Ten dokument pochodzi ze strony internetowej EUR-Lex
Dokument 62012CJ0059
Judgment of the Court (First Chamber), 3 October 2013.#BKK Mobil Oil Körperschaft des öffentlichen Rechts v Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs eV.#Request for a preliminary ruling from the Bundesgerichtshof.#Directive 2005/29/EC — Unfair commercial practices — Scope — Misleading information circulated by a health insurance fund which is part of the statutory social security system — Fund established as a public law body.#Case C‑59/12.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 3 października 2013 r.
BKK Mobil Oil Körperschaft des öffentlichen Rechts przeciwko Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs eV.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesgerichtshof.
Dyrektywa 2005/29/WE – Nieuczciwe praktyki handlowe – Zakres stosowania – Wprowadzające w błąd informacje rozpowszechniane przez kasę chorych ustawowego systemu ubezpieczeń społecznych – Kasa ustanowiona w formie podmiotu prawa publicznego.
Sprawa C-59/12.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 3 października 2013 r.
BKK Mobil Oil Körperschaft des öffentlichen Rechts przeciwko Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs eV.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesgerichtshof.
Dyrektywa 2005/29/WE – Nieuczciwe praktyki handlowe – Zakres stosowania – Wprowadzające w błąd informacje rozpowszechniane przez kasę chorych ustawowego systemu ubezpieczeń społecznych – Kasa ustanowiona w formie podmiotu prawa publicznego.
Sprawa C-59/12.
Zbiór orzeczeń – ogólne
Identyfikator ECLI: ECLI:EU:C:2013:634
WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 3 października 2013 r. ( *1 )
„Dyrektywa 2005/29/WE — Nieuczciwe praktyki handlowe — Zakres stosowania — Wprowadzające w błąd informacje rozpowszechniane przez kasę chorych ustawowego systemu ubezpieczeń społecznych — Kasa ustanowiona w formie podmiotu prawa publicznego”
W sprawie C‑59/12
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Bundesgerichtshof (Niemcy) postanowieniem z dnia 18 stycznia 2012 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 6 lutego 2012 r., w postępowaniu:
BKK Mobil Oil Körperschaft des öffentlichen Rechts
przeciwko
Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs eV,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: A. Tizzano, prezes izby, M. Berger, A. Borg Barthet, E. Levits i J.J. Kasel (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: Y. Bot,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając procedurę pisemną,
rozważywszy uwagi przedstawione:
— |
w imieniu Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs eV przez C. von Gierke, Rechtsanwältin, |
— |
w imieniu rządu włoskiego przez G. Palmieri, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez W. Ferrante, avvocato dello Stato, |
— |
w imieniu Komisji Europejskiej przez M. van Beeka oraz V. Kreuschitza, działających w charakterze pełnomocników, |
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 4 lipca 2013 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych”) (Dz.U. L 149, s. 22). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy BKK Mobil Oil Körperschaft des öffentlichen Rechts (zwaną dalej „BKK”) a Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs eV (stowarzyszeniem zwalczającym nieuczciwą konkurencję, zwanym dalej „Wettbewerbszentrale”), dotyczącego informacji kierowanych przez BKK do jej członków. |
Ramy prawne
Prawo Unii
3 |
W motywach 5–8, 11, 12 i 14 dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych wskazano, co następuje:
[…]
[…]
|
4 |
Zgodnie z art. 1 rzeczonej dyrektywy: „Celem niniejszej dyrektywy jest przyczynienie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego i osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony konsumentów poprzez zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do nieuczciwych praktyk handlowych szkodzących interesom gospodarczym konsumentów”. |
5 |
Artykuł 2 tej dyrektywy ma następujące brzmienie: „Do celów niniejszej dyrektywy:
[…]”. |
6 |
Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych stanowi: „Niniejszą dyrektywę stosuje się do nieuczciwych praktyk handlowych w rozumieniu art. 5, stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów przed zawarciem transakcji handlowej dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania oraz po jej zawarciu”. |
7 |
Artykuł 5 rzeczonej dyrektywy, zatytułowany „Zakaz nieuczciwych praktyk handlowych”, brzmi następująco: „1. Nieuczciwe praktyki handlowe są zabronione. 2. Praktyka handlowa jest nieuczciwa, jeżeli:
[…] 4. Za nieuczciwe uznaje się w szczególności praktyki handlowe, które:
