1

W swym odwołaniu Republika Francuska wnosi o uchylenie postanowienia prezesa Sądu Unii Europejskiej z dnia 29 sierpnia 2013 r. w sprawie T‑366/13 R Francja przeciwko Komisji (zwanego dalej „zaskarżonym postanowieniem”), w którym Sąd oddalił jej wniosek o zawieszenie wykonania decyzji Komisji C(2013) 1926 final z dnia 2 maja 2013 r. w sprawie pomocy państwa SA.22843 (2012/C) (ex 2012/NN) wdrożonej przez Republikę Francuską na rzecz Société nationale Corse Méditerranée i Compagnie méridionale de navigation (zwanej dalej „sporną decyzją”).

2

Okoliczności powstania sporu zostały przedstawione w pkt 1–9 zaskarżonego postanowienia:

3

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 12 lipca 2013 r. Republika Francuska wniosła skargę mającą na celu stwierdzenie nieważności spornej decyzji. Na poparcie skargi podniosła ona, że Komisja naruszyła pojęcie „pomocy państwa” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, uznając, iż rekompensata wypłacona na rzecz SNCM i CMN w ramach CDSP zapewniała jej beneficjentom selektywną korzyść, oraz kwalifikując tę rekompensatę jako pomoc państwa w rozumieniu tego przepisu. Pomocniczo Republika Francuska podniosła, że Komisja naruszyła art. 106 ust. 2 TFUE, uznając, iż rekompensata wypłacona na rzecz SNCM z tytułu dodatkowej usługi stanowiła niezgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc państwa w zakresie, w jakim owa usługa nie stanowiła usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym.

4

Odrębnym pismem, które wpłynęło do sekretariatu Sądu w tym samym dniu, Republika Francuska złożyła wniosek w przedmiocie środka tymczasowego, żądając zasadniczo, aby prezes Sądu zawiesił wykonanie spornej decyzji do czasu rozpoznania przez Sąd skargi co do istoty. W uwagach złożonych w sekretariacie Sądu w dniu 31 lipca 2013 r. Komisja wniosła o oddalenie tego wniosku w przedmiocie środka tymczasowego. Republika Francuska ustosunkowała się do uwag Komisji w replice z dnia 8 sierpnia 2013 r. Komisja zajęła w odniesieniu do niej stanowisko pismem z dnia 14 sierpnia 2013 r.

5

Prezes Sądu, uznawszy, iż dysponuje wszystkimi niezbędnymi informacjami, aby orzec w przedmiocie wniosku bez potrzeby wysłuchania stron, postanowił zbadać najpierw, czy została spełniona przesłanka dotycząca pilnego charakteru.

6

W pkt 19–22 zaskarżonego postanowienia stwierdził on, że według Republiki Francuskiej natychmiastowe wykonanie spornej decyzji, która nakazała odzyskanie od SNCM kwoty ponad 220 mln EUR, a także anulowanie wszystkich wypłat po dniu doręczenia tej decyzji, spowodowałoby nieuchronnie niewypłacalność i likwidację tej spółki, a tym samym poważną, nieodwracalną oraz nieuchronną szkodę dla tego państwa członkowskiego. Zdaniem Republiki Francuskiej tego rodzaju szkoda będąca rezultatem likwidacji spółki, po pierwsze, skutkowałaby przerwaniem ciągłości terytorialnej z Korsyką, po drugie, pociągałaby za sobą wystąpienie poważnych konfliktów społecznych na Korsyce i w porcie Marsylia, a po trzecie, miałaby negatywny wpływ na zatrudnienie i działalność gospodarczą nie tylko w ramach tej spółki, lecz także w regionie Marsylii i Korsyki.

7

W pkt 27 zaskarżonego postanowienia prezes Sądu zauważył, że wszystkie trzy rodzaje szkody powoływane przez Republikę Francuską – jakkolwiek odrębne od szkody indywidualnej, jaką mogłaby ponieść SNCM – zależą od likwidacji tej spółki. W pkt 28 i nast. wspomnianego postanowienia zbadał on zatem, czy Republika Francuska wykazała, że wykonanie spornej decyzji pociągałoby nieuchronnie taką likwidację.

8

W pkt 29 zaskarżonego postanowienia prezes Sądu podkreślił w tym względzie, że zadaniem Republiki Francuskiej – jedynego adresata spornej decyzji – było wyegzekwowanie od SNCM zwrotu domniemywanej pomocy państwa oraz anulowanie przyszłych wypłat rekompensaty do dnia 31 grudnia 2013 r., gdyż wspomniana decyzja jest, na mocy art. 288 akapit czwarty TFUE, wiążąca jedynie względem władz francuskich. Stwierdził on zatem, że sporna decyzja sama w sobie nie mogła z prawnego punktu widzenia zmusić tej spółki do zwrotu rzeczonej pomocy ani do zrzeczenia się wspomnianych wypłat. W związku z tym prezes Sądu uznał, iż jedynie przyjęcie przez władze francuskie wiążącego środka prawnego mającego na celu wykonanie spornej decyzji mogłoby sprawić, że ryzyko likwidacji SNCM byłoby wystarczająco nieuchronne, aby uzasadnić wnioskowane zawieszenie jej wykonania.

9

W pkt 30–34 zaskarżonego postanowienia prezes Sądu zbadał wagę pism adresowanych w dniu 10 lipca 2013 r. przez prefekta Korsyki do CTC i SNCM. Stwierdził on, że samo wysłanie tych dwóch pism, w następstwie którego nie nastąpiło żadne działanie ze strony ich odbiorców, nie może zostać uznane za przyjęcie środków mających na celu zmuszenie SNCM do zwrotu już przyznanej pomocy oraz anulowanie, poprzez rozwiązanie CDSP, należnych jeszcze wypłat. W związku z tym nie można uznać, że ryzyko likwidacji SNCM było wystarczająco nieuchronne, aby uzasadnić wnioskowane zawieszenie wykonania spornej decyzji.

10

W pkt 35 i nast. zaskarżonego postanowienia prezes Sądu odrzucił przeciwne argumenty podniesione przez Republikę Francuską. W pkt 37 tego postanowienia zauważył on w szczególności, że w niniejszej sprawie pisma prefekta Korsyki z dnia 10 lipca 2013 r. nie mogły zostać uznane za wiążące środki mające na celu wykonanie spornej decyzji, tym bardziej że ów prefekt wyraźnie zapowiedział w nich zamiar złożenia przez Republikę Francuską skargi o stwierdzenie nieważności tej decyzji wraz z wnioskiem w przedmiocie środka tymczasowego polegającego na zawieszeniu jej wykonania. W pkt 38 rzeczonego postanowienia prezes Sądu odrzucił argument, zgodnie z którym do CTC należało wydanie decyzji o nakazie zwrotu, uznając, że fakt jej niewydania był w każdym przypadku zawiniony przez Republikę Francuską.

11

W zakresie, w jakim Republika Francuska podniosła, że zobowiązanie jej do przeprowadzenia postępowania w sprawie odzyskania przyznanej już pomocy, podczas gdy złożyła ona wniosek w przedmiocie środka tymczasowego, byłoby paradoksalne, prezes Sądu przypomniał w pkt 40 zaskarżonego postanowienia, że akty wydane przez instytucje są objęte domniemaniem zgodności z prawem oraz że wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności nie ma żadnego skutku zawieszającego zgodnie z art. 278 TFUE, bowiem wyłącznie sąd może postanowić o zawieszeniu wykonania. W pkt 41 zaskarżonego postanowienia podkreślił on też, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Republika Francuska była zobowiązana nie do przeprowadzenia postępowania w sprawie odzyskania pomocy, lecz do przyjęcia wiążących środków. W pkt 42 zaskarżonego postanowienia prezes Sądu doszedł tym samym do wniosku, że nie przyjmując wiążących środków mających na celu bezwzględne wykonanie spornej decyzji, czego nieuniknioną konsekwencją byłaby likwidacja SNCM, Republika Francuska nie wykazała, że przesłanka dotycząca pilnego charakteru została spełniona w niniejszym przypadku.

12

W pkt 43 i nast. zaskarżonego postanowienia prezes Sądu dokonał – w zakresie, w jakim ma to znaczenie dla sprawy – oceny sytuacji w przypadku, gdyby należało uznać, że Republika Francuska przyjęła już w niniejszej sprawie takie wiążące środki. Uznał on zasadniczo, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i w świetle dowodów zawartych w aktach sprawy nie zostało wykazane, iż francuskie środki zaskarżenia nie pozwoliłyby SNCM na uniknięcie likwidacji, a tym samym ryzyka poniesienia poważnej i nieodwracalnej szkody, poprzez zaskarżenie przed sądem krajowym wiążących środków krajowych, które zostałyby przyjęte w tej sytuacji.

13

W świetle wszystkich tych okoliczności prezes Sądu stwierdził w pkt 56 zaskarżonego postanowienia, że należało oddalić wniosek w przedmiocie środka tymczasowego z uwagi na brak pilnego charakteru, bez badania przesłanki fumus boni iuris oraz bez potrzeby wyważenia wchodzących w grę interesów.

14

Republika Francuska wnosi do Trybunału o:

15

Komisja wnosi do Trybunału o:

16

Na poparcie swojego odwołania Republika Francuska podnosi jeden zarzut, oparty na naruszeniu prawa w ramach oceny przesłanki dotyczącej pilnego charakteru. Republika Francuska zarzuca prezesowi Sądu w szczególności uzależnienie spełnienia tej przesłanki, po pierwsze, od wydania przez właściwe władze krajowe nakazu odzyskania lub wezwania mającego na celu odzyskanie rzeczonej pomocy, a po drugie, od przedstawienia dowodu, że żaden krajowy środek zaskarżenia nie pozwalał przedsiębiorstwu będącemu beneficjentem tej pomocy na odmowę jej zwrotu, a tym samym na uniknięcie poważnej i nieodwracalnej szkody.

17

Tymczasem Komisja wnosi do Trybunału o oddalenie tych dwóch zastrzeżeń, a tym samym o oddalenie odwołania w całości.

18

W tym względzie należy przypomnieć przede wszystkim, że zgodnie z art. 104 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem we wnioskach w przedmiocie środków tymczasowych należy określić „przedmiot sporu, wskazać okoliczności niecierpiące zwłoki, a także uprawdopodobnić z faktycznego i prawnego punktu widzenia konieczność zastosowania środka”. Sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych może zatem zawiesić wykonanie aktu i zastosować inne środki tymczasowe, jeśli uprawdopodobniono z faktycznego i prawnego punktu widzenia konieczność zastosowania takich środków (fumus boni iuris) i wykazano ich pilny charakter, w tym znaczeniu, że ich ustanowienie i obowiązywanie przed wydaniem orzeczenia co do istoty skargi jest niezbędne w celu uniknięcia poważnej i nieodwracalnej szkody dla interesów strony, która o nie wnosi. Przesłanki te są kumulatywne, wobec czego wnioski w przedmiocie środków tymczasowych winny zostać oddalone, gdy którakolwiek z tych przesłanek nie jest spełniona [zob. postanowienie prezesa Trybunału z dnia 14 października 1996 r. w sprawie C-268/96 P(R) SCK i FNK przeciwko Komisji, Rec. s. I-4971, pkt 30]. Sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych dokonuje także, w odpowiednim przypadku, wyważenia wchodzących w grę interesów (postanowienie prezesa Trybunału z dnia 23 lutego 2001 r. w sprawie C-445/00 R Austria przeciwko Radzie, Rec. s. I-1461, pkt 73).

