Sprawa C‑61/03

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Zjednoczonemu Królestwu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Traktat EWEA – Zakres stosowania – Obiekty wojskowe – Ochrona zdrowia – Demontaż reaktora atomowego – Składowanie odpadów radioaktywnych

Opinia rzecznika generalnego L. A. Geelhoeda przedstawiona w dniu 2 grudnia 2004 r.  I‑0000

Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 12 kwietnia 2005 r. I‑0000

Streszczenie wyroku

1.     EWEA – Traktat – Postanowienia uwzględniające interesy obronności narodowej państw członkowskich – Postanowienia mające ograniczony zakres, niepozwalające stwierdzić, że postanowienia traktatu EWEA, o ile nie został przewidziany wyraźny wyjątek, znajdują zastosowanie względem wojskowego wykorzystania energii atomowej

(art. 24–28 EWEA i 84 akapit trzeci EWEA)

2.     EWEA – Traktat – Zakres stosowania – Działania wojskowe – Wyłączenie —Niestosowanie art. 37 EWEA do składowania odpadów radioaktywnych z obiektów wojskowych

(art. 37 EWEA)

3.     EWEA – Ochrona zdrowia – Plany składowania odpadów radioaktywnych – Podanie do wiadomości Komisji – Cel – Wykładnia art. 37 EWEA pozostawiająca państwom członkowskim swobodę uznania w zakresie określenia momentu udostępnienia danych i ich treści – Odrzucenie

(art. 37 EWEA)

4.     EWEA – Cel ochrony zdrowia ludności i środowiska naturalnego przed niebezpieczeństwami związanymi z używaniem energii atomowej, w tym do celów wojskowych – Stosowanie postanowień traktatu WE

1.     Występowanie w traktacie EWEA postanowień uwzględniających interesy obronności państw członkowskich, a mianowicie art. 24–28 EWEA i art. 84 akapit trzeci EWEA, nie prowadzi koniecznie do wniosku, że postanowienia traktatu, o ile nie został przewidziany wyraźny wyjątek, znajdują zastosowanie względem wojskowego wykorzystania energii atomowej. Występowanie tych postanowień może zostać wyjaśnione również w ten sposób, że stosowanie niektórych postanowień traktatu może mieć wpływ na działalność czy interesy w dziedzinie obronności narodowej państw członkowskich nawet wtedy, gdy traktat ten dotyczy jedynie działalności cywilnej. Jest tak właśnie w przypadku postanowień zawartych w tytule II rozdziale 2 tego traktatu, które dotyczą rozpowszechnienia informacji oraz postanowień tytułu II rozdziału 7 regulujących środki bezpieczeństwa. Ponadto znaczenie tych postanowień jest ograniczone, ponieważ, poza owymi dwoma rozdziałami, do których te postanowienia należą, traktat nie zawiera żadnych innych postanowień dotyczących szczególnych interesów i potrzeb związanych z działaniami wojskowymi.

(por. pkt 32, 33)

2.     Wiele postanowień traktatu EWEA przyznaje Komisji znaczne kompetencje, które umożliwiają jej aktywnie, w drodze stanowienia prawa lub wydawania opinii zawierających decyzje w indywidualnej sprawie, ingerować w rozmaite obszary działalności, które są we Wspólnocie związane z wykorzystywaniem energii atomowej. Stosowanie tych postanowień względem obiektów, programów badawczych i innych rodzajów działań wojskowych mogłoby naruszyć podstawowe interesy obronności narodowej państw członkowskich. W rezultacie brak tych wyjątków, w których uregulowane byłyby warunki, w jakich państwa członkowskie miałyby prawo powoływać się na te podstawowe interesy i ich ochronę, uprawnia wniosek, że działania wojskowe nie należą do zakresu stosowania tego traktatu. Ponieważ traktat nie ma zastosowania do wykorzystania energii atomowej do celów wojskowych, Komisja nie jest uprawniona do powoływania się na art. 37 EWEA, aby domagać się od państwa członkowskiego udostępnienia danych dotyczących składowania odpadów radioaktywnych pochodzących z obiektów wojskowych.

(por. pkt 35, 36, 44)

3.     Artykuł 37 EWEA należy interpretować w ten sposób, że ogólne dane dotyczące planu składowania odpadów radioaktywnych są udostępniane Komisji, zanim właściwy organ danego państwa członkowskiego wyda odnośne zezwolenie. W celu zagwarantowania praktycznej skuteczności tego postanowienia, którego celem jest zapobieżenie skażeniu promieniotwórczemu, oraz wobec znacznej doniosłości wytycznych, których Komisja udziela danemu państwu członkowskiemu, konieczne było, aby Komisja dysponowała ogólnymi danymi dotyczącymi planu składowania odpadów radioaktywnych w stosownym czasie, tak aby po konsultacji z grupą specjalistów mogła wydać opinię, która może następnie zostać poddana pogłębionej analizie danego państwa członkowskiego w taki sposób, aby mogło ono uwzględnić sugestie Komisji przed wydaniem zezwolenia.

4.     Wykładnia art. 37 EWEA, w myśl której dane państwo członkowskie decydowałoby zarówno, od którego momentu wojskowe źródło wycieków radioaktywnych traktować należy jako odpad cywilny, jak również o konkretnej treści ogólnych danych podlegających udostępnieniu Komisji, byłaby sprzeczna z celem tego postanowienia. Po pierwsze, spóźnione udostępnienie danych uniemożliwiałoby zrealizowanie celu prewencyjnego. Po drugie, częściowe udostępnienie odnośnych danych uniemożliwiłoby wydanie opinii opartej na znajomości stanu faktycznego.

(por. pkt 39, 40)

5.     Okoliczność, że traktat nie ma zastosowania do wykorzystania energii atomowej do celów wojskowych w niczym nie zmniejsza podstawowego znaczenia celu ochrony zdrowia ludności przed niebezpieczeństwami związanymi z używaniem energii atomowej, w tym do celów wojskowych. O ile traktat ten nie przyznaje Komisji żadnego specjalnego środka realizacji tego celu, o tyle nie można wykluczyć, że mogą zostać użyte stosowne środki na podstawie odnośnych postanowień traktatu WE.

(por. pkt 44)

WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 12 kwietnia 2005 r. (*)

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Traktat EWEA – Zakres obowiązywania – Obiekty wojskowe – Ochrona zdrowia – Demontaż reaktora atomowego – Składowanie odpadów radioaktywnych

W sprawie C-61/03

mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie, na podstawie art. 141 EWEA, uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wniesioną w dniu 14 lutego 2003 r.,

Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez L. Ström i X. Lewisa, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca,

przeciwko

Zjednoczonemu Królestwu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, reprezentowanemu przez P. Ormond i C. Jackson, działające w charakterze pełnomocników, wspierane przez D. Wyatta, QC, R. Plendera, QC i S. Tromansa, barrister, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona pozwana,

popieranemu przez:

Republikę Francuską, reprezentowaną przez R. Abrahama, G. de Bergues’a oraz E. Puisaisa, działających w charakterze pełnomocników,

interwenient,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: V. Skouris, prezes, P. Jann, C. W. A. Timmermans, A. Rosas (sprawozdawca), R. Silva de Lapuerta i A. Borg Barthet, prezesi izb, N. Colneric, S. von Bahr, J. N. Cunha Rodrigues, P. Kūris, E. Juhász, G. Arestis i M. Ilešič, sędziowie,

rzecznik generalny: L. A. Geelhoed,

sekretarz: H. von Holstein, zastępca sekretarza,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 12 października 2004 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 2 grudnia 2004 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1       Komisja Wspólnot Europejskich wnosi w skardze o stwierdzenie, że Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim z mocy art. 37 EWEA, nie udostępniając ogólnych danych dotyczących planu składowania odpadów radioaktywnych w związku z demontażem reaktora Jason znajdującego się w Royal Naval College w Greenwich.

 Ramy prawne

2       W myśl preambuły traktatu EWEA jego sygnatariusze działali, „uznając, że energia atomowa stanowi zasadnicze źródło rozwoju […] przemysłu, które umożliwi rozprzestrzenienie idei pokoju”, „zdecydowani stworzyć warunki niezbędne do rozwoju silnego przemysłu jądrowego zapewniającego szeroki dostęp do zasobów energetycznych […] zapewniając[y], dzięki wielu innym zastosowaniom, dobrobyt ich narodów”, „pragnąc stworzyć warunki bezpieczeństwa niezbędne do eliminacji zagrożeń dla życia i zdrowia ludności” oraz „pragnąc […] współpracować z organizacjami międzynarodowymi zaangażowanymi w pokojowe wykorzystanie energii atomowej”.

3       Zgodnie z art. 1 EWEA zadaniem Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom) jest „przyczynianie się do podwyższania poziomu życia w państwach członkowskich i rozwijani[e] stosunków z innymi państwami poprzez ustanowienie warunków niezbędnych do stworzenia i szybkiego rozwoju przemysłu jądrowego”.

4       Art. 2 EWEA stanowi, co następuje:

„Aby wykonać to zadanie, Wspólnota, na warunkach przewidzianych w niniejszym Traktacie:

a)      wspiera badania naukowe i zapewnia rozpowszechnianie wiedzy technicznej;

b)      tworzy jednolite normy bezpieczeństwa mające chronić zdrowie pracowników i ludności oraz zapewnia ich stosowanie;

c)      ułatwia inwestycje i zapewnia, w szczególności stymulując działania ze strony przedsiębiorstw, tworzenie podstawowych instalacji niezbędnych do rozwoju energetyki jądrowej we Wspólnocie;

d)      gwarantuje wszystkim użytkownikom Wspólnoty regularne i sprawiedliwe dostawy rud i paliw jądrowych;

e)      zapewnia, poprzez odpowiedni nadzór, niestosowanie materiałów jądrowych do celów innych niż planowane;

f)      wykonuje przyznane jej prawo własności specjalnych materiałów rozszczepialnych;

g)      zapewnia powszechną możliwość zbytu i dostęp do najlepszych rozwiązań technicznych poprzez tworzenie wspólnego rynku specjalistycznych materiałów i sprzętu, swobodny przepływ kapitału do celów inwestycji w sferze energetyki jądrowej oraz swobodę zatrudnienia specjalistów we Wspólnocie;

h)      nawiązuje z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi stosunki umożliwiające postęp w pokojowym wykorzystaniu energii jądrowej.”.

5       Tytuł II traktatu zatytułowany „Postanowienia dotyczące wspierania postępu w energetyce jądrowej” obejmuje m.in. rozdział 3 zatytułowany „Ochrona zdrowia i bezpieczeństwo” składający się z art. 30-39 EWEA.

6       Artykuły 30 EWEA i 31 EWEA przewidują ustanowienie podstawowych norm ochrony zdrowia pracowników i ludności przed niebezpieczeństwem promieniowania jonizującego. Artykuł 30 EWEA definiuje pojęcie podstawowych norm. Artykuł 31 EWEA opisuje procedurę stosowaną dla opracowania i ustanowienia tych norm.

7       Artykuł 34 EWEA stanowi:

„Każde państwo członkowskie, na którego obszarze prowadzone są szczególnie niebezpieczne doświadczenia, podejmuje dodatkowe środki w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, po uzyskaniu opinii Komisji na ich temat.

Zgoda Komisji jest wymagana, w przypadku gdy skutki tych doświadczeń mogą ulec rozprzestrzenieniu na obszary innych państw członkowskich”.

8       Artykuł 37 EWEA stanowi:

„Każde państwo członkowskie udostępnia Komisji ogólne dane dotyczące każdego planu składowania odpadów radioaktywnych w dowolnej formie, tak, aby umożliwić ustalenie, czy realizacja tego planu może spowodować promieniotwórcze skażenie wód, gleby lub powietrza w innym państwie członkowskim.

Komisja wydaje opinię w ciągu sześciu miesięcy, po konsultacji z grupą specjalistów określoną w artykule 31”.

9       Artykuł 124 tiret drugie EWEA stanowi:

„W celu zapewnienia rozwoju energetyki jądrowej we Wspólnocie Komisja:

[…]

–       formułuje zalecenia i wydaje opinie w sprawach będących przedmiotem niniejszego traktatu, o ile traktat wyraźnie to przewiduje lub uważa ona to za niezbędne”.

10     Celem umożliwienia spójnej oceny planów składowania odpadów radioaktywnych w rozumieniu art. 37 EWEA Komisja uznała za niezbędne sprecyzowanie, jakie działania mogą prowadzić do powstania odpadów i jakie informacje dotyczące rozmaitych rodzajów działań należy udostępnić jako ogólne dane. Zalecenie Komisji 91/4/Euratom z dnia 7 grudnia 1990 r. w sprawie stosowania art. 37 traktatu Euratom (Dz.U. 1991, L 6, str. 16) realizowało ten cel i pozostało w mocy od dnia 7 grudnia 1990 r. do dnia 5 grudnia 1999 r. Od dnia 6 grudnia 1999 r. zostało ono zastąpione przez zalecenie Komisji 1999/829/Euratom z dnia 6 grudnia 1999 r. w sprawie stosowania art. 37 traktatu Euratom ( Dz.U. L 324, str. 23).

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

11     Reaktor Jason o maksymalnej mocy cieplnej 10 kW był używany przez ministerstwo obrony Zjednoczonego Królestwa w Royal Naval College w Greenwich w latach 1962-1996. Służył on kształceniu personelu i działalności badawczej wspierającej program napędu atomowego przeprowadzony przez rząd Zjednoczonego Królestwa dla atomowych łodzi podwodnych Royal Navy.

12     W aktach udostępnionych Trybunałowi moment, w którym zakończono demontaż reaktora Jason, nie został dokładnie wskazany. Jednakże z dokumentów tych wynika, że nastąpił to po tym, jak do Environment Agency for England & Wales (agencja ds. środowiska Anglii i Walii) wpłynął stosowny wniosek, oraz po tym, jak wydała ona stosowną decyzję.

13     W roku 1998 Komisja została powiadomiona, że reaktor Jason zostanie unieruchomiony i zdemontowany. W dokumentach nie zostało wskazane źródło tych informacji. Nie pozwalają one również ustalić, czy demontaż nastąpił już w momencie, w którym została o tym powiadomiona Komisja.

14     Pismem z dnia 8 stycznia 1999 r. Komisja zażądała od Zjednoczonego Królestwa udostępnienia dokładnych informacji związanych z unieruchomieniem reaktora Jason. Z odpowiedzi właściwych władz tego państwa członkowskiego datowanej na dzień 5 marca 1999 r. wynika, że Environment Agency for England & Wales wydała zmienione zezwolenie na składowanie odpadów radioaktywnych powstałych wskutek demontażu tego reaktora już przed tą datą.

 Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi

15     W dniu 30 stycznia 2001 r. Komisja skierowała do Zjednoczonego Królestwa wezwanie do usunięcia uchybienia, w którym przedstawiła argumenty uzasadniające jej stanowisko, zgodnie z którym Zjednoczone Królestwo uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. 37 EWEA, nie udostępniając ogólnych danych dotyczących planu składowania odpadów radioaktywnych w związku z demontażem reaktora Jason.

16     Władze Zjednoczonego Królestwa odpowiedziały na to pismo pismem z dnia 30 marca 2001 r., w którym przytoczyły powody, ze względu na które uznały, że art. 37 EWEA nie znajduje zastosowania względem obiektów wojskowych, oraz podniosły, że Zjednoczone Królestwo nie jest zobowiązane do udostępnienia Komisji danych związanych z demontażem reaktora Jason.

17     W skierowanej do Zjednoczonego Królestwa uzasadnionej opinii z dnia 21 grudnia 2001 r. Komisja potwierdziła stanowisko, któremu dała wyraz w wezwaniu do usunięcia uchybienia, oraz wezwała Zjednoczone Królestwo do przedstawienia uwag w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia tej opinii. W odpowiedzi z dnia 20 lutego 2002 r. władze Zjednoczonego Królestwa podtrzymały swoje stanowisko.

18     W związku z tym Komisja podjęła decyzję o wniesieniu niniejszej skargi.

 Postępowanie przed Trybunałem i żądania stron

19     Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 28 sierpnia 2003 r. Republika Francuska została dopuszczona do udziału w sprawie w charakterze interwenienta popierającego żądania Zjednoczonego Królestwa.

20     Komisja wnosi do Trybunału o:

–       stwierdzenie, że Zjednoczone Królestwo uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy art. 37 EWEA, nie udostępniając żadnych ogólnych danych dotyczących planu składowania odpadów radioaktywnych w związku z demontażem reaktora Jason oraz

–       obciążenie Zjednoczonego Królestwa kosztami postępowania.

21     Zjednoczone Królestwo i Republika Francuska wnoszą o oddalenie skargi Komisji i obciążenie jej kosztami postępowania.

 W przedmiocie skargi

22     Komisja podnosi, że art. 37 EWEA podlega stosowaniu względem składowania odpadów radioaktywnych pochodzących zarówno z obiektów cywilnych, jak i wojskowych. Zdaniem Komisji, przepis ten powinien służyć przede wszystkim wyeliminowaniu wszelkiego ryzyka skażenia promieniotwórczego innego państwa członkowskiego, a ponieważ ochrona ludności przed niebezpieczeństwem promieniowania jonizującego stanowi cel niepodzielny, musi ona zostać rozszerzona na wszystkie źródła niebezpieczeństwa, włącznie z tymi, które powstają w związku z demontażem takich obiektów wojskowych, jak reaktor Jason.

23     Zjednoczone Królestwo, popierane przez Republikę Francuską, odpowiada natomiast, że art. 37 EWEA nie może znajdować zastosowania do składowania odpadów radioaktywnych z obiektów wojskowych, ponieważ sam traktat dotyczy jedynie cywilnego wykorzystywania energii atomowej oraz że postanowienia tego traktatu dotyczące ochrony zdrowia nie mogą mieć szerszego zakresu zastosowania aniżeli postanowienia innych jego rozdziałów.

24     W tym kontekście należy wskazać, że Komisja w uzasadnieniu skargi przytoczyła co prawda argumenty, które dotyczą specyficznych celów, jakim służy art. 37 EWEA oraz inne postanowienia tytułu II rozdziału 3 traktatu EWEA związane z ochroną zdrowia, jednak nie wykazywała, by postanowienia tego rozdziału mogły mieć inny zakres zastosowania aniżeli cały traktat. Wręcz przeciwnie, Komisja podnosi, że dokonana przez nią wykładnia art. 37 EWEA, jedynego postanowienia, którego naruszenia dotyczy niniejsza skarga, jest uzasadniona w szczególności okolicznością, że traktat nie zawiera żadnego wyraźnego postanowienia, które wyłączałoby z zakresu jego obowiązywania działania wojskowe.

25     W związku z tym Trybunał musi, po pierwsze, dokonać oceny prawidłowości stanowiącej podstawę skargi wykładni dokonanej przez Komisję, w myśl której wykorzystywanie do celów wojskowych energii atomowej, z zastrzeżeniem niektórych wyraźnych postanowień przewidujących wyjątki o ograniczonym charakterze, mogłoby być objęte zakresem stosowania traktatu.

26     W tym zakresie sygnatariusze traktatu, odwołując się w preambule do rozprzestrzenienia idei pokoju, zastosowań energii atomowej zapewniających dobrobyt narodów oraz pokojowego wykorzystania energii atomowej, chcieli podkreślić niewojskowy charakter tego traktatu oraz pierwszeństwo celu w postaci rozwoju i pokojowego wykorzystania energii atomowej.

27     Artykuły 1 EWEA i 2 EWEA, które definiują zadania Wspólnoty, potwierdzają, że cele, do których zrealizowania dąży traktat, mają w przeważającej mierze charakter cywilny i gospodarczy.

28     Jednakże wobec braku wyraźnego postanowienia, które wyłączałoby działania związane z obronnością z zakresu obowiązywania traktatu, dla dokonania oceny, czy celem traktatu, przynajmniej w niektórych dziedzinach, jest uregulowanie wykorzystywania energii atomowej również do celów wojskowych, konieczne jest wzięcie pod uwagę innych elementów.

29     Wymagające uwzględnienia elementy wykładni nie powinny ograniczać się do aspektu historycznego, w którym został opracowany traktat, ani do treści jednostronnych oświadczeń przedstawicieli niektórych państw członkowskich, którzy wzięli udział w negocjacjach zakończonych podpisaniem tego traktatu. Co prawda, jak wyjaśnił rzecznik generalny w pkt 80 i 81 opinii, z tego kontekstu, jak również z pewnych oświadczeń, które zostały sporządzone w ramach prac przygotowawczych do tego traktatu, wynika, że jego zastosowanie względem wojskowego wykorzystywania energii atomowej było zamiarem przedstawicieli państw biorących udział w tych negocjacjach i stanowiło przedmiot debat. Jednakże wynika z tego również, że przedstawiciele ci reprezentowali odmienne stanowiska w tej kwestii i że zdecydowali o pozostaniu przy nich. Wskutek tego wskazówki dostarczone przez te elementy nie są wystarczające dla przyjęcia, że autorzy traktatu zamierzali zapewnić stosowanie postanowień tego traktatu względem obiektów wojskowych i wykorzystywania energii atomowej do celów wojskowych.

30     Zgodnie z wyjaśnieniami Zjednoczonego Królestwa i Republiki Francuskiej główny zarzut przeciwko twierdzeniu, jakoby traktat EWEA mógł znajdować zastosowanie również względem wojskowego wykorzystania energii atomowej, polega na tym, że traktat EWEA, w odróżnieniu od traktatu WE, który został podpisany tego samego dnia przez te same państwa członkowskie, nie zawiera żadnych wyjątków, które miałyby w szczególny sposób chronić interesy obronności narodowej państw członkowskich. W związku ze szczególnym znaczeniem, które państwa członkowskie, jak wszystkie inne państwa, przypisują ochronie tych interesów, nie można przyjąć, że zrezygnowały one w dorozumiany sposób z wprowadzenia stosownych gwarancji w tak delikatnej dziedzinie, jak wojskowe zastosowanie energii atomowej. Całkowite wyłączenie działań wojskowych z zakresu obowiązywania traktatu EWEA stanowi, zdaniem Zjednoczonego Królestwa i Republiki Francuskiej, jedyne wyjaśnienie braku w tym traktacie postanowień ekwiwalentnych do art. 48 ust. 4 traktatu EWG (później art. 48 ust. 4 traktatu WE, obecnie po zmianach art. 39 ust. 4 WE) oraz art. 223 traktatu EWG (później art. 223 traktatu WE, obecnie po zmianach art. 296 WE).

31     Odpierając ten argument, Komisja podnosi, że art. 24-28 EWEA i art. 84 akapit trzeci EWEA wskazują wręcz przeciwnie, iż interesy obronności państw członkowskich zostały uwzględnione i stały się przedmiotem stosownych uregulowań. Artykuły 24 EWEA i 27 EWEA dotyczą zasady tajności, której podlegają informacje, których ujawnienie może naruszyć interesy obronności jednego lub kilku państw członkowskich. Artykuł 28 EWEA przewiduje obowiązek rekompensaty szkody przez Wspólnotę, który powstaje m.in. gdy patenty lub wzory użytkowe tajne z przyczyn obronnych wskutek podania ich do wiadomości Komisji zostały niewłaściwie wykorzystane bądź ujawnione osobie nieupoważnionej. Artykuł 84 akapit trzeci EWEA w tytule II rozdział 7 traktatu, dotyczący środków bezpieczeństwa, wyłącza z tego systemu ochrony materiały mające zaspokajać wymogi obronności, specjalnie przetwarzane w tym celu lub po takim przetworzeniu umieszczane bądź składowane w obiektach wojskowych zgodnie z odpowiednim planem operacyjnym.

32     Jednakże występowanie wymienionych postanowień w traktacie EWEA, jak podniosło Zjednoczone Królestwo na rozprawie, nie prowadzi koniecznie do wniosku, że postanowienia traktatu, o ile nie został przewidziany wyraźny wyjątek, znajdują zastosowanie względem wojskowego wykorzystania energii atomowej. Występowanie tych postanowień może zostać wyjaśnione również w ten sposób, że stosowanie niektórych postanowień traktatu może mieć wpływ na działalność czy interesy w dziedzinie obronności narodowej państw członkowskich nawet wtedy, gdy traktat ten dotyczy jedynie działalności cywilnej. Jest tak właśnie w przypadku postanowień zawartych w tytule II rozdziale 2 tego traktatu, które dotyczą rozpowszechnienia informacji oraz postanowień tytułu II rozdziału 7 regulujących środki bezpieczeństwa.

33     Ponadto zakres rzekomych postanowień o charakterze wyjątków, na które powołuje się Komisja, jest ograniczony, ponieważ, poza owymi dwoma rozdziałami, do których te postanowienia należą, traktat nie zawiera żadnych innych postanowień dotyczących szczególnych interesów i potrzeb związanych z działaniami wojskowymi.

34     Zdaniem Zjednoczonego Królestwa, jeżeli traktat EWEA miałby się stosować do wykorzystania energii atomowej do celów wojskowych, konieczne byłoby zamieszczenie w nim postanowienia o charakterze ogólnym o treści identycznej z art. 296 WE. W myśl ust. 1 tego artykułu postanowienia traktatu WE nie stanowią przeszkody w stosowaniu prawa każdego państwa członkowskiego, po pierwsze, do nieudzielania informacji, których ujawnienie uznaje za sprzeczne z podstawowymi interesami swojego bezpieczeństwa, i po drugie do podejmowania działań, jakie uważa za konieczne w celu ochrony tych interesów, w zakresie produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi.

35     W tym względzie należy stwierdzić, że wiele postanowień traktatu EWEA przyznaje Komisji znaczne kompetencje, które umożliwiają jej aktywnie, w drodze aktów normatywnych lub opinii zawierających decyzje indywidualne, ingerować w rozmaite obszary działalności, które są we Wspólnocie związane z wykorzystywaniem energii atomowej. Jako przykład wystarczy przytoczyć postanowienia tytułu II rozdziału 3 traktatu dotyczące ochrony zdrowia, w szczególności art. 34 EWEA, 35 EWEA i 37 EWEA oraz postanowienia tytułu II rozdział 1 dotyczące rozwoju badań. Brzmienie tych postanowień nie wskazuje wyraźnie, czy uregulowane w ten sposób działania mają charakter wyłącznie cywilny.

36     Jednakże oczywiste jest, że stosowanie tych postanowień względem obiektów, programów badawczych i innych rodzajów działań wojskowych mogłoby naruszyć podstawowe interesy obrony narodowej państw członkowskich. W związku z tym, jak słusznie podniosły Zjednoczone Królestwo i Republika Francuska, brak tych wyjątków, w których uregulowane byłyby warunki, w jakich państwa członkowskie miałyby prawo powoływać się na te podstawowe interesy i ich ochronę, uprawnia wniosek, że działania wojskowe nie należą do zakresu stosowania tego traktatu.

37     Istotne jest jednak, by wskazać, że podczas rozprawy Komisja podniosła, iż w myśl dokonanej przez nią wykładni art. 37 EWEA państwa członkowskie nie są zobowiązane do udostępnienia danych dotyczących działań wojskowych. Wymienione w tym przepisie ogólne dane, których udostępnienia może żądać Komisja, dotyczą, zdaniem Komisji, jedynie wyposażenia lub obiektów, które nie są już wykorzystywane do celów wojskowych i które odnośne państwo członkowskie zaklasyfikowało z tego względu jako „odpady”. Ponadto, w myśl tej wykładni, każde państwo członkowskie jest, zdaniem Komisji, zobowiązane do podjęcia decyzji, w którym momencie wojskowe źródło wycieków radioaktywnych traktować należy jako odpad, jak również, jaką konkretną treść powinny mieć ogólne dane, które bez naruszenia interesów obronności narodowej danego państwa członkowskiego powinny zostać udostępnione Komisji, tak aby mogła ona wykonać swoje zadanie nałożone na nią na mocy art. 37 EWEA.

38     Zdaniem Zjednoczonego Królestwa, skarga jest bezzasadna, nawet jeżeli Komisja po dokonaniu na rozprawie pełnej niuansów wykładni art. 37 EWEA jest gotowa do zredukowania, w porównaniu z wymienionym w zaleceniu 1999/829, zakresu informacji, których udostępnienia domaga się od państw członkowskich. Zdaniem Zjednoczonego Królestwa, za pomocą nowej wykładni art. 37 EWEA Komisja próbuje wyinterpretować z tego uregulowania klauzulę ochronną, która nie jest w nim przewidziana, właśnie z tego powodu, że działalność wojskowa zawsze była wyłączona z zakresu zastosowania traktatu. Ponadto, zdaniem Zjednoczonego Królestwa, taka wykładnia art. 37 EWEA jest sprzeczna z tą, której Komisja dokonała w przypadku pozostałych postanowień tego rozdziału traktatu, dotyczących ochrony zdrowia. Przypomina ono, że zdaniem Komisji art. 34 EWEA, który dotyczy szczególnie niebezpiecznych doświadczeń, znajduje zastosowanie również względem doświadczeń z bronią jądrową.

39     Jak już orzekł Trybunał w wyroku z dnia 22 września 1988 r. w sprawie 187/87 Saarland i in., Rec. str. 5013, art. 37 EWEA należy interpretować w ten sposób, że ogólne dane dotyczące planu składowania odpadów radioaktywnych są udostępniane Komisji, zanim właściwy organ danego państwa członkowskiego wyda odnośne zezwolenie. Trybunał stwierdził bowiem, że dla zagwarantowania praktycznej skuteczności tego postanowienia, którego celem jest zapobieżenie skażeniu promieniotwórczemu, oraz wobec znacznej doniosłości wytycznych, których Komisja udziela danemu państwu członkowskiemu, konieczne było, aby Komisja dysponowała ogólnymi danymi dotyczącymi planu składowania odpadów radioaktywnych w stosownym czasie, tak aby po konsultacji z grupą specjalistów mogła wydać opinię, która może następnie zostać poddana pogłębionej analizie danego państwa członkowskiego w taki sposób, aby mogło ono uwzględnić sugestie Komisji przed wydaniem zezwolenia.

40     Wykładnia art. 37 EWEA, w myśl której dane państwo członkowskie decydowałoby zarówno, od którego momentu wojskowe źródło wycieków radioaktywnych traktować należy jako odpad cywilny, jak również o konkretnej treści ogólnych danych podlegających udostępnieniu Komisji, byłaby sprzeczna z celem tego postanowienia. Po pierwsze, spóźnione udostępnienie danych uniemożliwiałoby zrealizowanie celu prewencyjnego. Po drugie, częściowe udostępnienie odnośnych danych uniemożliwiłoby wydanie opinii opartej na znajomości stanu faktycznego.

41     Poza tym wykładnia art. 37 EWEA pozostawiająca państwom członkowskim tak znaczną swobodę uznania w zakresie określenia momentu udostępnienia danych i ich treści stanowiłaby powód sporów i szkodziłaby należytemu stosowaniu tego postanowienia.

42     Podsumowując, nie można przyjąć wykładni dokonanej przez Komisję na rozprawie.

43     Należy zatem stwierdzić, że Komisja nie dowiodła zasadności stosowania art. 37 EWEA względem demontażu spornego obiektu wojskowego.

44     Jednakże okoliczność, że traktat nie ma zastosowania do wykorzystania energii atomowej do celów wojskowych i że w związku z tym Komisja nie jest uprawniona do powoływania się na art. 37 EWEA, aby domagać się od państwa członkowskiego udostępnienia danych dotyczących składowania odpadów radioaktywnych pochodzących z obiektów wojskowych w niczym nie zmniejsza podstawowego znaczenia celu ochrony zdrowia ludności przed niebezpieczeństwami związanymi z używaniem energii atomowej, w tym do celów wojskowych. O ile traktat ten nie przyznaje Komisji żadnego specjalnego środka realizacji tego celu, o tyle nie można wykluczyć, że mogą zostać użyte stosowne środki na podstawie odnośnych postanowień traktatu WE (zob. podobnie wyrok z dnia 29 marca 1990 r. w sprawie C-62/88 Grecja przeciwko Radzie, Rec. str. I-1527).

45     Podsumowując, należy stwierdzić, że art. 37 EWEA nie zobowiązuje Zjednoczonego Królestwa do udostępnienia Komisji ogólnych danych dotyczących planu składowania odpadów radioaktywnych związanego z demontażem reaktora Jason i z tego względu skargę Komisji należy oddalić.

 W przedmiocie kosztów

46     Zgodnie z art. 69 ust. 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Zjednoczone Królestwo wniosło o obciążenie Komisji kosztami postępowania, a Komisja przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania. Zgodnie z art. 69 ust. 4 akapit pierwszy tego regulaminu państwa członkowskie, które przystąpiły do sprawy w charakterze interwenienta, pokrywają koszty własne.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

1)      Skarga zostaje oddalona.

2)      Komisja Wspólnot Europejskich zostaje obciążona kosztami.

3)      Republika Francuska ponosi koszty własne.

Podpisy

---

* Język postępowania: angielski.