Sprawa C‑434/04

Postępowanie karne

przeciwko

Janowi‑Erikowi Andersowi Ahokainenowi

i

Matiemu Leppikowi

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Korkein oikeus)

Swobodny przepływ towarów – Artykuły 28 WE i 30 WE – Przepisy krajowe zakazujące przywozu nieskażonego alkoholu etylowego o zawartości alkoholu powyżej 80% bez wcześniejszego zezwolenia – Środek o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych – Uzasadnienie względami ochrony zdrowia i porządku publicznego

Streszczenie wyroku

1.        Postanowienia podatkowe – Harmonizacja ustawodawstw – Podatki akcyzowe – Dyrektywa 92/12

(dyrektywa Rady 92/12)

2.        Swobodny przepływ towarów – Ograniczenia ilościowe – Środki o skutku równoważnym

(art. 28 WE i 30 WE)

1.        Dyrektywa 92/12 w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania, której zadaniem jest ustanowienie systemu celnego i podatkowego obejmującego te wyroby, nie ma na celu szczegółowego uregulowania ochrony wymogów interesu ogólnego wskazanych w art. 30 WE. Zatem państwa członkowskie zachowują kompetencje do ustanawiania z poszanowaniem traktatu przepisów niezbędnych w celu ochrony tych wymogów.

(por. pkt 15)

2.        Artykuły 28 WE i 30 WE nie stoją na przeszkodzie reżimowi uzależniającemu przywóz nieskażonego alkoholu etylowego o zawartości alkoholu powyżej 80% od uzyskania wcześniejszego zezwolenia, z wyjątkiem przypadku, gdy z okoliczności faktycznych i prawnych charakteryzujących sytuację w danym państwie członkowskim wynika, że ochrona zdrowia i porządku publicznego przed szkodliwymi skutkami alkoholu może być zapewniona za pomocą środków w mniejszym stopniu wpływających na handel wewnątrzwspólnotowy.

(por. pkt 40 oraz pkt 1 sentencji)

WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)

z dnia 28 września 2006 r.(*)

Swobodny przepływ towarów – Artykuły 28 WE i 30 WE – Przepisy krajowe zakazujące przywozu nieskażonego alkoholu etylowego o zawartości alkoholu powyżej 80% bez wcześniejszego zezwolenia – Środek o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych – Uzasadnienie względami ochrony zdrowia i porządku publicznego

W sprawie C‑434/04

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Korkein oikeus (Finlandia) postanowieniem z dnia 6 października 2004 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 października 2004 r., w postępowaniu karnym przeciwko

Janowi‑Erikowi Andersowi Ahokainenowi,

Matiemu Leppikowi,

TRYBUNAŁ (trzecia izba),

w składzie: A. Rosas, prezes izby, J.‑P. Puissochet (sprawozdawca), A. Borg Barthet, U. Lõhmus i A. Ó Caoimh, sędziowie,

rzecznik generalny: M. Poiares Maduro,

sekretarz: H. von Holstein, zastępca sekretarza,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 17 maja 2006 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

–        w imieniu Virallinen syyttäjä przez M. Illmana, prokuratora przy sądzie pierwszej instancji w Raasepori,

–        w imieniu rządu fińskiego przez T. Pynnä i E. Bygglin, działające w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu portugalskiego przez L. Fernandesa i Â. Seiçę Nevesa, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu szwedzkiego przez A. Falk, działającą w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez M. van Beeka i P. Aalta, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 13 lipca 2006 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 28 WE i 30 WE, a został złożony w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko J. E. A. Ahokainenowi i M. Leppikowi w sprawie nielegalnego przywozu do Finlandii alkoholu etylowego.

 Ramy prawne

2        Zgodnie z art. 1 alkoholilaki (1143/1994) (ustawy nr 1143/1994 dotyczącej alkoholu, zwanej dalej „ustawą dotyczącą alkoholu”) jej celem jest ukierunkowanie spożycia alkoholu w taki sposób, by zapobiegać wywoływanym przez substancje alkoholowe szkodliwym skutkom dla zdrowia i społeczeństwa.

3        Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy dotyczącej alkoholu w brzmieniu zmienionym ustawą nr 1/2001, za „napój alkoholowy” uznawany jest każdy napój przeznaczony do spożycia o zawartości alkoholu etylowego nie większej niż 80% objętości.

4        W ustawie dotyczącej alkoholu spirytus, który nie jest uznawany za napój alkoholowy nadający się do spożycia, definiowany jest jako alkohol etylowy nieskażony lub nieskażony roztwór wodny alkoholu etylowego o zawartości nie mniejszej niż 80% objętości.

5        Omawiane przepisy przewidują w szczególności, że wykorzystywanie, wyrób i przywóz spirytusu jest zastrzeżone dla posiadaczy wydanego w tym celu zezwolenia.

6        Artykuł 8 ustawy dotyczącej alkoholu reguluje przywóz napojów alkoholowych i „spirytusu” dla celów działalności gospodarczej oraz wydawanie zezwoleń na przywóz alkoholu etylowego. Na mocy art. 8 ust. 1 przywóz napojów alkoholowych do własnego spożycia, jak również dla celów działalności gospodarczej nie wymaga szczególnego zezwolenia przywozowego. Zgodnie z art. 8 ust. 2 akapit pierwszy, przedsiębiorca może dokonywać przywozu spirytusu na podstawie zezwolenia tuotevalvontakeskus (organu kontroli produktów). Artykuł 8 ust. 2 akapit drugi stanowi, że osoba fizyczna może przywieźć spirytus do własnego spożycia, jeśli uzyskała zezwolenie tego organu kontroli zgodnie z art. 17 ust. 3 tej samej ustawy, po złożeniu przez nią oświadczenia potwierdzającego jej status importera.

7        W celu uzyskania zezwolenia na wykorzystywanie spirytusu wnioskodawca musi wykazać istnienie uzasadnionej potrzeby (art. 17 ust. 3 ustawy dotyczącej alkoholu).

8        Zgodnie z art. 82 ustawy dotyczącej alkoholu nr 459/1968 – zastąpionej, z wyjątkiem przepisów karnych, ustawą dotyczącą alkoholu – kto dokonuje lub usiłuje dokonać przywozu lub wywozu napojów alkoholowych lub alkoholu etylowego w sposób niezgodny z prawem, podlega karze za przemyt substancji alkoholowych.

 Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

9        Podczas kontroli celnej przeprowadzonej w dniu 1 sierpnia 2002 r. w ciężarówce pochodzącej z Niemiec odkryto 9492 litrów spirytusu (o zawartości alkoholu etylowego od 96,4% do 96,5%) w litrowych butelkach. Biorąc pod uwagę sposób butelkowania oraz dostarczone wyjaśnienia, produkt ten był najprawdopodobniej przeznaczony do spożycia w formie rozcieńczonego napoju alkoholowego. Zgodnie z listem przewozowym ładunek ciężarówki powinny stanowić 32 palety oleju sezamowego.

10      J. E. A. Ahokainen i M. Leppik zostali skazani przez Raaseporin käräjäoikeus (sąd pierwszej instancji w Raasepori) na karę pozbawienia wolności za przemyt substancji alkoholowych. Sąd ten orzekł również o przepadku alkoholu etylowego na rzecz skarbu państwa.

11      Helsingin hovioikeus (sąd apelacyjny w Helsinkach) utrzymał ten wyrok w mocy.

12      Rozpatrując apelację J. E. A. Ahokainena i M. Leppika od wyroku sądu apelacyjnego, Korkein oikeus (sąd najwyższy) rozważał w szczególności kwestię, czy fińskie przepisy o zezwoleniach dotyczących spirytusu powinny być uznane za środki równoważne do ograniczeń ilościowych w rozumieniu art. 28 WE, a jeśli tak, to czy mogą być one uznane za dopuszczalne z uwagi na ich cel na mocy art. 30 WE.

13      Ponieważ wykładnia odpowiednich postanowień traktatu WE wydała mu się niezbędna, Korkein oikeus postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)       Czy art. 28 WE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie obowiązywaniu w państwie członkowskim przepisów, zgodnie z którymi przywozu alkoholu etylowego nieskażonego powyżej 80% może dokonywać tylko osoba, która uzyskała na to zezwolenie?

2)       Czy w przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pierwsze pytanie system zezwoleń musi być uznany za dopuszczalny na gruncie art. 30 WE?”.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

14      Zwracając się z pytaniami prejudycjalnymi, które należy rozpatrywać łącznie, sąd krajowy zmierza w istocie do ustalenia, czy postanowienia traktatu dotyczące swobodnego przepływu towarów stoją na przeszkodzie stosowaniu warunku wcześniejszego zezwolenia na przywóz spirytusu, takiego jak przewidziany w ustawie dotyczącej alkoholu.

15      Aby udzielić sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, należy przypomnieć, że dyrektywa Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania (Dz.U. L 76, str. 1), której zadaniem jest ustanowienie systemu celnego i podatkowego obejmującego te wyroby (do których należy też alkohol), nie ma na celu szczegółowego uregulowania ochrony wymogów interesu ogólnego wskazanych w art. 30 WE. Zatem państwa członkowskie zachowują kompetencje do ustanawiania z poszanowaniem traktatu przepisów niezbędnych w celu ochrony tych wymogów (zob. analogicznie wyrok z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie C‑394/97 Heinonen, Rec. str. I‑3599, pkt 29).

16      Należy wobec tego zbadać, po pierwsze, czy w omawianym przypadku występuje ograniczenie w rozumieniu art. 28 WE, a po drugie, czy istnieje możliwość jego uzasadnienia na gruncie art. 30 WE.

 Ograniczenie w rozumieniu art. 28 WE

 Argumentacja stron

17      Zarówno dla Virallinen syyttäjä (prokuratury), jak i dla rządów fińskiego i portugalskiego przepisy państwa członkowskiego poddające przywóz spirytusu systemowi zezwoleń nie są sprzeczne z art. 28 WE. Natomiast rząd szwedzki oraz Komisja Wspólnot Europejskich twierdzą, że obowiązek ubiegania się w państwie przywozu o zezwolenie przed dokonaniem przywozu tego rodzaju towarów jest środkiem zakazanym w art. 28 WE, nawet jeśli zezwolenie takie stanowi prostą formalność i jest wydawane automatycznie.

 Ocena Trybunału

18      Wszelkie przepisy handlowe państw członkowskich mogące bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie utrudnić handel wewnątrz Wspólnoty należy uznać za środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych i z tego tytułu są one zakazane na gruncie art. 28 WE (zob. w szczególności wyroki z dnia 11 lipca 1974 r. w sprawie 8/74 Dassonville, Rec. str. 837, pkt 5, z dnia 19 czerwca 2003 r. w sprawie C‑420/01 Komisja przeciwko Włochom, Rec. str. I‑6445, pkt 25 i z dnia 26 maja 2005 r. w sprawie C‑20/03 Burmanjer i in., Rec. str. I‑4133, pkt 23). Również przepisy znajdujące pośrednie zastosowanie do produktów krajowych i produktów przywożonych, których zastosowanie do produktów przywożonych może zmniejszyć rozmiar ich sprzedaży, stanowią co do zasady środki o skutku równoważnym zabronione w art. 28 WE (zob. w szczególności wyrok z dnia 20 lutego 1979 r. w sprawie 120/78 Rewe‑Zentral, zwanej „Cassis de Dijon”, Rec. str. 649).

19      Trybunał wyjaśnił jednak, że krajowe przepisy ograniczające bądź zabraniające niektórych metod sprzedaży, które z jednej strony obowiązują wszystkie zainteresowane podmioty wykonujące działalność na terytorium krajowym, a z drugiej strony wpływają w ten sam sposób, prawnie i faktycznie, na handel produktami krajowymi i pochodzącymi z innych państw członkowskich, nie mogą utrudniać bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie handlu między państwami członkowskimi, zgodnie z linią orzeczniczą zapoczątkowaną powołanym powyżej wyrokiem w sprawie Dassonville (zob. podobnie wyrok z dnia 24 listopada 1993 r. w sprawach połączonych C‑267/91 i C‑268/91 Keck i Mithouard, Rec. str. I‑6097, pkt 16).

20      Jeśli chodzi, ściślej rzecz biorąc, o charakter wcześniejszego zezwolenia na przywóz w świetle postanowień traktatu, to Trybunał orzekł już, że tego rodzaju system jest co do zasady sprzeczny z art. 28 WE, ponieważ przepis ten stanowi przeszkodę stosowania w stosunkach wewnątrzwspólnotowych przepisów krajowych, które utrzymują wymóg, nawet czysto formalny, uzyskiwania pozwoleń przywozowych lub wszelkich innych podobnych procedur (wyroki z dnia 8 lutego 1983 r. w sprawie 124/81 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, zwanej „sprawą mleka UHT”, Rec. str. 203, pkt 9 oraz z dnia 5 lipca 1990 r. w sprawie C‑304/88 Komisja przeciwko Belgii, Rec. str. I‑2801, pkt 9; zob. również wyrok z dnia 26 maja 2005 r. w sprawie C‑212/03 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I‑4213, pkt 16 oraz wyrok Trybunału EFTA z dnia 16 grudnia 1994 r. w sprawie E‑1/94 Restamark, EFTA Court Report, str. 15, pkt 49 i 50).

21      Wprowadzenie formalności dotyczących przywozu, tak jak to ma miejsce w przypadku przepisów rozważanych przed sądem krajowym ustanawiających system wcześniejszych zezwoleń, może bowiem utrudniać handel wewnątrzwspólnotowy i blokować dostęp do rynku towarom, które są zgodnie z prawem wytwarzane i wprowadzane do obrotu w innych państwach członkowskich. Utrudnienie jest jeszcze silniejsze, jeśli system ten nakłada na wspomniane produkty dodatkowe koszty (zob. w szczególności wyrok z dnia 23 października 1997 r. w sprawie C‑189/95 Franzén, Rec. str. I‑5909, pkt 71). W takiej sytuacji nie chodzi o proste ograniczenie lub zakaz niektórych metod sprzedaży.

22      Warunek wcześniejszego zezwolenia, taki jak w sprawie rozpoznawanej przez sąd krajowy, musi być zatem uznany za utrudnienie w handlu pomiędzy państwami członkowskimi, objęte zakresem zastosowania art. 28 WE.

 Uzasadnienie w rozumieniu art. 30 WE

23      Tego rodzaju utrudnienie może być jednak uzasadnione względami, o których mowa w art. 30 WE.

 Argumentacja stron

24      Virallinen syyttäjä oraz rząd fiński zauważają, że spożycie alkoholu, w szczególności wśród młodzieży, stanowi nie tylko główny czynnik zagrożenia dla zdrowia publicznego w Finlandii, lecz jest również przyczyną zakłócania porządku i bezpieczeństwa publicznego, pozostając w ścisłym związku z przestępczością i z powstawaniem wypadków.

25      W odniesieniu do kwestii proporcjonalności podnoszą, że omawiane przepisy zostały ustanowione i są niezbędne w celu osiągnięcia realizowanych przez nie celów, biorąc pod uwagę, że zakazy dotyczące alkoholu powyżej 80% ograniczone są do prywatnego spożycia oraz że system wcześniejszych zezwoleń ma na celu unikanie zagrożeń wynikających z takiego spożycia, szkodliwego zwłaszcza dla młodzieży, dla której napój alkoholowy taki jak spirytus – o szczególnej mocny, lecz o bardzo niskiej cenie – stanowi atrakcyjny produkt. W każdym razie system ten nie uniemożliwia osobie, która uzyskała zezwolenie, przywozu spirytusu wytworzonego w innych państwach członkowskich i przeznaczonego do użycia w sposób zgodny z ustawą.

26      Komisja ze swej strony uznaje omawiane środki za nieproporcjonalne w stosunku do realizowanego celu. Zauważa w szczególności, że do osiągnięcia uzasadnionych celów państwa członkowskiego wystarczyłyby co do zasady deklaracje składane przez importerów i zaświadczenia przywozowe.

27      Biorąc pod uwagę, że spirytus jest wyłączony z fińskiego rynku prywatnego spożycia, Komisja zastanawia się ponadto, w jakim zakresie system wcześniejszych zezwoleń dotyczących wykorzystania i przywozu spirytusu dla celów działalności gospodarczej może bezpośrednio realizować cel w postaci ochrony zdrowia i porządku publicznego.

 Ocena Trybunału

28      Bezsporne jest, że przepisy takie jak analizowane w sporze przed sądem krajowym, które mają na celu ukierunkowanie spożycia alkoholu w taki sposób, by zapobiegać wywoływanym przez substancje alkoholowe szkodliwym skutkom dla zdrowia i społeczeństwa, i przez to zmierzają do zwalczania nadużywania alkoholu, są podyktowane względami zdrowia i porządku publicznego, o których mowa w art. 30 WE.

29      Aby względy zdrowia i porządku publicznego mogły uzasadniać tego rodzaju utrudnienie, jakie wynika z systemu wcześniejszych zezwoleń na przywóz, konieczne jest jednak, by omawiany środek był proporcjonalny do realizowanego celu i nie stanowił narzędzia arbitralnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia handlu pomiędzy państwami członkowskimi.

30      Jeśli chodzi o niebezpieczeństwo dyskryminacji i ograniczenia, to żadne informacje zawarte w aktach sprawy nie pozwalają na przyjęcie, że powołanie przez władze fińskie względów zdrowia publicznego było nadużyciem i miało na celu ustanowienie przepisów dyskryminujących towary pochodzące z innych państw członkowskich lub pośrednią ochronę pewnych produktów krajowych (wyroki z dnia 14 grudnia 1979 r. w sprawie 34/79 Henn i Darby, Rec. str. 3795, pkt 21, jak również z dnia 25 lipca 1991 r. w sprawach połączonych C‑1/90 i C‑176/90 Aragonesa de Publicidad Exterior i Publivía, Rec. str. I‑4151, pkt 20).

31      W odniesieniu do proporcjonalnego charakteru środka, to skoro chodzi tu o wyjątek od zasady swobodnego przepływu towarów, do władz krajowych należy wykazanie, że przepisy krajowe odpowiadają zasadzie proporcjonalności, to znaczy, że są niezbędne do osiągnięcia powoływanego celu, którym w niniejszym przypadku jest ochrona zdrowia i porządku publicznego, oraz, że cel ten nie może być osiągnięty za pomocą zakazów i ograniczeń o mniejszym zakresie lub wywierających mniejszy wpływ na handel wewnątrzwspólnotowy (zob. podobnie wyrok z dnia 14 lipca 1994 r. w sprawie C‑17/93 Van der Veldt, Rec. str. I‑3537, pkt 15, jak również ww. wyrok w sprawie Franzén, pkt 75 i 76).

32      Zgodnie z tym, co podkreślali Virallinen syyttäjä i rząd fiński, państwom członkowskim przysługuje jednak zakres swobodnego uznania przy określaniu środków mogących doprowadzić do konkretnych rezultatów, z uwzględnieniem szczególnej sytuacji społecznej oraz wagi przywiązywanej przez nie do uzasadnionych celów na gruncie prawa wspólnotowego, takich jak zapobieganie nadużywaniu alkoholu i zwalczanie różnych form przestępczości związanej z jego spożywaniem (zob. w szczególności ww. wyrok w sprawie Heinonen, pkt 43).

33      Jak zauważył rząd szwedzki, wśród dóbr i interesów chronionych przez art. 30 WE zdrowie i życie ludzkie zajmuje pierwszorzędną pozycję. Do państw członkowskich należy ustalenie, z poszanowaniem prawa wspólnotowego, a w szczególności zasady proporcjonalności, poziomu ochrony oraz sposobu, w jaki poziom ten zostanie osiągnięty (wyrok z dnia 10 listopada 1994 r. w sprawie C‑320/93 Ortscheit, Rec. str. I‑5243, pkt 16; zob. podobnie również ww. wyrok w sprawie Heinonen, pkt 45).

34      W sprawach zgodności z prawem wspólnotowym belgijskiego systemu przywozu żywych zwierząt i brytyjskiego systemu przywozu mleka UHT Trybunał ocenił, że system wcześniejszych zezwoleń stanowił środek nieproporcjonalny do zagwarantowania ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt. Trybunał wyjaśnił, że w celu ochrony swych interesów państwo członkowskie może podjąć miej restrykcyjne środki, ograniczając się do zbierania użytecznych dla siebie informacji na przykład za pomocą deklaracji składanych przez importerów, a jeśli to konieczne – wraz z odpowiednimi świadectwami wydanymi przez wysyłające państwo członkowskie (ww. wyroki w sprawach mleka UHT, pkt 17 oraz Komisja przeciwko Belgii, pkt 14).

35      Trybunał orzekł również, że art. 30 i 36 traktatu WE (po zmianach – art. 28 i 30 WE) stoją na przeszkodzie stosowaniu przepisów krajowych, zgodnie z którymi przywóz napojów alkoholowych jest zastrzeżony dla posiadaczy zezwolenia na wytwarzanie lub handel hurtowy, w sytuacji gdy, po pierwsze, system zezwoleń stanowi utrudnienie w przywozie napojów alkoholowych pochodzących z innych państw członkowskich, obciążając te napoje dodatkowymi kosztami, a po drugie, gdy nie zostało ustalone, że system zezwoleń wprowadzony przez te przepisy krajowe, w szczególności jeśli chodzi o warunki dotyczące wielkości zapasów oraz wysokich opłat i podatków wymaganych od posiadaczy zezwoleń, jest proporcjonalny do realizowanego celu w zakresie zdrowia publicznego, ani że cel ten nie może być osiągnięty za pomocą środków w mniejszym stopniu ograniczających wewnątrzwspólnotową wymianę handlową (ww. wyrok w sprawie Franzén, pkt 71, 76 i 77).

36      W pkt 40–44 powołanego powyżej wyroku w sprawie Heinonen Trybunał stwierdził, że fińskie przepisy oparte na ustawie w sprawie alkoholu, które wprowadziły ograniczenie przywozu napojów alkoholowych przez podróżnych przyjeżdżających z krajów trzecich w zależności od czasu trwania podróży, nie były sprzeczne z prawem wspólnotowym. Trybunał orzekł, że środek ten był odpowiedni i niezbędny, ponieważ przyczyniał się do poprawy sytuacji społecznej i zdrowotnej oraz miał ograniczony zakres i dotyczył wyłącznie podróżnych odpowiadających ściśle określonym kryteriom, gdy tymczasem alternatywne środki zaproponowane przez Komisję nie wydawały się wystarczająco skuteczne dla osiągnięcia realizowanego celu.

