Sprawa C-185/04

Ulf Öberg

przeciwko

Försäkringskassan, länskontoret Stockholm

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez länsrätten i Stockholms län)

Swobodny przepływ pracowników – Urzędnicy i inni pracownicy Wspólnot Europejskich – Dodatek rodzicielski – Uwzględnienie okresu objęcia wspólnym systemem ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich

Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 16 lutego 2006 r.  I-0000

Streszczenie wyroku

Swobodny przepływ osób – Pracownicy –Równość traktowania

(art. 39 WE)

Artykuł 39 WE należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku zastosowania regulacji krajowej dotyczącej przyznania dodatków rodzicielskich, która przewiduje minimalny okres przynależności do kasy ubezpieczeń na wypadek choroby dla potrzeb obliczenia wysokości tych dodatków, okres, w którym pracownik migrujący był objęty wspólnym systemem ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich, podlega uwzględnieniu.

(por. pkt 26 i sentencja)

WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)

z dnia 16 lutego 2006 r. (*)

Swobodny przepływ pracowników – Urzędnicy i inni pracownicy Wspólnot Europejskich – Dodatek rodzicielski – Uwzględnienie okresu objęcia wspólnym systemem ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich

W sprawie C-185/04

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez länsrätten i Stockholms län (Szwecja) postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2004 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 22 kwietnia 2004 r., w postępowaniu:

Ulf Öberg

przeciwko

Försäkringskassan, länskontoret Stockholm, dawna Stockholms läns allmänna försäkringskassa,

TRYBUNAŁ (druga izba),

W składzie : C. W. A. Timmermans, prezes izby, R. Schintgen, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawca), G. Arestis et J. Klučka, sędziowie,

rzecznik generalny: A. Tizzano,

sekretarz: C. Strömholm, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 17 listopada 2005 r.,

rozważywszy uwagi na piśmie przedstawione:

–       w imieniu U. Öberga przez niego samego oraz przez J. Hettna,

–       w imieniu rządu szwedzkiego przez A. Krusego, działającego w charakterze pełnomocnika,

–       w imieniu rządu fińskiego przez T. Pynnä, działającą w charakterze pełnomocnika,

–       w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez D. Martina i K. Simonssona, działających w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1       Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 12 WE, art. 17 ust. 2 WE, art. 18 WE i art. 39 WE oraz art. 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1612/68 z dnia 15 października 1968 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty (Dz.U. L 257, str. 2 – wyd. spec. w jęz. pol. Rozdz. 5, t. 1 str. 15), jak również dyrektywy Rady 96/34/WE z dnia 3 czerwca 1996 roku w sprawie porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC (Dz.U. L 145, str. 4 – wyd. spec. w jęz. pol. Rozdz. 5, t. 2 str. 285).

2       Wniosek ten został złożony w ramach sporu między U. Öbergiem a Försäkringskassan, länskontoret Stockholm (sztokholmską kasą zabezpieczenia społecznego), dawną Stockholms läns allmänna försäkringskassa w przedmiocie uwzględnienia, przy obliczaniu wysokości kwoty dodatku rodzicielskiego, okresu zatrudnienia, w którym U. Öberg był objęty wspólnym ubezpieczeniem chorobowym Wspólnot Europejskich.

 Ramy prawne

3       Rozdział 4 lag (1962:381) om allmän försäkring (szwedzka ustawa o systemie zabezpieczeń społecznych, zwana dalej „AFL”) zawiera przepisy regulujące dodatek rodzicielski.

4       Według rozdziału 4, art. 4 AFL dodatek rodzicielski przysługują rodzicom z okazji narodzin dziecka przez maksymalny okres 450 dni i to najpóźniej do momentu osiągnięcia przez dziecko wieku ośmiu lat lub zakończenia.

5       Na podstawie rozdziału 4, art. 4 AFL kwota dodatku rodzinnego wynosi przynajmniej 60 SEK dziennie (zwana dalej „gwarantowanym minimum/poziomem gwarantowanym”). Ponadto ustawa przewiduje, że w okresie 180 dni dodatek rodzinny odpowiada kwocie zasiłku chorobowego/diet dziennych, jeśli rodzic należy do kasy ubezpieczeń na wypadek choroby i jego ubezpieczenie obejmuje kwotę przewyższającą gwarantowane minimum, w okresie przynajmniej 240 dni następujących po sobie przed narodzinami dziecka lub przewidywaną datą narodzin.

6       Zgodnie z rozdziałem 3, art. 2 AFL kwotę zasiłku chorobowego oblicza się według wysokości rocznego dochodu, jaki ubezpieczony jest w stanie uzyskać jako wynagrodzenie za swoją działalność zawodową w Szwecji, o ile nie uległa zmianie sytuacja.

 Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne

7       U. Öberg, obywatel szwedzki, po przepracowaniu w służbie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich od 1995 r. do 2000 r. powrócił do Szwecji. Jest on ojcem dziecka, które urodziło się w dniu 22 września 1999 r.

8       Decyzjami z dnia 28 sierpnia oraz z dnia 16 listopada 2001 r. sztokholmska kasa zabezpieczenia społecznego odmówiła U. Öbergowi prawa do zasiłku rodzicielskiego odpowiadającego zasiłkowi chorobowemu w okresie pierwszych 180 dni jego urlopu rodzicielskiego z tego powodu, że w okresie poprzedzającym narodziny dziecka był on zatrudniony w Trybunale Sprawiedliwości i nie był zatem objęty krajowym systemem ubezpieczenia chorobowego na kwotę przewyższającą gwarantowane minimum w okresie przynajmniej 240 dni następujących po sobie przed narodzinami dziecka lub przed przewidywaną datą narodzin.

9       U. Öberg zaskarżył te decyzje do länsrätten i Stockholms län, który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi :

„1. Czy wymóg ustawodawstwa krajowego, stanowiący, iż rodzic musi posiadać miejsce zamieszkania, jak również być objęty systemem ubezpieczenia zdrowotnego w danym państwie członkowskim przynajmniej przez 240 dni przed urodzeniem się dziecka, aby nabyć uprawnienia do dodatku rodzicielskiego w wysokości zasiłku chorobowego, jest zgodny z art. 12 WE, art. 17 ust. 2 WE, art. 18 WE, art. 39 WE, art. 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1612/68 oraz dyrektywą nr 96/34 w sprawie porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC)?

2. W przypadku odpowiedzi twierdzącej: czy prawo wspólnotowe wymaga dla stwierdzenia, czy pracownik spełnił przewidziany ustawodawstwem krajowym wymóg zachowania minimalnego okresu ubezpieczenia, doliczenia okresu, w którym pracownik objęty był wspólnym ubezpieczeniem chorobowym przewidzianym Regulaminem pracowniczym urzędników Wspólnot Europejskich?”

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

10     Sąd krajowy poprzez swoje dwa pytania prejudycjalne, które należy rozpatrzyć łącznie, zmierza zasadniczo do ustalenia, czy w przypadku zastosowania regulacji krajowej, takiej jak w postępowaniu przed sądem krajowym prawo wspólnotowe, a w szczególności przepisy dotyczące swobodnego przepływu osób, należy interpretować w ten sposób, że uwzględnieniu podlega okres działalności zawodowej, w którym pracownik był objęty wspólnym system ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich.

11     Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem każdy obywatel wspólnotowy, niezależnie od miejsca zamieszkania oraz obywatelstwa, który skorzystał z prawa do swobodnego przepływu pracowników oraz który wykonywał działalności zawodową w innym państwie członkowskim niż państwo, w którym ma miejsce zamieszkania, podlega pod zakres zastosowania art. 39 WE (wyroki z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie C-385/00 De Groot, Rec. str. I-11819, pkt 76; z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C-232/01 Van Lent, Rec. str. I-11525, pkt 14 oraz z dnia 11 listopada 2003 r. w sprawie C-209/01 Schilling i Fleck-Schilling, Rec. str. I-13389, pkt 23).

12     Ponadto należy przypomnieć, że urzędnik Wspólnot Europejskich jest pracownikiem migrującym. W rzeczywistości z utrwalonego orzecznictwa wynika, że obywatel wspólnotowy pracujący w państwie członkowskim innym niż państwo pochodzenia, nie traci statusu pracownika w rozumieniu art. 39 ust. 1 WE z uwagi na fakt zatrudnienia w międzynarodowej organizacji, nawet jeśli warunki jego wjazdu oraz pobytu w państwie zatrudnienia są przedmiotem szczególnego uregulowania w międzynarodowej konwencji (wyroki z dnia 15 marca 1989 r. w sprawach 389/87 i 390/87 Echternach i Moritz, Rec. str. 723, pkt 11; ww. wyrok w sprawie Schilling i Fleck-Schilling, pkt 28 oraz wyrok z dnia 16 grudnia 2004 r. w sprawie C-293/03 My, Rec. str. I-12013, pkt 37).

13     Z tego wynika, że pracownikowi będącemu obywatelem państwa członkowskiego, jak U. Öberg nie można odmówić praw i przywilejów socjalnych, które mu zapewnia art. 39 WE (zob. ww. wyroki w sprawie Echternach i Moritz oraz w sprawie My, pkt 38).

14     Trybunał orzekł również, że ogół postanowień traktatu WE dotyczących swobodnego przepływu pracowników służy ułatwieniu obywatelom wspólnotowym wykonywania wszelkiego rodzaju działalności zawodowej na całym terytorium Wspólnoty i stoi na przeszkodzie przepisom, które mogą stawiać obywateli w mniej korzystnej sytuacji w przypadku ich zamiaru wykonywania działalności zawodowej na terytorium innego państwa członkowskiego (wyroki z dnia 7 lipca 1992 r. w sprawie C-370/90 Singh, Rec. str. I-4265, pkt 16; ww. wyrok w sprawie De Groot, pkt 77 oraz ww. wyrok w sprawie Van Lent, pkt 15).

15     W tym względzie przepisy, które utrudniają lub zniechęcają obywatela państwa członkowskiego do opuszczenia swojego państwa pochodzenia w celu wykonywania jego prawa do swobodnego przepływu stanowią ograniczenia tej swobody, nawet jeśli podlegają zastosowaniu niezależnie od obywatelstwa danych pracowników (ww. wyroki w sprawie De Groot, pkt 78; w sprawie Van Lent, pkt 16 oraz w sprawie Schilling i Fleck-Schilling, pkt 25).

16     A zatem przepisy prawa krajowego, które nie uwzględniają w celu obliczenia kwoty dodatku rodzicielskiego, okresów działalności zawodowej wykonywanej w ramach wspólnego ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich są w stanie zniechęcić obywateli państwa członkowskiego do opuszczenia tego państwa w celu wykonywania działalności zawodowej w instytucji Unii Europejskiej znajdującej się na terytorium innego państwa, ponieważ przyjmując stanowisko w jednej z takich instytucji pracownicy utraciliby prawo skorzystania ze świadczenia rodzinnego należnego im w ramach systemu krajowego, do którego prawo zachowaliby gdyby tego stanowiska nie przyjęli (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie My, pkt 47).

17     Wynika z tego, że regulacja krajowa, taka jak w postępowaniu przed sądem krajowym, stanowi zakazaną zasadniczo przez art. 48 traktatu przeszkodę w swobodnym przepływie pracowników 39 WE.

18     Należy jednak dokonać analizy, czy ograniczenie to może być uzasadnione z punktu widzenia postanowień traktatu..

19     Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przepis stanowiący ograniczenie podstawowych swobód gwarantowanych przez traktat może być uzasadniony jedynie wówczas, gdy służy słusznemu celowi zgodnemu z traktatem oraz jest zgodny z zasadą proporcjonalności. W tym celu przepis ten musi być właściwy do zapewnienia realizacji celu, któremu służy oraz nie może wykraczać poza to, co jest konieczne do jego zrealizowania (zob. w szczególności wyroki z dnia 31 marca 1993 r. w sprawie C-19/92 Kraus, Rec. str. I-1663, pkt 32 oraz z dnia 26 listopada 2002 r. w sprawie C-100/01Oteiza Olazabal, Rec. str. I-10981, pkt 43).

20     Rząd szwedzki podnosi, że AFL oparta jest na obiektywnych względach, niezależnych od obywatelstwa danych osób i proporcjonalnych z punktu widzenia słusznie realizowanego celu walki z nadużyciami w zakresie stosowania zasady zliczania okresów ubezpieczenia. Zdaniem tego rządu przyznanie dodatków rodzicielskich w kwocie przewyższającej gwarantowane minimum pracownikom migrującym wykonującym działalność zawodową w instytucji Unii Europejskiej stanowiłoby poważny ciężar finansowy dla krajowych systemów pomocy socjalnej, w ten sposób że państwa członkowskie, które – jak np. Królestwo Szwecji – przyznają dodatki rodzicielskie w kwocie wyższej mogłyby czuć się zmuszone do obniżenia tych kwot.

21     W odniesieniu do tego, co zostało wyżej powiedziane należy stwierdzić, że względy natury czysto gospodarczej nie mogą stanowić uzasadnienia dla naruszenia praw podmiotów indywidualnych wynikających z postanowień traktatu poświęconych swobodnemu przepływowi pracowników.

22     Ponadto należy przypomnieć, że powoływaniu przez państwa członkowskie względów uzasadniających powinna towarzyszyć analiza przydatności oraz proporcjonalności środka ograniczającego przyjętego przez to państwo (wyrok z dnia 18 marca 2004 r. w sprawie C-8/02 Leichtle, Rec. str. I-2641, pkt 45).

23     Należy zatem stwierdzić, że w niniejszej sprawie zabrakło takiej analizy. Rząd szwedzki ogranicza się do zwrócenia uwagi, bez dostarczenia szczegółowych informacji na poparcie jego argumentów, na hipotetyczny ciężar finansowy, który spoczywałby na krajowym systemie pomocy socjalnej, gdyby uwzględniono dla celów stosowania rozdziału 4 art. 6 AFL okres działalności zawodowej pracownika migrującego, w którym był on objęty wspólnym systemem ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich.

24     Wynika z tego, że przeszkoda w swobodnym przepływie pracowników, która wynika z odmowy uwzględnienia przy obliczaniu kwoty dodatku rodzicielskiego okresów działalności zawodowej pracowników migrujących w ramach wspólnego systemu ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich, jest nieuzasadniona.

25     Biorąc pod uwagę powyższe rozważania nie jest konieczne, żeby Trybunał wypowiedział się w przedmiocie wykładni art. 12 WE, art. 17 WE, art. 18 WE oraz art. 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1612/68 ani wykładni dyrektywy 96/34.

26     W tych okolicznościach na pytania prejudycjalne należy odpowiedzieć, że art. 39 WE należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku zastosowania regulacji krajowej, takiej jak w postępowaniu przed sądem krajowym, okres, w którym pracownik migrujący był objęty wspólnym systemem ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich podlega uwzględnieniu.

 W przedmiocie kosztów

27     Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 39 WE należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku zastosowania regulacji krajowej, takiej jak w postępowaniu przed sądem krajowym, okres, w którym pracownik migrujący był objęty wspólnym systemem ubezpieczenia chorobowego Wspólnot Europejskich podlega uwzględnieniu.

Podpisy

---

* Język postępowania: szwedzki.