Sprawa C‑377/03

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Królestwu Belgii

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – środki własne Wspólnot – Nierozliczone karnety TIR – Brak zapłaty lub zwłoka w zapłacie należnych środków własnych

Opinia rzecznika generalnego C. Stix-Hackl przedstawiona w dniu 26 stycznia 2006 r.  

Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 5 października 2006 r.  

Streszczenie wyroku

1.     Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Przedmiot sporu – Określenie w trakcie postępowania poprzedzającego wniesienie skargi

(art. 226 WE)

2.     Swobodny przepływ towarów – Tranzyt wspólnotowy – Przewóz z zastosowaniem karnetu TIR

(rozporządzenie Komisji nr 2454/93, art. 454 ust. 2 i art. 455 ust. 2)

3.     Środki własne Wspólnot Europejskich – Ustalenie i udostępnienie przez państwa członkowskie

(rozporządzenie Rady nr 1150/2000, art. 6)

4.     Środki własne Wspólnot Europejskich – Ustalenie i udostępnienie przez państwa członkowskie

(rozporządzenie Rady nr 1150/2000, art. 6 ust. 3 lit. b) i art. 17)

1.     W ramach skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego o ile żądania zawarte w skardze nie mogą co do zasady zostać rozszerzone ponad uchybienia zarzucane w sentencji uzasadnionej opinii i w wezwaniu do usunięcia uchybienia, to jednak dopuszczalna jest skarga Komisji o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom, które wynikają z pierwotnej wersji aktu prawa wspólnotowego, następnie zmienionego lub uchylonego, i które zostały utrzymane w nowych przepisach. Z drugiej strony przedmiot sporu nie może zostać rozszerzony o zobowiązania wynikające z nowych przepisów, które nie mają odpowiedników w pierwotnej wersji danego aktu prawa, co stanowiłoby istotne naruszenie prawidłowości postępowania o stwierdzenie uchybienia.

(zob. pkt 34)

2.     Z łącznej analizy przepisów art. 454 ust. 2 i art. 455 ust. 1 rozporządzenia nr 2454/93 ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny oraz art. 11 konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR wynika, że w przypadku niezwolnienia żądanie zapłaty długu celnego powinno mieć miejsce co do zasady nie później niż trzy lata po dniu przyjęcia karnetu TIR, przy czym termin ten wynosi cztery laty w przypadku zwolnienia uzyskanego przez nadużycie. Jednakże jako że celem art. 455 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego jest zapewnienie starannego i jednolitego stosowania przepisów dotyczących odzyskania długu celnego w celu szybkiego udostępnienia środków własnych Wspólnoty, powiadomienie o naruszeniu lub nieprawidłowości powinno w każdym razie nastąpić jak najszybciej, czyli z chwilą gdy władze celne powzięły wiadomość o rzeczonym naruszeniu lub nieprawidłowości, a zatem stosownie do okoliczności, na długo przed upływem maksymalnych terminów określonych w art. 11 ust. 1 konwencji TIR. Z tych samych względów żądanie zapłaty w rozumieniu art. 11 ust. 2 konwencji TIR powinno być przekazane, z chwilą gdy władze celne mogą tego dokonać, a zatem stosownie do okoliczności, przed upływem dwuletniego terminu od dnia powiadomienia zainteresowanych o naruszeniu lub nieprawidłowości.

(por. pkt 68–70)

3.     Państwa członkowskie są zobowiązane do stwierdzenia tytułu Wspólnot do środków własnych z chwilą, w której organy celne mogą obliczyć kwotę należności wynikającej z długu celnego i ustalić dłużnika i w związku z tym uwzględnić rzeczone należności w rachunkach zgodnie z art. 6 rozporządzenia nr 1150/2000 wykonującego decyzję 94/728 w sprawie systemu środków własnych Wspólnot.

Państwa członkowskie nie mogą zaniechać stwierdzania wierzytelności, nawet jeśli je kwestionują. W przeciwnym razie należałoby przyjąć, że równowaga finansowa Wspólnot może zostać zachwiana wskutek zachowania jednego z państw członkowskich.

W tej sytuacji uchybia zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy art. 6 rozporządzenia nr 1150/2000, państwo członkowskie, które nie dokonuje wpisu długu celnego na rachunek w terminie określonym w ust. 3 tego przepisu, licząc od wysłania żądań zapłaty na podstawie art. 11 ust. 2 konwencji TIR, które pozwala domniemywać, że władze celne mogły obliczyć kwotę należności wynikającej z rzeczonego długu i ustalić dłużnika.

(por. pkt 75–77)

4.     Uchybia zobowiązaniu, które na nim ciąży na mocy art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000 wykonującego decyzję 94/728 w sprawie systemu środków własnych Wspólnot, do podjęcia działań koniecznych dla udostępnienia Komisji środków własnych na zasadach zgodnych z tym rozporządzeniem, państwo członkowskie, które jednostronnie decyduje o wpisaniu należności ustalonych w związku z operacjami TIR na rachunek B, zamiast wpisać je na rachunek A do wysokości odpowiadającej poręczeniu ustalonemu w ramach systemu TIR, gdy należności nie zostały zakwestionowane przez stowarzyszenie poręczające w terminie i nie mogą podlegać zmianie w wyniku rozstrzygnięcia powstałych sporów, i to bez przedłożenia Komisji problemów napotkanych w stosowaniu prawa wspólnotowego i pomimo podniesionych przez nią zarzutów.

(por. pkt 82, 89, 92, 93, 95, 105 i sentencja)

WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

z dnia 5 października 2006 r.(*)

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – środki własne Wspólnot – Nierozliczone karnety TIR – Brak zapłaty lub zwłoka w zapłacie należnych środków własnych

W sprawie C‑377/03

mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie, na podstawie art. 226 WE, uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wniesioną w dniu 9 września 2003 r.,

Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez G. Wilmsa i C. Giolita, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca,

przeciwko

Królestwu Belgii, reprezentowanemu przez E. Dominkovits oraz A. Goldmana i M. Wimmera, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez adwokata B. van de Walle de Ghelcke,

strona pozwana,

TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

w składzie: P. Jann, prezes izby, N. Colneric, J. N. Cunha Rodrigues (sprawozdawca), M. Ilešič i E. Levits, sędziowie,

rzecznik generalny: C. Stix-Hackl,

sekretarz: K. Sztanc-Sławiczek, administrator

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 4 maja 2005 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 26 stycznia 2006 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1       Komisja Wspólnot Europejskich wnosi w skardze do Trybunału o stwierdzenie, że:

–       nie dokonując w sposób systematyczny zwolnienia niektórych dokumentów tranzytu (karnetu TIR), w wyniku czego wynikające z nich środki własne nie zostały w prawidłowy sposób zaksięgowane ani udostępnione Komisji w odpowiednim terminie,

–       nie powiadamiając Komisji o wszystkich innych niekwestionowanych kwotach należnościach celnych, z którymi postąpiono w podobny sposób (wpis na rachunek B zamiast wpisu na rachunek A) w odniesieniu do niezwolnienia przez belgijskich celników od 1996 r. karnetów TIR,

–       odmawiając zapłacenia odsetek za zwłokę od należnych Komisji kwot,

Królestwo Belgii uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. 6, 9, 10 i 11 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1150/2000 z dnia 22 maja 2000 r. wykonującego decyzję 94/728/WE, Euratom w sprawie systemu środków własnych Wspólnot (Dz.U. L 130, str. 1), które od dnia 31 maja 2000 uchyliło i zastąpiło, mające taki sam przedmiot, rozporządzenie Rady (EWG, Euroatom) nr 1552/89 z dnia 29 maja 1989 r. wykonujące decyzję 88/376/EWG, Euroatom w sprawie systemu środków własnych Wspólnot (Dz.U. L 155, str. 1).

 Ramy prawne

 Konwencja TIR

2       Konwencja celna dotycząca międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR (zwana dalej „konwencją TIR”) została podpisana w Genewie w dniu 14 listopada 1975 r. Królestwo Belgii jest stroną tej konwencji tak jak Wspólnota Europejska, która zatwierdziła ją rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2112/78 z dnia 25 lipca 1978 r. (Dz. U L 252, str. 1). Rzeczona konwencja obowiązuje Wspólnotę od dnia 20 czerwca 1983 r. (zob. Dz.U  L 31, str. 13).

3       Konwencja TIR przewiduje w szczególności, że od towarów przewożonych zgodnie z procedurą TIR nie będą uiszczane lub składane do depozytu w przejściowych urzędach celnych opłaty zarówno podatki przywozowe, jak i wywozowe.

4       W celu wprowadzenia tych ułatwień konwencja TIR wymaga, aby towary w czasie trwania przewozu były zaopatrzone w jednolity dokument – karnet TIR – który służy kontrolowaniu prawidłowości operacji. Konwencja wymaga również, aby przewóz poręczony był przez stowarzyszenia umocowane przez umawiające się strony, zgodnie z art. 6 konwencji.

5       Artykuł 6 ust. 1 konwencji TIR stanowi, że:

„Każda Umawiająca się Strona może, z zastrzeżeniem określonych przez siebie warunków i gwarancji, upoważnić stowarzyszenia do wydawania karnetów TIR bezpośrednio lub za pośrednictwem odpowiednich stowarzyszeń oraz do występowania w charakterze poręczycieli”.

6       Karnet TIR składa się z kilku arkuszy obejmujących odcinek nr 1 i odcinek nr 2 wraz z odpowiednimi grzbietami, na których znajdują się wszystkie niezbędne informacje. Dla każdego przemierzanego terytorium używana jest para odcinków. Na początku przewozu grzbiet nr 1 zostaje złożony w wyjściowym urzędzie celnym; rozliczenie następuje po otrzymaniu grzbietu nr 2 od urzędu celnego wyjazdu, znajdującego się na tym samym terytorium celnym. Procedura ta powtarza się dla każdego przemierzanego terytorium, przy użyciu kolejnych par odcinków znajdujących się w danym karnecie.

