielania ochrony międzynarodowej (wyrok z dnia 5 lipca 2018 r., X, C‑213/17, EU:C:2018:538, pkt 61 i przytoczone tam orzecznictwo).

61

Mając na uwadze całość powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, iż okoliczność, że państwo członkowskie, co do którego ustalono, że jest ono „odpowiedzialne” w rozumieniu tego rozporządzenia, notyfikowało swój zamiar wystąpienia z Unii zgodnie z art. 50 TUE, nie zobowiązuje państwa członkowskiego dokonującego takiego ustalenia do zbadania przez nie samo rozpatrywanego wniosku o udzielenie ochrony na podstawie przewidzianej we wspomnianym art. 17 ust. 1 klauzuli dyskrecjonalnej.

62

Jak wynika z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, drugie pytanie opiera się na założeniu, że w Irlandii komisarz do spraw uchodźców dokonuje ustalenia odpowiedzialnego państwa członkowskiego na podstawie kryteriów określonych w rozporządzeniu Dublin III, podczas gdy korzystanie z przewidzianej w art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia klauzuli dyskrecjonalnej należy do ministra sprawiedliwości i równości.

63

W tych okolicznościach należy uznać, że poprzez pytanie drugie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy wykładni rozporządzenia Dublin III należy dokonywać w taki sposób, że zobowiązuje ono do tego, aby ustalenie odpowiedzialnego państwa członkowskiego na podstawie określonych w tym rozporządzeniu kryteriów oraz korzystanie z przewidzianej w art. 17 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia klauzuli dyskrecjonalnej należało do tego samego organu krajowego.

64

Na wstępie należy przypomnieć, że z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, iż przyznany państwom członkowskim w art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III zakres uznania stanowi integralną część przewidzianych w tym rozporządzeniu mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu. Zatem decyzja wydana przez państwo członkowskie na podstawie tego przepisu, o rozpatrzeniu lub nierozpatrzeniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, w odniesieniu do którego nie jest ono odpowiedzialne w świetle kryteriów określonych w rozdziale III tego rozporządzenia, stanowi stosowanie prawa Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 53, a także przytoczone tam orzecznictwo).

65

Następnie należy stwierdzić, że rozporządzenie Dublin III nie zawiera jednak żadnego przepisu, który określałby, jaki organ jest uprawniony do wydania decyzji na podstawie ustanowionych w tym rozporządzeniu kryteriów, dotyczących ustalenia odpowiedzialnego państwa członkowskiego lub na podstawie przewidzianej w art. 17 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia klauzuli dyskrecjonalnej. Rozporządzenie to nie wyjaśnia też, czy państwo członkowskie powinno powierzyć zadanie stosowania takich kryteriów oraz zadanie korzystania z tej klauzuli dyskrecjonalnej temu samemu organowi.

66

Natomiast art. 35 ust. 1 rozporządzenia Dublin III przewiduje, że każde państwo członkowskie niezwłocznie powiadamia Komisję o „organach odpowiedzialnych” w szczególności za wypełnianie zobowiązań wynikających z tego rozporządzenia oraz wszelkich zmianach w tym zakresie.

67

Z brzmienia tego przepisu wynika, po pierwsze, że do państwa członkowskiego należy określenie, które organy krajowe są właściwe do stosowania rozporządzenia Dublin III. Po drugie, zawarty w tym art. 35 termin „organ[y] odpowiedzialn[e]” oznacza, że państwo członkowskie ma swobodę powierzenia różnym organom zadania stosowania określonych w tym rozporządzeniu kryteriów dotyczących ustalania odpowiedzialnego państwa członkowskiego oraz zadania korzystania z przewidzianej w art. 17 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia „klauzuli dyskrecjonalnej”.

68

Ocena ta znajduje również potwierdzenie w innych przepisach rozporządzenia Dublin III, takich jak jego art. 4 ust. 1, art. 20 ust. 2 i 4 lub art. 21 ust. 3, w których zostały użyte wyrażenia „jego właściwe organy”, „organy”, „właściw[e] organ[y] zainteresowanego państwa członkowskiego”, „właściw[e] organ[y] państwa członkowskiego” lub „organ[y] państwa członkowskiego, do którego kierowany jest wniosek”.

69

Mając na względzie całość powyższych rozważań, na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że rozporządzenie Dublin III należy interpretować w ten sposób, iż nie zobowiązuje ono do tego, aby ustalenie odpowiedzialnego państwa członkowskiego na podstawie określonych w tym rozporządzeniu kryteriów i korzystanie z przewidzianej w art. 17 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia klauzuli dyskrecjonalnej należało do tego samego organu krajowego.