[…]”. |
8 |
Artykuł 6 ust. 1 tej dyrektywy stanowi: „Praktykę handlową uznaje się za wprowadzającą w błąd, jeżeli zawiera ona fałszywe informacje i w związku z tym jest niezgodna z prawdą lub w jakikolwiek sposób, w tym poprzez wszystkie okoliczności jej prezentacji, wprowadza lub może wprowadzić w błąd przeciętnego konsumenta, nawet jeżeli informacje te w odniesieniu do jednego lub większej liczby wymienionych niżej elementów są zgodne z rzeczywistością, i która w każdym przypadku powoduje lub może spowodować podjęcie przez konsumenta decyzji dotyczącej transakcji, której inaczej by nie podjął: […]”. |
Prawo niemieckie
9 |
Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych została transponowana do prawa niemieckiego przez Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb (ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, BGBl. 2004 I, s. 1414, zwaną dalej „UWG”). |
10 |
Paragraf 2 UWG ma następujące brzmienie: „(1) Określenia użyte w ustawie oznaczają:
[…]
[…]”. |
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
11 |
BKK jest kasą chorych niemieckiego systemu ustawowego ustanowioną w formie podmiotu prawa publicznego. |
12 |
Skargą wniesioną w pierwszej instancji Wettbewerbszentrale żądało, by BKK nakazano zaniechania rozpowszechniania następujących informacji, które pojawiły się na jej stronie internetowej w grudniu 2008 r.: „Jeżeli zdecydujesz się opuścić teraz […] BKK […], zwiążesz się z nową [obowiązkową kasą chorych] na następne 18 miesięcy. Nie będziesz więc mógł skorzystać z atrakcyjnych ofert, które zaproponuje BKK […] w przyszłym roku, a w końcu możesz zostać zmuszony do dopłaty, jeżeli suma przydzielona Twojej nowej kasie jej nie wystarczy i z tego względu pobierze ona dodatkową składkę”. |
13 |
Wettbewerbszentrale uważa, że informacje te wprowadzają w błąd i że z tego powodu są niedozwolone z punktu widzenia dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, jak również z punktu widzenia krajowego prawa konkurencji. BKK nie wskazała bowiem, że w razie pobrania dodatkowej składki ubezpieczającemu przysługuje na podstawie niemieckiej ustawy szczególne prawo wystąpienia z kasy chorych. |
14 |
W związku z powyższym Wettbewerbszentrale pismem z dnia 17 grudnia 2008 r. wezwało BKK do złożenia oświadczenia o zaniechaniu rozpowszechniania rzeczonych informacji zawierającego klauzulę poddania się karze umownej oraz do zwrotu przedsądowych kosztów dochodzenia praw. |
15 |
Wskutek tego wezwania BKK usunęła wspomniane informacje ze swojej strony internetowej. Pismem z dnia 6 stycznia 2009 r. przyznała ona, że zamieściła na swojej stronie internetowej błędne informacje i zapewniła, że w przyszłości nie będzie prowadzić działalności reklamowej z wykorzystaniem zarzucanych jej wypowiedzi. BKK nie miała jednak zamiaru złożenia wobec Wettbewerbszentrale żądanego oświadczenia zawierającego klauzulę poddania się karze umownej ani pokrycia przedsądowych kosztów dochodzenia praw. |
16 |
Zdaniem BKK ani przepisy UWG, ani przepisy dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych nie mają zastosowania w postępowaniu głównym. Z art. 2 lit. d) tej dyrektywy wynika bowiem, że stosuje się ją do „praktyk handlowych”„przedsiębiorcy” w rozumieniu jej art. 2 lit. b), a § 2 ust. 1 pkt 1 i 6 UWG sformułowane są zasadniczo identyczne jak rzeczone przepisy wspomnianej dyrektywy. Kryteria te nie są spełnione w niniejszym przypadku, gdyż jako podmiot prawa publicznego BKK nie działa w celu osiągnięcia zysku. |
17 |
Sąd pierwszej instancji nakazał BKK, pod rygorem zastosowania środków przymusu, zaniechania rozpowszechniania przedmiotowych informacji w celach reklamowych i konkurencyjnych w ramach jej działalności i zapłacenie Wettbewerbszentrale kwoty 208,65 EUR wraz z odsetkami. |
18 |
Apelacja wniesiona przez BKK od tego orzeczenia w pierwszej instancji została oddalona. W dopuszczonej przez sąd apelacyjny skardze kasacyjnej BKK żąda oddalenia powództwa wniesionego przez Wettbewerbszentrale. |
19 |
Bundesgerichtshof uważa, że informacje reklamowe rozpowszechniane przez BKK stanowią praktykę wprowadzającą w błąd w rozumieniu dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, i uznaje, iż powinna ona być zakazana jako naruszenie UWG. |
20 |
Naruszenie takie może jednakże zostać stwierdzone wyłącznie w sytuacji, gdy przedmiotowa praktyka może zostać poddana ocenie w świetle przepisów rzeczonej dyrektywy, na której opiera się UWG. |
21 |
Nie ustalono tymczasem w sposób pewny, że dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych należy interpretować w ten sposób, że podmiot gospodarczy taki jak BKK, mający status podmiotu prawa publicznego w celu wypełniania zadań w ramach ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego, działał jako „przedsiębiorstwo”, rozpowszechniając zarzucane mu informacje. Można bowiem uznać, że taki podmiot nie prowadzi działalności gospodarczej, lecz realizuje cele o charakterze wyłącznie socjalnym. |
22 |
W tych okolicznościach Bundesgerichtshof postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy art. 3 ust. 1 w związku z art. 2 lit. d) [dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych] należy interpretować w ten sposób, że działanie przedsiębiorcy – stanowiące praktykę handlową stosowaną wobec konsumentów – może polegać również na tym, że ustawowa kasa chorych udziela swoim członkom (wprowadzających w błąd) informacji na temat niekorzystnych skutków przystąpienia przez nich do innej ustawowej kasy chorych?”. |
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
23 |
Na wstępie należy zaznaczyć, że z akt sprawy wynika, iż Bundesgerichtshof uważa, że informacje leżące u podstaw postępowania głównego powinny być uznane za praktykę wprowadzającą w błąd w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych i proponuje zakazanie jej stosowania zgodnie z art. 5 ust. 1 tej dyrektywy oraz UWG. |
24 |
W tym celu sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy autor takich informacji, w niniejszej sprawie BKK, podlega podmiotowemu zakresowi stosowania rzeczonej dyrektywy, mimo że autor ten ma charakter podmiotu prawa publicznego odpowiedzialnego za wykonywanie zadań w interesie ogólnym, takich jak zarządzanie ustawowym systemem ubezpieczeń zdrowotnych. |
25 |
W celu rozstrzygnięcia, czy dany podmiot krajowy, taki jak BKK, który ma status podmiotu prawa publicznego i jest odpowiedzialny za zarządzanie ustawowym systemem ubezpieczeń zdrowotnych, powinien być uznany za „przedsiębiorcę” w rozumieniu dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych i czy podlega on w związku z powyższym statusem przepisom tej dyrektywy, w sytuacji gdy, jak w niniejszej sprawie, udziela swoim członkom wprowadzających w błąd informacji, na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zarówno względy jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wskazują na to, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić, uwzględniając kontekst przepisu i cel danego uregulowania (zob. w szczególności wyroki: z dnia 19 września 2000 r. w sprawie C-287/98 Linster, Rec. s. I-6917, pkt 43; z dnia 11 marca 2003 r. w sprawie C-40/01 Ansul, Rec. s. I-2439, pkt 26; z dnia 30 czerwca 2011 r. w sprawie C-271/10 VEWA, Zb.Orz. s. I-5815, pkt 25). |
26 |
W związku z powyższym kwalifikacja, status prawny oraz szczególne cechy rozpatrywanego podmiotu w świetle prawa krajowego są pozbawione znaczenia dla interpretacji rzeczonej dyrektywy przez Trybunał i dla umożliwienia Trybunałowi udzielenia odpowiedzi na pytanie zadane przez sąd odsyłający. |
27 |
Aby udzielić takiej odpowiedzi, należy stwierdzić, że choć w dyrektywie dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych używa się niezmiennie terminu „konsument”, określa się w niej drugą stronę transakcji handlowej dotyczącej produktu albo wyrazem „przedsiębiorstwo”, albo „przedsiębiorca”. |
28 |
Stąd też zgodnie z art. 3 ust. 1 rzeczonej dyrektywy „stosuje się [ją] do nieuczciwych praktyk handlowych […] stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów przed zawarciem transakcji handlowej […], w trakcie jej zawierania oraz po jej zawarciu”. |
29 |
W odniesieniu do art. 2 lit. d) tej dyrektywy przewidziano w nim, że pojęcie „praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów” obejmuje „każde działanie przedsiębiorcy, jego zaniechanie, sposób postępowania, oświadczenie lub komunikat handlowy, w tym reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją, sprzedażą lub dostawą produktu do konsumentów”. Termin „produkt” jest zdefiniowany w art. 2 lit. c) jako obejmujący każdy towar lub usługę, a ponadto nie wykluczono żadnego sektora działalności. |
30 |
Wspomniany art. 2 lit. b) definiuje pojęcie „przedsiębiorcy” jako „oznaczające każdą osobę fizyczną lub prawną, która w ramach praktyk handlowych objętych [tą] dyrektywą działa w celu związanym z jej działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub wolnym zawodem, oraz każdą osobę działającą w imieniu lub na rzecz przedsiębiorcy”. |
31 |
W świetle powyższego należy stwierdzić, że do celów zastosowania dyrektywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych te dwa terminy: „przedsiębiorstwo” i „przedsiębiorca” mają identyczne znaczenie i zakres prawny. Ponadto to właśnie ten drugi termin jest najczęściej używany w przepisach tej dyrektywy. |
32 |
W tym względzie już ze sformułowania art. 2 lit. b) dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych wynika, że prawodawca Unii ustanowił szczególnie szerokie pojęcie „przedsiębiorcy”, które dotyczy „każdej osoby fizycznej lub prawnej”, w przypadku gdy prowadzi ona działalność zarobkową, i nie wyklucza z jej zakresu stosowania ani podmiotów realizujących zadania leżące w interesie ogólnym, ani podmiotów mających status podmiotu prawa publicznego. |
33 |
Ponadto w świetle samego brzmienia definicji zawartych w art. 2 lit. a) i b) rzeczonej dyrektywy znaczenie i zakres pojęcia „przedsiębiorcy”, o którym mowa w tej dyrektywie, powinny być określone w odniesieniu do związanego z nim, lecz przeciwstawnego mu pojęcia „konsumenta”, oznaczającego każdą jednostkę, która nie działa w ramach działalności gospodarczej czy wykonywania zawodu (zob. analogicznie wyrok z dnia 19 stycznia 1993 r. w sprawie C-89/91 Shearson Lehman Hutton, Rec. s. I-139, pkt 22). |
34 |
Jak zaś wynika w szczególności z art. 1 i motywu 23 dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, zmierza ona do zapewnienia wysokiego wspólnego poziomu ochrony konsumentów, dokonując pełnej harmonizacji regulacji dotyczących nieuczciwych praktyk handlowych, w tym nieuczciwej reklamy przedsiębiorców w stosunku do konsumentów, szkodzących interesom gospodarczym konsumentów (zob. podobnie wyrok z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie C-540/08 Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag, Zb.Orz. s. I-10909, pkt 27). |
35 |
Cel ten realizowany przez dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych, polegający na pełnej ochronie konsumentów przed tego rodzaju praktykami, opiera się na okoliczności, że w porównaniu do przedsiębiorcy konsument znajduje się w słabszej pozycji, gdyż należy uznać go za stronę gospodarczo słabszą i mniej doświadczoną pod względem prawnym od jego kontrahenta (zob. analogicznie ww. wyrok w sprawie Shearson Lehman Hutton, pkt 18). |
36 |
Trybunał orzekł zatem już, że zasadnicze znaczenie dla celów wykładni rzeczonej dyrektywy ma pojęcie konsumenta i że jej przepisy są zasadniczo skonstruowane z punktu widzenia konsumenta jako adresata i ofiary nieuczciwych praktyk handlowych (zob. podobnie wyroki: z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie C-122/10 Ving Sverige, Zb.Orz. s. I-3903, pkt 22, 23; a także z dnia 19 września 2013 r. w sprawie C‑435/11 CHS Tour Services, pkt 43). |
37 |
W sytuacji takiej jak w postępowaniu głównym członkowie BKK, których należy w sposób oczywisty uważać za konsumentów w rozumieniu dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, narażeni są na doprowadzenie ich do mylnego mniemania wprowadzającymi w błąd informacjami rozpowszechnianymi przez BKK, co uniemożliwia im dokonanie świadomego wyboru (zob. motyw 14 tej dyrektywy) i powoduje tym samym podjęcie przez konsumentów decyzji, której nie podjęliby w braku takich informacji, tak jak stanowi art. 6 ust. 1 tej dyrektywy. W tym kontekście publiczny lub prywatny charakter danego podmiotu, podobnie jak szczególne zadania, które podmiot ten realizuje, nie mają znaczenia dla sprawy. |
38 |
W związku z powyższym należy uznać, że podmiot taki jak BKK ma status „przedsiębiorcy” w rozumieniu rzeczonej dyrektywy. |
39 |
Powyższa interpretacja jest bowiem jedyną interpretacją, która może zapewnić pełną skuteczność dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, gwarantując, by zgodnie z wymogiem wysokiego stopnia ochrony konsumentów nieuczciwe praktyki handlowe były zwalczane w skuteczny sposób. |
40 |
Taka interpretacja jest również zgodna z bardzo szerokim zakresem zastosowania przedmiotowego, jaki został już uznany w odniesieniu do tej dyrektywy (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag, pkt 21). |
41 |
Zważywszy na całość powyższych rozważań, na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych należy interpretować w ten sposób, że podmiot prawa publicznego odpowiedzialny za wykonywanie zadań w interesie ogólnym, takich jak zarządzanie ustawowym systemem ubezpieczeń zdrowotnych, podlega jej podmiotowemu zakresowi stosowania. |
W przedmiocie kosztów
42 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: |
Dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającą dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych”) należy interpretować w ten sposób, że podmiot prawa publicznego odpowiedzialny za wykonywanie zadań w interesie ogólnym, takich jak zarządzanie ustawowym systemem ubezpieczeń zdrowotnych, podlega jej podmiotowemu zakresowi stosowania. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: niemiecki.