Sprawa C‑415/03

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Republice Greckiej

Pomoc państwa – Obowiązek odzyskania – Całkowita niemożliwość wykonania – Brak

Opinia rzecznika generalnego L. A. Geelhoeda przedstawiona w dniu 1 lutego 2005 r.  I‑0000

Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 12 maja 2005 r.  I‑0000

Streszczenie wyroku

1.     Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Niespełnienie obowiązku odzyskania przyznanej pomocy – Środki obrony – Całkowita niemożliwość wykonania – Kryteria oceny – Trudności w wykonaniu – Obowiązek współpracy Komisji i państw członkowskich w celu znalezienia rozwiązania zgodnego z traktatem

(art. 10 WE i  88 ust. 2 WE)

2.     Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Nieprzestrzeganie decyzji Komisji w sprawie pomocy państwa – Środki obrony – Podanie w wątpliwość zgodności decyzji z prawem – Niedopuszczalność

3.     Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem i nakazująca jej zwrot – Uprawnienie Komisji do pozostawienia władzom krajowym zadania dokładnego obliczenia kwot podlegających zwrotowi

1.     Jedynym zarzutem, jaki państwo członkowskie może przytoczyć na swoją obronę wobec skargi Komisji o stwierdzenie jego uchybienia na podstawie art. 88 ust. 2 WE, jest zarzut oparty na całkowitej niemożliwości prawidłowego wykonania decyzji nakazującej odzyskanie spornej pomocy.

Przesłanka całkowitej niemożliwości wykonania nie jest spełniona w przypadku decyzji Komisji w sprawie pomocy państwa, gdy pozwany rząd ogranicza się do poinformowania Komisji o trudnościach natury prawnej, politycznej lub praktycznej w wykonaniu decyzji, nie podejmując względem przedsiębiorstw, których to dotyczy, rzeczywistych kroków zmierzających do odzyskania pomocy i nie przedstawiając Komisji alternatywnych sposobów wykonania decyzji, które mogłyby pomóc przezwyciężyć te przeszkody. Gdy wykonanie tego typu decyzji napotyka pewne trudności natury wewnętrznej, Komisja i państwo członkowskie powinny – na podstawie w szczególności art. 10 WE, nakładającego na państwa członkowskie i instytucje Wspólnoty wzajemne obowiązki lojalnej współpracy – współpracować w dobrej wierze i w pełnym poszanowaniu postanowień traktatu, w celu pokonania trudności, zwłaszcza tych dotyczących pomocy państwa.

(por. pkt 35, 42, 43)

2.     W ramach skargi, mającej za przedmiot stwierdzenie uchybienia w wykonaniu decyzji z zakresu pomocy państwa, która to decyzja nie została zaskarżona przed Trybunałem przez państwo członkowskie, nie jest ono uprawnione do podważania zgodności z prawem takiego aktu.

(por. pkt 38)

3.     Żaden przepis prawa wspólnotowego nie wymaga od Komisji, aby przy nakazywaniu uzyskania zwrotu pomocy uznanej za niezgodną ze wspólnym rynkiem określała dokładną kwotę podlegającą zwrotowi. Wystarczy, by decyzja Komisji zawierała wskazówki pozwalające adresatowi na samodzielne, bez nadmiernych trudności, ustalenie tej kwoty. Komisja zatem może skutecznie ograniczyć się do stwierdzenia obowiązku uzyskania zwrotu danej pomocy i pozostawić władzom krajowym troskę o dokładne obliczenie kwot podlegających zwrotowi. Co więcej, ponieważ rozstrzygnięcie decyzji w dziedzinie pomocy państwa jest nierozerwalnie związane z jej uzasadnieniem, tak że w razie potrzeby powinna być ona interpretowana z uwzględnieniem powodów jej wydania, kwoty podlegające zwrotowi na podstawie decyzji Komisji wynikają z całościowej lektury jej uzasadnienia.