70

Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 6 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że zobowiązuje on państwo członkowskie, które na podstawie kryteriów określonych w tym rozporządzeniu nie jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, do uwzględnienia najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka i do rozpatrzenia przez nie samo tego wniosku na podstawie art. 17 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia.

71

Ponieważ z pkt 58 i 59 niniejszego wyroku wynika już, że wykonywanie uprawnienia przyznanego państwom członkowskim na mocy przewidzianej w art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III klauzuli dyskrecjonalnej nie jest uzależnione od żadnego szczególnego warunku i że co do zasady każde państwo członkowskie określa okoliczności, w jakich zamierza skorzystać z tej możliwości i wyrazić zgodę na rozpatrzenie przez nie samo wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, w odniesieniu do którego nie jest odpowiedzialne na podstawie kryteriów ustanowionych w tym rozporządzeniu, należy stwierdzić, że względy związane z najlepszym zabezpieczeniem interesów dziecka także nie mogą zobowiązywać państwa członkowskiego do skorzystania ze wspomnianej możliwości i do rozpatrzenia przez nie wniosku, w odniesieniu do którego nie jest ono odpowiedzialne.

72

Z powyższego wynika, że art. 6 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, iż nie zobowiązuje on państwa członkowskiego, które nie jest odpowiedzialne na podstawie określonych w tym rozporządzeniu kryteriów za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, do uwzględnienia najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka i do rozpatrzenia przez nie samo tego wniosku na podstawie art. 17 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia.

73

Poprzez pytanie czwarte sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 27 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że wymaga on ustanowienia środka zaskarżenia decyzji o nieskorzystaniu z możliwości przewidzianej w art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia.

74

Zgodnie z art. 27 ust. 1 rozporządzenia Dublin III osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej ma prawo wniesienia do sądu, w formie skargi na decyzję o przekazaniu lub wniosku o ponowne rozpoznanie, z powodów faktycznych lub prawnych, skutecznego środka zaskarżenia na tę decyzję.

75

Artykuł ten nie przewiduje wyraźnie środka zaskarżenia decyzji o nieskorzystaniu z możliwości przewidzianej w art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia.

76

Ponadto cel, jakim jest szybkie rozpatrywanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, a w szczególności ustalenie odpowiedzialnego państwa członkowskiego, stanowiący podstawę procedury ustanowionej w rozporządzeniu Dublin III i przypomniany w motywie 5 tego rozporządzenia, zniechęca do wprowadzania wielu środków zaskarżenia.

77

Bez wątpienia zasada skutecznej ochrony sądowej stanowi ogólną zasadę prawa Unii, która jest wyrażona obecnie w art. 47 karty (wyrok z dnia 10 lipca 2014 r., Telefónica i Telefónica de España/Komisja, C‑295/12 P, EU:C:2014:2062, pkt 40, a także przytoczone tam orzecznictwo), na mocy którego każdy, czyje prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w tym artykule.

78

Jeżeli jednak państwo członkowskie odmawia skorzystania z przewidzianej w art. 17 ust. 1 rozporządzenia Dublin III klauzuli dyskrecjonalnej, oznacza to siłą rzeczy, że państwo to wydaje decyzję o przekazaniu. Odmowa skorzystania przez państwo członkowskiego z tej klauzuli może w danym przypadku zostać zakwestionowana w ramach odwołania od decyzji o przekazaniu.

79

W konsekwencji art. 27 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że nie wymaga on ustanowienia środka zaskarżenia decyzji o nieskorzystaniu z możliwości przewidzianej w art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia, bez uszczerbku dla możliwości zaskarżania tej decyzji w ramach odwołania od decyzji o przekazaniu.

80

Ponadto – oraz w celu udzielenia użytecznej odpowiedzi sądowi odsyłającemu – ponieważ przedstawione w niniejszej sprawie pytania związane są z notyfikacją państwa członkowskiego, co do którego ustalono, że jest ono odpowiedzialne na mocy kryteriów określonych w rozporządzeniu Dublin III, jego zamiaru wystąpienia z Unii zgodnie z art. 50 TUE, należy zaznaczyć, że jak wynika z pkt 54 niniejszego wyroku, notyfikacja ta nie powoduje zawieszenia stosowania prawa Unii w tym państwie członkowskim i że w związku z tym prawo to, którego częścią jest wspólny europejski system azylowy, a także wzajemne zaufanie i domniemanie przestrzegania przez państwa członkowskie praw podstawowych, pozostaje w pełni obowiązujące we wspomnianym państwie członkowskim aż do faktycznego wystąpienia tego państwa z Unii.

81

Należy także dodać, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przekazania osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do takiego państwa członkowskiego nie należy dokonywać, jeśli istnieją poważne powody, by twierdzić, że taka notyfikacja spowoduje rzeczywiste ryzyko poddania tej osoby w tym państwie członkowskim nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty (wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 65).

