Zarządzanie kryzysowe – umowy umożliwiające uczestnictwo w operacjach prowadzonych przez Unię

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Umowa ramowa między UE a Organizacją Narodów Zjednoczonych w sprawie udzielania wzajemnego wsparcia w kontekście ich odpowiednich misji i operacji w terenie

Umowa między UE a Peru i decyzja (UE) 2022/2193 w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Wietnamem i decyzja (UE) 2019/1803 w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Jordanią i decyzja (WPZiB) 2019/1328 w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Bośnią i Hercegowiną i decyzja (WPZiB) 2015/1967 w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Australią i decyzja (UE) 2015/916 w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Kolumbią i decyzja 2014/538/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Koreą Południową i decyzja 2014/326/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Chile i decyzja 2014/71/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Gruzją i decyzja 2014/15/WPZiB (zob. sprostowanie) w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Mołdawią i decyzja 2013/12/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Macedonią Północną i decyzja 2012/768/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Albanią i decyzja 2012/344/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Nową Zelandią i decyzja 2012/315/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Serbią i decyzja 2011/361/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa ramowa między UE a Stanami Zjednoczonymi i decyzja 2011/318/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Czarnogórą i decyzja 2011/133/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Turcją i decyzja 2006/482/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Kanadą i decyzja 2005/851/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Ukrainą i decyzja 2005/495/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Norwegią i decyzja 2005/191/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

Umowa między UE a Islandią i decyzja 2005/191/WPZiB w sprawie jej podpisania i zawarcia

JAKIE SĄ CELE UMÓW I DECYZJI?

• W zawartej przez Unię Europejską (UE) i Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ) umowie ramowej określono zasady dotyczące udzielania wzajemnego wsparcia logistycznego, administracyjnego i w zakresie bezpieczeństwa przez misje ONZ i operacje UE zaangażowane w sytuacje kryzysowe i pokonfliktowe w terenie.
• W umowach określono warunki, na jakich państwa trzecie mogą uczestniczyć w prowadzonych przez UE operacjach zarządzania kryzysowego, jak również stosunki łączące te państwa z UE podczas wykonywania misji.
• W decyzjach zatwierdza się poszczególne umowy w imieniu UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Artykuł 37 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 218 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowią niezbędną podstawę prawną pozwalającą UE zawierać z państwami trzecimi umowy dotyczące ich uczestnictwa w prowadzonych przez UE operacjach zarządzania kryzysowego.

Zarządzanie kryzysowe w UE

• Dział reagowania kryzysowego i koordynacji operacyjnej Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych jest odpowiedzialny za aktywowanie systemu reagowania kryzysowego (platforma kryzysowa, Centrum Sytuacyjne UE, Rada Zarządzania Kryzysowego). Dział ten odgrywa także kluczową rolę w zapewnieniu szybkiej i skutecznej reakcji w całej UE, jak również w zagwarantowaniu spójności polityki i działań na poszczególnych etapach cyklu życia kryzysu.
• System reagowania kryzysowego jest aktywowany w przypadku kryzysów w państwach trzecich, które mogą zagrozić bezpieczeństwu i interesom UE, w tym w przypadku kryzysów zagrażających delegaturom UE lub dowolnym innym środkom majątkowym UE albo osobom z UE w państwach trzecich. Aktywuje się go także w przypadku tych kryzysów wewnątrz UE, które mają wymiar zewnętrzny. System reagowania kryzysowego obejmuje szereg elementów, począwszy od tych dotyczących zapobiegania i gotowości, aż po elementy odnoszące się do reagowania i przywracania stanu normalnego. Ma on na celu zapewnienie kompleksowej reakcji UE na kryzys oraz potencjału w zakresie zarządzania.

Uczestnictwo w prowadzonych przez UE operacjach zarządzania kryzysowego

• Każde państwo trzecie, z którym zawarto umowę, decyduje, w każdym przypadku z osobna, czy przyjąć zaproszenie do udziału w operacjach prowadzonych przez UE. W razie podjęcia decyzji o przyjęciu zaproszenia zobowiązuje się ono również do przestrzegania warunków określonych w decyzji Rady Unii Europejskiej, na podstawie której UE postanowiła przeprowadzić daną operację.
• Wkład wnoszony przez państwa może przyjąć formę personelu cywilnego, personelu wojskowego oraz środków majątkowych. Strony uzgadniają także ewentualny wkład do budżetu operacyjnego. Państwo trzecie przyjmuje na siebie wszelkie koszty związane ze swoim udziałem w operacji, z wyłączeniem kosztów wyszczególnionych w budżecie.
• Po konsultacji z UE może ono w dowolnej chwili zdecydować o wycofaniu się w całości lub w części z operacji wojskowej.
• Decyzja o zakończeniu operacji zarządzania kryzysowego należy zasadniczo do UE. Jeżeli jednak przewiduje ona jej podjęcie, musi skonsultować się z każdym państwem, które nadal wnosi swój wkład.
• Wszelkie spory dotyczące wykładni lub stosowania umowy rozstrzyga się na drodze dyplomatycznej.

Status narodowego kontyngentu państwa trzeciego oddelegowanego do udziału w operacji prowadzonej przez UE

• Status narodowego kontyngentu państwa trzeciego podlega umowie w sprawie statusu misji zawartej pomiędzy UE a państwem, w którym prowadzona jest operacja. Jeżeli taka umowa nie została jeszcze zawarta, strony uzgadniają równoważne porozumienie przed rozmieszczeniem kontyngentu.
• W umowie w sprawie statusu misji określa się przywileje i immunitety oddelegowanych członków personelu.
• Państwo zachowuje prawo do sprawowania jurysdykcji nad swoimi oddelegowanymi członkami personelu w państwie, w którym prowadzona jest operacja. Jest ono także odpowiedzialne z tytułu wszelkich roszczeń związanych z udziałem w operacji zgodnie z przepisami swojego prawa krajowego.

Prowadzenie operacji

• UE prowadzi operacje zarządzania kryzysowego i określa cele misji oraz dotyczące ich wytyczne. Państwo trzecie dopilnowuje, aby członkowie jego personelu oraz jednostki wykonywali swoje zadania zgodnie z tymi wytycznymi, a także by ci członkowie personelu stosowali się do instrukcji szefa misji UE lub dowódcy UE, podlegając przy tym w pełni władzom krajowym państwa trzeciego.
• Państwo trzecie wyznacza krajowy punkt kontaktowy reprezentujący jego narodowy kontyngent w operacji. Punkt kontaktowy podlega szefowi misji i odpowiada za sprawy związane z dyscypliną narodowego kontyngentu.

Zrzeczenie się roszczeń

W ramach każdej umowy UE oraz państwo trzecie zobowiązują się nie zgłaszać wobec siebie żadnych roszczeń o odszkodowanie za szkody wynikłe z wykonywania obowiązków służbowych, z wyjątkiem przypadków rażącego niedbalstwa lub umyślnego uchybienia. Zrzeczenie się roszczeń musi zostać wydane w formie oświadczenia przez dane państwo oraz przez każde państwo członkowskie UE.

OD KIEDY DECYZJE I UMOWY MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Umowa ramowa między UE a ONZ weszła w życie 29 września 2020 roku.

Państwo	Decyzja	Umowa
Peru	22 grudnia 2021	—
Wietnam	18 lipca 2019	—
Jordania	18 lutego 2019	—
Bośnia i Hercegowina	9 marca 2012	—
Australia	22 lipca 2013	—
Kolumbia	8 lipca 2014	—
Korea Południowa	28 stycznia 2014	—
Chile	18 listopada 2013	—
Gruzja	18 listopada 2013	—
Mołdawia	25 października 2012	—
Macedonia Północna	9 marca 2012	29 października 2012
Albania	23 marca 2012	5 czerwca 2012
Nowa Zelandia	19 grudnia 2011	—
Serbia	20 grudnia 2010	8 czerwca 2011
Stany Zjednoczone	31 marca 2011	17 maja 2011
Czarnogóra	21 lutego 2011	22 lutego 2011
Turcja	10 marca 2006	—
Kanada	21 listopada 2005	—
Ukraina	13 czerwca 2005	1 maja 2008
Norwegia	18 października 2004	1 stycznia 2005
Islandia	18 października 2004	1 kwietnia 2005

Uwagi:

• Niektóre umowy nie weszły jeszcze w życie. Umowy wchodzą życie pierwszego dnia pierwszego miesiąca po wzajemnej notyfikacji stron o zakończeniu niezbędnych wewnętrznych procedur prawnych.
• Podobne umowy zostały zawarte z Bułgarią i Rumunią, zanim te państwa przystąpiły do UE.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Pokój, bezpieczeństwo i obrona w UE (Europejska Służba Działań Zewnętrznych)
• Poszerzanie współpracy dotyczącej bezpieczeństwa z Azją (Europejska Służba Działań Zewnętrznych)
• Komórki Planowania i Prowadzenia Operacji Cywilnych (Europejska Służba Działań Zewnętrznych);

GŁÓWNE DOKUMENTY

Umowa ramowa między Unią Europejską a Organizacją Narodów Zjednoczonych w sprawie udzielania wzajemnego wsparcia w kontekście ich odpowiednich misji i operacji w terenie (Dz.U. L 389 z 19.11.2020, s. 2–20).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Peru ustanawiająca ramy udziału Republiki Peru w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 292 z 11.11.2022, s. 14–23).

Umowa między Unią Europejską a rządem Socjalistycznej Republiki Wietnamu ustanawiająca ramy udziału Wietnamu w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 276 z 29.10.2019, s. 3–11).

Umowa między Unią Europejską a Jordańskim Królestwem Haszymidzkim ustanawiająca ramy udziału Jordańskiego Królestwa Haszymidzkiego w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 207 z 7.8.2019, s. 3–11).

Umowa między Unią Europejską a Bośnią i Hercegowiną ustanawiająca ogólne zasady udziału Bośni i Hercegowiny w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 288 z 4.11.2015, s. 4–11).

Umowa między Unią Europejską a Australią ustanawiająca ramy udziału Australii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 149 z 16.6.2015, s. 3–10).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Kolumbii ustanawiająca ramy udziału Republiki Kolumbii w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 251 z 23.8.2014, s. 8–15).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Korei ustanawiająca ramy udziału Republiki Korei w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 166 z 5.6.2014, s. 3–10).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Chile ustanawiająca ramy udziału Republiki Chile w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 40 z 11.2.2014, s. 2–7).

Umowa między Unią Europejską a Gruzją ustanawiająca ramy udziału Gruzji w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 14 z 18.1.2014, s. 2–7).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Mołdawii w sprawie ogólnych zasad udziału Republiki Mołdawii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 8 z 12.1.2013, s. 2–7).

Umowa między Unią Europejską a byłą jugosłowiańską republiką Macedonii ustanawiająca ogólne zasady udziału byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 338 z 12.12.2012, s. 3–10).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Albanii ustanawiająca ogólne zasady udziału Republiki Albanii w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 169 z 29.6.2012, s. 2–7).

Umowa między Unią Europejską a Nową Zelandią ustanawiająca ogólne zasady udziału Nowej Zelandii w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 160 z 21.6.2012, s. 2–7).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Serbii ustanawiająca zasady ogólne udziału Republiki Serbii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 163 z 23.6.2011, s. 2–7).

Umowa ramowa między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Unią Europejską w sprawie udziału Stanów Zjednoczonych Ameryki w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 143 z 31.5.2011, s. 2–6).

Umowa między Unią Europejską a Czarnogórą ustanawiająca ogólne zasady udziału Czarnogóry w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 57 z 2.3.2011, s. 2–7).

Umowa między Unią Europejską a Republiką Turcji ustanawiająca zasady ogólne udziału Republiki Turcji w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 189 z 12.7.2006, s. 17–22).

Umowa między Unią Europejską a Kanadą ustanawiająca ramy udziału Kanady w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 315 z 1.12.2005, s. 21–26).

Umowa między Unią Europejską a Ukrainą ustanawiająca zasady ogólne udziału Ukrainy w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 182 z 13.7.2005, s. 29–34).

Umowa Między Unią Europejską a Królestwem Norwegii ustanawiająca zasady ogólne udziału Królestwa Norwegii w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 67 z 14.3.2005, s. 8–13).

Umowa Między Unią Europejską a Republiką Islandii ustanawiająca zasady ogólne udziału Republiki Islandii w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 67 z 14.3.2005, s. 2–7).

Decyzja Rady (UE) 2022/2193 z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Peru ustanawiającej ramy udziału Republiki Peru w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 292 z 11.11.2022, s. 12–13).

Decyzja Rady (UE) 2019/1803 z dnia 18 lipca 2019 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Rządem Socjalistycznej Republiki Wietnamu ustanawiającej ramy udziału Wietnamu w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 276 z 29.10.2019, s. 1–2).

Decyzja Rady (WPZiB) 2019/1328 z dnia 18 lutego 2019 r. w sprawie podpisania i zawarcia umowy między Unią Europejską a Jordańskim Królestwem Haszymidzkim ustanawiającej ramy udziału Jordańskiego Królestwa Haszymidzkiego w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 207 z 7.8.2019, s. 1–2).

Decyzja Rady (WPZiB) 2015/1967 z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Bośnią i Hercegowiną ustanawiającej ogólne zasady udziału Bośni i Hercegowiny w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 288 z 4.11.2015, s. 2–3).

Decyzja Rady (UE) 2015/916 z dnia 22 lipca 2013 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Australią ustanawiającej ramy udziału Australii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 149 z 16.6.2015, s. 1–2).

Decyzja Rady 2014/15/WPZiB z dnia 18 listopada 2013 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Gruzją ustanawiającej ramy udziału Gruzji w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 14 z 18.1.2014, s. 1).

Kolejne zmiany decyzji 2014/15/WPZiB zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Decyzja Rady 2014/71/WPZiB z dnia 18 listopada 2013 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Chile ustanawiającej zasady ogólne udziału Republiki Chile w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 40 z 11.2.2014, s. 1).

Decyzja Rady 2014/538/WPZiB z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Kolumbii ustanawiającej zasady ogólne udziału Republiki Kolumbii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 251 z 23.8.2014, s. 7).

Decyzja Rady 2014/326/WPZiB z dnia 28 stycznia 2014 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Korei ustanawiającej ramy udziału Republiki Korei w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 166 z 5.6.2014, s. 1–2).

Decyzja Rady 2013/12/WPZiB z dnia 25 października 2012 r. dotycząca podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Mołdawii w sprawie ogólnych zasad udziału Republiki Mołdawii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 8 z 12.1.2013, s. 1).

Decyzja Rady 2012/768/WPZiB z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a byłą jugosłowiańską republiką Macedonii ustanawiającej ogólne zasady udziału byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 338 z 12.12.2012, s. 1–2).

Decyzja Rady 2012/344/WPZiB z dnia 23 marca 2012 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Albanii ustanawiającej ogólne zasady udziału Republiki Albanii w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 169 z 29.6.2012, s. 1).

Decyzja Rady 2012/315/WPZiB z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Nową Zelandią ustanawiającej ogólne zasady udziału Nowej Zelandii w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 160 z 21.6.2012, s. 1).

Decyzja Rady 2011/361/WPZiB z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Serbii ustanawiającej zasady ogólne udziału Republiki Serbii w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 163 z 23.6.2011, s. 1).

Decyzja Rady 2011/318/WPZiB z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy ramowej między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Unią Europejską w sprawie udziału Stanów Zjednoczonych Ameryki w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 143 z 31.5.2011, s. 1).

Decyzja Rady 2011/133/WPZiB z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie podpisania i zawarcia Umowy między Unią Europejską a Czarnogórą ustanawiającej ogólne zasady udziału Czarnogóry w prowadzonych przez Unię Europejską operacjach zarządzania kryzysowego (Dz.U. L 57 z 2.3.2011, s. 1).

Decyzja Rady 2006/482/WPZiB z dnia 10 kwietnia 2006 r. dotycząca zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Turcji ustanawiającej zasady ogólne udziału Republiki Turcji w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 189 z 12.7.2006, s. 16).

Decyzja Rady 2005/851/WPZiB z dnia 21 listopada 2005 r. dotycząca zawarcia Umowy między Unią Europejską a Kanadą ustanawiającej zasady ogólne udziału Kanady w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 315 z 1.12.2005, s. 20).

Decyzja Rady 2005/495/WPZiB z dnia 13 czerwca 2005 r. dotycząca zawarcia Umowy między Unią Europejską a Ukrainą ustanawiającej zasady ogólne udziału Ukrainy w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 182 z 13.7.2005, s. 28).

Decyzja Rady 2005/191/WPZiB z dnia 18 października 2004 r. dotycząca zawarcia umów między Unią Europejską a Republiką Islandii, Królestwem Norwegii i Rumunią ustanawiających zasady ogólne udziału Republiki Islandii, Królestwa Norwegii i Rumunii w operacjach zarządzania kryzysami prowadzonych przez Unię Europejską (Dz.U. L 67 z 14.3.2005, s. 1).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł V – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Rozdział 2 – Postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Sekcja 1 – Postanowienia wspólne – Artykuł 37 (dawny art. 24 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 36–38).

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część piąta – Działania zewnętrzne Unii – Tytuł V – Umowy międzynarodowe – Artykuł 218 (dawny artykuł 300 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 144–146).

Ostatnia aktualizacja: 08.09.2023