7       Karnety TIR są drukowane i rozprowadzane przez International Road Transport Union (Międzynarodową Unię Transportu Drogowego, zwaną dalej „IRU”), z siedzibą w Genewie. Są one dostarczane użytkownikom przez stowarzyszenia poręczające poszczególnych państw, upoważnione do tego przez organy administracyjne umawiających się stron. Karnet TIR jest dostarczany przez stowarzyszenie poręczające państwa wyjścia, a udzielone poręczenie jest pokrywane przez IRU i grupę instytucji ubezpieczeniowych z siedzibą w Szwajcarii (zwaną dalej „grupą instytucji ubezpieczających”).

8       Artykuł 8 konwencji TIR stanowi:

„1. Stowarzyszenie poręczające zobowiąże się do uiszczenia należnych opłat i podatków przywozowych lub wywozowych, zwiększonych ewentualnie o odsetki za zwłokę, które mogą się należeć na mocy ustaw i przepisów celnych państwa, w którym ujawniono nieprawidłowość odnoszącą się do operacji TIR. Będzie ono zobowiązane do zapłacenia tych kwot na zasadzie odpowiedzialności wspólnej i solidarnej z osobami, od których należne są te kwoty.

2. Jeżeli ustawy i przepisy Umawiającej się Strony nie przewidują uiszczania opłat i podatków przywozowych lub wywozowych w przypadkach określonych w ustępie 1, stowarzyszenie poręczające zobowiąże się do zapłacenia, na tych samych warunkach, kwoty równej opłatom i podatkom przywozowym lub wywozowym, zwiększonym o jakiekolwiek odsetki za zwłokę.

3. Każda Umawiająca się Strona określi maksymalną wysokość kwot od jednego karnetu TIR, których można żądać od stowarzyszenia poręczającego na podstawie postanowień ustępów 1 i 2.

4. Odpowiedzialność stowarzyszenia poręczającego w stosunku do władz państwa, w którym się znajduje wyjściowy urząd celny, rozpoczyna się od chwili, gdy karnet TIR został przyjęty przez urząd celny. W następnych państwach, przez które prowadzi trasa przewozu towarów zgodnie z procedurą TIR, odpowiedzialność ta rozpoczyna się od chwili wwozu towarów […].

5. Odpowiedzialność stowarzyszenia poręczającego będzie obejmować nie tylko towary wyszczególnione w karnecie TIR, lecz także towary, które — jakkolwiek nie są wyszczególnione w tym karnecie — znajdują się pod zamknięciem celnym w części pojazdu drogowego albo w kontenerze. Nie będzie ona obejmować żadnych innych towarów.

6. W celu ustalenia opłat i podatków wymienionych w ustępach 1 i 2 dane dotyczące towarów zawarte w karnecie TIR uważane będą za ważne do czasu przedstawienia dowodu przeciwnego.

7. Gdy kwoty wymienione w ustępach 1 i 2 staną się wymagalne, właściwe władze powinny, w miarę możliwości, przed skierowaniem roszczenia do stowarzyszenia poręczającego zażądać ich zapłaty od osoby lub osób, od której lub których kwoty bezpośrednio się należą”.

9       Zgodnie z art. 11 konwencji TIR:

„1. Gdy karnet TIR nie został zwolniony lub gdy zwolnienie karnetu TIR zawiera zastrzeżenia, właściwe władze nie będą miały prawa żądać od stowarzyszenia poręczającego uiszczenia kwot wymienionych w ustępach 1 i 2 artykułu 8, jeżeli w terminie jednego roku, licząc od dnia przyjęcia karnetu TIR przez te władze, nie zawiadomiły one na piśmie stowarzyszenia o niezwolnieniu lub zwolnieniu z zastrzeżeniami. Postanowienie to będzie miało zastosowanie również w razie zwolnienia uzyskanego postępem lub przez nadużycie, lecz wówczas termin będzie dwuletni.

2. Żądanie uiszczenia kwot wymienionych w ustępach 1 i 2 artykułu 8 powinno być skierowane do stowarzyszenia poręczającego nie wcześniej niż z upływem trzech miesięcy, licząc od dnia, w którym stowarzyszenie to zostało powiadomione o niezwolnieniu karnetu TIR, zwolnieniu z zastrzeżeniami lub zwolnieniu uzyskanym podstępem lub przez nadużycie, i nie później niż w terminie dwóch lat, licząc od tego samego dnia. Jednakże w przypadkach, które w wymienionym terminie dwóch lat będą przedmiotem postępowania sądowego, żądanie to powinno być skierowane w terminie jednego roku, licząc od dnia, w którym orzeczenie sądu stało się prawomocne.

3. Dla uiszczenia żądanych kwot stowarzyszenie poręczające będzie rozporządzać trzymiesięcznym terminem, licząc od dnia skierowania do niego żądania zapłaty. Stowarzyszenie otrzyma zwrot uiszczonych kwot, jeżeli w terminie dwóch lat od dnia skierowania żądania zapłaty ustalone zostanie w sposób zadowalający władze celne, że w odniesieniu do danej czynności przewozu nie została popełniona żadna nieprawidłowość”.

 Wspólnotowe uregulowania celne

10     W rozumieniu art. 451 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.U. L 253, str. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem wykonawczym”), obowiązującego od dnia 1 stycznia 1994 r.:

„1. Jeżeli, zgodnie z art. 91 ust. 2 lit. b) i c) i art. 163 ust. 2 lit. b) [Wspólnotowego] Kodeksu [Celnego], towary transportowane są z jednego punktu znajdującego się na obszarze celnym Wspólnoty do drugiego:

–       w ramach procedury międzynarodowego przewozu towarów na podstawie karnetów TIR (konwencja TIR),

–       na podstawie karnetów ATA (konwencja ATA),

to obszar celny Wspólnoty uważany jest, w odniesieniu do reguł użycia karnetów TIR lub ATA do celów tego transportu, za jeden obszar

[...]”.

11     Zgodnie z art. 454 rozporządzenia wykonawczego:

„1. Niniejszy artykuł stosuje się bez uszczerbku dla przepisów szczególnych konwencji TIR i konwencji ATA dotyczących odpowiedzialności zrzeszeń gwarantujących (stowarzyszeń poręczających) przy stosowaniu karnetu TIR lub karnetu ATA

2. Jeżeli podczas lub przy okazji transportu dokonywanego na podstawie karnetu TIR lub tranzytu dokonywanego na podstawie karnetu ATA okaże się, że w określonym państwie członkowskim miało miejsce naruszenie lub nieprawidłowość, to państwo członkowskie, zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, pobiera cła i inne opłaty, które mogą być należne, bez uszczerbku dla wszczęcia postępowania karnego.

Jeżeli nie można ustalić, na jakim terytorium miało miejsce naruszenie lub nieprawidłowość, wówczas uważa się, że takie naruszenie lub nieprawidłowość miały miejsce w państwie członkowskim, w którym zostały stwierdzone, chyba że w terminie ustanowionym w art. 455 ust. 1 zgodnie z wymogami organów celnych dostarczony jest dowód na prawidłowość czynności lub zostanie ustalone miejsce, w którym naruszenie lub nieprawidłowość faktycznie miały miejsce.

[…]”.

12     Artykuł 455 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia stanowi:

„1. Jeżeli podczas lub przy okazji transportu dokonywanego na podstawie karnetu TIR lub tranzytu dokonywanego na podstawie karnetu ATA okaże się, że miało miejsce naruszenie lub nieprawidłowość, to organy celne powiadamiają posiadacza karnetu TIR lub karnetu ATA oraz zrzeszenie gwarantujące w terminie przewidzianym, w zależności od przypadku, w art. 11 ust. 1 konwencji TIR lub art. 6 ust. 4 konwencji ATA.

2. Dowód na prawidłowość czynności dokonanej na podstawie karnetu TIR lub karnetu ATA w rozumieniu art. 454 ust. 3 akapit pierwszy jest dostarczany w terminie przewidzianym, w zależności od przypadku, w art. 11 ust. 2 konwencji TIR lub art. 7 ust. 1 i 2 konwencji ATA”.

13     Od dnia 1 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1993 r. obowiązywał, po pierwsze, art. 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 719/91 z dnia 21 marca 1991 r. w sprawie stosowania we Wspólnocie karnetów TIR oraz karnetów ATA jako dokumentów tranzytu (Dz.U. L 78, str. 6), którego treść jest w istocie taka sama jak treść art. 454 ust. 1 i 2 rozporządzenia wykonawczego, i po drugie, art. 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 1593/91 z dnia 12 czerwca 1991 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 719/91 (Dz.U. L 148, str. 11), mający takie samo brzmienie jak art. 455 ust. 1 i 2 rozporządzenia wykonawczego.

14     Artykuł 457 rozporządzenia wykonawczego stanowi:

„Do celów art. 8 ust. 4 konwencji TIR, jeżeli przesyłka jest wprowadzana na obszar celny Wspólnoty lub procedura rozpoczyna się w urzędzie celnym wyjścia znajdującym się na obszarze celnym Wspólnoty, to stowarzyszenie poręczające staje się lub jest odpowiedzialne wobec organów celnych każdego państwa członkowskiego, przez którego obszar jest przewożona przesyłka TIR aż do punktu, w którym opuszcza obszar celny Wspólnoty lub do urzędu celnego przeznaczenia na tym obszarze”.

 System środków własnych Wspólnot

15      Artykuł 2 rozporządzenia nr 1552/89 znajdujący się w tytule I, zatytułowanym „Przepisy ogólne”, stanowi:

„1. Do celów stosowania niniejszego rozporządzenia, tytuł Wspólnot do środków własnych, określonych w art. 2 ust. 1 lit. a) i b) decyzji 88/376/EWG, Euratom jest ustalony z chwilą powiadomienia dłużnika o wysokości należnej kwoty przez właściwe służby państwa członkowskiego. Powiadomienia dokonuje się z chwilą, gdy dłużnik jest znany, a należna kwota może być naliczona przez właściwe organy administracyjne, z uwzględnieniem wszystkich przepisów wspólnotowych wiążących w tej dziedzinie […]” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego rozporządzenia poniżej].