82

W tym kontekście należy podkreślić, że taka notyfikacja nie może sama w sobie być traktowana w ten sposób, że naraża ona zainteresowanego na takie ryzyko.

83

W tym względzie należy zauważyć, po pierwsze, że wspólny europejski system azylowy został zaprojektowany w kontekście pozwalającym zakładać, że wszystkie uczestniczące w nim państwa, bez względu na to, czy chodzi o państwa członkowskie, czy o państwa trzecie, przestrzegają praw podstawowych, w tym praw znajdujących oparcie w konwencji genewskiej i protokole z 1967 r., czyli zasady non-refoulement, a także w EKPC, i co za tym idzie, państwa te mogą w odniesieniu do przestrzegania tych praw podstawowych darzyć się wzajemnym zaufaniem (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., N.S. i in., C‑411/10 i C‑493/10, EU:C:2011:865, pkt 78), ponieważ wszystkie te państwa są ponadto, jak wskazano w pkt 3–5 niniejszego wyroku, stronami zarówno konwencji genewskiej oraz protokołu z 1967 r., jak i EKPC.

84

Po drugie, co się tyczy poszanowania praw podstawowych osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, poza kodyfikacją w art. 3 ust. 2 rozporządzenia Dublin III orzecznictwa Trybunału dotyczącego istnienia systemowych nieprawidłowości w zakresie procedury azylowej i warunków przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową w państwie członkowskim uznanym za odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku zgodnie z tym rozporządzeniem państwa członkowskie, jak wynika z motywów 32 i 39 tego rozporządzenia, są również związane w jego stosowaniu orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz art. 4 karty (wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 63). Ponieważ wskazany art. 4 odpowiada art. 3 EKPC, zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania przewidziany w tym pierwszym postanowieniu ma, zgodnie z art. 52 ust. 3 karty, takie samo znaczenie i zakres jak to, które przyznaje mu EKPC (zob. podobnie wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 67).

85

Po trzecie, jak zostało wskazane w pkt 83 niniejszego wyroku, ponieważ państwa członkowskie są stronami konwencji genewskiej i protokołu z 1967 r. oraz EKPC, dwóch umów międzynarodowych, na których oparty jest wspólny europejski system azylowy, zachowanie przez państwa członkowskiego ich uczestnictwa w tych konwencjach i protokole nie jest związane z członkostwem w Unii. Z powyższego wynika, że decyzja państwa członkowskiego o wystąpieniu z Unii nie ma wpływu na jego zobowiązania do przestrzegania konwencji genewskiej i protokołu z 1967 r., w tym zasady non-refoulement, a także art. 3 EKPC.

86

Mając na względzie całość powyższych rozważań, na pytanie czwarte należy odpowiedzieć, że art. 27 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, iż nie wymaga on ustanowienia środka zaskarżenia decyzji o nieskorzystaniu z możliwości przewidzianej w art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia, bez uszczerbku dla możliwości zaskarżania tej decyzji w ramach odwołania od decyzji o przekazaniu.

87

Poprzez pytanie piąte sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 20 ust. 3 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że w braku dowodu przeciwnego przepis ten ustanawia domniemanie, zgodnie z którym w celu jak najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka należy rozpatrywać sytuację tego dziecka w sposób nierozerwalnie związany z sytuacją jego rodziców.

88

Należy stwierdzić, że z brzmienia art. 20 ust. 3 rozporządzenia Dublin III, wyraźnie wynika, że tak właśnie jest. Wynika stąd, że wyłącznie w sytuacji, gdy zostanie wykazane, że takie badanie przeprowadzone wspólnie z badaniem sytuacji rodziców dziecka nie prowadzi do najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka, należało będzie rozpatrzyć sytuację dziecka osobno od sytuacji jego rodziców.

89

To stwierdzenie jest zgodne z motywami 14–16 oraz, między innymi, art. 6 ust. 3 lit. a), art. 6 ust. 4, art. 8 ust. 1 oraz art. 11 rozporządzenia Dublin III. Z powyższych przepisów wynika, że poszanowanie życia rodzinnego, a w szczególności utrzymanie jedności członków rodziny, jest co do zasady zgodne z najlepszym zabezpieczeniem interesów dziecka.

90

W świetle całości powyższych rozważań na pytanie piąte należy odpowiedzieć, że art. 20 ust. 3 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że w braku dowodu przeciwnego przepis ten ustanawia domniemanie, zgodnie z którym w celu jak najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka sytuację tego dziecka należy rozpatrywać w sposób nierozerwalnie związany z sytuacją jego rodziców.

91

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszy stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: