—

w imieniu K. Bourquaina przez C.M. Engela, Rechtsanwalt,

—

w imieniu Staatsanwaltschaft Regensburg przez J. Plöda, Leitender Oberstaatsanwalt,

—

w imieniu rządu czeskiego przez T. Bočka, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu węgierskiego przez J. Fazekas, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu niderlandzkiego przez C. Wissels oraz M. de Grave, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu portugalskiego przez L. Fernandesa, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez R. Troostersa oraz S. Grünheid, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. zawartego między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz.U. 2000, L 239, s. 19, zwanej dalej „KWUS”), podpisanej w dniu 19 czerwca 1990 r. w Schengen (Luksemburg).

2

Wniosek ten został złożony w ramach postępowania karnego wszczętego w Niemczech przeciwko obywatelowi niemieckiemu K. Bourquainowi w przedmiocie zabójstwa, podczas gdy postępowanie karne w przedmiocie tego samego czynu i przeciwko tej samej osobie wszczęte przez organ sądowy innego umawiającego się państwa doprowadziło do wydania wyroku skazującego w trybie zaocznym w dniu 26 stycznia 1961 r.

3

Zgodnie z art. 1 protokołu włączającego dorobek Schengen w ramy Unii Europejskiej, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską na mocy traktatu z Amsterdamu (zwanego dalej „protokołem”), trzynaście państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym Republika Federalna Niemiec i Republika Francuska, jest upoważnionych do ustanowienia między sobą wzmocnionej współpracy w dziedzinach objętych zakresem stosowania przepisów dorobku Schengen, określonych w załączniku do tego protokołu.

4

Część tak zdefiniowanego dorobku Schengen stanowi między innymi Układ między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach, podpisany w Schengen w dniu 14 czerwca 1985 r. (Dz.U. 2000, L 239, s. 13), a także KWUS.

5

Na podstawie art. 2 ust. 1 akapit drugi zdanie drugie protokołu, Rada Unii Europejskiej przyjęła w dniu 20 maja 1999 r. decyzję nr 1999/436/WE, określającą, zgodnie ze stosownymi postanowieniami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i Traktatu o Unii Europejskiej, podstawę prawną dla wszystkich przepisów lub decyzji stanowiących dorobek Schengen (Dz.U. L 176, s. 17). Jak wynika z art. 2 powyższej decyzji w związku z jej załącznikiem A, Rada wskazała artykuły 34 UE i 31 UE jako podstawy prawne art. 54–58 KWUS.

6

Zgodnie z art. 54 KWUS, zawartym w rozdziale 3, zatytułowanym „Stosowanie zasady ne bis in idem”, tytułu III „Policja i bezpieczeństwo”:

„Osoba, której proces zakończył się wydaniem prawomocnego wyroku w jednej umawiającej się stronie, nie może być ścigana w innej umawiającej się stronie za ten sam czyn, pod warunkiem że została nałożona i wykonana kara lub jest ona w trakcie wykonywania lub nie może być już wykonana na mocy przepisów prawnych skazującej umawiającej się strony”.

7

Artykuł 57 ust. 1 i 2 KWUS stanowi:

„1.   W przypadku gdy umawiająca się strona oskarży osobę o popełnienie przestępstwa, a właściwe władze tej umawiającej się strony mają powody, aby przypuszczać, że oskarżenie dotyczy tych samych czynów, w odniesieniu do których proces danej osoby został ostatecznie zakończony prawomocnym wyrokiem w innej umawiającej się stronie, władze powyższe, jeśli uznają to za stosowne, żądają istotnych informacji od właściwych władz umawiającej się strony, na której terytorium wyrok został wydany.

2.   Żądane informacje przekazywane są niezwłocznie oraz są brane pod uwagę przy dalszych działaniach podejmowanych w prowadzonym postępowaniu”.