(por. pkt 39–41)

WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)

z dnia 12 maja 2005 r.(*)

Pomoc państwa – Obowiązek odzyskania – Całkowita niemożliwość wykonania – Brak

W sprawie C‑415/03

mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie, na podstawie art. 88 ust. 2 WE, uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wniesioną w dniu 25 września 2003 r.,

Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez D. Triantafyllou i J. Buendíę Sierrę, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca,

przeciwko

Republice Greckiej, reprezentowanej przez A. Samoni‑Rantou oraz przez P. Mylonopoulosa, F. Spathopoulosa i P. Anestisa, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona pozwana,

TRYBUNAŁ (druga izba),

w składzie: C. W. A. Timmermans, prezes izby, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawca), R. Schintgen, G. Arestis i J. Klučka, sędziowie,

rzecznik generalny: L. A. Geelhoed,

sekretarz: M. Ferreira, główny administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 8 grudnia 2004 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 1 lutego 2005 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1       Komisja Wspólnot Europejskich wnosi w skardze o stwierdzenie przez Trybunał, że nie podejmując w nakazanym terminie wszystkich niezbędnych kroków w celu uzyskania zwrotu pomocy uznanej za bezprawną i niezgodną ze wspólnym rynkiem, z wyjątkiem pomocy dotyczącej składek na rzecz krajowej instytucji zabezpieczenia społecznego (zwanej dalej „IKA”), zgodnie z art. 3 decyzji Komisji 2003/372/WE z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie pomocy przyznanej Olympic Airways przez Grecję (Dz.U. 2003, L 132, str. 1), a w każdym razie nie informując o krokach podjętych na podstawie art. 4 tej decyzji, Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą na mocy art. 3 i 4 tej decyzji, jak również traktatu WE.

 Okoliczności powstania sporu

2       W 1996 r. Komisja wszczęła w stosunku do Republiki Greckiej postępowanie na podstawie art. 93 ust. 2 traktatu WE (obecnie art. 88 ust. 2 WE), zakończone wydaniem decyzji Komisji 1999/332/WE z dnia 14 sierpnia 1998 r. w sprawie pomocy przyznanej spółce Olympic Airways przez Grecję (Dz.U. 1999, L 128, str. 1, zwanej dalej „decyzją zatwierdzającą”), która to decyzja dotyczy gwarancji, redukcji i konwersji na kapitał zadłużenia zatwierdzonego w 1994 r., a nadto innych gwarancji oraz dokapitalizowania w łącznej kwocie 40,8 mld GRD, które miało nastąpić w trzech transzach w wysokości odpowiednio 19, 14 i 7,8 mld GRD. Przyznaniu tej pomocy towarzyszył program restrukturyzacji na okres od 1998 r. do 2002 r., poprawiony i poddany szczególnym warunkom.

3       W następstwie kolejnych skarg do Komisji dotyczących przyznania pomocy Olympic Airways, decyzją z dnia 6 marca 2002 r. Komisja wszczęła postępowanie na podstawie art. 88 ust. 2 WE, uzasadniając to tym, że nie wdrożono programu restrukturyzacji spółki oraz że nie dopełniono niektórych warunków zawartych w decyzji zatwierdzającej. Decyzja ta zobowiązywała Republikę Grecką do udzielenia Komisji informacji na podstawie art. 10 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 88 traktatu WE (Dz.U. L 83 str. 1).

4       W dniu 9 sierpnia 2002 r. Komisja wystosowała do Republiki Greckiej nowy nakaz udzielenia informacji wnioskowanych wcześniej, domagając się w szczególności przedłożenia bilansów i wskazania kwot dotyczących zapłaty państwu kosztów operacyjnych. Odpowiedzi udzielone przez władze greckie zostały przez Komisję uznane za niewystarczające.

5       W dniu 11 grudnia 2002 r. Komisja wydała decyzję 2003/372, opartą przede wszystkim na ustaleniu, że nie osiągnięto większości celów programu restrukturyzacji Olympic Airways, warunki, którymi była obwarowana decyzja zatwierdzająca, nie zostały dopełnione, a sposób jej wykonania wskazuje na nadużycia. Decyzja stwierdza nadto przypadki nowej pomocy operacyjnej, polegającej w szczególności na tolerowaniu przez państwo greckie niepłacenia lub odraczania terminów płatności składek na ubezpieczenie społeczne za okres od października do grudnia 2001 r., podatku od wartości dodanej (zwanego dalej „VAT”) od paliw i części zamiennych, czynszu należnego portom lotniczym za okres od 1998 r. do 2001 r., opłat lotniskowych za okres od 1998 r. do 2001 r. oraz opłaty pobieranej od pasażerów przy wylocie z Grecji, zwanej „spatosimo”.

