Wybierz funkcje eksperymentalne, które chcesz wypróbować

Ten dokument pochodzi ze strony internetowej EUR-Lex

Dokument 62013CJ0439

    Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 12 listopada 2015 r.
    Elitaliana SpA przeciwko Eulex Kosowo.
    Odwołanie – Zamówienia publiczne na usługi – Wspólne działanie 2008/124/WPZiB – Przetarg dotyczący wsparcia śmigłowca na potrzeby misji Eulex Kosowo – Odwołanie od decyzji o udzieleniu zamówienia – Artykuł 24 ust. 1 akapit drugi TUE – Artykuł 275 akapit pierwszy TFUE – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB) – Właściwość – Artykuł 263 akapit pierwszy TFUE – Pojęcie „organu lub jednostki organizacyjnej Unii” – Środki, które można przypisać Komisji Europejskiej – Usprawiedliwiony błąd.
    Sprawa C-439/13 P.

    Zbiór orzeczeń – ogólne

    Identyfikator ECLI: ECLI:EU:C:2015:753

    WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba)

    z dnia 12 listopada 2015 r. ( * )

    „Odwołanie — Zamówienia publiczne na usługi — Wspólne działanie 2008/124/WPZiB — Przetarg dotyczący wsparcia śmigłowca na potrzeby misji Eulex Kosowo — Odwołanie od decyzji o udzieleniu zamówienia — Artykuł 24 ust. 1 akapit drugi TUE — Artykuł 275 akapit pierwszy TFUE — Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB) — Właściwość Trybunału — Artykuł 263 akapit pierwszy TFUE — Pojęcie „organu lub jednostki organizacyjnej Unii” — Środki, które można przypisać Komisji Europejskiej — Usprawiedliwiony błąd”

    W sprawie C‑439/13 P

    mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 2 sierpnia 2013 r.,

    Elitaliana SpA, z siedzibą w Rzymie (Włochy), reprezentowana przez R. Colagrandego, avvocato,

    wnosząca odwołanie,

    w której drugą stroną postępowania jest:

    Eulex Kosowo, z siedzibą w Prisztinie (Kosowo), reprezentowany przez G. Brosadolę Pontottiego, solicitor,

    strona pozwana w pierwszej instancji,

    TRYBUNAŁ (piąta izba),

    w składzie T. von Danwitz, prezes czwartej izby, pełniący obowiązki prezesa piątej izby, D. Šváby, A. Rosas, E. Juhász (sprawozdawca) i C. Vajda, sędziowie,

    rzecznik generalny: N. Jääskinen,

    sekretarz: L. Carrasco Marco, administrator,

    uwzględniając pisemny etap postępowania,

    po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 4 grudnia 2014 r.,

    uwzględniając postanowienie z dnia 10 lutego 2015 r. o otwarciu ustnego etapu postępowania na nowo i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 25 marca 2015 r.,

    po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 21 maja 2015 r.,

    wydaje następujący

    Wyrok

    1

    Poprzez swoje odwołanie Elitaliana SpA (dalej zwana „Elitalianą”) wnosi o uchylenie postanowienia Sądu Unii Europejskiej z dnia 4 czerwca 2013 r., Elitaliana/Eulex Kosowo (T‑213/12, EU:T:2013:292, zwanego dalej „zaskarżonym postanowieniem”), na mocy którego Sąd oddalił skargę Elitaliany mającą na celu, po pierwsze, stwierdzenie nieważności środków przyjętych przez misję podjętą na podstawie wspólnego działania Rady 2008/124/WPZiB z dnia 4 lutego 2008 r. w sprawie misji Unii Europejskiej w zakresie praworządności w Kosowie, Eulex Kosowo (Dz.U. L 42, s. 92), zmienionego decyzją Rady 2011/752/WPZiB z dnia 24 listopada 2011 r. (Dz.U. L 310, s. 10) (zwanego dalej „wspólnym działaniem 2008/124”), w ramach udzielenia innemu oferentowi zamówienia publicznego zatytułowanego „EuropeAid/131516/D/SER/XK – Wsparcie śmigłowca na potrzeby misji Eulex w Kosowie (PROC/272/11)” (zwanych dalej „spornymi środkami”), a po drugie, nakazanie misji w zakresie praworządności w Kosowie, zatytułowanej „Eulex Kosowo”, o której mowa w art. 1 wspólnego działania 2008/124, naprawienia szkody wyrządzonej ze względu na nieudzielenie wspomnianego zamówienia wnoszącej odwołanie.

    Ramy prawne

    Rozporządzenie (WE, Euratom) nr 1605/2002

    2

    Artykuł 1 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 248, s. 1), zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1081/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. (Dz.U. L 311, s. 9) (zwanego dalej „rozporządzeniem finansowym”), obowiązującego w czasie właściwym dla okoliczności faktycznych rozpatrywanej sprawy, wskazywał, że celem tego rozporządzenia jest „ustan[owienie] zasad[…] regulując[ych] uchwalanie i wykonywanie budżetu ogólnego Unii Europejskiej […] oraz prezentację i kontrolę sprawozdań”.

    3

    Artykuł 4 ust. 2 lit. a) wspomnianego rozporządzenia stanowił:

    „Dochody i wydatki Wspólnot obejmują:

    a)

    dochody i wydatki Wspólnoty Europejskiej, łącznie z wydatkami administracyjnymi nałożonymi na instytucje postanowieniami Traktatu o Unii Europejskiej, odnoszącymi się do [WPZiB] oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, a także łącznie z wydatkami operacyjnymi poniesionymi przy wykonywaniu tych postanowień, jeżeli są one pokrywane z budżetu”.

    4

    Artykuł 48 akapit pierwszy tego rozporządzenia stanowił, że „Komisja realizuje dochody i wydatki budżetu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, na własną odpowiedzialność i w granicach zatwierdzonych środków”.

    5

    Zgodnie z art. 53a rozporządzenia finansowego:

    „W przypadku, gdy Komisja wykonuje budżet na zasadzie scentralizowanej, zadania wykonawcze realizowane są bezpośrednio przez jej służby lub przez delegatury Unii, zgodnie z art. 51 akapit drugi, albo pośrednio, zgodnie z art. 54–57”.

    6

    Artykuł 54 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia przewidywał:

    „1.   Komisja nie może przekazywać stronom trzecim kompetencji wykonawczych, z jakich korzysta na mocy traktatów, jeżeli kompetencje te wiążą się z dużym zakresem swobody związanej z wyborami politycznymi. Przekazane zadania wykonawcze muszą być jasno określone i w pełni nadzorowane pod kątem ich wykorzystania.

    […]

    2.   W granicach ustanowionych w ust. 1 Komisja może, wykonując budżet poprzez pośrednie zarządzanie scentralizowane lub zarządzanie zdecentralizowane na mocy art. 53a lub 53c, przekazać zadania władzy publicznej, a w szczególności zadania związane z wykonaniem budżetu:

    […]

    d)

    osobom odpowiedzialnym za wykonanie określonych działań na mocy tytułu V Traktatu o Unii Europejskiej oraz określonym we właściwym akcie podstawowym w rozumieniu art. 49 niniejszego rozporządzenia.

    […]”.

    7

    Artykuł 56 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia ma następujące brzmienie:

    „W przypadku wykonywania przez Komisję budżetu poprzez pośrednie zarządzanie scentralizowane musi ona najpierw uzyskać dowody istnienia i prawidłowego działania wewnątrz podmiotów, którym powierza zadania wykonawcze, następujących elementów:

    a)

    przejrzystych procedur udzielania zamówień oraz przyznawania dotacji, które są niedyskryminujące, wykluczają wszelkie konflikty interesów oraz są zgodne z przepisami odpowiednio tytułów V i VI;

    […]”.

    8

    Tytuł V, „Zamówienia”, zawarty w pierwszej części tego rozporządzenia, ustanawiał przepisy mające zastosowanie w tej dziedzinie.

    Wspólne działanie 2008/124

    9

    Artykuł 1 wspólnego działania 2008/124, zatytułowany „Misja”, obowiązujący w czasie właściwym dla okoliczności faktycznych, które doprowadziły do rozpatrywanego sporu, przewidywał, że Unia ustanawia misję w zakresie praworządności w Kosowie, zwaną „Euleksem Kosowo”.

    10

    Na mocy art. 2 tego wspólnego działania Eulex Kosowo posiadał następujący mandat:

    „Eulex Kosowo wspomaga instytucje Kosowa, władze sądownicze i organy odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania prawa w ich działaniach zmierzających do osiągnięcia stabilności i przyjęcia odpowiedzialności oraz w dalszym rozwijaniu i wzmacnianiu niezależnego, wieloetnicznego systemu wymiaru sprawiedliwości oraz wieloetnicznych służb policyjnych i celnych, zapewniając niezależność tych instytucji od nacisków politycznych oraz działanie przez nie z poszanowaniem międzynarodowo uznanych norm i najlepszych europejskich praktyk.

    Eulex Kosowo, w pełnej współpracy z programami pomocy Komisji Europejskiej, wykonuje swój mandat przez monitorowanie, mentorowanie i doradzanie, a jednocześnie zachowuje pewne obowiązki wykonawcze”.

    11

    Artykuł 3 wspomnianego wspólnego działania określał zadania Euleksu Kosowo w następujący sposób:

    „W celu realizacji mandatu misji określonego w art. 2 Eulex Kosowo:

    a)

    monitoruje właściwe instytucje Kosowa, a także mentoruje i doradza im we wszystkich dziedzinach związanych z szeroko pojmowaną praworządnością (w tym ze służbą celną), zachowując przy tym pewne obowiązki wykonawcze;

    b)

    zapewnia utrzymanie i wspieranie praworządności, porządku i bezpieczeństwa publicznego, w tym – zależnie do potrzeb – we współpracy ze stosownymi międzynarodowymi cywilnymi władzami w Kosowie, przez uchylanie lub unieważnianie decyzji operacyjnych podejmowanych przez właściwe władze Kosowa;

    c)

    pomaga w zapewnieniu niezależności od nacisków politycznych wszystkich kosowskich służb związanych z praworządnością, w tym służb celnych;

    d)

    dopilnowuje, by przypadki zbrodni wojennych, terroryzmu, przestępczości zorganizowanej, korupcji, zbrodni międzyetnicznych, przestępstw finansowych/gospodarczych i innych poważnych przestępstw były przedmiotem właściwych dochodzeń, były ścigane, osądzone, a wyroki wykonane, zgodnie z obowiązującym prawem, w tym – w stosownych przypadkach – przez międzynarodowych śledczych, prokuratorów i sędziów wspólnie z kosowskimi śledczymi, prokuratorami i sędziami lub też niezależnie od nich, co – w stosownych przypadkach – może objąć utworzenie struktur współpracy i koordynacji między władzami policyjnymi i prokuratorskimi;

    e)

    przyczynia się do wzmocnienia współpracy i koordynacji w ramach całej procedury sądowniczej, w szczególności w dziedzinie przestępczości zorganizowanej;

    f)

    przyczynia się do zwalczania korupcji, oszustw i przestępstw finansowych;

    g)

    przyczynia się do realizacji kosowskiej strategii przeciwko korupcji i planu działania przeciwko korupcji;

    h)

    przyjmuje inne obowiązki, niezależnie lub w ramach wspierania właściwych władz Kosowa, aby zapewnić utrzymanie i propagowanie praworządności, porządku i bezpieczeństwa publicznego, korzystając z konsultacji ze stosownymi agencjami Rady; oraz

    i)

    zapewnia we wszystkich swoich działaniach poszanowanie międzynarodowych standardów dotyczących praw człowieka i uwzględnianie problematyki płci”.

    12

    Artykuł 8 ust. 5 tego wspólnego działania określał funkcje szefa misji w następujący sposób:

    „Szef misji jest odpowiedzialny za wykonanie budżetu Euleksu Kosowo. W tym celu podpisuje on z Komisją umowę”.

    13

    Artykuł 11 wspólnego działania 2008/124, zatytułowany „Struktura dowodzenia”, stanowił:

    „1.   Eulex Kosowo, będąc operacją zarządzania kryzysowego, ma jednolitą strukturę dowodzenia.

    2.   W ramach odpowiedzialności Rady i WP KPiB sprawuje kontrolę polityczną i kierownictwo strategiczne Euleksu Kosowo.

    3.   […] [D]owódca operacji cywilnej, działając pod kontrolą polityczną KPiB i ogólnym zwierzchnictwem WP, jest dowódcą Euleksu Kosowo na szczeblu strategicznym i jako taki wydaje instrukcje szefowi misji oraz zapewnia mu doradztwo i wsparcie techniczne.

    […]”.

    14

    Na mocy art. 16 ust. 2–4 tego wspólnego działania, dotyczącego dyspozycji finansowych:

    „2.   Wszystkimi wydatkami zarządza się zgodnie z zasadami i procedurami obowiązującymi w odniesieniu do budżetu ogólnego [Unii].

    3.   Z zastrzeżeniem zgody Komisji szef misji może dokonywać uzgodnień technicznych z państwami członkowskimi [Unii], uczestniczącymi państwami trzecimi i innymi podmiotami międzynarodowymi rozmieszczonymi w Kosowie dotyczących wyposażenia, usług i lokali dla Euleksu Kosowo […].

    4.   Szef misji w pełni podlega Komisji i jest przez nią nadzorowany w odniesieniu do działań podejmowanych w ramach swojej umowy”.

    Okoliczności powstania sporu

    15

    Okoliczności powstania sporu zostały przedstawione w pkt 2–7 zaskarżonego postanowienia w następujący sposób:

    16

    Należy wyjaśnić, iż w ogłoszeniu o przetargu zaznaczono, że wspomniane zamówienie wpisuje się w program wspólnego działania 2008/124 i że zostało ono opisane następująco: „Świadczenia usług wynajmu śmigłowca (7dni w tygodniu, 24h/24) w regionie Kosowa i państw sąsiadujących w zakresie lotów poszukiwawczych, ratowniczych i służących ewakuacji medycznej (Medevac), a także lotów służących wsparciu operacji związanych z misją, takich jak przewóz funkcjonariuszy policji, nadzór powietrzny i inne działania związane z misją […]”.

    Postępowanie przed Sądem i zaskarżone postanowienie

    17

    Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 23 maja 2012 r. Elitaliana wniosła skargę mającą na celu, po pierwsze, stwierdzenie nieważności spornych środków, a po drugie, nakazanie Euleksowi Kosowo naprawienia szkody wyrządzonej skarżącej poprzez te środki.

    18

    W ramach tego postępowania Eulex Kosowo podniósł zarzut niedopuszczalności na podstawie art. 114 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, dotyczący, po pierwsze, okoliczności, że Eulex Kosowo nie jest niezależną jednostką organizacyjną i Elitaliana nie mogła skierować przeciwko niemu skargi o stwierdzenie nieważności, gdyż nie ma on statusu strony pozwanej, a po drugie, braku właściwości Sądu, biorąc pod uwagę fakt, że sporne środki zostały przyjęte na podstawie postanowień traktatu FUE dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB).

    19

    W pkt 19–37 zaskarżonego postanowienia Sąd uwzględnił podniesiony przez Eulex Kosowo zarzut niedopuszczalności, a tym samym odrzucił skargę wniesioną przez Elitalianę.

    20

    W pierwszej kolejności w pkt 19–25 zaskarżonego postanowienia Sąd zbadał, czy Eulex Kosowo stanowi „organ lub jednostkę organizacyjną Unii” w rozumieniu art. 263 akapit pierwszy TFUE i tym samym może być stroną pozwaną w zawisłym przed nim postępowaniu.

    21

    Zbadawszy brzmienie art. 1 ust. 1, art. 6, art. 7 ust. 1 i 2, a także art. 11 wspólnego działania 2008/124, w pkt 26 zaskarżonego postanowienia Sąd orzekł, co następuje:

    22

    W drugiej kolejności, podniósłszy w pkt 27 zaskarżonego postanowienia, że Elitaliana wniosła o stwierdzenie nieważności środków przyjętych przez Eulex Kosowo w ramach udzielenia spornego zamówienia, w pkt 31 tego postanowienia Sąd stwierdził, że na mocy art. 8 ust. 5 i art. 16 ust. 2 wspólnego działania 2008/124, po pierwsze, szef misji jest odpowiedzialny za wykonanie budżetu Euleksu Kosowo i w tym celu podpisuje umowę z Komisją, a po drugie, wydatkami zarządza się zgodnie z „zasadami i procedurami Wspólnoty mającymi zastosowanie do budżetu ogólnego Unii”. Z powyższych stwierdzeń Sąd wywiódł, że Komisja przekazała na rzecz szefa tej misji niektóre zadania z zakresu wykonania budżetu Euleksu Kosowo.

