zwiększenie solidarności na wypadek rzeczywistej sytuacji nadzwyczajnej i niedoboru dostaw gazu;
lepszą koordynację między państwami członkowskimi Unii Europejskiej (UE);
ograniczenie zmienności cen gazu i energii elektrycznej; oraz
określenie wiarygodnych poziomów odniesienia cen gazu.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Niczym niesprowokowana wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie oraz ograniczenie dostaw gazu ziemnego z Rosji do państw członkowskich zagrażają bezpieczeństwu dostaw w UE. Wykorzystywanie dostaw gazu jako broni i manipulowanie rynkami poprzez celowe zakłócenia przepływu gazu doprowadziły do gwałtownego wzrostu cen energii w UE, zagrażając unijnej gospodarce.

Niniejsze rozporządzenie jest wynikiem skoordynowanej reakcji ze strony UE, aby chronić jej obywateli i gospodarkę poprzez zmniejszenie zależności od dostaw gazu z Rosji i obniżenie wygórowanych cen.

Łączenie zapotrzebowania i wspólne zakupy

Aby zapobiec wzajemnemu przelicytowywaniu się i mieć większy wpływ na dostawców gazu, zgodnie z rozporządzeniem państwa członkowskie, wraz z państwami Wspólnoty Energetycznej, mogą przekazać dane dotyczące swojego zapotrzebowania na import gazu dostawcy usług zatrudnionemu przez Komisję Europejską, który następnie:

oblicza zagregowane zapotrzebowanie;
zbiera oferty dostawców na rynkach światowych w celu zaspokojenia zagregowanego zapotrzebowania; oraz
przydziela prawa dostępu do podaży, z uwzględnieniem proporcjonalnego podziału między mniejszymi i większymi uczestnikami.

Przedsiębiorstwa gazowe i przedsiębiorstwa zużywające gaz:

muszą skorzystać z usługi w odniesieniu do ilości gazu odpowiadającej 15 % ich obowiązków napełnienia magazynów na 2023 rok — co wynosi około 13,5 mld m3 dla całej UE — po przekroczeniu których agregacja będzie dobrowolna, ale oparta na tym samym mechanizmie;
mogą następnie zdecydować się na zakup gazu za pośrednictwem platformy od dostawców zdolnych do zaspokojenia zagregowanego zapotrzebowania;
mogą koordynować warunki umowy zakupu lub korzystać z umów wspólnego zakupu, pod warunkiem że jest to zgodne z unijnym prawem konkurencji.

Rosyjski gaz jest wyłączony z mechanizmu wspólnych zakupów.

Poziomy odniesienia dla cen gazu

Do 31 marca 2023 r. Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) opracowuje nowy poziom odniesienia cen, aby dać impuls do ustanowienia stabilnych i przewidywalnych cen skroplonego gazu ziemnego.

W rozporządzeniu, za pośrednictwem Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), ustanawia się mechanizm zarządzania zmiennością śróddzienną* dla transakcji z tego samego dnia zawieranych w systemach obrotu, w których prowadzony jest obrót energetycznymi towarowymi instrumentami pochodnymi, aby zapobiec:

nadmiernej zmienności cen w ciągu dnia sesyjnego; oraz
wahaniom cen instrumentów pochodnych wykraczającym poza górne i dolne granice cen.

Solidarność państw członkowskich zapewniająca ciągłość dostaw energii elektrycznej oraz ochronę kluczowych gałęzi przemysłu i odbiorców chronionych*

Przepisy te umożliwiają państwom członkowskim:

zmniejszenie zużycia gazu na cele inne niż nieodzowne (takie jak ogrzewanie powierzchni zewnętrznych lub ogrzewanie prywatnych basenów), tak by zapewnić dostawy gazu podstawowym usługom społecznym i kluczowym gałęziom przemysłu;
zdefiniowanie działań stanowiących zużycie gazu inne niż nieodzowne;
zwrócenie się o solidarne wsparcie do innych państw członkowskich, jeżeli nie są w stanie zapewnić krytycznych ilości gazu wymaganych do funkcjonowania systemu elektroenergetycznego;
doprecyzowanie wyjątków od niniejszych przepisów, na przykład w odniesieniu do odbiorców chronionych w ramach solidarnego wsparcia* (gospodarstw domowych i określonych usług społecznych), dostaw gazu potrzebnego do zapewnienia energii elektrycznej niezbędnej do produkcji i przesyłu gazu, a także kluczowych sektorów infrastruktury krytycznej i instalacji kluczowych dla funkcjonowania sił zbrojnych, służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo narodowe i za pomoc humanitarną;
ochronę odbiorców chronionych (np. systemy grzewcze w domach, szkoły i szpitale) w każdej sytuacji; oraz
udostępnianie dostaw gazu w przypadku rzeczywistej sytuacji nadzwyczajnej.