8

Artykuł 58 KWUS stanowi, że:

„Powyższe postanowienia nie stanowią przeszkody w stosowaniu przepisów prawa krajowego o rozszerzonym zakresie obowiązywania, dotyczących zasady ne bis in idem w odniesieniu do orzecznictwa sądowego za granicą”.

9

W odniesieniu do terytorialnego zakresu obowiązywania art. 54–58 KWUS z art. 6 decyzji nr 1999/436 wynika, że jest on określony w art. 138 KWUS. Artykuł ten stanowi, że:

„W przypadku Republiki Francuskiej postanowienia niniejszej Konwencji stosuje się tylko do jej europejskiego obszaru.

[…]”

10

Z informacji dotyczącej daty wejścia w życie traktatu z Amsterdamu, opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich w dniu 1 maja 1999 r. (Dz.U. L 114, s. 56) wynika, że Republika Federalna Niemiec złożyła oświadczenie w trybie art. 35 ust. 2 UE, mocą którego uznała właściwość Trybunału Sprawiedliwości do orzekania na warunkach określonych w art. 35 ust. 3 lit. b) UE.

11

Artykuł 120, akapit 7–9 francuskiego Code de justice militaire pour l’armée de terre (kodeksu o sądownictwie wojskowym dla francuskich wojsk lądowych, JORF z dnia 15 marca 1928 r.) w wersji obowiązującej w dniu 26 stycznia 1961 r. stanowi, że:

„Wyrok zaoczny wydany w formie zwyczajnej jest […] doręczany nieobecnemu oskarżonemu lub do miejsca jego zamieszkania.

W ciągu pięciu dni od tego doręczenia nieobecny oskarżony może wnieść sprzeciw. Jeśli w ciągu tego terminu nie zostanie wniesiony sprzeciw, wyrok uważa się za wydany w postępowaniu kontradyktoryjnym.

Jednak jeśli doręczenie to nie zostało dokonane lub z akt dotyczących wykonania wyroku nie wynika że skazany zapoznał się z nim, sprzeciw może być wniesiony aż do czasu przedawnienia wykonania kary”.

12

Artykuł 121 wspomnianego kodeksu w wersji obowiązującej w czasie wystąpienia okoliczności stanowiących przedmiot postępowania przed sądem krajowym stanowi, poprzez odesłanie do art. 639 francuskiego kodeksu postępowania karnego, że w przypadku odnalezienia się osoby skazanej zaocznie przed upływem okresu przedawnienia wykonania kary, kara nie jest wykonywana, lecz wszczyna się nowe postępowanie, tym razem z udziałem oskarżonego.

13

Zgodnie z art. 763 kodeksu postępowania karnego okres przedawnienia wykonania kary, o którym mowa w art. 120 ust. 9 oraz w art. 121 wspomnianego kodeksu o sądownictwie wojskowym, wynosi 20 lat.

14

Artykuł 1 ustawy o amnestii nr 68-697 z dnia 31 lipca 1968 r. (JORF z dnia 2 sierpnia 1968 r., s. 7521), zawarty w pierwszym tytule tej ustawy i zatytułowany „W przedmiocie amnestii generalnej dotyczącej przestępstw popełnionych w związku z wydarzeniami w Algierii” stanowi, że:

„Całkowitej amnestii podlegają wszystkie przestępstwa popełnione w związku z wydarzeniami w Algierii.

Za popełnione w związku z wydarzeniami w Algierii uważa się wszystkie przestępstwa popełnione przez żołnierzy służących w Algierii w okresie objętym zakresem pierwszego akapitu niniejszego artykułu”.

15

Artykuł 4 ust. 1 wspomnianej ustawy precyzuje, iż skutki wprowadzanej amnestii są określone w art. 9–16 ustawy nr 66-396 z dnia 17 czerwca 1966 r. o amnestii w sprawach przestępstw przeciwko bezpieczeństwu państwa lub popełnionych w związku z wydarzeniami w Algierii (JORF z dnia 18 czerwca 1966 r., s. 4915).