19

Celem postępowania w przedmiocie środków tymczasowych jest zagwarantowanie pełnej skuteczności przyszłego ostatecznego orzeczenia, tak aby uniknąć luki w ochronie prawnej zapewnianej przez Trybunał. Aby osiągnąć ten cel, pilny charakter należy oceniać w świetle konieczności orzeczenia tymczasowego dla uniknięcia wystąpienia poważnej i nieodwracalnej szkody dla strony, która wnosi o ochronę tymczasową [postanowienie prezesa Trybunału z dnia 14 grudnia 2001 r. w sprawie C-404/01 P(R) Komisja przeciwko Euroalliages i in., Rec. s. I-10367, pkt 61, 62]. To do niej należy przedstawienie dowodu na to, iż nie może ona czekać do zakończenia postępowania co do istoty sprawy bez poniesienia szkody mającej taki charakter (zob. postanowienie prezesa Trybunału z dnia 12 października 2000 r. w sprawie C-278/00 R Grecja przeciwko Komisji, Rec. s. I-8787, pkt 14).

20

W tym względzie z pkt 43 zaskarżonego postanowienia wynika, że prezes Sądu zbadał jedynie uzupełniająco kwestię istnienia środków zaskarżenia w prawie krajowym przysługujących SNCM, na wypadek gdyby – wbrew temu, co stwierdził w pkt 42 owego postanowienia – zostało uznane, że władze francuskie przedstawiły dowód na to, iż przyjęły już wiążące środki mające na celu wykonanie spornej decyzji. Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zarzuty skierowane przeciwko uzupełniającym motywom orzeczenia Sądu nie mogą prowadzić do uchylenia tego orzeczenia, w związku z czym są bezskuteczne (zob. wyrok z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C-205/02 P do C-208/02 P i C-213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-5425, pkt 148; a także postanowienie z dnia 23 lutego 2006 r. w sprawie C‑171/05 P Piau przeciwko Komisji, pkt 86).

21

Dlatego też należy przede wszystkim zbadać, czy wniosek zaprezentowany przez prezesa Sądu w pkt 42 wspomnianego postanowienia odnośnie do braku środków wiążących, a co za tym idzie – braku pilnego charakteru, jest dotknięty zarzucanym w niniejszym przypadku naruszeniem prawa.

22

Republika Francuska przyznaje, że uzasadnione jest żądanie od przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy dowodu na to, że właściwe władze krajowe przyjęły środki zmierzające do odzyskania rzeczonej pomocy, oraz uznanie, w przypadku jego braku, że przesłanka dotycząca pilnego charakteru nie została spełniona. Podnosi ona bowiem słusznie, że jedynie władze krajowe mogą żądać od przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy zwrotu tej pomocy oraz że decyzja Komisji nakazująca państwu członkowskiemu odzyskanie rzeczonej pomocy nie nakłada natomiast na to przedsiębiorstwo żadnego prawnie wiążącego obowiązku, tak że nie może ono wykazać ryzyka poważnej i nieodwracalnej szkody, dopóki władze krajowe nie przyjęły wiążących środków mających na celu zniesienie oraz odzyskanie rzeczonej pomocy. Republika Francuska utrzymuje, że reguła ta nie może mieć jednak zastosowania do złożonego przez samo państwo członkowskie wniosku w przedmiocie środków tymczasowych w dziedzinie pomocy państwa, ponieważ według niej uzależnienie zasadności złożonego przez państwo członkowskie wniosku w przedmiocie środków tymczasowych w tej dziedzinie od przyjęcia przez władze krajowe tego państwa wiążących środków mających na celu odzyskanie omawianej pomocy byłoby paradoksalne.