16     Przepis ten został zmieniony rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 1355/96 z dnia 8 lipca 1996 r. (Dz.U. L 175, str. 3), które weszło w życie w dniu 14 lipca 1996, a którego treść została powtórzona w art. 2 rozporządzenia nr 1150/2000, który stanowi:

„1. Do celów stosowania niniejszego rozporządzenia, tytuł Wspólnot do środków własnych, określonych w art. 2 ust. 1 lit. a) i b) decyzji 94/728/WE, Euratom jest ustalony, gdy zostały spełnione warunki przewidziane w regulacjach celnych dotyczących wpisu tytułu dochodów budżetowych w rachunkach i powiadamiania dłużnika.

2. Datą ustalenia tytułu, określoną w ust. 1, jest data wpisu do księgi rachunkowej przewidzianej w regulacjach celnych […]”.

17     Artykuł 6 ust. 1 i 2 lit. a) i b) rozporządzenia nr 1552/89, znajdujący się w tytule II, zatytułowanym „Rachunki dotyczące środków własnych”, [obecnie art. 6 ust. 1 i 3 lit. a) i b) rozporządzenia nr 1150/2000], stanowi:

„1. Rachunki dotyczące środków własnych prowadzone [są] przez Skarb każdego państwa członkowskiego lub organ wyznaczony przez każde państwo członkowskie i z podziałem na rodzaj środków.

2.       a)     Z zastrzeżeniem lit. b) niniejszego ustępu, tytuły dochodów budżetowych ustalone zgodnie z art. 2 są wpisywane w rachunkach [zwanych potocznie rachunkami A] najpóźniej pierwszego dnia roboczego po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł dochodów budżetowych został ustalony.

         b)     Ustalone tytuły dochodów budżetowych nieuwzględnione w rachunkach określonych w lit. a), ze względu na to, że nie zostały jeszcze uzyskane ani nie przewidziano zabezpieczenia wykazywane są na odrębnych rachunkach [zwanych potocznie rachunkami B] w terminie ustanowionym w lit. a). Państwa członkowskie mogą przyjąć tę procedurę, jeżeli ustalone tytuły dochodów budżetowych, w odniesieniu do których zabezpieczenie zostało przewidziane, są kwestionowane oraz mogą podlegać zmianie w wyniku rozstrzygnięcia sporu, który powstał”.

18     Artykuł 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1552/89 i rozporządzenia nr 1150/2000, znajdujący się w tytule III, zatytułowanym „Udostępnianie środków własnych”, ma następujące brzmienie:

„1. Zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 10 każde państwo członkowskie zapisuje środki własne na rachunek, który w tym celu został otwarty dla Komisji przy skarbie państwa lub przy organie wyznaczonym przez to państwo.

Taki rachunek jest prowadzony nieodpłatnie.

2. Zapisane kwoty są przeliczane przez Komisję i wpisywane do jej rachunków […]”.

19     W rozumieniu art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 1552/89 i rozporządzenia nr 1150/2000, który również stanowi część tytułu III:

„Po potrąceniu 10% tytułem kosztów poboru zgodnie z art. 2 ust. 3 [odpowiednio decyzji 88/376 i decyzji 94/728] wpis środków własnych, określonych w art. 2 ust. 1 lit. a) i b) tej decyzji, dokonywany jest najpóźniej w pierwszym dniu roboczym po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł dochodów budżetowych został ustalony zgodnie z art. 2 niniejszego rozporządzenia.

Jednakże w odniesieniu do tytułów dochodów budżetowych wykazanych na rachunkach [B] na mocy [odpowiednio art. 6 ust. 2 lit. b) i art. 6 ust. 3 lit. b)] wpis musi być dokonany najpóźniej w pierwszym dniu roboczym następującym po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuły dochodów budżetowych zostały uzyskane”.

20     Artykuł 11 rozporządzenia nr 1552/89 i rozporządzenia nr 1150/2000, który znajduje się również w tytule III, stanowi:

„Każda zwłoka w dokonaniu zapisu na rachunku określonym w art. 9 ust. 1 prowadzi do zapłaty odsetek przez dane państwo członkowskie według stopy procentowej obowiązującej na rynku pieniężnym państwa członkowskiego, w terminie płatności dla krótkoterminowych publicznych operacji finansowych, powiększonej o dwa punkty procentowe. Stopa ta wzrasta o 0,25 punktu procentowego za każdy miesiąc zwłoki. Stopa procentowa w ten sposób powiększona jest stosowana do całego okresu zwłoki”.

21     Artykuł 17 ust. 1 i 2 wskazanych rozporządzeń, stanowiący część tytułu VII, zatytułowanego „Przepisy dotyczące środków inspekcyjnych”, stanowi:

„1. Państwa członkowskie podejmują wszystkie wymagane środki w celu zapewnienia, aby kwota odpowiadająca tytułom dochodów budżetowych ustalonym na mocy art. 2 została udostępniona Komisji, jak określono w niniejszym rozporządzeniu.

2. Państwa członkowskie są zwolnione z obowiązku przekazania do dyspozycji Komisji kwot odpowiadających ustalonym tytułom dochodów budżetowych jedynie w przypadku, gdy kwoty te nie zostały zgromadzone z powodu siły wyższej. Ponadto państwa członkowskie mogą ignorować obowiązek udostępnienia tych kwot Komisji w szczególnych przypadkach, jeżeli po dokonaniu dokładnej oceny wszystkich istotnych okoliczności konkretnego przypadku okaże się, że ich uzyskanie jest całkowicie niemożliwe z przyczyn, których nie można im przypisać […]”.

 Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi

22     W dniach od 18 do 22 listopada 1996 r. oraz od 1 do 5 grudnia 1997 r. pracownicy Komisji przeprowadzili w Belgii kontrolę tradycyjnych środków własnych. Ze sprawozdań dotyczących tej kontroli wynika, że w ramach procedury tranzytu celnego stwierdzone zostały nieprawidłowości w ustalaniu, księgowaniu i udostępnianiu środków własnych oraz w stosowaniu procedury TIR. Nieprawidłowości te wynikały z nieprzekazania środków własnych lub opóźnienia w ich przekazaniu Komisji z powodu nieprzestrzegania zasad rachunkowości, zawartych w art. 6 ust. 2 rozporządzenia nr 1552/89.

23     W odniesieniu do kontroli przeprowadzonej w 1996 r. Komisja w piśmie z dnia 12 maja 1999 r. ponownie powiadomiła władze belgijskim o nieprawidłowościach stwierdzonych w sprawozdaniu z kontroli. Jeśli chodzi o kontrolę z 1997 r., Komisja ustaliła, w odniesieniu do tabeli nr 1 i tabeli nr 2 sprawozdania z kontroli, dotyczących nierozliczonych karnetów TIR, że władze belgijskie nie dokonały żadnego wpisu na rachunek ustalonych, poręczonych i niekwestionowanych kwot. Po kontroli Komisji omawiane kwoty zostały zapisane na rachunku B na tej podstawie, że stowarzyszenie poręczające zakwestionowało przypisywane mu zobowiązania.

24     Uznając, że rzeczone długi nie zostały zakwestionowane przez dłużnika, Komisja w piśmie z dnia 2 lutego 2000 r. zwróciła się o wpisanie wspomnianych kwot na rachunek A. Do władz belgijskich zwrócono się ponadto o przekazanie w odniesieniu do okresu od dnia 1 stycznia 1995 r. do dnia 1 grudnia 1997 r. wykazu wszystkich nierozliczonych karnetów TIR oraz objaśnień dotyczących ich ustalania i księgowania. Od władz belgijskich zażądano również zapisania z urzędu wszelkich poręczonych i niekwestionowanych kwot na rachunku A.

25     W odpowiedzi z dnia 12 lutego 2001 r. dotyczącej kontroli z 1996 r. oraz w odpowiedzi z dnia 31 maja 2000 r. w odniesieniu do kontroli z 1997 r. władze belgijskie zakwestionowały zarzuty Komisji.

26     Ponieważ argumenty przedstawione przez Królestwo Belgii nie przekonały Komisji, w dniu 23 października 2001 r. przekazała ona temu państwu członkowskiemu wezwanie do usunięcia naruszenia, w którym ponownie przedstawiła swoje stanowisko, zachęcając władze belgijskie do przedłożenia uwag w tej kwestii. Władze belgijskie udzieliły odpowiedzi w piśmie z dnia 17 stycznia 2002 r., kwestionując ponownie argumenty przedstawione przez Komisję.

27     Uznając odpowiedź za niewystarczającą, Komisja w dniu 26 czerwca 2002 r. przekazała Królestwu Belgii uzasadnioną opinię. Królestwo Belgii zostało wezwane do podjęcia działań koniecznych dla podporządkowania się wspomnianej uzasadnionej opinii w terminie dwóch miesięcy od jej otrzymania. Władze belgijskie w odpowiedzi z dnia 6 września 2002 r. podtrzymały swoje stanowisko.

28     W tych okolicznościach Komisja postanowiła wnieść niniejszą skargę.

 W przedmiocie dopuszczalności skargi

 Argumenty stron

29     Królestwo Belgii twierdzi na wstępie, że Komisja w ramach niniejszego postępowania nie może powołać się na zarzut naruszenia przepisów rozporządzenia nr 1150/2000, które oparte są na rozporządzeniu nr 1552/89 zmienionym rozporządzeniem nr 1355/96, obowiązującym od dnia 14 lipca 1996 r. Takie zarzuty są niedopuszczalne, gdyż nie są one oparte na przepisach rozporządzenia nr 1552/89 w początkowym jego brzmieniu, które znajdowały zastosowanie do okoliczności faktycznych leżących u podstaw niniejszej sprawy, z racji tego, że wezwania do zapłaty dotyczące wszystkich omawianych karnetów TIR zostały wystawione przed dniem 14 lipca 1996 r.