    23

    W pkt 34 zaskarżonego postanowienia Sąd orzekł, że „[w] tych okolicznościach należy uznać, że akty przyjęte przez szefa Euleksu Kosowo w ramach postępowania w sprawie udzielenia spornego zamówienia można przypisać Komisji, która posiada status strony pozwanej na podstawie art. 263 akapit pierwszy TFUE. Akty te mogą zatem stanowić przedmiot kontroli sądowej zgodnej z wymogami zasady ogólnej przywołanej przez [Elitalianę], wedle której wszelkie akty pochodzące od instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej Unii mające na celu wywołanie skutków prawnych wobec osób trzecich powinny podlegać kontroli sądowej”. Na podstawie powyższych stwierdzeń w pkt 35 zaskarżonego postanowienia Sąd orzekł, że „[w] związku z tym Eulex Kosowo nie ma statusu strony pozwanej”.

    24

    W trzeciej kolejności Sąd zbadał argument Elitaliany, zgodnie z którym w przypadku gdyby Euleksowi Kosowo nie przyznano statusu strony pozwanej, sąd, przed którym zawisł spór, zawsze może naprawić ten błąd poprzez uznanie za stronę pozwaną autora zaskarżonego aktu.

    25

    W pkt 39 zaskarżonego postanowienia Sąd stwierdził, że oznaczenie Euleksu Kosowo jako strony pozwanej w skardze nie stanowi błędu, ponieważ z treści skargi wyraźnie wynika, iż Elitaliana twierdzi, że Eulex Kosowo stanowi „organ lub jednostkę organizacyjną Unii” w rozumieniu art. 263 akapit pierwszy TFUE i że w każdym razie żaden element tej skargi nie pozwala na stwierdzenie, iż skarżąca złożyła skargę przeciwko podmiotowi innemu niż Eulex Kosowo.

    26

    W czwartej kolejności Sąd zbadał, czy Elitaliana może skutecznie powoływać się na możliwość skorzystania z usprawiedliwionego błędu, co spółka ta uczyniła w oparciu o orzecznictwo Sądu i Trybunału, na mocy którego uznaje się istnienie takiego błędu, jeżeli dana instytucja wykazała się zachowaniem, które mogło samo lub w znaczącym stopniu wywołać dopuszczalną wątpliwość w świadomości osoby pozostającej w dobrej wierze i dochowującej wszelkiej staranności wymaganej od właściwie poinformowanego podmiotu.

    27

    W odniesieniu do tego ostatniego podniesionego przez wnoszącą odwołanie zarzutu w pkt 41 zaskarżonego postanowienia Sąd najpierw stwierdził, że w żadnym z dokumentów dotyczących rozpatrywanego zamówienia nie wskazano strony, przeciwko której można wnosić skargi. Z powyższego Sąd wywodzi, że „ze względu na złożoną sytuację prawną regulującą stosunek w tym postępowaniu pomiędzy Euleksem Kosowo a jego szefem z jednej strony oraz Komisją i Radą z drugiej strony niezaprzeczalnie skarżącej trudno było wskazać stronę, której można było przypisać sporne środki i która posiadała status strony pozwanej”.

    28

    Następnie w pkt 42 zaskarżonego postanowienia Sąd stwierdził jednak, że zgodnie z przytoczonym przez Elitalianę orzecznictwem istnienie usprawiedliwionego błędu może skutkować wyłącznie umożliwieniem sądowi rozpatrującemu skargę przyjęcie tej skargi pomimo przekroczenia terminu na jej wniesienie. Sąd stwierdził, że ponieważ Elitaliana wniosła skargę w terminie, orzecznictwo to nie ma w niniejszym przypadku zastosowania.

    29

    W pkt 43 zaskarżonego postanowienia Sąd stwierdził, że ze skargi wyraźnie wynika, iż Elitaliana określiła Eulex Kosowo jako organ lub jednostkę organizacyjną i jednoznacznie skierowała swoją skargę przeciwko temu podmiotowi, chociaż na podstawie treści wspólnego działania 2008/124 skarżąca miała możliwość uniknięcia takiego błędu.

    30

    W piątej kolejności wreszcie w pkt 45 zaskarżonego postanowienia Sąd podsumował swą analizę w następujący sposób:

    Postępowanie przed Trybunałem i żądania stron

    Postępowanie przed Trybunałem

    31

    Decyzją z dnia 24 czerwca 2014 r. Trybunał przydzielił sprawę piątej izbie i postanowił o nieprzeprowadzaniu rozprawy. Na posiedzeniu w dniu 4 grudnia 2014 zapoznano się z opinią rzecznika generalnego.

    32

    Postanowieniem z dnia 10 lutego 2015 r. Trybunał postanowił o otwarciu ustnego etapu postępowania na nowo oraz o przeprowadzeniu rozprawy. Strony, a także – zgodnie z art. 24 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – Komisja i Rada zostały wezwane do przedstawienia stanowiska w kwestii, czy Sąd i Trybunał Sprawiedliwości są właściwe do rozpoznania tej sprawy, uwzględniając postanowienia dotyczące WPZiB zawarte w tytule V rozdział 2 sekcja 1 traktatu UE oraz w art. 275 TFUE.

    33

    Po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 25 marca 2015 r. i przedstawieniu opinii przez rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 21 maja 2015 r. ustny etap postępowania został zamknięty.

    Żądania stron

    34

    Poprzez swoje odwołanie Elitaliana wnosi do Trybunału o uchylenie zaskarżonego postanowienia. W przypadku gdyby stan sprawy pozwalał na orzekanie, Elitaliana domaga się uwzględnienia przedstawionych przez nią w postępowaniu w pierwszej instancji żądań i obciążenia Euleksu Kosowo kosztami postępowania. W przypadku gdyby Trybunał uznał, że stan sprawy nie pozwala na orzekanie, Elitaliana domaga się odesłania sprawy do Sądu.

    35

    Eulex Kosowo wnosi o oddalenie odwołania i obciążenie Elitaliany kosztami postępowania.

    W przedmiocie odwołania

    36

    Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd nie zbadał podniesionej przez Eulex Kosowo kwestii dotyczącej właściwości sądów Unii do rozpoznania sprawy w świetle postanowień traktatu dotyczących WPZiB, ale orzekł w przedmiocie bezwzględnej przeszkody procesowej związanej z nieposiadaniem przez Eulex Kosowo statusu strony pozwanej.

    37

    W zakresie, w jakim kwestia właściwości Trybunału do rozpoznania sporu wchodzi w zakres bezwzględnych przeszkód procesowych, może ona zostać zbadana przez Trybunał w każdym momencie, także z urzędu (zob. podobnie wyrok Komisja/Cypr, C‑340/10, EU:C:2012:143, pkt 20).

    38

    W niniejszym przypadku kwestię tę – która była przedmiotem otwartego na nowo ustnego etapu postępowania – należy podnieść z urzędu i zbadać ją w pierwszej kolejności.

    Argumentacja stron

    39

    Rada, Komisja i Elitaliana twierdzą, że Trybunał jest właściwy do rozpoznania niniejszej sprawy.

    40

    Eulex Kosowo utrzymuje, że Trybunał jest właściwy do rozpatrywania statusu i działalności Rady i Komisji, ale nie jest właściwy do rozpatrywania statusu i działalności Euleksu Kosowo.

    Ocena Trybunału

    41

    Należy podnieść, że na podstawie art. 24 ust. 1 akapit drugi zdanie ostatnie TUE i art. 275 akapit pierwszy TFUE Trybunał nie jest w zasadzie właściwy w zakresie postanowień dotyczących WPZiB ani w zakresie aktów przyjętych na ich podstawie (wyrok Parlament/Rada, C‑658/11, EU:C:2014:2025, pkt 69).

    42

    Jednak wspomniane art. 24 ust. 1 akapit drugi zdanie ostatnie oraz art. 275 akapit pierwszy ustanawiają odstępstwo od zasady ogólnej właściwości, którą art. 19 TUE przyznaje Trybunałowi w celu zapewnienia poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu traktatów, i w konsekwencji muszą one być interpretowane ściśle (wyrok Parlament/Rada, C‑658/11, EU:C:2014:2025, pkt 70).

    43

    Na mocy art. 41 ust. 2 akapit pierwszy TUE „wydatki operacyjne ponoszone w związku z wykonywaniem […] rozdziału [odnoszącego się do szczególnych postanowień dotyczących WPZiB] są […] pokrywane z budżetu Unii, z wyjątkiem wydatków przypadających na operacje mające wpływ na kwestie wojskowe i polityczno‑obronne oraz przypadków, gdy Rada, stanowiąc jednomyślnie, postanowi inaczej”.

    44

    Postanowienie to zostało co do zasady przypomniane w art. 4 ust. 2 lit. a) rozporządzenia finansowego.

    45

    Zgodnie z art. 17 TUE i art. 317 TFUE wykonywanie budżetu Unii należy do Komisji.

    46

    Z art. 16 ust. 2 wspólnego działania 2008/124 wynika, że „[w]szystkimi wydatkami” misji Eulex Kosowo „zarządza się zgodnie z zasadami i procedurami Wspólnoty mającymi zastosowanie do budżetu ogólnego Unii”.

    47

    W niniejszym przypadku jest bezsporne, że misja Eulex Kosowo ma charakter cywilny oraz że przewidziano, iż wydatki związane z usługą wsparcia śmigłowca na potrzeby misji Eulex Kosowo będą pokrywane z budżetu Unii.

    48

    A zatem sporne środki, o stwierdzenie nieważności których wniesiono w związku z naruszeniem przepisów mających zastosowanie do unijnych zamówień publicznych, odnoszą się do udzielenia zamówienia publicznego, które wygenerowało wydatki pokrywane z budżetu Unii. Z powyższego wynika, że rozpatrywane zamówienie objęte jest zakresem stosowania przepisów rozporządzenia finansowego.

    49

    W świetle okoliczności właściwych dla niniejszej sprawy nie można stwierdzić, że zakres przewidzianego w art. 24 ust. 1 akapit drugi zdanie ostatnie TUE i art. 275 TFUE odstępstwa od właściwości Trybunału jest taki, że wyłącza on właściwość Trybunału do dokonywania wykładni i stosowania przepisów rozporządzenia finansowego dotyczących udzielania zamówień publicznych.

    50

    W konsekwencji Sąd i, w przypadku odwołania, Trybunał są właściwe do rozpoznania tego sporu.

    W przedmiocie zarzutów pierwszego i drugiego, dotyczących twierdzenia, że Sąd powinien był przyznać Euleksowi Kosowo status „organu lub jednostki organizacyjnej Unii ” w rozumieniu art. 263 TFUE, oraz błędnego utożsamienia Euleksu Kosowo z delegaturą Unii

    Argumentacja stron

    51

    W zarzutach pierwszym i drugim, które należy zbadać łącznie, Elitaliana twierdzi w pierwszej kolejności, że Sąd popełnił błąd co do prawa, orzekając w pkt 26 zaskarżonego postanowienia, iż „Eulex Kosowo nie posiada osobowości prawnej i nie [przewidziano], że może on być stroną postępowania przed sądami Unii”, co doprowadziło do stwierdzenia, że Eulex Kosowo nie stanowi „organu lub jednostki organizacyjnej Unii” w rozumieniu art. 263 akapit pierwszy TFUE. Elitaliana podnosi, że Sąd niesłusznie nie zastosował orzecznictwa wynikającego z wyroku Les Verts/Parlament (294/83, EU:C:1986:166). W tej kwestii Elitaliana wskazuje, że w art. 8 i 16 wspólnego działania 2008/124 szefowi misji powierzono uprawnienia w zakresie reprezentacji i związanej z nią odpowiedzialności prawnej za działania Euleksu Kosowo, a także nadano mu niezależność finansową. Elitaliana wywodzi z powyższego, że podmiot ten był „niezależnym ośrodkiem przydzielania praw i obowiązków”, w wyniku czego posiadał on osobowość prawną, a w konsekwencji – status organu lub jednostki organizacyjnej Unii.

    52

    W drugiej kolejności Elitaliana podnosi, że w pkt 27–35 zaskarżonego postanowienia Sąd niesłusznie utożsamił Eulex Kosowo z delegaturą i w konsekwencji stwierdził, że akty wydane w ramach zamówienia publicznego można przypisać Komisji.

    53

    Eulex Kosowo wnosi o oddalenie tych dwóch zarzutów.

    Ocena Trybunału

    54

    W odniesieniu do statusu organu lub jednostki organizacyjnej Unii, którego brak uznania na rzecz Euleksu Kosowo zarzuca Sądowi wnosząca odwołanie, należy stwierdzić, że art. 263 TFUE przewiduje, iż Trybunał kontroluje legalność aktów tych organów lub jednostek organizacyjnych zmierzających do wywarcia skutków prawnych.

    55

    Jak podniósł Sąd w pkt 24 i 25 zaskarżonego postanowienia, z różnych przepisów wspólnego działania 2008/124, a zwłaszcza z jego art. 11 ust. 2, wynika, że kontrola polityczna i kierownictwo strategiczne Euleksu Kosowo były wykonywane nie w sposób niezależny przez tę misję, ale przez Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (KPiB), który sam sprawuje tę kontrolę i to kierownictwo pod zwierzchnictwem Rady i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (WP).

    56

    W odniesieniu do dziedziny budżetowej i finansowej z art. 8 ust. 5 wspólnego działania 2008/124 wynika, że szef misji „jest odpowiedzialny za wykonanie budżetu Euleksu Kosowo. W tym celu podpisuje on z Komisją umowę”. Artykuł 16 ust. 3 tego wspólnego działania przewidywał, że „[z] zastrzeżeniem zgody Komisji szef misji może dokonywać uzgodnień technicznych z państwami członkowskimi [Unii], uczestniczącymi państwami trzecimi i innymi podmiotami międzynarodowymi rozmieszczonymi w Kosowie dotyczących wyposażenia, usług i lokali dla Euleksu Kosowo”. Artykuł 16 ust. 4 wspomnianego wspólnego działania stanowi, że „szef misji w pełni podlega Komisji i jest przez nią nadzorowany w odniesieniu do działań podejmowanych w ramach swojej umowy”.

    57

    Z powyższego wynika, że o ile szef misji jest określony przez wspólne działanie 2008/124 jako „odpowiedzialny” za wykonanie budżetu Unii, o tyle jego kompetencje w dziedzinie budżetowej i finansowej są wykonywane pod nadzorem i zwierzchnictwem Komisji. Na podstawie powyższych stwierdzeń w pkt 36 zaskarżonego postanowienia Sąd słusznie orzekł, że w tym zakresie szef misji posiada ograniczone uprawnienia i że w rzeczywistości przyznano mu jedynie „ściśle określoną zdolność prawną z materialnego punktu widzenia”, wbrew twierdzeniom wnoszącej odwołanie, zgodnie z którymi Eulex Kosowo „z pewnością posiada osobowość prawną jako niezależny ośrodek przydzielania praw i obowiązków”.

    58

    Z powyższych ustaleń wynika, że Sąd słusznie orzekł, że nie można uznać, iż Eulex Kosowo posiada osobowość prawną, ponieważ we wspólnym działaniu 2008/124 określono ten podmiot jako „misję”, i że, po pierwsze, w zakresie politycznym i strategicznym wspomniana misja jest objęta zwierzchnictwem i nadzorem Rady i WP, a po drugie, w dziedzinie budżetowej i finansowej szef misji wykonuje swoje kompetencje pod nadzorem i zwierzchnictwem Komisji.

    59

    Tym samym Sąd nie popełnił błędu co do prawa, stwierdzając w pkt 26 zaskarżonego postanowienia, po pierwsze, że Eulex Kosowo nie posiada osobowości prawnej, a po drugie, że nie przewidziano, iż misja ta może być stroną postępowania przed sądami Unii. Z powyższych stwierdzeń Sąd słusznie wywiódł, że Eulex Kosowo jest misją o ograniczonym czasie trwania, która nie może być „organem lub jednostką organizacyjną” w rozumieniu art. 263 akapit pierwszy TFUE.

    60

    Twierdzenie wnoszącej odwołanie, że Sąd niesłusznie stwierdził, iż Eulex Kosowo przyjął sporne środki w ramach delegatury, należy oddalić z następujących względów.

    61

    Zgodnie z art. 53a rozporządzenia finansowego, w przypadku gdy Komisja wykonuje budżet na zasadzie scentralizowanej, zadania wykonawcze mogą być realizowane pośrednio, zgodnie z art. 54–57 tego rozporządzenia. Artykuł 54 ust. 2 lit. d) wspomnianego rozporządzenia wyjaśnia, że w przypadku wykonywania przez Komisję budżetu poprzez pośrednie zarządzanie scentralizowane zgodnie z art. 53a Komisja może przekazać zadania władzy publicznej, a w szczególności zadania związane z wykonaniem budżetu, osobom odpowiedzialnym za wykonanie określonych działań na mocy tytułu V traktatu UE.

    62

    W niniejszym przypadku art. 8 ust. 5 i art. 16 ust. 4 wspólnego działania 2008/124 przewidują, że szef misji jest odpowiedzialny za wykonanie budżetu Euleksu Kosowo i że w tym celu podpisuje umowę z Komisją. W ramach wykonywania tej umowy szef misji w pełni podlega Komisji i jest przez nią nadzorowany w odniesieniu do działań podejmowanych w ramach swojej umowy.

    63

    Z dwóch poprzednich punktów niniejszego wyroku wynika, że jak słusznie stwierdził Sąd w pkt 31 i 32 zaskarżonego postanowienia, Komisja poprzez umowę podpisaną z szefem misji oraz na mocy art. 54 ust. 2 lit. d) rozporządzenia finansowego przekazała szefowi misji swe uprawnienia w zakresie wykonania budżetu. W ramach tego przekazania uprawnień szef misji Eulex Kosowo – jako delegowany Komisji – jest zobowiązany do przestrzegania unijnych przepisów budżetowych, w tym przepisów dotyczących udzielania zamówień publicznych, takich jak przewidziane w tytule V części pierwszej rozporządzenia finansowego.

    64

    W tym zakresie w pkt 33 zaskarżonego postanowienia Sąd przypomniał zasadę, zgodnie z którą akty przyjęte na podstawie uprawnień delegowanych są zazwyczaj przypisywane instytucji delegującej, do której należy obrona przed sądem danego aktu.

    65

    Wbrew temu, co twierdzi wnosząca odwołanie i jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 62 i 63 opinii z dnia 4 grudnia 2014 r., mimo że w pkt 33 zaskarżonego postanowienia Sąd odwołał się do postanowienia Sądu dotyczącego delegatury Unii, czyli podmiotu ustanowionego na podstawie art. 221 TFUE w celu zapewnienia reprezentacji Unii – w tym przypadku delegatury Unii w Czarnogórze – punktu tego nie można interpretować w ten sposób, że Sąd stwierdził w nim, iż Eulex Kosowo powinien być utożsamiony z takim podmiotem, gdyż w punkcie tym jedynie przypomniano zasadę prawną, do której Sąd odwołał się we wspomnianym postanowieniu.

    66

    Z powyższego wynika, iż w pkt 34 i 35 zaskarżonego postanowienia Sąd słusznie orzekł, że akty przyjęte przez Eulex Kosowo w ramach postępowania w sprawie udzielenia spornego zamówienia można przypisać Komisji, a tym samym że Eulex Kosowo nie posiada statusu strony pozwanej.

    67

    W tym względzie należy podkreślić, że Elitaliana niesłusznie twierdzi, iż nieposiadanie przez Eulex Kosowo statusu strony w postępowaniu naruszałoby zasady przypomniane przez Trybunał w wyroku Les Verts/Parlament (294/83, EU:C:1986:166), zgodnie z którymi system traktatowy polega na umożliwieniu wniesienia skargi bezpośredniej przeciwko wszystkim przepisom przyjętym przez instytucje i zmierzającym do wywarcia skutków prawnych. Jak bowiem słusznie stwierdził Sąd w pkt 34 zaskarżonego postanowienia, sporne środki mogą stanowić przedmiot kontroli sądowej, pod warunkiem jednak, że to nie Eulex Kosowo, a Komisja, jako organ delegujący, zostanie pozwana w skardze mającej na celu między innymi stwierdzenie nieważności tych środków.

    68

    W świetle powyższych rozważań pierwszy i drugi z zarzutów odwołania należy oddalić jako bezzasadne.

    W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego błędu co do prawa popełnionego przez Sąd w wyniku zaprzeczenia, że Elitaliana popełniła usprawiedliwiony błąd

    Argumentacja stron

    69

    Trzeci z zarzutów podniesionych przez Elitalianę, który dotyczy rozważań Sądu dotyczących usprawiedliwionego błędu, dzieli się na dwie części.

    70

    W części pierwszej zarzutu trzeciego Elitaliana twierdzi, że w pkt 42 zaskarżonego postanowienia Sąd niesłusznie ograniczył możliwość skorzystania z takiego błędu wyłącznie do przypadków, w których strona powołująca się na ten błąd zmierza do uniknięcia konsekwencji nieprzestrzegania terminu procesowego.

    71

    W części drugiej zarzutu trzeciego Elitaliana podnosi istnienie sprzeczności pomiędzy pkt 41 i 43 zaskarżonego postanowienia, ponieważ Sąd przyznał z jednej strony, że złożona sytuacja prawna rozpatrywanego zamówienia utrudniała wskazanie strony, której można było przypisać sporne środki, a z drugiej strony, że przepisy wspólnego działania 2008/124 były wystarczająco jasne, aby skarżąca mogła uniknąć popełnienia błędu polegającego na stwierdzeniu, że Eulex Kosowo stanowi „organ lub jednostkę organizacyjną” w rozumieniu art. 263 TFUE.

    Ocena Trybunału

    72

    W odniesieniu do części pierwszej tego zarzutu należy stwierdzić, że na podstawie art. 21 statutu Trybunału Sprawiedliwości skargi wnoszone na akty instytucji Unii powinny być formalnie skierowane przeciwko instytucji, której można przypisać podważany akt.

    73

    W pierwszej kolejności Trybunał przyznał, że oznaczenie w skardze strony pozwanej innej niż autor zaskarżonego aktu nie prowadzi do niedopuszczalności skargi, jeśli skarga ta zawiera informacje pozwalające na jednoznaczne określenie strony, przeciwko której jest ona skierowana, takie jak oznaczenie zaskarżonego aktu i jego autora (zob. podobnie postanowienie Komisja/EBI, 85/86, EU:C:1986:292, pkt 6). W przypadku gdy skarga jest skierowana przeciwko osobie innej niż ta, której można przypisać akt będący jej przedmiotem, Trybunał nie może ani działać przeciwko oczywistej woli skarżącego, ani zastąpić jej, i może jedynie uznać skargę za niedopuszczalną.

    74

    Tymczasem w niniejszym przypadku w pkt 39 zaskarżonego postanowienia Sąd orzekł, po pierwsze, że skarga Elitaliany była jednoznacznie skierowana przeciwko Euleksowi Kosowo, który zdaniem skarżącej miał status „organu lub jednostki organizacyjnej Unii” w rozumieniu art. 263 akapit pierwszy TFUE, a po drugie, że skarżąca w żadnym momencie nie skierowała skargi przeciwko stronie innej niż Eulex Kosowo. W tych okolicznościach Sąd słusznie orzekł, że orzecznictwo przytoczone w poprzednim punkcie niniejszego wyroku nie ma zastosowania i że oznaczenie strony, przeciwko której skarga powinna była zostać skierowana, nie jest jego zadaniem.

    75

    W drugiej kolejności w pkt 42 zaskarżonego postanowienia Sąd słusznie wskazał, że dotyczące usprawiedliwionego błędu orzecznictwo przytoczone przez skarżącą, a w szczególności pkt 19 wyroku Schertzer/Parlament (25/68, EU:C:1977:158), mogło skutkować wyłącznie tym, iż skarga wniesiona po przekroczeniu terminów przewidzianych w tym celu nie zostanie uznana za niedopuszczalną, a następnie wywiódł z tego w sposób dorozumiany, ale bezwzględnie, że powołanie się na usprawiedliwiony błąd było w tym przypadku bezcelowe, ponieważ – jak stwierdził Sąd – „w niniejszej sprawie jest bezsporne, że skarżąca dochowała terminu na wniesienie skargi” oraz że skarżąca w żadnym momencie nie skierowała skargi przeciwko stronie innej niż Eulex Kosowo.

    76

    W rezultacie część pierwszą tego zarzutu należy oddalić jako bezzasadną.

    77

    W odniesieniu do części drugiej zarzutu trzeciego, podniesionego przez Elitalianę w uzasadnieniu jej odwołania, należy stwierdzić, że w pkt 41 zaskarżonego postanowienia Sąd przyznał, iż istniały trudności w oznaczeniu strony, której można przypisać sporne środki, a następnie w pkt 43 zaskarżonego postanowienia uznał, że mimo tych trudności skarżąca mogła uniknąć błędu polegającego na skierowaniu skargi przeciwko Euleksowi Kosowo.

    78

    Twierdzenie to, którego celem jest podważenie braku usprawiedliwionego charakteru popełnionego błędu, należy od razu oddalić, ponieważ dotyczy ono tej części uzasadnienia postanowienia, która została przedstawiona jedynie tytułem uzupełnienia, i tym samym nie może ono prowadzić do uchylenia tego postanowienia (zob. podobnie wyrok Aéroports de Paris/Komisja, C‑82/01 P, EU:C:2002:617, pkt 41, 67 i przytoczone tam orzecznictwo). W rezultacie Sąd słusznie orzekł – ze względów przytoczonych już w pkt 75 niniejszego wyroku – że powołanie się na usprawiedliwiony błąd jest w niniejszej sprawie bezcelowe.

    79

    Ponieważ część drugą zarzutu trzeciego należy uznać za nieskuteczną, należy oddalić zarzut trzeci w części jako bezzasadny, a w części jako nieskuteczny.

    80

    W związku z tym, że żaden z podniesionych przez Elitalianę w uzasadnieniu jej odwołania zarzutów nie może być uwzględniony, odwołanie to należy oddalić w całości.

    W przedmiocie kosztów

    81

    Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Eulex Kosowo wniósł o obciążenie Elitaliany kosztami postępowania, a Elitaliana przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania.

     

    Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:

     

    1)

    Odwołanie zostaje oddalone.

     

    2)

    Elitaliana SpA zostaje obciążona kosztami.

     

    Podpisy


    ( * )   Język postępowania: włoski.

    Góra