23

Należy jednak podkreślić, że Republika Francuska nie podważa założenia sformułowanego przez prezesa Sądu w pkt 27 zaskarżonego postanowienia, zgodnie z którym wystąpienie wskazanych przez nią jakoby poważnych oraz nieodwracalnych szkód oznacza likwidację SNCM. Otóż jak Republika Francuska sama słusznie utrzymuje, ponieważ sporna decyzja nie nakłada na SNCM, która nie jest jej adresatem, żadnego obowiązku zwrotu, spółce tej nie grozi likwidacja, dopóki władze krajowe nie przyjęły wiążących środków mających na celu odzyskanie rzeczonej pomocy. Należy zatem stwierdzić, że w tych okolicznościach wspomniane państwo członkowskie nie może powoływać się na prawdopodobieństwo wystąpienia poważnej i nieodwracalnej szkody w przypadku nieprzyjęcia przez te władze takich środków.

24

Jeśli chodzi o argumentację Republiki Francuskiej podkreślającej „paradoksalny” charakter okoliczności, że państwo członkowskie ma obowiązek przyjęcia wiążących środków zmierzających do odzyskania pomocy, aby uzyskać zawieszenie wykonania decyzji zobowiązującej je do odzyskania tej samej pomocy, wystarczy przypomnieć, że przymusowe wszczęcie postępowania w sprawie odzyskania pomocy przyznanej przez państwo członkowskie, zgodnie z art. 14 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. [108 TFUE] (Dz.U. L 83, s. 1), na tej podstawie, że owa pomoc jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym, zobowiązuje to państwo członkowskie do przyjęcia, wbrew jego woli, wiążących środków prawnych w celu wypełnienia zobowiązań ciążących na nim na mocy prawa Unii.

25

Ponadto, jak słusznie przypomniał prezes Sądu w pkt 14 zaskarżonego postanowienia, art. 278 TFUE ustanawia zasadę, zgodnie z którą skargi nie mają skutku zawieszającego, zaś zawieszenie wykonania aktu, którego dotyczy wniosek o stwierdzenie nieważności – zawieszenie, o które mogą wnioskować podmioty prawne na podstawie tego samego przepisu – posiada wyjątkowy charakter.

26

Z powyższego wynika, że okoliczność, iż państwo członkowskie musi przyjąć wiążące środki mające na celu odzyskanie pomocy, podczas gdy występuje ono do sądu Unii z wnioskiem o zawieszenie wykonania decyzji Komisji, która zobowiązuje go do przyjęcia tychże środków, wynika z systemu proceduralnego oraz podziału kompetencji między Komisją a władzami krajowymi, przewidzianych w prawie Unii.

27

Należy zatem stwierdzić, że prezes Sądu w żaden sposób nie naruszył prawa, uzależniając spełnienie przesłanki dotyczącej pilnego charakteru od przyjęcia przez właściwe władze krajowe wiążących środków mających na celu odzyskanie przedmiotowej pomocy. Stwierdziwszy też w szczególności w pkt 33 i 37 zaskarżonego postanowienia, że Republika Francuska nie przyjęła takich środków, względem czego owo państwo członkowskie nie podniosło zarzutu zniekształcenia okoliczności faktycznych, prezes Sądu mógł zatem słusznie orzec w pkt 42 zaskarżonego postanowienia, iż państwo to nie wykazało, że przesłanka dotycząca pilnego charakteru została w niniejszym przypadku spełniona.

28

W tej sytuacji należy oddalić niniejsze odwołanie bez potrzeby badania argumentacji Republiki Francuskiej dotyczącej istnienia w prawie krajowym środków zaskarżenia pozwalających SNCM na uzyskanie, stosownie do okoliczności, zawieszenia wykonania wiążących środków, które władze francuskie powinny przyjąć, zważywszy, że prezes Sądu zbadał tę kwestię jedynie uzupełniająco.

29

Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie kosztami postępowania Republiki Francuskiej, a Republika Francuska przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania.

Z powyższych względów wiceprezes Trybunału postanawia, co następuje: