Wspólna organizacja rynków produktów rybołówstwa

Postanowienia dotyczące wspólnej organizacji rynków (WOR) produktów rybołówstwa muszą się dostosować do ewolucji i zmian zachodzących w działalności związanej z rybołówstwem, aby zapewnić zrównoważone zarządzanie zasobami morza.

Począwszy od lat 70. WOR produktów rybołówstwa przyczynia się do łagodzenia skutków zmian podaży i popytu w interesie rybaków, przedsiębiorstw produkcyjno-przetwórczych oraz samych konsumentów.

AKT

Rozporządzenie Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury [Zob. akt(-y) zmieniający(-e)].

STRESZCZENIE

Wspólna organizacja rynków (WOR) produktów rybołówstwa * została utworzona w 1970 r. Stanowiła ona pierwszy element wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb).

Normy handlowe

Produkty rybołówstwa mogą być sprzedawane lub wprowadzane do obrotu wyłącznie, jeśli będą spełniać normy handlowe dotyczących klasyfikacji ze względu na jakość, rozmiar, ciężar, opakowanie, prezentację oraz etykietowanie. Państwa członkowskie kontrolują zgodność produktów z normami handlowymi.

Informacje dla konsumentów

Produkty żywe, świeże lub mrożone mogą być sprzedawane konsumentowi końcowemu wyłącznie, jeśli odpowiednia etykieta czy informacja wskazuje:

• handlowe oznaczenie gatunku,
• metodę produkcji (połów w morzu, wodach śródlądowych bądź hodowla),
• obszar połowu.

Tworzenie i uznawanie organizacji producentów

Organizacje producentów (OP) są tworzone przez rybaków lub hodowców, którzy dobrowolnie zawiązują stowarzyszenia w celu wprowadzenia rozwiązań zapewniających lepsze warunki wprowadzania do obrotu swoich produktów. Te rozwiązania mają na celu:

• uprzywilejowanie planowania produkcji i dostosowania jej do popytu, m.in. poprzez wdrażanie planów połowowych,
• promowanie koncentracji podaży,
• stabilizację cen,
• zachęcanie do stosowania metod połowowych wspierających połowy zachowawcze.

Państwa członkowskie uznają za OP grupy producentów, które wystąpią o udzielenie takiego uznania i spełniają pewne warunki.

Mogą one także udzielić specjalnego uznania OP, jeśli te przedstawiły plan poprawy jakości produktów.

Rozszerzenie zakresu zasad ustalonych przez organizacje producentów

Jeśli jedna OP jest uznawana za reprezentatywną w zakresie produkcji i handlu dla jednego lub kilku miejsc, to państwo członkowskie może wprowadzić jako obowiązkowe różne rozwiązania stosowane przez daną OP dla podmiotów niestowarzyszonych wprowadzających do obrotu produkty w tym samym obszarze.

Planowanie produkcji i wprowadzania do obrotu

Każda organizacja producentów opracowuje i przesyła do właściwych władz państwa członkowskiego przeznaczony na dany rok połowowy program operacyjny, który zawiera:

• strategię wprowadzenia do obrotu w celu dostosowania ilości i jakości podaży do wymagań rynku,
• plan połowów lub plan produkcji według gatunków,
• specjalne środki zapobiegawcze mające dostosować podaż gatunków sprawiających zazwyczaj trudności związane z wprowadzaniem do obrotu w czasie roku połowowego,
• kary stosowane wobec członków organizacji, którzy naruszają przyjęte decyzje.

Wsparcie finansowe

Państwa członkowskie mogą przyznawać organizacjom przez okres pięciu lat rekompensatę, która pozwoli im spełnić obowiązki w ramach planowania produkcji i wprowadzania na rynek. Jest ona obliczona w różny sposób w zależności od gatunków.

Skądinąd państwa członkowskie mogą przyznać OP dodatkową pomoc w celu wdrożenia rozwiązań mających na celu poprawę organizacji i wprowadzania na rynek ryb, a także środków pozwalających na lepsze zrównoważenie popytu i podaży. Pomoc ta jest przyznawana zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 498/2007 określającym zasady wykonywania Europejskiego Funduszu Rybackiego.

Organizacje międzybranżowe (OM)

Państwa członkowskie mogą, pod nadzorem Komisji, uznać za organizacje międzybranżowe grupy, które się zwrócą z takim wnioskiem, a które skupiają przedstawicieli branży produkcyjnej, handlowej i przetwórczej.

To uznanie zależy od kilku warunków, z których najważniejsze dotyczą rozwiązań, które mogą zostać wprowadzone przez OM (np. poprawa wiedzy i przejrzystości rynku itp.).

Rozszerzenie postanowień na podmioty nie będące członkami

W przypadku gdy OM jest uważana za reprezentatywną w zakresie produkcji i/lub handlu i/lub przetwórstwa danego produktu, na wniosek organizacji, państwo członkowskie może uznać niektóre porozumienia, decyzje oraz uzgodnione praktyki za wiążące dla innych podmiotów, działających w danym regionie.

Przepisy, w odniesieniu do których można wnioskować o rozszerzenie na inne podmioty gospodarcze muszą dotyczyć: informacji na temat produkcji i obrotu, bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących produkcji niż przepisy ustanowione we Wspólnocie lub przepisy krajowe, opracowywania standardowych umów zgodnych z regułami wspólnotowymi, zasad dotyczących wprowadzania do obrotu.

System cen i interwencje

Aby zapewnić podaż produktów rybołówstwa na rynku, Wspólnota stworzyła system, który ma na celu:

• skorygowanie najbardziej szkodliwych skutków braku równowagi między popytem a podażą,
• ustabilizowanie cen, tak aby zapewnić rybakom minimalnych dochód,
• sprzyjanie ogólnej konkurencyjności wspólnotowej floty rybackiej na rynkach światowych.

Ten system opiera się na systemie cenowym, który, jeśli jest stosowany, uruchamia mechanizmy interwencji finansowej.

Podstawowym elementem pozwalającym zdefiniować te mechanizmy jest cena orientacyjna, która jest ustalana przez Radę dla pewnych produktów przed rozpoczęciem roku połowowego. Jest ona obliczana na podstawie średniej cen na rynkach hurtowych lub w portach w ciągu poprzednich trzech lat połowowych oraz zgodnie z prognozą zmian w zakresie produkcji i popytu.

Aby zapewnić rybakom minimalne dochody, OP mogą wycofać produkty rybołówstwa z rynku, kiedy ceny spadną poniżej danego poziomu. Poziom ten, nazywany wspólnotową ceną wycofania, jest określany przez Komisję na okres roku dla każdego typu produktu wprowadzanego do obrotu. Jest on obliczany na podstawie ceny orientacyjnej, przy czym nie może przekraczać 90% jej wartości, a także na podstawie świeżości, rozmiaru i prezentacji produktu. Kiedy ceny spadają i uruchomione zostają mechanizmy interwencji, członkowie otrzymują rekompensatę od OP, do której należą.

Wycofania wspólnotowe

Aby gatunki ryb, które zostały ostatecznie wycofane z rynku mogły być przedmiotem rekompensaty finansowej przyznawanej organizacjom, muszą zostać spełnione pewne warunki:

• cena wycofania zastosowana przez OP musi być identyczna ze wspólnotową ceną wycofania, zachowując margines tolerancji na poziomie 10% poniżej i powyżej tej ceny,
• wycofane produkty muszą być zgodne z normami handlowymi i mieć odpowiednią jakość,
• cena wycofania musi obejmować cały okres roku połowowego w odniesieniu do każdej kategorii danego produktu.

Sposób rozdysponowania produktów wycofanych z obrotu jest ustalany przez OP w taki sposób, aby nie kolidowało to z normalnym wprowadzaniem do obrotu danych produktów. Wycofane produkty są przekazywane bądź organizacjom charytatywnym, bądź do produkcji karmy dla zwierząt, czy na inne cele niespożywcze.

Operacje w okresie przejściowym

W przypadku produktów podlegających systemowi ceny wycofywania, przetwarzanie i przechowywanie w celu spożycia przez ludzi mogą zostać zarządzone, jeśli łatwo je zbyć w tych warunkach. Produkty te muszą zostać przetworzone w odpowiednich warunkach, które pozwolą zapewnić jakość i wprowadzić na rynek zgodnie z kryteriami ustalonymi dla każdego gatunku.

Wysokość pomocy przejściowej nie może przekraczać wysokości kosztów technicznych przetwarzania i składowania, a także kosztów finansowych oszacowanych w sposób zryczałtowany. Dopuszczalne metody przetwarzania to: zamrażanie, solenie, suszenie, marynowanie, gotowanie i pasteryzacja ewentualnie połączone z filetowaniem, porcjowaniem czy odgławianiem. Minimalny okres wynosi 5 dni.

Niezależne wycofanie i prolongowanie przez organizacje producentów

Niektóre produkty rybołówstwa zapewniające znaczącą część przychodów producentów na poziomie regionalnym lub lokalnym, nie mogą być włączone do wspólnotowego systemu cen wycofywania, ponieważ między poszczególnymi państwami członkowskimi, czy regionami, istnieje znaczące zróżnicowanie cen, a poziom globalnej produkcji tych produktów na rynku wspólnotowym jest zbyt niski.

Mechanizm samodzielnego wycofywania i prolongowania zmniejsza tę trudność, przydzielając zryczałtowaną pomoc dla OP, które wycofują na stałe lub czasowo z rynku produkty, o ile przestrzegają przy tym pewnych warunków. Ceny, których należy przestrzegać są ustalane w sposób samodzielny przez OP. Istnieją pułapy w zakresie ilości wymaganej do otrzymania zryczałtowanej pomocy (10% ilości oferowanych w czasie roku połowowego) i autonomicznej ceny wycofania (5%).

Prywatne składowanie

Pomoc w zakresie prywatnego składowania ma zastosowanie do niektórych produktów zamrażanych na pokładzie statków, a które nie mogą być sprzedawane za wspólnotową cenę sprzedaży ustaloną przez Wspólnotę każdorazowo przed rozpoczęciem roku połowowego. Te produkty są wycofywane tymczasowo z rynku i składowane przez co najmniej 5 dni. Warunki przechowywania i ponownego wprowadzenia na rynek muszą utrzymywać gwarantować normy jakości.

Przyznanie pomocy jest możliwe w granicy 15% rocznej ilości danego produktu wystawionej do sprzedaży przez daną OP. Poziom pomocy jest ustalony w sposób zryczałtowany przed rozpoczęciem każdego roku połowowego w oparciu o koszty techniczne i finansowe związane z instalacjami i urządzeniami niezbędnymi, aby przechowywać produkty zamrożone.

Szczegółowe postanowienia dotyczące tuńczykowatych (tuńczyk, pelamida itp.)

Połów tuńczyka w pierwszej kolejności zaspokaja potrzeby przemysłu konserwowego. System organizacji rynku jest w związku z powyższym skupiony wokół tej formy handlu.

Rada ustala wspólnotową cenę producenta dla poszczególnych gatunków tuńczykowatych w oparciu o średnią cenę z trzech poprzednich lat połowowych na rynkach hurtowych i w portach.

Jeśli średnia wspólnotowa cena rynkowa tuńczyka oraz cena importu są jednocześnie na poziomie niższym niż 87% wspólnotowej ceny producenta, to OP może otrzymać dodatek wyrównawczy w wysokości ustalonej przez Komisję.

System wymiany z państwami trzecimi

Aby zaspokoić zapotrzebowanie wspólnotowego przemysłu przetwórstwa, opłaty celne na niektóre produkty (mintaj, dorsz, grenadier, surimi itp.) są całkowicie lub częściowo zawieszone na czas nieokreślony.

Cena referencyjna

Aby uniknąć zakłóceń na rynku spowodowanych rażąco tanimi ofertami pochodzącymi z państw trzecich, przywóz niektórych produktów na wspólnotowy obszar celny jest możliwy wyłącznie, jeśli przestrzegania jest cena referencyjna ustalana każdego roku przez Komisję.

Środki ochronne

Jeśli na skutek wyjątkowych okoliczności rynek wspólnotowy jest zagrożony lub napotyka na poważne zakłócenia, a ceny się załamują, to należy zastosować środki ochronne w zakresie wymiany z państwami trzecimi, które będą obowiązywać aż do przywrócenia normalnej sytuacji.

Środki alarmowe

Jeśli na rynkach europejskich dojdzie do wzrostu cen jednego lub kilku produktów, a także zaobserwowane zostaną trudności z zaspokojeniem popytu, Rada podejmie odpowiednie działania zaradcze.

Równy dostęp do infrastruktury

Państwa członkowskie zapewnią wszystkim statkom równe warunki dostępu do portów i instalacji, a także do wszystkich elementów wyposażenia.

Kontrola, nadzór i wdrażanie

Państwa członkowskie i Komisja wdrażają systemy komunikowania się i wymiany informacji, których koszty pokrywane są częściowo z budżetu wspólnotowego.

Aby zapobiegać oszustwom i karać je, państwa członkowskie regularnie przeprowadzają kontrole np. u beneficjentów pomocy finansowej.

Komisja jest wspomagana przez Komitet Zarządzający ds. Produktów Rybołówstwa, który składa się z przedstawicieli państw członkowskich i przewodniczącego reprezentującego Komisję.

AKTY POWIĄZANE

System cen

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 125/2011 z dnia 11 lutego 2011 r. ustalające kwoty pomocy prolongowanej i pomocy zryczałtowanej w odniesieniu do niektórych produktów rybołówstwa na rok połowowy 2011 [Dz.U. L 38 z 12.2.2011].

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 124/2011 z dnia 11 lutego 2011 r. ustalające kwotę dopłat do prywatnego przechowywania niektórych produktów rybołówstwa w roku połowowym 2011 [Dz.U. 38 z 12.2.2011].

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 123/2011 z dnia 11 lutego 2011 r. ustalające unijne ceny sprzedaży na produkty rybołówstwa wymienione w załączniku II do rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 [Dz.U. L 38 z 12.2.2011].

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 122/2011 z dnia 11 lutego 2011 r. ustalające unijne ceny wycofania i sprzedaży na produkty rybołówstwa wymienione w załączniku I do rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 [Dz.U. L 38 z 12.2.2011].

Rozporządzenie Komisji (UE) nr 121/2011 z dnia 11 lutego 2011 r. ustalające wartości standardowe stosowane przy obliczaniu rekompensaty finansowej i związanej z nią zaliczki w odniesieniu do produktów rybołówstwa wycofanych z obrotu w roku połowowym 2011 [Dz.U. L 38 z 12.2.2011].

Rozporządzenie (UE) nr 120/2011 Komisji z dnia 11 lutego 2011 r. ustalające ceny referencyjne na niektóre produkty rybołówstwa na rok połowowy 2011 [Dz.U. L 38 z 12.2.2011].

Organizacje producentów

Lista uznanych organizacji producentów w sektorze rybołówstwa i akwakultury.

Lista organizacji producentów w sektorze rybołówstwa i akwakultury, w przypadku których dopuszczenie wycofano w 2010 r .

Zastosowanie przepisów

Sprawozdanie dotyczące wykonania rozporządzenia (WE) nr 104/2000 [COM(2006)5558 wersja ostateczna – nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym].

W sprawozdaniu stwierdzono, że wdrożenie planów połowowych przez OP pozwoliło na znaczne ograniczenie liczby interwencji, a same interwencje były bardziej korzystne dla kosztownych operacji przenoszenia i wycofywania produktów rybołówstwa. Natomiast wprowadzenie OP nie odniosło takiego sukcesu, prawdopodobnie z powodu niewystarczającej współpracy między poszczególnymi podmiotami łańcucha zbytu. Ponadto można stwierdzić, że na rynku europejski zachodzą obecnie znaczące zmiany. Ceny rynkowe nie nadążają za kosztami produkcji, co sprawia, że jeszcze trudniejsze staje się zagwarantowanie godnego poziomu życia producentów. Import z państw trzecich stanowi coraz większą część rynku, aby móc zaspokoić popyt konsumentów oraz potrzeby rynku przetwórczego.

Ostatnia aktualizacja: 30.08.2011