16

Artykuł 9 ustawy nr 66-396 stanowi, że:

„Amnestia powoduje — nie prowadząc jednak nigdy do rehabilitacji — darowanie wszystkich kar zasadniczych, dodatkowych i uzupełniających, w szczególności wydalenia z terytorium kraju oraz uchylenie wszystkich z tego wynikających zakazów i niekorzystnych skutków prawnych. Przywraca ona sprawcy przestępstwa dobrodziejstwo zawieszenia wykonania kary, które zostało mu ewentualnie przyznane przy wcześniejszym skazaniu”.

17

Artykuł 15 wspomnianej ustawy stanowi co następuje:

„Zabrania się osobom posiadającym — w związku z pełnionymi przez nie funkcjami — wiedzę o wyrokach skazujących […] objętych amnestią powoływania się na nie w jakiejkolwiek formie lub zezwalania na czynienie wzmianki na ten temat w jakimkolwiek dokumencie. Protokoły orzeczeń, wyroków i decyzji nie są objęte tym zakazem”.

18

W dniu 26 stycznia 1961 r. w Bône (Algieria) K. Bourquain, który służył we francuskiej Legii Cudzoziemskiej, został zaocznie skazany na karę śmierci przez stały trybunał wojskowy strefy Est Constantinoise za dezercję i zabójstwo.

19

Tenże trybunał, stosując kodeks o sądownictwie wojskowym dla francuskich wojsk lądowych uznał za udowodnione, iż w dniu 4 maja 1960 r. podczas próby dezercji na granicy algiersko-tunezyjskiej K. Bourquain zastrzelił innego legionistę, także będącego obywatelem niemieckim, który próbował zapobiec dezercji.

20

Klaus Bourquain nie został poinformowany o wyroku zaocznym, gdyż uciekł on do Niemieckiej Republiki Demokratycznej, a kara wymierzona w drodze wyroku uważanego za wydany w postępowaniu kontradyktoryjnym nie mogła zostać wykonana.

21

W późniejszym okresie ani w Algierii, ani we Francji nie zostały przeprowadzone dalsze postępowania karne przeciwko K. Bourquainowi. Ponadto we Francji wszystkie przestępstwa popełnione w związku z wojną algierską zostały objęte amnestią na mocy wyżej wymienionej ustawy. Natomiast w Republice Federalnej Niemiec zostało przeciwko niemu wszczęte śledztwo o ten sam czyn i w roku 1962 władzom Niemieckiej Republiki Demokratycznej przesłany został nakaz aresztowania, który został przez nie odrzucony.

22

W końcu 2001 r. ustalono, że K. Bourquain zamieszkuje w okolicach Regensburga (Niemcy). W dniu 11 grudnia 2002 r. Staatsanwaltschaft Regensburg (prokuratura w Ratyzbonie) oskarżyła go przed sądem odsyłającym o zabójstwo w związku z tym samym czynem na podstawie art. 211 niemieckiego kodeksu karnego.

23

W tych okolicznościach pismem z dnia 17 lipca 2003 r. sąd odsyłający na podstawie art. 57 ust. 1 KWUS zwrócił się do francuskiego ministerstwa sprawiedliwości o udzielenie informacji, czy wyrok wydany przez stały trybunał wojskowy strefy Est Constantinoise w dniu 26 stycznia 1961 r. stoi na przeszkodzie wszczęciu nowego postępowania karnego o ten sam czyn w Niemczech, ze względu na zakaz ponownego ścigania ustanowiony w art. 54 KWUS.

24

Odpowiadając na ten wniosek, prokurator przy trybunale wojskowym w Paryżu wskazał między innymi:

„Wyrok zaoczny wydany w dniu 26 stycznia 1961 r. przeciwko [K. Bourquainowi] korzysta z powagi rzeczy osądzonej. Orzeczenie skazujące i kara śmierci stały się niewzruszalne w roku 1981. Jako że okres przedawnienia wykonania kary w prawie francuskim wynosi 20 lat, kara ta nie może zostać wykonana we Francji”.

25

Ponadto sąd odsyłający zwrócił się do Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Strafrecht (Instytutu Maxa Plancka Zagranicznego i Międzynarodowego Prawa Karnego) o opinię dotyczącą interpretacji art. 54 KWUS w kontekście okoliczności rozpatrywanej sprawy. W opinii z dnia 9 maja 2006 r. instytut ten uznał, że, mimo iż natychmiastowe wykonanie kary nałożonej wyrokiem zaocznym było wykluczone ze względu na szczególne uregulowania francuskiej procedury, przesłanki zastosowania art. 54 KWUS są w rozpatrywanej przez sąd krajowy sprawie spełnione, co oznacza zakaz wszczęcia nowego postępowania karnego przeciwko K. Bourquainowi. W odpowiedzi na wniosek o udzielenie dodatkowych informacji pismem z dnia 14 lutego 2007 r. instytut ten podtrzymał swoje stanowisko.

26

Landgericht Regensburg, uważając, iż art. 54 KWUS można interpretować w ten sposób, że aby pierwszy wyrok skazujący mógł stać na przeszkodzie prowadzeniu dalszych postępowań karnych w drugim umawiającym się państwie, powinien był być wykonalny w jakimś momencie w przeszłości w pierwszym umawiającym się państwie, postanowił zawiesić postępowanie i skierować do Trybunału następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy osoba skazana prawomocnym wyrokiem przez jedną z umawiających się stron, może być ścigana w innej umawiającej się stronie za ten sam czyn, jeżeli zgodnie z prawem państwa, w którym nastąpiło skazanie, orzeczona wobec tej osoby kara nigdy nie mogła być wykonana?”

27

Po pierwsze należy przypomnieć, co wynika także z pkt 10 niniejszego wyroku, że w niniejszej sprawie Trybunał jest właściwy do orzekania w przedmiocie wykładni KWUS na podstawie art. 35 UE.

28

Po drugie należy wyjaśnić, że art. 54 KWUS stosuje się ratione temporis do postępowania karnego takiego jak w sprawie przed sądem krajowym. O ile prawdą jest bowiem, że KWUS nie obowiązywał jeszcze we Francji w chwili wydania przez właściwy organ sądowy tego państwa pierwszego wyroku skazującego K. Bourquaina, to jednak w chwili dokonywania przez sąd, przed którym toczy się drugie postępowanie, oceny przesłanek stosowania zasady ne bis in idem, skutkującej wystąpieniem z odesłaniem prejudycjalnym, obowiązywała ona w obu zainteresowanych państwach (zob. wyrok z dnia 18 lipca 2007 r. w sprawie C-367/05 Kraaijenbrink, Zb.Orz. s. I-6619, pkt 22).

29

Po trzecie, jeśli chodzi o terytorialny zakres stosowania art. 54–58 KWUS, należy wyjaśnić, że podczas gdy — jak wynika z art. 6 decyzji nr 1999/436 w związku z art. 138 KWUS — art. 54 KWUS nigdy nie obowiązywał na terytorium algierskim, gdzie zapadł pierwszy wyrok skazujący przeciwko K. Bourquainowi, zastosowanie tego artykułu w szczególnych okolicznościach jakimi charakteryzuje się to skazanie nie może zależeć od miejsca wydania wyroku; elementem decydującym jest bowiem to, że został on wydany przez właściwy organ sądowy państwa, które stało się stroną KWUS.

30

Jako że art. 54 KWUS — jak słusznie podkreśliła Komisja Wspólnot Europejskich — nie przewiduje, by osoba, o którą chodzi, koniecznie musiała być sądzona na terytorium umawiających się stron, oraz że przepis ten ma na celu ochronę przed dalszym ściganiem za ten sam czyn osoby, której proces zakończył się prawomocnym wyrokiem, nie może on być interpretowany w taki sposób, że art. 54–58 KWUS nigdy nie znajdują zastosowania do osób, które zostały osądzone przez umawiającą się stronę wykonującą swoje kompetencje jurysdykcyjne poza terytorium objętym zakresem tej konwencji.

31

W tym kontekście należy wyjaśnić, że stały trybunał wojskowy strefy Est Constantinoise był sądem francuskim, który skazując w dniu 26 stycznia 1961 r. K. Bourquaina stosował omawiane przepisy prawa francuskiego.

32

Należy dodać, że w każdym razie art. 58 KWUS upoważnia Republikę Federalną Niemiec do stosowania przepisów krajowych o rozszerzonym zakresie w odniesieniu do zasady ne bis in idem. Ponadto umawiającym się stronom zezwala się na stosowanie tej zasady do orzeczeń sądowych innych niż te, które objęte są zakresem stosowania wspomnianego art. 54 (zob., w odniesieniu do postępowań prowadzących do wyłączenia ścigania, wyrok z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawach C-187/01 i C-385/01 Gözütok i Brügge, Rec. s. I-1345, pkt 45).

33

Poprzez pytanie to sąd odsyłający zasadniczo zmierza do ustalenia, czy zasada ne bis in idem zawarta w art. 54 KWUS może znajdować zastosowanie do postępowania karnego wszczętego w umawiającej się stronie o czyn, o który w innym umawiającym się państwie proces oskarżonego zakończył się prawomocnym wyrokiem, biorąc pod uwagę, że na podstawie prawa państwa, w którym został on skazany, wymierzona kara nie mogła nigdy zostać wykonana.

34

Na wstępie należy wyjaśnić, że — jak podnosi Komisja w swoich uwagach na piśmie — zaoczny wyrok skazujący zasadniczo też może wchodzić w zakres stosowania art. 54 KWUS i stanowić w ten sposób przeszkodę proceduralną dla wszczęcia nowego postępowania.

35

Po pierwsze, z brzmienia samego art. 54 KWUS wynika, że wyroki zaoczne nie są wyłączone z zakresu jego zastosowania; wstępną przesłanką jego stosowania jest bowiem to, by wydany został prawomocny wyrok na terytorium umawiającej się strony.

36

Po drugie, należy przypomnieć, że stosowanie art. 54 KWUS nie jest uwarunkowane harmonizacją czy też zbliżeniem ustawodawstw karnych umawiających się państw w zakresie wyroków zaocznych (zob. w odniesieniu do postępowań prowadzących do wyłączenia ścigania ww. wyrok w sprawie Gözütok i Brügge, pkt 32).

37

W tych okolicznościach art. 54 KWUS, znajdujący zastosowanie do wyroków zaocznych wydanych w zgodzie z przepisami krajowymi umawiającego się państwa oraz do wyroków wydanych w zwykłym trybie, zakłada w sposób nieunikniony, że pomiędzy umawiającymi się państwami istnieje wzajemne zaufanie co do systemów sądownictwa karnego i że każde ze wspomnianych państw akceptuje stosowanie prawa karnego obowiązującego w innych umawiających się państwach, nawet gdy zastosowanie własnego prawa krajowego prowadziłoby do innego rozwiązania (zob. ww. wyrok w sprawie Gözütok i Brügge, pkt 33).

38

Z drugiej strony, jak podnoszą liczne państwa członkowskie i Komisja w swoich uwagach na piśmie, niezbędne jest zbadanie, czy wyrok skazujący wydany w postępowaniu zaocznym przez stały trybunał wojskowy strefy Est Constantinoise stanowi wyrok „prawomocny” w rozumieniu art. 54 KWUS, biorąc pod uwagę niemożność natychmiastowego wykonania nałożonej kary wobec istniejącego w prawie francuskim wymogu przeprowadzenia nowego procesu w sytuacji odnalezienia się osoby skazanej wyrokiem zaocznym, tym razem w obecności tej osoby.

39

W tym kontekście rządy czeski i węgierski poddają w wątpliwość tezę, iż wyrok wspomnianego stałego trybunału stanowi bezwzględną przeszkodę dla dalszego ścigania ze względu na ten właśnie wymóg wszczęcia nowego postępowania w sytuacji zatrzymania osoby skazanej wyrokiem zaocznym.

40

Jednakże okoliczność, że postępowanie w trybie zaocznym na mocy prawa francuskiego wymagało ponownego wszczęcia postępowania w razie ujęcia K. Bourquaina w trakcie biegu okresu przedawnienia i przed objęciem go amnestią, czyli pomiędzy dniem 26 stycznia 1961 r. i dniem 31 lipca 1968 r., nie wyklucza sama w sobie uznania wyroku skazującego wydanego w trybie zaocznym za wyrok prawomocny w rozumieniu art. 54 KWUS.

41

Zatem aby zachować cel art. 54 KWUS, którym jest uniknięcie sytuacji, w jakiej dana osoba byłaby ścigana za te same czyny na terytorium kilku umawiających się państw z tego powodu, że skorzystała z przysługującego jej prawa swobodnego przepływu osób (zob. wyżej przywołany wyrok w sprawie Gözütok i Brügge, pkt 38), niezbędne jest poszanowanie w ramach Unii Europejskiej wyroku takiego jak wydany w dniu 26 stycznia 1961 r. przez stały trybunał wojskowy strefy Est Constantinoise, którym prawomocnie orzeczono co do czynów zarzucanych zainteresowanemu zgodnie z prawem umawiającego się państwa, w którym zostało wszczęte pierwsze postępowanie karne.

42

Realizacja wspomnianego celu byłaby zagrożona, jeśli szczególne krajowe uregulowania proceduralne, takie jak zawarte w art. 120 i art. 121 kodeksu o sądownictwie wojskowym dla francuskich wojsk lądowych stałyby na przeszkodzie przyjęciu takiej wykładni pojęcia prawomocnego wyroku w rozumieniu art. 54 KWUS, zgodnie z którą jego zakresem byłyby objęte wyroki wydane w trybie zaocznym w zgodzie z prawem krajowym.

43

W każdym razie należy stwierdzić, że prokurator przy trybunale wojskowym w Paryżu nie odnosząc się w jakikolwiek sposób do faktu, iż przestępstwa popełnione przez K. Bourquaina objęte zostały amnestią w roku 1968, zauważa, że wydany wobec niego wyrok skazujący stał się niewzruszalny w roku 1981 czyli przed wszczęciem drugiego postępowania karnego w Niemczech, które miało miejsce w roku 2002.

44

W tym kontekście należy dodać, że jeśli ustawa o amnestii nr 68-697 prowadzi do tego, iż po jej wejściu w życie przestępstwa popełnione przez K. Bourquaina nie podlegają karze, skutków tej ustawy, określonych m.in. w art. 9 i art. 15 ustawy nr 66-396 nie należy interpretować w ten sposób, że nie istnieje już pierwszy wyrok w rozumieniu art. 54 KWUS.

45

Jako że wyrok wydany pod nieobecność zainteresowanego trzeba w okolicznościach niniejszej sprawy uznać za prawomocny dla potrzeb stosowania art. 54 KWUS, należy ustalić, czy przesłanka wykonania wyroku ustanowiona w tym artykule, tj. okoliczność, że kara nie może już zostać wykonana, jest spełniona także w przypadku, jeśli w żadnym momencie w przeszłości — nawet przed amnestią lub przedawnieniem — kara wymierzona pierwszym wyrokiem skazującym nie mogła zostać natychmiastowo wykonana.

46

W tym kontekście rząd węgierski utrzymuje, że wyrażenie zawarte w art. 54 KWUS odnoszące się do tego że kara „nie może już być wykonana” zgodnie z prawem umawiającego się państwa, w którym miało miejsce skazanie, należy interpretować w taki sposób, że wymierzona kara musiała być wykonalna na podstawie przepisów tego państwa przynajmniej w dniu jej orzeczenia.

47

Jednakże wspomniana przesłanka wykonania kary nie oznacza, że na podstawie prawa umawiającego się państwa, w którym nastąpiło skazanie, musi istnieć możliwość jej natychmiastowego wykonania, lecz odnosi się ona jedynie do tego, że kara wymierzona prawomocnym wyrokiem „nie może już być wykonana”. Słowa „nie może już” odnoszą się do momentu wszczęcia dalszych postępowań karnych, w kontekście których właściwy sąd w drugim umawiającym się państwie powinien zatem zbadać, czy nie zostały spełnione przesłanki z art. 54 KWUS.

48

Wynika z tego, że przesłanka wykonania kary ustanowiona w tym artykule zostaje spełniona, jeśli stwierdzone zostanie, że w momencie wszczęcia drugiego postępowania karnego przeciwko tej samej osobie o ten sam czyn, za który osoba ta została skazana w pierwszym umawiającym się państwie, kara wymierzona w tym państwie nie może już, zgodnie z jego prawem, zostać wykonana.

49

Poprawność takiej wykładni potwierdza cel art. 54 KWUS, którym jest uniknięcie sytuacji, w której osoba korzystająca z prawa do swobodnego przepływu osób byłaby z tego powodu ścigana za ten sam czyn w kilku umawiających się państwach.

50

To prawo do swobodnego przepływu będzie w sytuacji takiej jak w postępowaniu przed sądem krajowym skutecznie zagwarantowane tylko wówczas, gdy dana osoba będzie miała pewność, że jeżeli po jej skazaniu wymierzona kara nie może już być wykonana zgodnie z prawem umawiającego się państwa, w którym nastąpiło skazanie, to wówczas może przemieszczać się w ramach obszaru Schengen, nie obawiając się ścigania w innym umawiającym się państwie na tej podstawie, że kara nie mogła z powodu szczególnych krajowych uregulowań proceduralnych pierwszego umawiającego się państwa zostać natychmiastowo wykonana.

51

Zatem w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, w której bezspornym jest, że w roku 2002, gdy drugie postępowanie karne zostało wszczęte w Niemczech, wymierzona kara nie była już wykonalna, wyłączenie zastosowania art. 54 KWUS jedynie ze względu na szczególne uregulowania francuskiej procedury karnej, uzależniające wykonanie kary od ponownego wyroku skazującego wydanego w obecności oskarżonego, byłoby niezgodne ze skutecznym stosowaniem tego artykułu.

52

W tych okolicznościach należy na pytanie prejudycjalne odpowiedzieć w ten sposób, że zasada ne bis in idem zawarta w art. 54 KWUS znajduje zastosowanie do postępowania karnego wszczętego w umawiającym się państwie o czyn, o który w innym umawiającym się państwie proces oskarżonego zakończył się prawomocnym wyrokiem, nawet jeśli na podstawie prawa państwa, w którym został skazany wymierzona kara nigdy nie mogła być natychmiastowo wykonana ze względu na szczególne uregulowania proceduralne takie jak te, których dotyczy postępowanie przed sądem krajowym.

53

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Zasada ne bis in idem, której poświęcony jest art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. zawartego między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach podpisanej w dniu 19 czerwca 1990 r. w Schengen (Luksemburg) znajduje zastosowanie do postępowania karnego wszczętego w umawiającym się państwie o czyn, o który w innym umawiającym się państwie proces oskarżonego zakończył się prawomocnym wyrokiem, nawet jeśli na podstawie prawa państwa, w którym został skazany wymierzona kara nigdy nie mogła być natychmiastowo wykonana ze względu na szczególne uregulowania proceduralne takie jak te, których dotyczy postępowanie przed sądem krajowym.