37      Jednakże jeśli chodzi o ocenę proporcjonalności szwedzkich przepisów – uzasadnionych względami zdrowia publicznego analogicznymi do względów leżących u podstaw przepisów fińskich, o których mowa w punkcie poprzedzającym – zakazujących zamieszczania ogłoszeń reklamowych dotyczących napojów alkoholowych w wydawnictwach periodycznych, a w szczególności o ocenę kwestii, czy realizowany cel – to znaczy zwalczanie nadużywania alkoholu – mógł być osiągnięty za pomocą ograniczeń o mniejszym zakresie lub w mniejszym stopniu wpływających na handel węwnątrzwspólnotowy, to Trybunał orzekł, że ocena taka zakłada analizę okoliczności faktycznych i prawnych charakteryzujących sytuację w zainteresowanym państwie członkowskim, którą lepiej może przeprowadzić sąd krajowy (wyrok z dnia 8 marca 2001 r. w sprawie C‑405/98 Gourmet International Products, Rec. str. I‑1795, pkt 33).

38      W niniejszym przypadku z powodów podanych w punkcie poprzedzającym sądowi krajowemu należy pozostawić podjęcie decyzji, w oparciu o przepisy i dowody powołane w rozpoznawanej przez niego sprawie, czy środki podjęte w konkretnym przypadku przez Republikę Finlandii są w stanie skutecznie zwalczać naruszenia związane ze spożywaniem spirytusu jako napoju lub czy mniej restrykcyjne środki mogłyby zapewnić podobny rezultat. Kontrola proporcjonalności i skuteczności podjętych środków opiera się bowiem na ustaleniach faktycznych, do dokonania których sąd krajowy jest bardziej predestynowany niż Trybunał.

39      Do sądu krajowego należy więc zbadanie wiarygodności twierdzeń Virallinen syyttäjä i rządu fińskiego dotyczących zagrożeń wynikających ze spożywania spirytusu oraz skuteczności systemu wcześniejszych zezwoleń. Sąd ten winien również zbadać skutki restrykcyjnych środków, to znaczy zbadać, czy pozwoliły one na powstrzymanie, choćby częściowo, przypadków zakłócania porządku publicznego i naruszeń zdrowia obywateli, powołanych przez Virallinen syyttäjä i rząd fiński. Na koniec, nie zapominając, że wykorzystywanie i sprzedaż spirytusu również podlegają systemowi zezwoleń, do sądu krajowego należeć będzie jeszcze zbadanie, czy cel realizowany przez sporne przepisy nie może być równie dobrze osiągnięty za pomocą deklaracji składanych przez importerów, a jeśli to konieczne – wraz z odpowiednimi świadectwami wydanymi przez wysyłające państwo członkowskie, pozwalającymi właściwym władzom na uzyskanie informacji niezbędnych w celu kontroli przeznaczenia przywożonego spirytusu i powstrzymywania nadużyć.

40      Należy zatem odpowiedzieć, że art. 28 WE i 30 WE nie stoją na przeszkodzie reżimowi, takiemu jak przewidziany w ustawie dotyczącej alkoholu, uzależniającemu przywóz nieskażonego alkoholu etylowego o zawartości alkoholu powyżej 80% od uzyskania wcześniejszego zezwolenia, z wyjątkiem przypadku, gdy z okoliczności faktycznych i prawnych charakteryzujących sytuację w danym państwie członkowskim wynika, że ochrona zdrowia i porządku publicznego przed szkodliwymi skutkami alkoholu może być zapewniona za pomocą środków w mniejszym stopniu wpływających na handel wewnątrzwspólnotowy.

 W przedmiocie kosztów

41      Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuły 28 WE i 30 WE nie stoją na przeszkodzie reżimowi, takiemu jak przewidziany w alkoholilaki (1143/1994) (ustawie nr 1143/1994 dotyczącej alkoholu), uzależniającemu przywóz nieskażonego alkoholu etylowego o zawartości alkoholu powyżej 80% od uzyskania wcześniejszego zezwolenia, z wyjątkiem przypadku, gdy z okoliczności faktycznych i prawnych charakteryzujących sytuację w danym państwie członkowskim wynika, że ochrona zdrowia i porządku publicznego przed szkodliwymi skutkami alkoholu może być zapewniona za pomocą środków w mniejszym stopniu wpływających na handel wewnątrzwspólnotowy.

Podpisy

---

* Język postępowania: fiński.