Wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Zawiadomienie Komisji Europejskiej: Wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych

JAKIE SĄ CELE WYTYCZNYCH?

• W wytycznych określono zasady oceny porozumień wertykalnych* i praktyk uzgodnionych na mocy art. 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (zob. streszczenie) i rozporządzenia Komisji Europejskiej (UE) 2022/720 (nowe rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych względem porozumień wertykalnych – zob. streszczenie).
• Mają one pomagać przedsiębiorstwom w ocenie zgodności zawieranych przez nie porozumień wertykalnych z regułami konkurencji obowiązującymi w Unii Europejskiej (UE). Komisja podkreśla, że wytycznych nie należy stosować automatycznie, a każde porozumienie musi być oceniane w świetle związanych z nim faktów.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Wytyczne obejmują osiem głównych kwestii.

Ocena porozumienia wertykalnego w zależności od tego, czy udziały dostawcy i/lub nabywcy w rynku przekraczają 30 %

• Jeśli ani dostawca, ani nabywca nie przekraczają tego progu, a porozumienie nie zawiera pewnych poważnych ograniczeń konkurencji („najpoważniejsze ograniczenia konkurencji”), porozumienie jest automatycznie objęte wyłączeniem z zakresu stosowania art. 101 TFUE.
• Jeśli udział dostawcy lub nabywcy w rynku przekracza próg 30 % lub jeśli porozumienie zawiera co najmniej jedno najpoważniejsze ograniczenie konkurencji, porozumienie należy poddać ocenie, by ustalić, czy jest ono objęte zakresem stosowania art. 101 ust. 1 TFUE, a jeśli tak jest, czy spełnia ono warunki wyjątku przewidzianego w art. 101 ust. 3 TFUE.

Możliwe skutki porozumień wertykalnych

• Pozytywne. Niższe ceny, promowanie konkurencyjności pozacenowej, lepsza jakość i inne pozytywne skutki dla konkurencji.
• Negatywne. Zwalczające konkurencję zamknięcie dostępu do rynku innym dostawcom lub nabywcom poprzez tworzenie barier wejścia na rynek lub ekspansji, ograniczenie wyboru dostępnego dla konsumentów lub podniesienie cen.

Porozumienia zasadniczo nieobjęte zakresem stosowania art. 101 ust. 1 TFUE. Są to między innymi:

• porozumienia, które nie mają odczuwalnego wpływu na handel między państwami członkowskimi („brak wpływu na wymianę handlową”), które nie ograniczają odczuwalnie konkurencji („porozumienia o mniejszym znaczeniu”) lub które zawarto między małymi i średnimi przedsiębiorstwami;
• umowy agencyjne, na których podstawie jedno przedsiębiorstwo negocjuje i/lub zawiera umowy sprzedaży lub zakupu na rzecz innego przedsiębiorstwa oraz nie ponosi żadnego znacznego ryzyka ekonomicznego w związku z taką działalnością sprzedażową lub zakupową.

Zakres rozporządzenia (UE) 2022/720. Obejmuje on:

• obszar „bezpiecznej przystani” ustanowiony tym rozporządzeniem dla porozumień, które spełniają przewidziane w rozporządzeniu warunki;
• definicję porozumienia wertykalnego: „porozumienie lub praktyka uzgodniona dotyczące warunków zakupu, sprzedaży lub odsprzedaży niektórych towarów i usług przez ich strony, zawarte między dwoma przedsiębiorstwami lub większą ich liczbą, z których każde prowadzi działalność – w ramach takiego porozumienia lub praktyki uzgodnionej – na innym szczeblu obrotu w zakresie produkcji lub dystrybucji”;
• porozumienia wertykalne w gospodarce platform internetowych, które zasadniczo nie kwalifikują się jako umowy agencyjne nieobjęte zakresem stosowania art. 101 ust. 1 TFUE;
• szczególne ograniczenia dotyczące stosowania zapisów rozporządzenia (UE) 2022/720, między innymi w przypadku:
  • porozumień zawieranych przez stowarzyszenia sprzedawców detalicznych;
  • porozumień odnoszących się do praw własności intelektualnej;
  • porozumień między konkurentami;
  • porozumień z dostawcami usług pośrednictwa internetowego, którzy pełnią funkcję hybrydową („platformy hybrydowe”);
  • porozumień objętych innymi przepisami w sprawie wyłączeń grupowych.

Definicja rynku i obliczanie udziału w rynku

• Obwieszczenie Komisji w sprawie definicji rynku zawiera wskazówki dotyczące zasad, kryteriów i dowodów, które bierze pod uwagę Komisja.
• W rozporządzeniu (UE) 2022/720 wskazano, że udziały dostawcy i nabywcy w rynku oblicza się z reguły na podstawie danych dotyczących wartości, z uwzględnieniem wszystkich źródeł przychodów ze sprzedaży towarów i usług. Jeśli dane dotyczące wartości są niedostępne, można dokonać uzasadnionych szacunków, opierając się na innych wiarygodnych informacjach rynkowych, takich jak wielkość sprzedaży.

Najpoważniejsze ograniczenia konkurencji w rozporządzeniu (UE) 2022/720. Ograniczenia takie:

• zasadniczo powinny być zakazane ze względu na szkody, jakie wyrządzają konsumentom;
• powodują, że całe porozumienie wertykalne jest wyłączone z przywileju wyłączenia grupowego;
• obejmują narzucenie cen odsprzedaży oraz ograniczenia co do terytorium, na którym nabywca może aktywnie lub pasywnie sprzedawać towary lub usługi objęte umową, i ograniczenia co do klientów, którym nabywca może aktywnie lub pasywnie sprzedawać towary lub usługi objęte umową.

Zasady dotyczące wycofania i zaprzestania stosowania. Dotyczą one:

• uprawnień Komisji i krajowych organów ochrony konkurencji do wycofania przywileju wyłączenia grupowego w odniesieniu do poszczególnych porozumień wertykalnych w przypadkach, gdy odpowiedni organ ustali, że dane porozumienie wertykalne nie spełnia co najmniej jednego warunku przewidzianego w art. 101 ust. 3 TFUE;
• uprawnień Komisji do przyjmowania rozporządzeń uznających rozporządzenie (UE) 2022/720 za nieobowiązujące, w szczególności w przypadkach, gdy równoległe sieci podobnych ograniczeń wertykalnych obejmują ponad 50 % rynku właściwego.

Polityka egzekwowania prawa w indywidualnych przypadkach. Sekcja ta:

• wyjaśnia, w jaki sposób Komisja ocenia, na podstawie art. 101 ust. 1 i art. 101 ust. 3 TFUE, które porozumienia wertykalne nie są objęte wyłączeniem grupowym przewidzianym w rozporządzeniu (UE) 2022/720;
• zawiera wskazówki dotyczące oceny konkretnych ograniczeń wertykalnych, takich jak jednomarkowość, wyłączność dostaw, ograniczenia korzystania z internetowych platform handlowych lub porównywarek cenowych oraz zobowiązania do zapewnienia równych warunków handlowych.

OD KIEDY WYTYCZNE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Wytyczne te stosuje się razem z zapisami nowego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych względem porozumień wertykalnych, które weszło w życie 1 czerwca 2022 r. Zastępują one wytyczne z 2010 r.

KONTEKST

• Art. 101 ust. 1 TFUE zakazuje wszelkich porozumień między przedsiębiorstwami, które wyłączają, ograniczają lub zakłócają konkurencję. Porozumienia wertykalne dotyczą co najmniej dwóch przedsiębiorstw działających na różnych poziomach łańcucha produkcji lub dystrybucji.
• Art. 101 ust. 3 TFUE dopuszcza takie porozumienia, jeśli:
  • polepszają produkcję lub dystrybucję towarów bądź wspierają postęp techniczny i gospodarczy;
  • zastrzegają dla konsumentów słuszną część korzyści;
  • nie zawierają ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia korzyści;
  • nie eliminują całkowicie konkurencji.
• Rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych względem porozumień wertykalnych nadaje przywilej wyłączenia porozumieniom wertykalnym, które spełniają pewne warunki, umożliwiając ustanowienie obszaru „bezpiecznej przystani”.
• Rozporządzenie oraz towarzyszące mu wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych zaktualizowano, aby dostosować je do środowiska biznesowego, którego kształt uległ zmianie w związku z rozwojem handlu elektronicznego.
• Więcej informacji:
  • Wyłączenia grupowe – porozumienia wertykalne (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Komunikat Komisji – Zawiadomienie Komisji: Wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych (Dz.U. C 248 z 30.6.2022, s. 1–85).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Komisji (UE) 2022/720 z dnia 10 maja 2022 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych (Dz.U. L 134 z 11.5.2022, s. 4–13).

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część trzecia – Polityki i działania wewnętrzne Unii – Tytuł VII – Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw – Rozdział 1 – Reguły konkurencji – Sekcja 1 – Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw – Artykuł 101 (dawny artykuł 81 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 88–89).

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2022