6       Sentencja decyzji 2003/372 brzmi następująco:

„Artykuł 1

Pomoc na restrukturyzację przyznana przez Grecję Olympic Airways w postaci:

a)      gwarancji kredytowych udzielonych przedsiębiorstwu do dnia 7 października 1994 r. na podstawie art. 6 greckiej ustawy nr 96/75 z dnia 26 czerwca 1975 r.;

b)      nowych gwarancji kredytowych do wysokości 378 mln USD, dotyczących kredytów zaciągniętych przed dniem 31 marca 2001 r. na zakup nowych samolotów oraz na inwestycje niezbędne w związku z przeniesieniem Olympic Airways do nowego portu lotniczego Spata;

c)      redukcji zadłużenia [Olympic Airways] w wysokości 427 mld GRD;

d)      konwersji długu przedsiębiorstwa na kapitał na kwotę 64 mld GRD;

e)      dokapitalizowania w wysokości 54 mld GRD, zrealizowanego do kwoty 40,8 mld GRD w trzech transzach wynoszących odpowiednio 19, 14 i 7,8 mld GRD w 1995, 1998 i 1999 r.,

uznaje się za niezgodną ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu wobec niedopełnienia następujących warunków przyznania pomocy początkowej:

a)      wdrożenia skutecznego programu restrukturyzacji w celu osiągnięcia przez przedsiębiorstwo długotrwałej zdolności do prowadzenia działalności gospodarczej;

b)      przestrzegania 24 szczegółowych zobowiązań towarzyszących zatwierdzeniu pomocy i

c)      regularnego monitorowania wdrażania pomocy na restrukturyzację.

Artykuł 2

Przyznana przez Grecję pomoc państwa w postaci tolerowania długotrwałego niepłacenia składek na ubezpieczenie społeczne, podatku VAT od paliw i części zamiennych należnego od Olympic Aviation, czynszu na rzecz różnych portów lotniczych, opłat lotniskowych na rzecz portu lotniczego Spata i innych portów lotniczych oraz opłaty zwanej »spatosimo« jest niezgodna ze wspólnym rynkiem.

Artykuł 3

1.      Grecja podejmie konieczne kroki w celu odzyskania od beneficjenta pomocy wymienionej w art. 1, w wysokości 14 mld GRD (41 mln EUR), która jest niezgodna z traktatem, jak również pomocy wymienionej w art. 2, przyznanej mu bezprawnie.

2.      Windykacja pomocy nastąpi bez zwłoki, zgodnie z procedurami przewidzianymi w przepisach krajowych, o ile pozwalają one na natychmiastowe i skuteczne wykonanie decyzji. Kwoty, który muszą zostać odzyskane, będą obejmować odsetki należne od dnia przyznania pomocy do dnia jej rzeczywistego zwrotu. Odsetki będą naliczane według stopy referencyjnej stosowanej dla obliczania ekwiwalentu dotacji netto dla pomocy regionalnej.

Artykuł 4

W terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji Grecja poinformuje Komisję o krokach podjętych na podstawie tej decyzji.

[…]” [tłumaczenie nieoficjalne].

7       W dniu 11 lutego 2003 r. rząd grecki poinformował Komisję, że ustalenie, czy Olympic Airways miało nieegzekwowane zadłużenie wobec państwa oraz czy było traktowane w sposób uprzywilejowany, powierzył niezależnemu ekspertowi. Na podstawie tak uzyskanych informacji rząd grecki oświadczył, że nie wykona art. 3 i 4 decyzji 2003/372.

8       W dniu 6 marca 2003 r. Komisja oznajmiła rządowi greckiemu, że jest zobowiązany do zastosowania się do decyzji 2003/372. W dniu 12 maja 2003 r. Komisja skierowała do niego pismo z dodatkowymi wyjaśnieniami dotyczącymi ilościowego określenia nowej pomocy oraz wnioskiem o udzielenie szczegółowych informacji w przedmiocie realizacji zwrotu 41 mln EUR stanowiących drugą transzę operacji dokapitalizowania oraz przedstawienie dowodów spłaty przez Olympic Airways zadłużenia, o którym mowa w art. 2 decyzji.

9       Władze greckie udzieliły odpowiedzi pismem z dnia 26 czerwca 2003 r. Odnośnie do zwrotu kwoty 41 mln EUR wskazały, po pierwsze, że zamierzają podjąć decyzję w przedmiocie odzyskania tej pomocy do końca sierpnia 2003 r., a po drugie, że trwa „analiza” skutków prawnych decyzji 2003/372 oraz trybu postępowania Komisji przy jej wydawaniu. Władze te podniosły również, że Olympic Airways właśnie jest w trakcie spłacania zadłużenia w kwocie 2,46 mln EUR z tytułu czynszu należnego greckim portom lotniczym.

10     Co się tyczy zadłużenia na łączną kwotę 27,4 mln EUR względem IKA, władze greckie powołały się na ugodę zawartą pomiędzy Olympic Airways a tą instytucją, jak również wpłatę na rzecz IKA kwoty 5,28 mln EUR, tak iż – ich zdaniem – nie można mówić o „tolerowaniu zadłużenia” na korzyść Olympic Airways.

11     Natomiast co do zadłużenia na kwotę 33,9 mln EUR z tytułu opłat lotniskowych na rzecz portu lotniczego Spata, władze greckie uznały, że z uwagi na sposób zarządzania tym portem nie mają one w tej kwestii kompetencji. Niemniej stwierdziły one fakt dokonania wpłaty kwoty 4,83 milionów euro na podstawie zawartej w tym przedmiocie ugody, przedstawiając dowód zapłaty tej kwoty przez Olympic Airways. Ugoda ta przewidywała ponadto spłatę zadłużenia w dwunastu kwartalnych ratach. Władze te wskazały również, że całość zadłużenia zostanie uregulowana w kwietniu 2005 r.

12     W przedmiocie zadłużenia na kwotę 61 mln EUR dotyczącego opłaty „spatosimo” władze greckie podniosły, że zgodnie z zawartymi w tej mierze ugodami dokonana została wpłata w wysokości 22,8 mln EUR. Przedstawiły one potwierdzenia na tę kwotę, a także potwierdzenia dotyczące innych płatności. W zakresie zadłużenia na kwotę 28,9 mln EUR względem ministerstw i instytucji publicznych władze greckie podniosły brak dokładnego określenia zobowiązań do zwrotu w związku nieposiadaniem konkretnych danych dotyczących biletów lotniczych wydanych pracownikom tych ministerstw.

13     Komisja uznała wyjaśnienia rządu greckiego za niewystarczające, wobec czego wniosła niniejszą skargę.

 W przedmiocie skargi

 Argumentacja stron

14     W odniesieniu do drugiej transzy operacji dokapitalizowania w wysokości 41 mln EUR, zatwierdzonej w 1998 r., Komisja podnosi, że władze greckie nie odzyskały tej kwoty od Olympic Airways.

15     Komisja twierdzi, że władze greckie nie podnosiły całkowitej niemożliwości wykonania decyzji 2003/372. Jej zdaniem ograniczyły się one do podjęcia kroków zmierzających do wydania nakazu zapłaty oraz doręczenia go spółce, jak również oświadczenia, że wobec tych czynności został wniesiony sprzeciw z wnioskiem o zawieszenie wykonania, co oznacza, że zwrot nie nastąpił.

16     Komisja stwierdza, że pomimo wydania decyzji 2003/372 podjęte działania umożliwiły, bez żadnego świadczenia wzajemnego, przeniesienie oprócz pracowników Olympic Airways także najbardziej dochodowych i wolnych od długów aktywów na rzecz nowej spółki pod nazwą „Olympic Airlines” w taki sposób, że nie jest możliwe zaspokojenie długów dawnej spółki z majątku nowej spółki. Spółka ta, na którą nie przeniesiono pasywów Olympic Airways, znalazła się zatem pod szczególną ochroną względem jej wierzycieli.

17     Zdaniem Komisji, poprzez to przeniesienie władze greckie uniemożliwiły odzyskanie pomocy, ponieważ Olympic Airways zachowuje głównie pasywa, natomiast nie dysponuje aktywami pozwalającymi na uregulowanie długów.

18     W przedmiocie należnych opłat lotniskowych Komisja podnosi, że przewidziany dla nich kalendarz spłaty stanowi kolejną ulgę finansową, a jednocześnie odroczenie wykonania decyzji, na które nie wyrażono zgody. Dodaje, że kalendarz ten również nie był przestrzegany. Pierwsza wpłata została, jej zdaniem, dokonana z pięciomiesięcznym opóźnieniem i obejmowała jedynie część przewidywanej kwoty. Ponadto kwota wpłacona w czerwcu 2003 r. nie odpowiadała czterem ratom kwartalnym rozpisanym do kwietnia 2003 r.

19     Zdaniem Komisji, nie uzyskała ona żadnej informacji dotyczącej uiszczenia VAT od paliw i części zamiennych.

20     Komisja utrzymuje, że przyznanie, w celu uregulowania opłaty „spatosimo”, ulg rozciągających się na cztery kolejne lata, przysparza Olympic Airways nowej korzyści finansowej oraz wykracza poza granice i terminy wykonania zakreślone w decyzji 2003/372.

21     Komisja podkreśla, że poza nielicznymi wyjątkami dotyczącymi niektórych kwot, większa część pomocy podlegającej zwrotowi pozostaje w posiadaniu spółki będącej jej beneficjentem. Z drugiej strony ewentualne problemy prawne, na przykład dotyczące ujęcia zadłużenia w odpowiednim budżecie czy wymogów wynikających z przepisów w sprawie przychodów państwa, nie uzasadniają całkowitej niemożliwości wykonania decyzji 2003/372.

22     Wreszcie Komisja odrzuca argumentację dotyczącą tolerancji, którą miałby wykazać prywatny inwestor wobec uporczywego braku płatności spornych kwot. Stosując to kryterium, a także uwzględniając liczne przypadki przyznania pomocy od dziesięciu lat, w decyzji 2003/372 słusznie uznano, że prywatny wierzyciel nie tolerowałby podobnej uporczywości w niepłaceniu tych długów.

23     Rząd grecki zauważa na wstępie, że argumenty przytoczone przez Komisję, a dotyczące przeniesienia oprócz pracowników najbardziej dochodowych aktywów dawnej spółki Olympic Airways na rzecz nowej spółki Olympic Airlines, są niedopuszczalne w ramach niniejszego postępowania, jako że tej operacji dotyczy postępowanie w sprawie kontroli wszczęte przez Komisję w dniu 16 marca 2004 r.

24     Odnośnie do zadłużenia Olympic Airways wobec państwa na kwotę 41 mln EUR rząd grecki uważa, że zastosował się do art. 3 decyzji 2003/372. Twierdzi, że właściwe służby podatkowe wydały na jej podstawie akt ustalający wysokość zadłużenia zwiększonego o odsetki. Akt ten – jego zdaniem – stanowi tytuł egzekucyjny niezbędny do ściągnięcia należnej sumy, a zatem władze greckie zastosowały się do wymogów decyzji, wdrażając wszelkie środki istniejące w krajowym porządku prawnym w celu ściągnięcia tej kwoty.

25     Co do pozostałych interwencji finansowych rząd grecki podnosi, że decyzja 2003/372 nie wskazuje dokładnie, czy wymienione w niej sumy stanowią ostateczne kwoty pomocy państwa podlegające zwrotowi, a w odniesieniu do świadczeń lub ulg decyzja ta również nie zawiera dokładnego i jasnego określenia spornych kwot.

26     Rząd grecki podnosi, że odzyskanie kwot uznanych przez Komisję za pomoc państwa na rzecz Olympic Airways powinno odbywać się na podstawie krajowych przepisów regulujących tryb ściągania przychodów publicznych. Zgodnie z tymi przepisami ściągnięcie wierzytelności państwowych od jednostek i przedsiębiorstw może nastąpić wyłącznie po wcześniejszym precyzyjnym ustaleniu kwot należności.

27     Rząd ten podnosi, że w art. 2 decyzji 2003/372 nie wskazano wysokości kwot odpowiadających nowej pomocy państwa przyznanej Olympic Airways, którą to pomoc przedstawiono jako niezgodną ze wspólnym rynkiem. Co do szczegółów tych kwot, wspomniano o nich wyłącznie w uzasadnieniu decyzji, w sposób niejasny i niepełny, bez dokładnego określenia, czy sumy te stanowią ostateczne kwoty pomocy państwa podlegające zwrotowi

28     W każdym razie, zdaniem rządu greckiego, rozmaite kwoty figurujące w bilansie Olympic Airways jako jej długi i ciężary nie wchodzą w zakres pojęcia pomocy. Stąd ustalenie wysokości pomocy państwa w przypadku należności przeterminowanych i nieściągniętych wymaga określenia konkretnej wysokości korzyści wynikającej z ewentualnego tolerowania braku płatności.

29     Zdaniem tego rządu, kwoty czynszu należnego greckim portom lotniczym są przedmiotem postępowania ustalającego ze strony służb podatkowych, aby można było rozpocząć postępowania w sprawie odzyskania pomocy. Kwota VAT od paliw i części zamiennych, wraz z ustawowymi karami i powiększeniami, powinna zostać zapłacona przy rozliczeniu tego podatku za 2003 r.

30     Co się tyczy opłat należnych portowi lotniczemu Spata, rząd grecki utrzymuje, że nie ma uprawnień do tego, by nakazać Olympic Airways zwrot spornej kwoty. Port lotniczy Spata jest spółką prawa prywatnego i, mimo iż państwo kontroluje w nim 55% kapitału, działa w ramach prawnych określonych w dokumentach spółki oraz w ramach porozumienia o rozwoju tego portu. Zgodnie z nimi jedynie kierownictwo spółki jest odpowiedzialne za decyzje dotyczące regulowania należnych opłat oraz zawieranie ugód dotyczących spłaty tych należności.

31     W przedmiocie opłaty zwanej „spatosimo” rząd grecki wskazuje na pewną liczbę wpłat oraz ugodę dotyczącą spłaty zadłużenia.

 Ocena Trybunału

32     Co się tyczy zobowiązania określonego w art. 3 ust. decyzji 2003/372, dotyczącego odzyskania od beneficjenta pomocy kwoty 41 mln EUR, biorąc pod uwagę zastrzeżenia Republiki Greckiej co do dopuszczalności argumentów Komisji, zgodnie z którymi przeniesienie oprócz pracowników najbardziej dochodowych aktywów dawnej spółki Olympic Airways na rzecz nowej spółki Olympic Airlines utrudniło odzyskanie przyznanej pomocy, należy podkreślić, jak słusznie zauważył rzecznik generalny w pkt 27 i 28 opinii, że fakt, iż co do takiej operacji toczy się odrębne postępowanie w przedmiocie stwierdzenia, czy stanowi ona pomoc państwa, nie ma znaczenia przy ustalaniu, czy operacja taka stanowi przeszkodę przy odzyskiwaniu pomocy udzielonej wcześniej. W ramach niniejszej skargi chodzi jedynie o określenie, czy to przeniesienie stwarza przeszkody w wykonaniu omawianej decyzji.

33     W tym względzie należy stwierdzić, że jak wynika z informacji przedstawionych przez Komisję, niekwestionowanych przez rząd grecki, sporne przeniesienie polegało na przekazaniu wszystkich aktywów spółki Olympic Airways, wolnych od wszelkich długów, nowej spółce Olympic Airlines. Należy dodać, że operacja ta została przeprowadzona w sposób uniemożliwiający, na podstawie prawa krajowego, zaspokojenie długów dawnej Olympic Airways z majątku nowej spółki Olympic Airlines.

34     W tych okolicznościach operacja ta stworzyła przeszkody w skutecznym wykonaniu decyzji Komisji 2003/372 i w ściągnięciu kwot pomocy, poprzez którą państwo greckie wspierało działalność gospodarczą tej spółki. Tym samym poważnie zagrożony został cel tej decyzji, którym jest przywrócenie niezakłóconej konkurencji w sektorze lotnictwa cywilnego.

35     Dodać należy, że działania podjęte przez władze greckie, to jest decyzja o przystąpieniu do ściągania zadłużenia w kwocie 41 mln EUR od Olympic Airways, nie wywołały żadnego skutku w postaci rzeczywistego zwrotu tej kwoty przez spółkę. Ponadto rząd grecki nie dostarczył żadnego wyjaśnienia w celu wykazania ewentualnego istnienia całkowitej niemożliwości przystąpienia do ściągnięcia tego zadłużenia. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem jedynym zarzutem, jaki państwo członkowskie może przytoczyć na swoją obronę wobec skargi Komisji o stwierdzenie jego uchybienia na podstawie art. 88 ust. 2 WE, jest zarzut oparty na całkowitej niemożliwości prawidłowego wykonania decyzji nakazującej odzyskanie pomocy (zob. w szczególności wyroki: z dnia 29 stycznia 1998 r. w sprawie C‑280/95 Komisja przeciwko Włochom, Rec. str. I‑259, pkt 13 oraz z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie C‑378/98 Komisja przeciwko Belgii, Rec. str. I‑5107, pkt 30).

36     W tych okolicznościach należy stwierdzić, że Republika Grecka uchybiła zobowiązaniu do odzyskania kwoty określonej w art. 3 ust. 1 decyzji 2003/372.

37     Jeśli chodzi o zobowiązanie do odzyskania innych kwot pomocy uznanej za niezgodną ze wspólnym rynkiem, o których mowa w art. 2 decyzji 2003/372, należy przede wszystkim podkreślić, że różne rodzaje kwestionowanych świadczeń finansowych oraz ich charakterystyka zostały przedstawione w pkt 206–208 powyższej decyzji. Chodzi tu w szczególności o opłaty lotniskowe, zobowiązania finansowe z tytułu VAT, zobowiązania umowne dotyczące czynszu należnego portom lotniczym, jak również opłaty, w których przypadku brak płatności lub odraczanie terminów płatności było tolerowane przez władze greckie.

38     Odnośnie do argumentacji Republiki Greckiej dotyczącej braku korzyści finansowej wskutek tolerancji, jaką inwestor prywatny miałby wykazać wobec uporczywości w niepłaceniu pewnych kwot, należy stwierdzić, że argumentacja taka oznacza podważenie zgodności decyzji 2003/372 z prawem. W ramach niniejszej skargi, mającej za przedmiot stwierdzenie uchybienia w wykonaniu decyzji z zakresu pomocy państwa, która to decyzja nie została zaskarżona przed Trybunałem przez państwo członkowskie, nie jest ono uprawnione do podważania zgodności z prawem takiego aktu (zob. w szczególności wyroki: z dnia 27 czerwca 2000 r. w sprawie C‑404/97 Komisja przeciwko Portugalii, Rec. str. I‑4897, pkt 34 oraz z dnia 22 marca 2001 r. w sprawie C‑269/99 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I‑2537, pkt 18). W konsekwencji uznanie w decyzji 2003/372 długotrwałego niepłacenia różnego rodzaju zadłużenia Olympic Airways za pomoc państwa nie może zostać zakwestionowane w ramach niniejszego postępowania.

39     Odnosząc się do argumentacji Republiki Greckiej, według której decyzja 2003/372 jest niewykonalna w zakresie różnego rodzaju świadczeń finansowych, o których mowa w jej art. 2, z uwagi na brak dokładnego wskazania kwot podlegających zwrotowi, należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału żaden przepis prawa wspólnotowego nie wymaga od Komisji, aby przy nakazywaniu uzyskania zwrotu pomocy uznanej za niezgodną ze wspólnym rynkiem określała dokładną kwotę podlegającą zwrotowi. Wystarczy, by decyzja Komisji zawierała wskazówki pozwalające adresatowi na samodzielne, bez nadmiernych trudności, ustalenie tej kwoty (zob. w szczególności wyrok z dnia 12 października 2000 r. w sprawie C‑480/97 Komisja przeciwko Portugalii, Rec. str. I‑8717, pkt 25).

40     Komisja zatem mogła skutecznie ograniczyć się do stwierdzenia obowiązku uzyskania zwrotu danej pomocy i pozostawić władzom krajowym troskę o dokładne obliczenie kwot podlegających zwrotowi.

41     Należy dodać, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału, według którego rozstrzygnięcie decyzji w dziedzinie pomocy państwa jest nierozerwalnie związane z jej uzasadnieniem, tak że w razie potrzeby powinna być ona interpretowana z uwzględnieniem powodów jej wydania (zob. w szczególności wyrok z dnia 15 maja 1997 r. w sprawie C‑355/95 P TWD przeciwko Komisji, Rec. str. I‑2549, pkt 21), kwoty podlegające zwrotowi na podstawie decyzji 2003/372 wynikają z art. 2 decyzji w związku z pkt 206–208 jej uzasadnienia.

42     Co się tyczy argumentacji Republiki Greckiej, według której wykonanie decyzji 2003/372 napotykało pewne trudności natury wewnętrznej, należy zauważyć, że w takiej sytuacji, na podstawie w szczególności art. 10 WE, nakładającego na państwa członkowskie i instytucje Wspólnoty wzajemne obowiązki lojalnej współpracy, Komisja i państwo członkowskie powinny w dobrej wierze współpracować w celu pokonania trudności w pełnym przestrzeganiu postanowień traktatu, zwłaszcza dotyczących pomocy państwa (zob. wyroki: z dnia 4 kwietnia 1995 r. w sprawie C‑348/93 Komisja przeciwko Włochom, Rec. str. I‑673, pkt 17 i ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Francji, pkt 24). W niniejszej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca.

43     Dodać należy, że Republika Grecka nie powołała się też na całkowitą niemożliwość starannego wykonania zobowiązań, które na niej ciążą na mocy art. 2 i 3 decyzji 2003/372. Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że przesłanka całkowitej niemożliwości wykonania nie jest spełniona, gdy pozwany rząd ogranicza się do poinformowania Komisji o trudnościach natury prawnej, politycznej lub praktycznej w wykonaniu decyzji, nie podejmując względem przedsiębiorstw, których to dotyczy, rzeczywistych kroków zmierzających do odzyskania pomocy i nie przedstawiając Komisji alternatywnych sposobów wykonania decyzji, które mogłyby pomóc przezwyciężyć te przeszkody (zob. w szczególności wyroki: z dnia 2 lutego 1989 r. w sprawie 94/87 Komisja przeciwko Niemcom, Rec. str. 175, pkt 10 i z dnia 2 lipca 2002 r. w sprawie C‑499/99 Komisja przeciwko Hiszpanii, Rec. str. I‑6031, pkt 25).

44     Ponadto z informacji Republiki Greckiej dotyczących wysiłku włożonego przez władze krajowe w odzyskanie pomocy, o której mowa w art. 2 i 3 ust. 1 decyzji 2003/372, wynika, że władze te ograniczyły się do pewnych kroków proceduralnych i administracyjnych, częściowych porozumień w sprawie spłaty zadłużenia, a także potrącenia wierzytelności. Działania te, które zresztą są bądź spóźnione, bądź niepełne, bądź pozbawione mocy wiążącej i które w każdym razie nie doprowadziły do rzeczywistego ściągnięcia kwot należnych od Olympic Airways, nie mogą zostać uznane za wypełnienie zobowiązań państwa członkowskiego w zakresie odzyskania pomocy państwa.

45     Z powyższych rozważań wynika, że skargę Komisji należy uznać za zasadną.

46     W związku z tym należy orzec, że nie podejmując w nakazanym terminie wszystkich niezbędnych kroków w celu uzyskania zwrotu pomocy uznanej za bezprawną i niezgodną ze wspólnym rynkiem, z wyjątkiem pomocy dotyczącej składek na rzecz IKA, zgodnie z art. 3 decyzji 2003/372, Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą na mocy tegoż art. 3.

 W przedmiocie kosztów

47     Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Republiki Greckiej kosztami postępowania, a Republika Grecka przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

1)      Nie podejmując w nakazanym terminie wszystkich niezbędnych kroków w celu uzyskania zwrotu pomocy uznanej za bezprawną i niezgodną ze wspólnym rynkiem, z wyjątkiem pomocy dotyczącej składek na rzecz krajowej instytucji zabezpieczenia społecznego, zgodnie z art. 3 decyzji Komisji 2003/372/WE z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie pomocy przyznanej Olympic Airways przez Grecję, Republika Grecka uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą na mocy tegoż art. 3.

2)      Republika Grecka zostaje obciążona kosztami postępowania.

Podpisy

---

* Język postępowania: grecki.