Ponadto przepisy te wprowadzają domyślne zasady udzielania solidarnego wsparcia innym państwom członkowskim w przypadku sytuacji nadzwyczajnej zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1938 (zob. streszczenie), jeżeli zainteresowane państwa członkowskie nie uzgodniły takich zasad.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 30 grudnia 2022 r. i obowiązuje przez okres jednego roku, począwszy od wejścia w życie. Przepisy dotyczące bardziej efektywnego wykorzystania zdolności przesyłowych stosuje się od 31 marca 2023 r.

KONTEKST

Rozporządzenie to zostało uchwalone na mocy art. 122 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który pozwala na podjęcie środków stosownych do sytuacji gospodarczej w przypadku wystąpienia poważnych trudności w zaopatrzeniu w energię.

Więcej informacji:

Unijna platforma energetyczna (Komisja Europejska)
Bezpieczne dostawy gazu (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Mechanizm zarządzania zmiennością śróddzienną. Mechanizm zarządzania zmiennością, którego celem jest ograniczenie nadmiernych wahań cen na rynkach energii elektrycznej i pochodnych gazu w ciągu jednego dnia sesyjnego.

Odbiorca chroniony. Odbiorca z gospodarstwa domowego podłączonego do gazowej sieci dystrybucyjnej. Ponadto — jeśli tak postanowi dane państwo członkowskie — pojęcie to może również oznaczać jednego lub więcej następujących odbiorców (pod warunkiem, że małe lub średnie przedsiębiorstwa (MŚP) lub usługi wymienione w pkt 1 i 2 nie stanowią łącznie więcej niż 20 % całkowitego rocznego końcowego zużycia gazu w tym państwie członkowskim):

1.
MŚP, jeżeli jest podłączone do gazowej sieci dystrybucyjnej;
2.
odbiorca świadczący podstawowe usługi społeczne, jeżeli jest podłączony do gazowej sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej;
3.
instalacja systemów ciepłowniczych w zakresie, w jakim dostarcza ona ogrzewania odbiorcom w gospodarstwach domowych, MŚP lub odbiorcom świadczącym podstawowe usługi społeczne, pod warunkiem że instalacji tej nie można przełączyć na paliwa inne niż gaz.

Odbiorca chroniony w ramach solidarnego wsparcia. Odbiorca z gospodarstwa domowego podłączonego do gazowej sieci dystrybucyjnej. Pojęcie to może również obejmować jeden lub oba z następujących elementów:

1.
lokalna instalacja systemów ciepłowniczych, jeżeli w danym państwie członkowskim ma status odbiorcy chronionego, wyłącznie w takim zakresie, w jakim dostarcza ona ogrzewanie na potrzeby gospodarstw domowych lub podstawowych usług społecznych innych niż usługi edukacyjne i usługi administracji publicznej;
2.
odbiorca świadczący podstawowe usługi społeczne inne niż usługi edukacyjne i usługi administracji publicznej, jeżeli w danym państwie członkowskim ma on status odbiorcy chronionego.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Rady (UE) 2022/2576 z dnia 19 grudnia 2022 r. w sprawie zwiększenia solidarności dzięki lepszej koordynacji zakupów gazu, wiarygodnym poziomom odniesienia cen i transgranicznej wymianie gazu (Dz.U. L 335 z 29.12.2022, s. 1–35).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/942 z dnia 5 czerwca 2019 r. ustanawiające Agencję Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (przekształcenie) (Dz.U. L 158 z 14.6.2019, s. 22–53).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2019/942 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VIII - Polityka gospodarcza i pieniężna – Rozdział 1 – Polityka gospodarcza – Artykuł 122 (dawny artykuł 100 TWE) (Dz.U. L 202 z 7.6.2016, s. 98).

Ostatnia aktualizacja: 20.03.2023

Top

All