30     Ponadto skarga staje się bezprzedmiotowa i w związku z tym niedopuszczalna, w zakresie, w jakim dotyczy ona spóźnionego wpisu kwot na rachunek B. Wpis ten został bowiem dokonany z chwilą przekazania przez Komisję sprawozdania z kontroli, to jest przed wysłaniem uzasadnionej opinii. Brak takiego wpisu nie może zatem stanowić przedmiotu skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom.

31     Jeśli chodzi o pierwszy zarzut niedopuszczalności, Komisja twierdzi, że przesłanki powstania roszczenia Wspólnot z tytułu długu celnego pozostały takie same przed dokonaną rozporządzeniem nr 1150/2000 kodyfikacją i po niej, zważywszy, że przepisy rozporządzenia nr 1552/89, zmienione rozporządzeniem nr 1355/96, nie wpływają na przepisy mające znaczenie w ramach niniejszego sporu. Stanowisko to podziela zresztą Królestwo Belgii, które przyznaje, że art. 2 rozporządzenia nr 1150/2000 ustanawia cztery przesłanki identyczne jak te zawarte w art. 2 rozporządzenia nr 1552/89. Pierwszy zarzut niedopuszczalności jest zatem bezzasadny.

32     Jeśli chodzi o zarzucaną częściową niedopuszczalność skargi, z uwagi na fakt, iż dotyczy ona spóźnionego wpisu kwot na rachunku B, Komisja przypomina, że w większości z 33 rozważanych przypadków, władze belgijskie, z chwilą kontroli dokonanej w listopadzie 1996 r., nie dokonały żadnego wpisu na rachunek B ani tym bardziej na rachunek A. Sporne kwoty zostały umieszczone na rachunku B dopiero w grudniu 1997 r. Tymczasem – biorąc pod uwagę, że Królestwo Belgii odmawia przekazania innych podobnych spraw – nie można wykluczyć, że istnieją kolejne przypadki, w których nie dokonano wpisu na rachunku. Ponadto błędny wpis na rachunek B zamiast na rachunek A powoduje opóźnienie we wpisie, co oznacza, że należne są odsetki za zwłokę.

 Ocena Trybunału

33     W odniesieniu do pierwszego zarzutu niedopuszczalności należy zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału, zaistnienie uchybienia w ramach postępowania prowadzonego na podstawie art. 226 WE powinno być oceniane przy uwzględnieniu prawodawstwa wspólnotowego obowiązującego w chwili upływu terminu nałożonego przez Komisję na dane państwo członkowskie w celu zastosowania się do uzasadnionej opinii (zob. w szczególności wyroki z dnia 10 września 1996 r. w sprawie C‑61/94 Komisja przeciwko Niemcom, Rec. str. I‑3989, pkt 42 oraz z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie C‑365/97 Komisja przeciwko Włochom, Rec. str. I‑7773, pkt 32).

34     O ile żądania zawarte w skardze nie mogą co do zasady zostać rozszerzone ponad uchybienia zarzucane w sentencji uzasadnionej opinii i w wezwaniu do usunięcia uchybienia, to jednak dopuszczalna jest skarga Komisji o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom, które wynikają z pierwotnej wersji aktu prawa wspólnotowego, następnie zmienionego lub uchylonego, i które zostały utrzymane w nowych przepisach. Z drugiej strony przedmiot sporu nie może zostać rozszerzony o zobowiązania wynikające z nowych przepisów, które nie mają odpowiedników w pierwotnej wersji danego aktu prawa, co stanowiłoby istotne naruszenie prawidłowości postępowania o stwierdzenie uchybienia (zob. podobnie wyrok z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie C‑363/00 Komisja przeciwko Włochom, Rec. str. I‑5767, pkt 22).

35     W rezultacie skarga Komisji zmierzająca do stwierdzenia, że Królestwo Belgii uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. 6, 9, 10 i 11 rozporządzenia nr 1150/2000, jest dopuszczalna.

36     W odniesieniu do drugiego zarzutu niedopuszczalności należy stwierdzić, że istnieje nierozdzielny związek pomiędzy obowiązkiem ustalenia wspólnotowych środków własnych, obowiązkiem zapisania ich na rachunek Komisji w wyznaczonych terminach oraz wreszcie obowiązkiem zapłaty odsetek za opóźnienie (zob. szczególnie wyrok z dnia 16 maja 1991 r. w sprawie C‑96/89 Komisja przeciwko Niderlandom, Rec. str. I‑2461, pkt 38).

37     Dlatego w przypadku, gdyby zarzut Komisji błędnego zapisania na rachunku długu celnego i opóźnienia w udostępnianiu odpowiadających mu środków własnych był zasadny, nie można wykluczyć, że nie wszystkie następstwa uchybienia zobowiązaniom zostały usunięte z upływem terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii, w szczególności zapłata odsetek za opóźnienie na podstawie rozporządzenia nr 1150/2000. W rezultacie celowe jest stwierdzenie powoływanego uchybienia w stosownym przypadku. (zob. podobnie wyrok z dnia 14 kwietnia 2005 r. w sprawie C‑104/02 Komisja przeciwko Niemcom, Zb.Orz. str. I‑2689, pkt 45 i 46).

38     Ponadto, jak przypomniał Trybunał w pkt 47 wymienionego wyżej wyroku z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie Komisja przeciwko Włochom, nieprzestrzeganie przez państwo członkowskie obowiązku nałożonego przez regułę prawa wspólnotowego stanowi samo w sobie uchybienie, a rozważanie, że nieprzestrzeganie to nie spowodowało negatywnych konsekwencji, jest pozbawione znaczenia, tak jak stwierdzenie, że nie przysporzyło ono danemu państwu członkowskiemu korzyści.

39     Zarzut ten również należy oddalić.

 Co do istoty sprawy

 W przedmiocie zarzutu pierwszego dotyczącego nieprawidłowości w postępowaniu z niektórymi karnetami TIR, które spowodowały, że środki własne nie zostały prawidłowo zaksięgowane ani przekazane w terminie

 Argumenty stron

40     Komisja twierdzi, że przy okazji kontroli przeprowadzonych w Belgii w listopadzie 1996 r. i w grudniu 1997 r. pracownicy Komisji stwierdzili nieprawidłowości dotyczące ustalania, księgowania i udostępniania środków własnych, jak też stosowania procedury TIR w odniesieniu do operacji, które zostały przyjęte przez belgijskie urzędy celne w okresie od 1992 r. do 1994 r.

41     Jeśli chodzi o nieprawidłowości stwierdzone w 1996 r., władze belgijskie w 20 z 33 przypadków nierozliczonych operacji TIR dokonały wpisu ustalonych należności na rachunku B dopiero po roku od kontroli przeprowadzonej przez pracowników Komisji. Ponadto w dwóch przypadkach nastąpiło przedawnienie długu celnego, z uwagi na fakt, że władze celne nie dokonały w terminie wymaganych powiadomień, czyli odpowiednio powiadomienia stowarzyszenia poręczającego o nierozliczeniu karnetu TIR lub przekazania żądania zapłaty dłużnikowi lub stowarzyszeniu poręczającemu. W odniesieniu do tych dwóch przypadków władze belgijskie zaakceptowały wpłatę na rachunek Komisji określonej kwoty, powiększonej o odsetki za zwłokę, ale nie dokonały jej.

42     W innych przypadkach, mimo że karnety TIR przyjęte w 1993 r. były objęte poręczeniem, władze belgijskie zapisały odpowiednie kwoty na rachunku A po upływie terminu określonego w art. 6 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1552/89 [obecnie art. 6 ust. 3 lit. a) rozporządzenia nr 1150/2000], po uzyskaniu zapłaty rzeczonych kwot przez stowarzyszenie poręczające w sierpniu 1999 r. Na podstawie art. 455 rozporządzenia wykonawczego i art. 11 konwencji TIR władze belgijskie powinny dokonać ustalenia omawianych środków własnych nie później niż 15 miesięcy po przyjęciu karnetu TIR oraz wpisania ich na rachunku A nie później niż pierwszego dnia roboczego po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł dochodów budżetowych został ustalony.

43     Jeśli chodzi wreszcie o liczne, poręczone i niekwestionowanych przez dłużników karnety TIR na łączną kwotę przekraczającą 156 milionów BEF, władze belgijskie nie wpisały odpowiednich kwot na rachunek A, z uwagi na fakt, że stowarzyszenie poręczające zaskarżyło podjęte wobec niego środki. W tej sytuacji do władz belgijskich zwrócono się o dostosowanie w bardziej ogólny sposób ich stanowiska w zakresie księgowania nierozliczonych karnetów TIR do wymogów wskazanych w pkt 42 niniejszego wyroku oraz o wpisanie z urzędu wszystkich poręczonych i niekwestionowanych kwot na rachunku A, w terminie określonym w przepisach wspólnotowych.

44     Podczas kontroli przeprowadzonej w 1997 r. pracownicy Komisji stwierdzili, że władze belgijskie nie dokonały żadnego wpisu na rachunek w odniesieniu do spraw wymienionych w tabeli nr 1 i nr 2 wspomnianego sprawozdania, dotyczących nierozliczonych karnetów TIR, mimo że chodziło o ustalone kwot, które były poręczone i niekwestionowane przez dłużników. Po tej kontroli władze belgijskie wpisały rzeczone kwoty na rachunek B, powołując się na wniesioną przez stowarzyszenie poręczające skargę na podjęte wobec niego środki.

45     W odpowiedzi Komisja zarzuca Królestwu Belgii w ramach niniejszego postępowania, że dokonało ustalenia należności jedynie po roku od przeprowadzonej przez Komisję kontroli, mimo że władze tego państwa członkowskiego wiedziały o nieprawidłowościach na długo przed rzeczoną kontrolą; że nie wpisało omawianych kwot na rachunek A przed upływem terminu obowiązkowego wpisu, określonego w art. 6 ust. 3 lit. a) rozporządzenia nr 1150/2000, mimo że kwoty te były poręczone i niekwestionowane; że nie przekazało tych kwot Komisji zgodnie z art. 9 i art. 10 ust. 1 tego rozporządzenia; że nie przekazało odpowiednich kwot w dwóch przypadkach, w których władze te uznały naruszenie, oraz że nie przekazało informacji dotyczących innych podobnych spraw.

46     Komisja odrzuca wyjaśnienia przedstawione przez rząd belgijski, mające uzasadnić nieprawidłowości i opóźnienia we wpisie, które stwierdzono podczas dwóch omawianych kontroli. Opóźnienia te wykraczają istotnie poza terminy określone w art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 1150/2000, zarówno w odniesieniu do wpisu na rachunek A, jak i na rachunek B. Zwłoka we wpisie na rachunek A prowadziła do opóźnionego udostępnienia odpowiednich środków własnych i w rezultacie do powstanie obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę.

47     Nie można zgodzić się z argumentem władz belgijskich, zgodnie z którymi brak terminu, zarówno w prawie wspólnotowym, jak i w prawie belgijskim, w którym powinno nastąpić zakwestionowanie długu celnego, uzasadnia możliwość zakwestionowania po upływie terminu przewidzianego na zaksięgowanie tego długu w rozporządzeniu nr 1150/2000. Taki sposób myślenia prowadziłby do zniweczenia effet utile art. 6 ust. 3 tego rozporządzenia, którego celem jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania systemu środków własnych Wspólnot. Zdaniem Komisji automatyzm zawarty w art. 11 rzeczonego rozporządzenia, dotyczący zapłaty odsetek za zwłokę, znajduje zastosowania z chwilą, gdy zainteresowane państwo członkowskie jest w zwłoce w dokonywaniu wpisu na rachunek.

48     Ponadto sam brak zapłaty należności nie może być interpretowany jako „kwestionowanie” w rozumieniu art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000, skoro dłużnik może nie zapłacić długu z innego powodu, jak np. pomyłka lub zapomnienie. Władze belgijskie nie dostarczyły zresztą żadnego dokumentu potwierdzającego, że ustalone należności zostały zakwestionowane, co mogło doprowadzić do umorzenia długu.

49     W odniesieniu do kwestii, czy należy uznać cła będące przedmiotem kontroli w 1997 r. za objęte całkowitym poręczeniem, Komisja twierdzi, że poręczenie jest wystarczające na co najmniej częściowe pokrycie omawianych długów. Nie jest możliwe dokonanie jakiegokolwiek rozróżnienia w zależności od charakteru poręczenia, co oznacza, że odpowiednie kwoty objęte poręczeniem również powinny zostać wpisane na rachunek A i przekazane Komisji w wyznaczonym terminie.

50     Komisja nie zgadza się również ze stwierdzeniem, że sam sprzeciw stowarzyszenia poręczającego może uzasadnić wpis omawianych należności na rachunek B. Co się tyczy spraw TIR, wymienionych w sprawozdaniu dotyczącym kontroli z listopada 1996 r., przesłanki określone w art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000 nie zostały spełnione ani w odniesieniu do karnetów TIR, w stosunku do których władze belgijskie dokonały w  tym czasie przelewu należności, ani w odniesieniu do tych, które są nadal zapisane na rachunku B. Zachowuje to ważność jeśli chodzi o niektóre sprawy TIR objęte sprawozdaniem dotyczącym kontroli z grudnia 1997 r. W każdym razie władze belgijskie powinny na podstawie art. 455 rozporządzenia wykonawczego i art. 11 konwencji TIR dokonać ustalenia wspomnianych środków własnych nie później niż 15 miesięcy (12+3) po przyjęciu omawianych karnetów TIR oraz wpisać je w terminie na rachunek A, jako że chodziło o kwoty objęte poręczeniem i niekwestionowane przez dłużnika.

51     Zdaniem Komisji stowarzyszenie poręczające zakwestionowało przede wszystkim przyjęcie przez nie długów, a nie ich ważność. W każdym razie zakwestionowanie to nie było w niniejszym przypadku rozstrzygające, ponieważ nastąpiło ono po dniu, w którym omawiane należności powinny być wpisane na rachunek A i udostępnione Komisji.

52     Rząd belgijski powołał się jedynie na hipotetyczne sytuacje, bez wskazania motywu lub motywów, dla których stowarzyszenie poręczające zakwestionowało wierzytelności, mimo że na władzach tego państwa członkowskiego spoczywał ciężar udowodnienia takich motywów. Zgodnie z ustaleniami Komisji, w niektórych przypadkach, stowarzyszenie zakwestionowało rzeczone wierzytelności wyłączenie poprzez zaskarżenie wezwania sądowego doręczonego po kilku miesiącach, a nawet po roku od wysłania żądania zapłaty. Tymczasem Komisja przypomina, że niekwestionowane kwoty objęte poręczeniem TIR powinny zostać wpisane na rachunek A i przekazane Komisji na długo przed wypowiedzeniem umowy reasekuracyjnej przez grupę instytucji ubezpieczeniowych.

53     W odniesieniu do wierzytelności wynikających ze spraw badanych w toku kontroli w 1996 r. Komisja utrzymuje, że rozstrzygający jest dzień, w którym rozpoczęła się procedura TIR i w którym dokonano poręczenia. Biorąc pod uwagę, że w dniu, w którym należności te powinny zostać udostępnione Komisji, sprawy te nie były przedmiotem jakiegokolwiek sprzeciwu, kwoty te powinny zostać wpisane na rachunek A. Fakt, że rzeczone sprawy zostały objęte postępowaniem arbitrażowym wszczętym przez IRU w stosunku do grupy instytucji ubezpieczeniowych, nie wpływa na to, że w dniu ich wymagalności wierzytelności te były niekwestionowane. W odniesieniu do wierzytelności wynikających z kontroli przeprowadzonej w 1997 r. nie można powoływać się na zerwanie umowy ubezpieczenia przez rzeczoną grupę instytucji ubezpieczeniowych, gdyż wszystkie omawiane sprawy w ramach procedury TIR były objęte poręczeniem, a zerwanie umowy reasekuracyjnej na to poręczenie nie wpłynęło.

54     Rozporządzenie nr 1150/2000 nie dokonuje rozróżnienia między „rzeczywistym”, „nierzeczywistym”, „osobistym” lub „rzeczowym” zabezpieczeniem. Państwa członkowskie mają swobodę w określaniu rodzaju wymaganego zabezpieczenia, pod warunkiem że poręczenie to będzie skuteczne i wystarczające, w przeciwnym razie konsekwencje ponosić będzie państwo członkowskie, a nie Wspólnota.

55     Komisja dodaje, że wpis środków własnych w rozumieniu art. 10 rozporządzenia nr 1150/2000 jest nierozerwalnie związany z ich ustaleniem, które nie zakłada, że omawiane kwoty zostały pobrane, lecz jedynie, że zostały one uwzględnione. Obowiązek wpisu na rachunek istniej, nawet jeśli państwa te nie pobrały rzeczonych środków pieniężnych.

56     Komisja zauważa wreszcie, że władze belgijskie zdają się twierdzić, że 72 omawiane sprawy stanowiły przypadki nadużycia. Tymczasem Komisja posiadała informacje dotyczące wyłączenie 33 przypadków, które były przedmiotem sprawozdania dotyczącego kontroli z 1996 r. Komisja zwróciła się do władz belgijskich o udostępnienie odpowiednich kwot we wszystkich innych podobnych przypadkach. Władze belgijskie nie przekazały wszystkich wymaganych informacji w trakcie przeprowadzonej kontroli i naruszyły w rezultacie obowiązek lojalnej współpracy.

57     Władze belgijskie twierdzą również, że nie chciały w wyniku działań zmierzających do uzyskania należności narazić śledztwa prowadzonego w sprawie przemytników. Władze belgijskie próbowały w ten sposób uzasadnić, na podstawie art. 11 ust. 1 konwencji TIR, że w odniesieniu do wszystkich spraw znajdował zastosowanie przedłużony, dwuletni termin dla powiadomienia o nierozliczeniu. Tymczasem, jeśli chodzi o 31 z 33 kontrolowanych spraw, powiadomienie stowarzyszenia poręczającego przez władze belgijskie nastąpiło w terminie znacznie krótszym, który wynosił od jednego dnia do kilku miesięcy. Co więcej, podnoszona chęć nienarażania prowadzonego śledztwa nie uzasadniała przedłużającej się bezczynności władz belgijskich co do uzyskania należności od posiadacza lub stowarzyszenia poręczającego. Dwuletni termin, na który powołują się władze belgijskie, działa jedynie na korzyść stowarzyszenia poręczającego, które w przedłużonym terminie może przedstawić dowód prawidłowości transakcji TIR, podczas gdy w stosunkach z dłużnikiem obowiązuje termin jednego roku.

58     Zdaniem Królestwa Belgii niniejszy spór zapoczątkowany został przez strukturalny kryzys, jaki od 1995 r. do 1997 r. objął procedurę przewozu na podstawie karnetów TIR, z uwagi na fakt, że pod koniec 1994 r. grupa instytucji ubezpieczeniowych zerwała umowę ubezpieczenia z IRU i stowarzyszeniami poręczającymi i odmówiła od tego czasu płacenia długów celnych, powstałych przed końcem 1994 r. Wszystkie te sprawy zostały objęte postępowaniem arbitrażowym wszczętym przez IRU w stosunku do grupy instytucji ubezpieczeniowych w celu uzyskania zapłaty należnych kwot na drodze sądowej. Sąd arbitrażowy w jednej trzeciej z około trzech tysięcy przypadków orzekł na rzecz wspomnianej grupy, która nie jest już odpowiedzialna za zapłatę długów celnych powstałych przed końcem 1994 r. IRU wniosła odwołanie.

59     Jeśli chodzi o nierozliczone karnety TIR przyjęte przez belgijskie urzędy celne, uzyskanie dobrowolnej zapłaty od dłużnika lub od stowarzyszenia poręczającego nie było możliwe, ponieważ stowarzyszenie to zakwestionowało wszystkie wierzytelności wynikające z karnetu TIR. Biorąc pod uwagę, że mogło to spowodować zmianę wartości wierzytelności, wpis spornych kwot na rachunku B był zgodny z przepisami wspólnotowymi.

60     Z wyjątkiem dwóch karnetów TIR, co do których Królestwo Belgii uznało opóźnienie w żądaniu zapłaty, Komisja nie twierdziła, że ustalenie wierzytelności nie zostało dokonane zgodnie z art. 2 rozporządzenia nr 1552/89. Konieczne przesłanki takiego ustalenia zostały spełnione dopiero w dniu, w którym stowarzyszenie poręczające zostało wezwane do zapłaty. W przeciwieństwie do Komisji, Królestwo Belgii twierdzi, że art. 11 ust. 1 w związku z ust. 2 konwencji TIR wyraźnie określa, że państwo członkowskie powinno przekazać żądanie zapłaty stowarzyszeniu poręczającemu nie później niż trzy lata (1+2) po przyjęciu karnetu TIR, chyba że, tak jak w niniejszym przypadku, chodzi o rozliczenie uzyskane podstępem lub w nieprawidłowy sposób, w których to przypadkach maksymalny termin wynosi cztery lata (2+2). Dla wszystkich omawianych karnetów TIR, które zostały rozliczone nieprawidłowo lub przy użyciu podstępu, ustalenie wierzytelności dokonane w wyznaczonym przez prawo terminie, po długim śledztwie mającym stwierdzić niezbędną dla rzeczonego ustalenia kwotę i tożsamość dłużników, miało miejsce z chwilą, w której poprzednia grupa instytucji ubezpieczeniowych nie wywiązywała się już ze swoich zobowiązań.

61     Rząd belgijski twierdzi również, że po pierwsze, dla dokonania wpisu na rachunek A nie wystarcza, aby zostało ustanowione poręczenie, niezależnie od jego charakteru, oraz po drugie, że wpis na rachunek B jest możliwy, nawet jeżeli posiadacz karnetu TIR nie kwestionuje w formalny sposób długu celnego.

62     W zakresie, w jakim celem art. 6 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 1552/89 jest niedopuszczenie, aby państwa członkowskie zostały obciążone nieuzyskanymi należnościami, poręczenie w rozumieniu tego przepisu powinno być wykonalne w określonym w nim terminie. W każdym razie powiadomienie o pokryciu należności zostało wysłane do stowarzyszenia poręczającego przed lipcem 1996 r., a dla wszystkich omawianych karnetów TIR termin na uwzględnienie kwoty długu celnego upływał z chwilą, w której grupa instytucji ubezpieczeniowych wypowiedziała już umowę reasekuracyjną. Uwzględnienie zatem tych kwot na rachunku B było uzasadnione, aż do chwili rzeczywistego uzyskania należności, z tytułu poręczenia, jeśli takie nastąpiłoby.

63     W każdym razie rozróżnienie dokonane przez Komisję odnośnie do uwzględnienia na rachunku B w zależności od tego, czy żądanie zapłaty zostało zakwestionowane przez osobę bezpośrednio odpowiedzialną czy stowarzyszenie poręczające, nie jest uzasadnione. Ponadto stanowisko Komisji, zgodnie z którym zakwestionowanie powinno nastąpić na piśmie w terminie wyznaczonym na uwzględnienie na rachunku środków własnych (pierwszego dnia po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ustalenie), byłoby niezgodne z prawem wspólnotowym, a w szczególności z rozporządzeniem nr 1552/89 i konwencją TIR.

 Ocena Trybunału

64     Jak zauważyła rzecznik generalny w pkt 49–51 przedstawionej przez nią opinii, pierwszy zarzut skargi dzieli się na kilka części. Po pierwsze, chodzi o ustalenie, że władze belgijskie nie dokonały przewidzianych powiadomień w odniesieniu do długów celnych dotyczących dwóch karnetów TIR, objętych niniejszym postępowaniem (zob. pkt 41 niniejszego wyroku) i w rezultacie, że doszło do niekwestionowanego uchybienia przez władze belgijskie zobowiązaniom ciążącym na nich na mocy rozporządzenia nr 1150/2000. Po drugie, zwrócono się do Trybunału o stwierdzenie, że w świetle wyników przeprowadzonych przez Komisję dwóch kontroli środków własnych dotyczących pozostałych operacji przewozu towarów na podstawie przyjętych od 1992 r. do 1994 r. karnetów TIR, Królestwo Belgii, przynajmniej w niektórych przypadkach, z jednej strony z opóźnieniem dokonało wpisu na rachunek środków własnych wynikających z karnetów TIR, które nie zostały prawidłowo zwolnione, oraz z drugiej strony, że wpisało ono rzeczone środki własne na rachunek B zamiast na rachunek A, co spowodowało, że środki własne nie zostały udostępnione Komisji lub że nastąpiło to z opóźnieniem. W związku z tym wiadomo jest, że kwoty wierzytelności odnoszące się do przyjętych od 1992 r. do 1994 r. karnetów TIR, których dotyczy niniejsze postępowanie, zostały wpisane na rachunek B w rok po kontrolach dokonanych w 1996 r. i 1997 r.

65     Należy od razu zauważyć, że ta część zarzutu pierwszego jest uzasadniona w zakresie, w jakim rząd belgijski uznał, że w wyznaczonym terminie nie dokonał on wymaganych przez przepisy celne powiadomień dotyczących długów odnoszących się do dwóch, objętych niniejszym postępowaniem karnetów TIR, co spowodowało przedawnienie długu celnego i w rezultacie naruszenie zobowiązań wynikających z rozporządzenia nr 1150/2000.

–       W przedmiocie zarzucanego zaksięgowania należności z opóźnieniem

66     Zgodnie z art. 454 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego, jeżeli podczas przewozu dokonywanego na podstawie karnetu TIR lub w związku z nim okaże się, że w określonym państwie członkowskim miało miejsce przestępstwo lub nieprawidłowość, to państwo członkowskie zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, pobiera cła i inne opłaty, które mogą być należne, bez uszczerbku dla wszczęcia postępowania karnego. W tym przypadku na podstawie art. 455 ust. 1 tego rozporządzenia organy celne powiadamiają posiadacza karnetu TIR oraz stowarzyszenie poręczające w terminie przewidzianym w art. 11 ust. 1 konwencji TIR, to jest w przypadku niezwolnienia, w terminie jednego roku, licząc od dnia przyjęcia karnetu TIR przez te władze. Termin ten wynosi dwa lata w przypadku zwolnienia uzyskanego podstępem lub przez nadużycie.

67     Zgodnie z art. 11 ust. 2 konwencji TIR żądanie zapłaty powinno być skierowane do stowarzyszenia poręczającego nie wcześniej niż z upływem trzech miesięcy od powiadomienia o niezwolnieniu lub o zwolnieniu uzyskanym podstępem lub przez nadużycie, a nie później niż w terminie dwóch lat, licząc od tego samego dnia, z wyjątkiem przypadków, które w wymienionym terminie dwóch lat będą przedmiotem postępowania sądowego, wówczas żądanie to powinno być skierowane w terminie jednego roku, licząc od dnia, w którym orzeczenie sądu stało się prawomocne.

68     Z łącznej analizy powyższych przepisów wynika, że w przypadku niezwolnienia, żądanie zapłaty długu celnego powinno mieć miejsce co do zasady nie później niż trzy lata po dniu przyjęcia karnetu TIR, przy czym termin ten wynosi cztery laty w przypadku zwolnienia uzyskanego przez nadużycie.

69     Należy dodać, że w związku z tym, iż celem art. 455 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego jest zapewnienie starannego i jednolitego stosowania przepisów dotyczących odzyskania długu celnego w celu szybkiego udostępnienia środków własnych Wspólnoty (zob. podobnie, w szczególności wyrok z dnia 14 kwietnia 2005 r. w sprawie C‑460/01 Komisja przeciwko Niderlandom, Zb.Orz. str. I-2613, pkt 60, 63, 69 i 70), powiadomienie o naruszeniu lub nieprawidłowości powinno w każdym razie nastąpić jak najszybciej, czyli z chwilą, gdy władze celne powzięły wiadomość o rzeczonym naruszeniu lub nieprawidłowości, a zatem stosownie do okoliczności, a w niniejszej sprawie w co najmniej 31 przypadkach, na długo przed upływem maksymalnych terminów określonych w art. 11 ust. 1 konwencji TIR, wynoszących odpowiednio jeden rok, a w przypadku nadużycia, dwa lata.

70     Z tych samych względów żądanie zapłaty w rozumieniu art. 11 ust. 2 konwencji TIR powinno być przekazane z chwilą, gdy władze celne mogą tego dokonać, a zatem stosownie do okoliczności, a w niniejszej sprawie w większości przypadków objętych kontrolą w 1996 r., co do których Komisja posiada odpowiednie informacje, przed upływem dwuletniego terminu od dnia powiadomienia zainteresowanych o naruszeniu lub nieprawidłowości, czyli w lutym 1995 r.

71     W zakresie, w jakim Komisja zmierza nie tyle do stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom wynikającym z przepisów konwencji TIR i rozporządzenia wykonawczego, ale naruszenia art. 6 rozporządzenia nr 1150/2000, który dotyczy księgowania środków własnych, należy sprawdzić, czy wpisując sporne kwoty na rachunek dopiero po roku od przeprowadzonych przez Komisję w 1996 r. i 1997 r. kontroli, Królestwo Belgii uchybiło zobowiązaniom wynikającym z rzeczonego przepisu.

72     Artykuł 6 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000 stanowi, że rachunki dotyczące środków własnych prowadzone są przez Skarb Państwa państw członkowskich lub organ przez nie wyznaczony. Na podstawie ust. 3 lit. a) i b) tego artykułu państwa członkowskie zobowiązane są wpisać tytuły dochodów budżetowych „ustalone zgodnie z art. 2” tego rozporządzenia nie później niż pierwszego dnia roboczego po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł dochodów budżetowych został ustalony, na rachunek A lub po spełnieniu pewnych przesłanek na rachunek B.

73     W rozumieniu art. 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1150/2000 tytuł Wspólnot do środków własnych jest „ustalony”, gdy zostały spełnione warunki przewidziane w regulacjach celnych dotyczące „wpisu” tytułu dochodów budżetowych w rachunkach i „powiadomienia” dłużnika. Datą ustalenia tytułu, określoną w ust. 1, jest data „wpisu do księgi rachunkowej” przewidziana w regulacjach celnych.

74     Jeśli chodzi o „wpis w rachunkach” i „powiadomienie” dłużnika o kwocie należności, art. 2 rozporządzenia nr 1150/200 odsyła do regulacji celnych, to jest do rozporządzenia wykonawczego, konwencji TIR oraz rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.U. L 302, str. 1, zwanego dalej „kodeksem celnym”). Za „powiadomienie” w rozumieniu art. 2 rozporządzenia nr 1150/2000 należy zatem uznać żądanie zapłaty na podstawie art. 11 ust. 2 konwencji TIR.

75     Jak orzekł Trybunał w pkt 59 wyroku z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie C‑392/02 Komisja przeciwko Danii, Zb.Orz. str. I‑9811, z art. 217, 218 i 221 kodeksu celnego wynika, że wspomniane przesłanki są spełnione, jeżeli organy celne znajdą się w posiadaniu niezbędnych informacji i mogą w związku z tym obliczyć kwotę należności wynikającą z długu celnego oraz określić dłużnika (zob. podobnie ww. wyrok w sprawieKomisja przeciwko Niderlandom, pkt 71 oraz ww. wyrok w sprawieKomisja przeciwko Niemcom, pkt 80). Państwa członkowskie nie mogą zaniechać stwierdzania wierzytelności, nawet jeśli je kwestionują. W przeciwnym razie należałoby przyjąć, że równowaga finansowa Wspólnot może zostać zachwiana wskutek zachowania jednego z państw członkowskich (ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Danii, pkt 60).

76     W rezultacie państwa członkowskie są zobowiązane do stwierdzenia tytułu Wspólnot do środków własnych z chwilą, w której organy celne mogą obliczyć kwotę należności wynikającej z długu celnego i ustalić dłużnika (ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Danii, pkt 61) i w związku z tym uwzględnić rzeczone należności w rachunkach zgodnie z art. 6 rozporządzenia nr 1150/2000.

77     W niniejszym przypadku nie ulega wątpliwości, że władze belgijskie dokonały wpisu długu celnego na rachunek dopiero po roku od kontroli przeprowadzonych przez Komisję w 1996 r. i 1997 r. oraz że wspomniane żądania zapłaty, których wysłanie pozwala domniemywać, że belgijskie władze celne mogły obliczyć kwotę należności wynikającej z rzeczonego długu i ustalić dłużnika, zostały przekazane na długo przed wspomnianymi kontrolami. W tej sytuacji wpis na rachunek, który powinien być dokonany w terminie określonym w art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 1150/2000, a w niniejszym przypadku, licząc od wysłania żądań zapłaty, został w oczywisty sposób dokonany z opóźnieniem.

–       W przedmiocie zarzucanego błędnego wpisu należności na rachunek B

78     Jak przypomniał Trybunał w pkt 66 wspomnianego powyżej wyroku w sprawie Komisja przeciwko Danii, zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1150/2000, państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia wszelkich wymaganych środków w celu zapewnienia, aby kwota odpowiadająca tytułom dochodów budżetowych ustalonym na mocy art. 2 została udostępniona Komisji. Państwa członkowskie są zwolnione z tego obowiązku jedynie w przypadku, gdy kwoty te nie zostały zgromadzone z powodu siły wyższej lub jeżeli okaże się, że ich uzyskanie jest całkowicie niemożliwe z przyczyn, których nie można im przypisać.

79     W odniesieniu do wpisu środków własnych na rachunek art. 6 ust. 3 lit. a) i b) rozporządzenia nr 1150/2000 stanowi, że państwa członkowskie wpisują na rachunek A tytuły dochodów budżetowych ustalone zgodnie z art. 2 tego rozporządzenia najpóźniej pierwszego dnia roboczego po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł dochodów budżetowych został ustalony, z zastrzeżeniem możliwości wpisu w tym samym terminie na rachunek B ustalonych tytułów dochodów budżetowych, które „nie zostały jeszcze uzyskane” i dla których „nie przewidziano zabezpieczenia”, jak też ustalonych tytułów dochodów budżetowych, w odniesieniu do których „zabezpieczenie zostało przewidziane, [a które] są kwestionowane oraz mogą podlegać zmianie w wyniku rozstrzygnięcia sporu, który powstał”.

80     Dla potrzeb udostępnienia środków własnych, art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000 stanowi, że każde państwo członkowskie zapisuje środki własne na rachunek otwarty w imieniu Komisji, na zasadach określonych w art. 10 rzeczonego rozporządzenia. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu, po potrąceniu kosztów poboru wpis środków własnych dokonywany jest najpóźniej w pierwszym dniu roboczym po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł dochodów budżetowych został ustalony zgodnie z art. 2, z wyjątkiem tytułów dochodów budżetowych wykazanych na rachunku B na podstawie art. 6 ust. 3 lit. b), dla których wpis musi być dokonany najpóźniej w pierwszym dniu roboczym następującym po 19 dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym „zostały uzyskane”.

81     W związku z tym rząd belgijski zauważa, po pierwsze, że w zakresie, w jakim należności, których dotyczy niniejsze postępowanie, zostały „zakwestionowane” w rozumieniu art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000, omawiane kwoty mogły być w prawidłowy sposób wpisane na rachunek B.

82     Bez wątpienia, jak słusznie twierdzi rząd belgijski, stowarzyszenia poręczające, które na podstawie art. 8 ust. 1 konwencji TRI są zobowiązane na zasadzie odpowiedzialności wspólnej i solidarnej z posiadaczem karnetu TIR do zapłacenia należnych ceł, mogą podobnie jak wspomniany posiadacz wnieść sprzeciw dotyczący tych ceł (zob. podobnie w związku z dowodem wskazującym miejsce popełnienia nieprawidłowości, wyrok z dnia 23 września 2003 r. w sprawie C‑78/01 BGL, Rec. str. I‑9543, pkt 50–53). Niemniej jednak Komisja uważa, że spory, o których mówi rząd belgijski, dotyczą wykonania poręczenia, a nie zaistnienia lub kwot spornych wierzytelności. Tymczasem rząd belgijski nie wykazał, że przesłanki określone w art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000 zostały w tym przypadku spełnione, a zatem, że należności, których dotyczy niniejsze postępowanie, zostały zakwestionowane przez wspomniane stowarzyszenia w terminie i że mogą podlegać zmianie w wyniku rozstrzygnięcia sporu, który powstał.

83     Po drugie, rząd belgijski zauważa, że omawiane niepobrane należności, mogły w prawidłowy sposób zostać wpisane na rachunek B, gdyż nie były one rzeczywiście objęte poręczeniem w rozumieniu art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000. Rząd ten twierdzi, że biorąc pod uwagę niewypłacalność systemu poręczeń od 1993 r., na którym oparty był przewóz na podstawie karnetu TIR, wynikającą z tego, że grupa instytucji ubezpieczeniowych odmówiła dokonania zapłaty belgijskim stowarzyszeniom poręczającym, nie można było zrealizować rzeczonych poręczeń z uwagi na niewypłacalność gwaranta, co oznacza, że omawiane należności powinny zostać wpisane na rachunek B jako wierzytelności nieporęczone.

84     Należy zauważyć, że prawa i obowiązki stowarzyszenia poręczającego ustanowione w ramach konwencji TIR zostały jednocześnie uregulowane w rzeczonej konwencji, prawie wspólnotowym i podlegającej prawu belgijskiemu umowie poręczenia, jaką stowarzyszenie to zawarło z Królestwem Belgii (zob. podobnie, ww. wyrok w sprawie BGL, pkt 45).

85     Na podstawie art. 193 kodeksu celnego żądane zabezpieczenie mające zapewnić zapłatę długu celnego może zostać złożone w formie poręczenia, a zgodnie z art. 195 kodeksu, gwarant zobowiązuje się na piśmie do zapłacenia solidarnie z dłużnikiem zabezpieczonej kwoty długu celnego, którego zapłacenie staje się wymagalne.

86     Jeśli chodzi w szczególności o przewóz towarów na podstawie karnetów TIR, o którym mowa jest w art. 91 ust. 2 lit. b) kodeksu celnego, z art. 8 ust. 1 konwencji TIR wynika, że w umowie poręczenia stowarzyszenia poręczające zobowiązują się również do zapłaty należnego przez dłużnika cła, jak też, że są one zobowiązane do zapłacenia tych kwot na zasadzie odpowiedzialności wspólnej i solidarnej z dłużnikiem, nawet jeśli zgodnie z ust. 7 tego artykułu, właściwe władze powinny, w miarę możliwości, przed skierowaniem roszczenia do stowarzyszenia poręczającego zażądać ich zapłaty od osoby, od której kwoty bezpośrednio się należą.

87     W tej sytuacji nie można zaprzeczyć, że poręczenie udzielone przez stowarzyszenia poręczające w ramach operacji TIR wchodzi w zakres pojęcia „zabezpieczenie” w rozumieniu art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000.

88     Należy jednak dodać, że zgodnie z art. 8 ust. 3 konwencji TIR państwa członkowskie określają maksymalną wysokość kwot od jednego karnetu TIR, których można żądać od stowarzyszenia poręczającego.

89     Jak przyznaje zatem Komisja, należności ustalone w związku z operacjami TIR powinny być co do zasady wpisane na rachunek A i udostępnione Komisji, zgodnie z art. 10 rozporządzenia nr 1150/2000, do wysokości odpowiadającej poręczeniu ustalonemu w ramach systemu TIR, nawet jeśli, stosownie do okoliczności, wysokość długu celnego wykracza poza wspomnianą kwotę.

90     Taka wykładnia jest zgodna z celami, jakie leżały u podstaw ustanowienia rachunku B, który zgodnie z motywem jedenastym rozporządzenia nr 1150/2000, powinien nie tylko umożliwić Komisji ściślejsze monitorowania działań podejmowanych przez państwa członkowskie w zakresie gromadzenia środków własnych, ale pozwolić także na uwzględnienie podejmowanego przez nie ryzyka finansowego.

91     Argumenty rządu belgijskiego – zgodnie z którymi kryzys procedury TIR, który spowodował załamanie się systemu gwarancji, na jakim oparta była ta procedura, doprowadził do tego, że od 1993 r. sporne wierzytelności nie były w rzeczywistości poręczone, co oznaczałoby, że odpowiadające im kwoty powinny zostać wpisane na rachunek B – nie mogą zostać uznane.

92     Wynika z tego, bez konieczności sprawdzania, czy system poręczeń ustanowiony w konwencji TIR nie funkcjonował już prawidłowo w spornym okresie, że zgodnie z tym, co zauważyła Komisja, jednostronna decyzja władz belgijskich o wpisaniu rzeczonych należności na rachunek B narusza nałożony na państwa członkowskie, na mocy art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000, obowiązek podjęcia działań koniecznych dla udostępnienia Komisji środków własnych na zasadach określonych w tym rozporządzeniu.

93     Artykuł 17 ust. 1 stanowi bowiem szczególny wyraz wymogu lojalnej współpracy, jaki wynika z art. 10 WE, zgodnie z którym państwa członkowskie powinny, po pierwsze, przedkładać Komisji problemy napotykane przy stosowaniu prawa wspólnotowego (zob. analogicznie w szczególności wyrok z dnia 2 lipca 2002 r. w sprawie C‑499/99 Komisja przeciwko Hiszpanii, Rec. str. I‑6031, pkt 24), oraz po drugie, państwa te nie są upoważnione do podejmowania krajowych środków ochronnych w odpowiedzi na zarzuty, zastrzeżenia lub warunki, jakie może przedstawić Komisja (zob. analogicznie wyrok z dnia 5 maja 1981 r. w sprawie 804/79 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, Rec. str. 1045, pkt 32). Tymczasem w niniejszym przypadku wiadomo jest, że Królestwo Belgii działało w sposób jednostronny, nie przedkładając Komisji problemów napotkanych w stosowaniu prawa wspólnotowego, nawet po podniesieniu przez Komisję zarzutów.

94     Obowiązek ten jest szczególnie ważny, gdyż jak uznał Trybunał w pkt 54 wymienionym wyżej wyroku w sprawie Komisja przeciwko Danii, deficyt w zakresie środków własnych powinien być skompensowany albo poprzez inny środek własny, albo poprzez dostosowanie wydatków.

95     Ponadto rząd belgijski nie może powołać się na zaistnienie siły wyższej w rozumieniu art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pojęcie „siły wyższej” należy rozumieć, jako nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności, zewnętrzne względem podmiotu, który powołuje się na nie, których następstw nie można było uniknąć, mimo wszelkiej dołożonej staranności (zob. w szczególności wyrok z dnia 5 lutego 1987 r. w sprawie 145/85 Denkavit, Rec. str. 565, pkt 11). Tymczasem poprzez jednostronną decyzję o wpisaniu spornych należności na rachunku B bez przedłożenia tej kwestii Komisji i pomimo podniesionych przez nią zarzutów, Królestwo Belgii w oczywisty sposób nie podjęło wszelkich należnych starań w celu uniknięcia podnoszonych następstw.

96     Spóźnione i błędne uwzględnienie na rachunku B powoduje opóźniony wpis wspomnianych środków własnych na rachunku Komisji, który zgodnie z art. 9 i 10 rozporządzenia nr 1150/2000 powinien nastąpić w tym samym terminie, co termin przewidziany dla uwzględnienia tych należności na rachunku A, na podstawie art. 6 ust. 3 lit. a) tego rozporządzenia.

97     W świetle powyższych uwag poszczególne części zarzutu pierwszego są uzasadnione.

 W przedmiocie zarzutu drugiego dotyczącego braku powiadomienia Komisji o innych kwotach, błędnie wpisanych na rachunku B

98     Należy stwierdzić, że po pierwsze, ani w skardze, ani w replice Komisja nie wyjaśnia tego żądania, oraz po drugie, że żądania Komisji mają na celu stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom wynikającym jedynie z art. 6, 9, 10 i 11 rozporządzenia nr 1150/2000.

99     Wobec tego należy oddalić zarzut drugi.

 W przedmiocie zarzutu trzeciego dotyczącego niezapłacenia odsetek za zwłokę od należnych Komisji kwot

 Argumenty stron

100   Komisja twierdzi, że w zakresie, w jakim władze belgijskie nie udostępniły nadal większej części należnych kwot, a udostępnione kwoty zostały przekazane z opóźnieniem, na podstawie art. 11 rozporządzenia nr 1150/2000, należne są odsetki za zwłokę. Zdaniem Komisji odsetki dotyczą wszystkich kwot objętych poręczeniem, które powinny zostać wpisane na rachunek A.

101   Rząd belgijski twierdzi natomiast, że w zakresie, w jakim w odniesieniu do 66 karnetów, będących przedmiotem niniejszego postępowania, władze belgijskie nie mogły dotychczas skutecznie uzyskać należności, bieg terminu na udostępnienie tych należności Wspólnotom jeszcze nie się rozpoczął, co oznacza, że odsetki za zwłokę nie należą się. Jeśli chodzi o cła uzyskane w 1999 r. w wyniku zapłaty dokonanej przez grupę instytucji ubezpieczeniowych, zostały one udostępnione Komisji w przewidzianym terminie. Ponadto rząd belgijski twierdzi, że Komisja w błędny sposób oblicza rzeczone odsetki za zwłokę z uwagi na to, że w odniesieniu do sześciu omawianych karnetów TIR, dla których wspomniana grupa wykonała poręczenie w 1999 r., państwo belgijskie zapłaciło więcej niż wynosiła należna kwota, podczas gdy Komisja przyjmuje za podstawę do obliczenia odsetek za zwłokę kwotę zapłaconą przez państwo belgijskie, a nie kwotę, którą to państwo było dłużne.

 Ocena Trybunału

102   Na podstawie art. 11 rozporządzenia nr 1150/2000 wszelkie opóźnienie w zapisaniu środków na rachunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1 tego rozporządzenia, prowadzi do zapłaty przez dane państwo członkowskie odsetek za zwłokę naliczanych za cały okres opóźnienia. Odsetki są wymagalne bez względu na przyczynę opóźnienia, z którym te środki zostały wpłacone na rachunek Komisji (zob. w szczególności ww. wyrok z dnia 14 kwietnia 2005 r. w sprawie Komisja przeciwko Niderlandom, pkt 91).

103   W rezultacie zgodnie z art. 11 rozporządzenia nr 1150/2000 braki i opóźnienia w zapisie środków własnych na rachunek Komisji, stwierdzone w ramach pierwszego zarzutu, dają zainteresowanym prawo do odsetek za zwłokę, w odniesieniu do których Królestwo Belgii nie kwestionuje, że nie zostały zapłacone, co oznacza, że zarzut trzeci jest uzasadniony.

104   Biorąc pod uwagę, że w ramach niniejszej skargi Komisja nie dąży do stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom w odniesieniu do każdego wskazanego przed Trybunałem karnetu TIR i wobec braku żądania zawierającego konkretną kwotę, określenie dla potrzeb niniejszego postępowania kwoty należnych odsetek za zwłokę nie jest konieczne.

105   W świetle powyższych uwag, należy stwierdzić, że:

–       nie dokonując wpisu na rachunek lub dokonując z opóźnieniem wpisu środków własnych wynikających z niezwolnionych w prawidłowy sposób karnetów TIR, zapisując je na rachunku B zamiast na rachunku A, co spowodowało, że wynikające z nich środki własne nie zostały udostępnione Komisji w terminie,

–       odmawiając zapłaty odsetek za zwłokę od należnych Komisji kwot,

Królestwo Belgii uchybiło zobowiązaniom, które ciążą na nim na mocy art. 6, 9, 10 i 11 rozporządzenia nr 1150/2000, które od dnia 31 maja 2000 r. uchyliło i zastąpiło, mające taki sam przedmiot, rozporządzenie nr 1552/89.

 W przedmiocie kosztów

106   Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Królestwa Belgii kosztami postępowania, a Królestwo Belgii przegrało sprawę, należy obciążyć je kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

1)       Nie dokonując wpisu na rachunek lub dokonując z opóźnieniem wpisu środków własnych wynikających z niezwolnionych w prawidłowy sposób karnetów TIR, zapisując je na rachunku B zamiast na rachunku A, co spowodowało, że wynikające z nich środki własne nie zostały udostępnione Komisji Wspólnot Europejskich w terminie,

odmawiając zapłaty odsetek za zwłokę od należnych Komisji Wspólnot Europejskich kwot,

Królestwo Belgii uchybiło zobowiązaniom, które ciążą na nim na mocy art. 6, 9, 10 i 11 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1150/2000 z dnia 22 maja 2000 r. wykonującego decyzję 94/728/WE, Euratom w sprawie systemu środków własnych Wspólnot, które od dnia 31 maja 2000 r. uchyliło i zastąpiło, mające taki sam przedmiot, rozporządzenie Rady (EWG, Euratom) nr 1552/89 z dnia 29 maja 1989 r. wykonujące decyzję 88/376/EWG, Euratom w sprawie systemu środków własnych Wspólnot.

2)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

3)      Królestwo Belgii zostaje obciążone kosztami postępowania.

Podpisy

---

* Język postępowania: francuski.