W rozporządzeniu ustanawia się program Unii Europejskiej dotyczący zwalczania nadużyć. Zostaje on ustanowiony na okres obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027. W rozporządzeniu określono:

cele ogólne i szczegółowe;
poziomy oraz rodzaje interwencji i finansowania, a także zasady mające do nich zastosowanie.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Cele ogólne programu:

ochrona interesów finansowych UE;
wspieranie ogólnej pomocy i współpracy między krajowymi organami administracyjnymi a Komisją Europejską w odniesieniu do stosowania przepisów prawa celnego i rolnego.

Są one realizowane poprzez trzy cele szczegółowe:

zapobieganie nadużyciom finansowym, korupcji i wszelkiej innej nielegalnej działalności naruszającej interesy finansowe UE oraz ich zwalczanie (114,207 mln euro z budżetu programu);
wspieranie, z wykorzystaniem systemu informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych (AFIS), wymiany informacji i działań operacyjnych w dziedzinie wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych i rolnych (60 mln euro z budżetu);
wspieranie zgłaszania nieprawidłowości, w tym nadużyć finansowych, w odniesieniu do funduszy objętych zarządzaniem dzielonym i funduszy pomocy przedakcesyjnej UE (7 mln euro z budżetu).

Siedmioletni budżet na realizację programu wynosi 181,207 mln euro (według cen bieżących), przy czym do 2% tej kwoty można przeznaczyć:

na pomoc techniczną i administracyjną, taką jak działania przygotowawcze, monitorowanie, kontrola, audyt i ocena, w tym na instytucjonalne systemy informatyczne.

Z budżetu programu można pokrywać niektóre dodatkowe koszty, takie jak koszty instalacji i utrzymania stałej infrastruktury technicznej oraz wydatki na podróże i koszty pobytu (przykładowy wykaz tych kosztów znajduje się w załączniku I).

Kraje niebędące członkami UE mogą pod pewnymi warunkami uczestniczyć w programie. Wśród tych warunków można wymienić przyznanie Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF-owi) uprawnień do prowadzenia dochodzeń, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ochrony interesów finansowych UE.

Maksymalna stopa współfinansowania dotacji udzielanych w ramach programu wynosi 80% kosztów kwalifikowalnych. W wyjątkowych okolicznościach ten pułap może zostać podniesiony do 90%.

Do finansowania kwalifikują się następujące działania:

udostępnianie wiedzy technicznej, specjalistycznego i zaawansowanego technicznie sprzętu oraz skutecznych narzędzi informatycznych służących współpracy wielonarodowej i międzydyscyplinarnej;
zwiększanie wymiany pracowników, zapewnianie wsparcia na rzecz prowadzenia postępowań i ułatwienia w zakresie prowadzenia postępowań, w szczególności w odniesieniu do wspólnych zespołów i operacji transgranicznych;
zapewnianie wsparcia technicznego i operacyjnego na potrzeby krajowych postępowań, w szczególności dla organów celnych i organów ścigania walczących z nadużyciami finansowymi i innymi nielegalnymi działaniami;
budowanie zdolności w zakresie technologii informatycznych w państwach członkowskich UE i w państwach niebędących członkami UE, zwiększanie wymiany danych oraz tworzenie i udostępnianie narzędzi informatycznych na potrzeby postępowań i monitorowania pracy wywiadowczej;
organizowanie specjalistycznych szkoleń, warsztatów z zakresu analizy ryzyka, konferencji i badań służących poprawie ogólnej współpracy i koordynacji;
podejmowanie innych działań przewidzianych w programie prac, jakie są niezbędne do osiągnięcia celów ogólnych i szczegółowych rozporządzenia.

Następujące podmioty* kwalifikują się do otrzymania finansowania UE:

organy publiczne, instytuty badawcze i edukacyjne oraz podmioty nienastawione na zysk – wszystkie te podmioty, z wyjątkiem podmiotów należących do pierwszej kategorii, muszą prowadzić działalność co najmniej od roku, jeśli:
- przyczyniają się do realizacji celów ogólnych lub szczegółowych programu;
- mają siedzibę w państwie członkowskim lub w państwie niebędącym członkiem UE stowarzyszonym z programem lub wymienionym w programie prac;
podmioty prawne utworzone na mocy prawa UE lub organizacje międzynarodowe.

Komisja:

przyjmuje programy prac;
monitoruje postępy na podstawie wskaźników wymienionych w załączniku II;
informuje co roku Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej o realizacji programu w ramach swojego sprawozdania rocznego dotyczącego ochrony interesów finansowych UE i zwalczania nadużyć finansowych;
przeprowadza niezależną, obiektywną i terminową ocenę;
przeprowadza śródokresową ocenę programu nie później niż cztery lata po jego rozpoczęciu oraz ocenę końcową – nie później niż cztery lata po jego zakończeniu;
przekazuje wnioski z tych ocen Parlamentowi, Radzie, Trybunałowi Obrachunkowemu, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów oraz publikuje je na swojej stronie internetowej;
może przyjmować akty delegowane do dnia 31 grudnia 2028 r.;
regularnie organizuje kampanie informacyjne i komunikacyjne dotyczące finansowanych projektów i uzyskanych w ich ramach rezultatów.

Parlament Europejski może formułować zalecenia dotyczące rocznego programu prac.

Odbiorcy finansowania UE muszą:

terminowo przekazywać niezbędne dane umożliwiające skuteczne monitorowanie programu, przy czym w stosownych przypadkach taki wymóg nakłada się również na państwa członkowskie;
podawać informacje na temat otrzymywanego finansowania UE oraz zapewniać odpowiednie jego eksponowanie.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie z mocą wsteczną od 1 stycznia 2021 r.

KONTEKST

Nowy program jest zarządzany i realizowany przez OLAF. Zastępuje on program Herkules III (rozporządzenie (UE) nr 250/2014 – zob. streszczenie), który był ustanowiony na lata 2014–2020 i którego budżet wynosił 104,9 mln euro.

Udoskonala on wcześniejszy program, ponieważ wiąże podejmowane w jego ramach działania z dwoma systemami OLAF-u:

z systemem informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych (AFIS), który wspiera wzajemną pomoc administracyjną w odniesieniu do działań operacyjnych między organami celnymi państw członkowskich;
z systemem zarządzania nieprawidłowościami (IMS), czyli systemem informatycznym umożliwiającym państwom członkowskim zgłaszanie nieprawidłowości w wykorzystywaniu finansowania UE, zarządzanie nimi oraz ich analizowanie.

KLUCZOWE POJĘCIA

Podmiot: osoba fizyczna, spółka lub organizacja mająca prawa i obowiązki w świetle prawa.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/785 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające Unijny program zwalczania nadużyć finansowych i uchylające rozporządzenie (UE) nr 250/2014 (Dz.U. L 172 z 17.5.2021, s. 110–122)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Rady (WE) nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi państw członkowskich i współpracy między państwami członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego (Dz.U. L 82 z 22.3.1997, s. 1–16)

Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 515/97 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 06.07.2021

Top