Decyzja ustanawia Europejski Instrument na rzecz Pokoju (EPF), który umożliwia państwom członkowskim Unii Europejskiej (UE) finansowanie środków krajów partnerskich spoza UE, służących utrzymaniu pokoju, zapobieganiu konfliktom i umacnianiu bezpieczeństwa międzynarodowego w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz zgodnie z art. 21 ust. 2 lit. c) Traktatu o Unii Europejskiej.
EPF służy do finansowania kosztów inicjatyw UE mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne, które nie mogą być pokrywane z budżetu UE.
EPF zastępuje poprzednie instrumenty finansowe w tej dziedzinie, takie jak mechanizm ATHENA i Instrument na rzecz Pokoju w Afryce, i stanowi ich rozszerzenie.
EPF może być wykorzystany do finansowania:
- misji i operacji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony mających wpływ na kwestie wojskowe lub obronne;
- środków pomocy.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Cele środków pomocy

Głównym celem środków jest zapewnianie finansowej, technicznej lub materialnej pomocy związanej z:

wzmacnianiem zdolności w odniesieniu do kwestii wojskowych i obronnych oraz odporności krajów partnerskich spoza UE oraz organizacji regionalnych i międzynarodowych;
wspieraniem wojskowych aspektów operacji pokojowych prowadzonych przez organizacje regionalne lub międzynarodowe lub przez kraje partnerskie;
szybkim i skutecznym wnoszeniem wkładu w reakcję wojskową krajów partnerskich oraz organizacji regionalnych i międzynarodowych w sytuacjach kryzysowych;
skutecznym i efektywnym przyczynianiem się do zapobiegania konfliktom, stabilizacji i konsolidacji pokoju, w tym w kontekście prowadzenia szkoleń, doradztwa i mentoringu w sektorze bezpieczeństwa, a także w innych sytuacjach przed- czy pokonfliktowych;
wspieraniem współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony między UE a poszczególnymi państwami trzecimi lub organizacjami regionalnymi lub międzynarodowymi.

Środki pomocy:

muszą być spójne z polityką i celami działań zewnętrznych UE służących budowaniu pokoju, zapobieganiu konfliktom oraz wzmacnianiu bezpieczeństwa międzynarodowego;
muszą być zgodne z politykami, strategiami i prawem UE, w szczególności z:
- ogólnounijnymi strategicznymi ramami wsparcia reformy sektora bezpieczeństwa oraz ze zintegrowanym podejściem do konfliktów i kryzysów zewnętrznych,
- unijnym strategicznym podejściem w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa,
- odnośnymi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ;
nie mogą naruszać zobowiązań UE i jej państw członkowskich wynikających z prawa międzynarodowego, w szczególności z międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego;
nie mogą narażać na szwank szczególnego charakteru polityki bezpieczeństwa i obrony państwa członkowskiego;
nie mogą naruszać interesów UE oraz jej państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony.

Rada Unii Europejskiej może zatwierdzić pilne środki, które oczekują na decyzję w sprawie ich finansowania w ramach EPF.

Organizacja i zarządzanie

Rada i Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa zapewniają spójność działań finansowanych w ramach EPF z innymi inicjatywami w obszarze WPZiB. Wspiera ich Europejska Służba Działań Zewnętrznych, którą wspomaga Służba ds. Instrumentów Polityki Zagranicznej przy Komisji Europejskiej.

EPF ma poniższą organizację.

Za zarządzanie EPF odpowiada Komitet Instrumentu, w skład którego wchodzą przedstawiciele każdego państwa członkowskiego. Przewodniczący komitetu musi być przedstawicielem państwa członkowskiego sprawującego prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
W skład komitetu wchodzą:
- administrator do spraw operacji;
- dowódca operacyjny każdej operacji i misji;
- administrator do spraw środków pomocy.
Rada podejmuje decyzje polityczne, dotyczące na przykład przydziału pomocy, na podstawie wniosków Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

Monitorowanie i zgodność

Wnioski dotyczące EPF obejmują analizę dotyczącą uwrażliwienia na konflikt i analizę kontekstową, ocenę ryzyka i skutków oraz odpowiednie zabezpieczenia, kontrole, (komplementarne) elementy łagodzące i wspomagające, a także rozwiązania dotyczące monitorowania i ewaluacji. Decyzja ma zapewnić:

właściwe i efektywne wykorzystywanie aktywów do celów, do których zostały one dostarczone;
właściwe utrzymanie aktywów w celu zapewnienia użyteczności i dostępności operacyjnej w całym ich cyklu życia;
nietracenie ani nieprzekazywanie bez zgody komitetu aktywów na rzecz osób lub podmiotów, innych niż te określone w uzgodnieniach, pod koniec cyklu życia aktywów ani po wygaśnięciu lub zakończeniu środka pomocy;
zgodność z wszelkimi innymi wymogami ustanowionymi przez Radę.

Budżet

Pułap finansowy EPF w okresie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 wynosi 17 040 000 000 euro. Jest to maksymalna kwota, jaką mogą alokować państwa członkowskie. EPF jest finansowany poza budżetem ogólnym UE. Od 18 marca 2024 roku kwota 5 000 000 000 euro w cenach bieżących ma zostać przeznaczona na zapewnienie dodatkowego wsparcia dla Ukrainy.

Środki pomocy

W ramach EPF zatwierdzono szereg środków pomocy w postaci szkolenia wojskowego i budowania potencjału skierowanych do partnerów obejmujących Unię Afrykańską, Bośnię i Hercegowinę, Gruzję, Jordanię, Mali, Mołdawię, Mozambik i Niger.

W czerwcu 2022 roku przyjęto decyzję (WPZiB) 2022/906 w celu wzmocnienia zdolności bałkańskiej medycznej grupy zadaniowej, regionalnej inicjatywy skupiającej sześć państw Bałkanów Zachodnich w celu zapewnienia krajom lub regionom dotkniętym klęskami żywiołowymi szybkiej i skutecznej reakcji przy wykorzystaniu istniejących wojskowych zasobów medycznych państw uczestniczących.

W lipcu 2022 roku przyjęto decyzję(WPZiB) 2022/1093 w sprawie dalszego wspierania mołdawskich sił zbrojnych, zwiększania bezpieczeństwa narodowego, stabilności i odporności sektora obrony. W oparciu o wcześniejsze wsparcie udzielane w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju nowy środek pomocy umożliwia siłom zbrojnym Republiki Mołdawii (której przyznano status państwa kandydującego do UE) poprawę skuteczności operacyjnej i interoperacyjności w celu wzmocnienia zdolności beneficjenta w ramach uczestniczenia w unijnych wojskowych misjach i operacjach w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony, a tym samym lepszą ochronę ludności cywilnej w czasie kryzysów i sytuacji nadzwyczajnych.

W lutym 2023 roku przyjęto decyzję (WPZiB) 2023/231 dotyczącą wsparcia ukraińskich sił zbrojnych szkolonych w ramach Misji Wsparcia Wojskowego UE (EUMAM) w celu wsparcia Ukrainy. Została ona zmieniona decyzją (WPZiB) 2023/2677, zwiększającą kwotę referencyjną z 45 milionów euro do 55 milionów euro i przedłużającą okres obowiązywania decyzji (WPZiB) 2023/231 do 60 miesięcy.

Przyjęcie pilnych środków w związku z niesprowokowaną inwazją Rosji na Ukrainę

W odpowiedzi na pilną prośbę o pomoc, z którą 25 lutego 2022 r. zwrócił się rząd Ukrainy, Rada przyjęła dwie decyzje dotyczące środków pomocy w ramach EPF. Wchodzą one w życie 28 lutego 2022 r. ze skutkiem natychmiastowym. Ich celem jest wzmocnienie zdolności i odporności ukraińskich sił zbrojnych, by broniły swojego kraju i chroniły ludność cywilną przed trwającą agresją wojskową (zob. streszczenie).
- Decyzja (WPZiB) 2022/338 odnosi się do dostarczenia sprzętu wojskowego i platform wojskowych o śmiercionośnej sile.
- Decyzja (WPZiB) 2022/339 odnosi się do zapewnienia sprzętu i dostaw nieprzeznaczonych do zabijania, takich jak środki ochrony indywidualnej, apteczki pierwszej pomocy i paliwo.
W maju 2023 roku Rada przyjęła decyzję (WPZiB) 2023/927, której celem było przekazanie wsparcia w kwocie 1 miliarda euro w ramach Instrumentu na rzecz Pokoju na zakup amunicji dla ukraińskich sił zbrojnych.
Uzgodnione środki będą realizowane przez ministerstwa obrony i/lub siły zbrojne państw członkowskich. Państwa członkowskie postanowiły zezwolić na tranzyt sprzętu wojskowego, w tym personelu towarzyszącego, przez swoje terytoria, w tym swoją przestrzeń powietrzną.

Uchylenie

Decyzja uchyla i zastępuje decyzję (WPZiB) 2015/528.

OD KIEDY DECYZJA MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 22 marca 2021 roku.

KONTEKST

Więcej informacji:

Karta informacyjna – Europejski Instrument na rzecz Pokoju (Europejska Służba Działań Zewnętrznych)
Europejski Instrument na rzecz Pokoju (Rada Unii Europejskiej).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Decyzja Rady (WPZiB) 2021/509 z dnia 22 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju oraz uchylenia decyzji (WPZiB) 2015/528 (Dz.U. L 102 z 24.3.2021, s. 14–62).

Kolejne zmiany do decyzji Rady (WPZiB) 2021/509 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Decyzja Rady (WPZiB) 2024/890 z dnia 18 marca 2024 r. zmieniająca decyzję Rady (WPZiB) 2021/509 w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju (Dz.U. L, 2024/890 z 19.3.2024).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja Rady (WPZiB) 2023/231 z dnia 2 lutego 2023 r. w sprawie środka pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w celu wsparcia ukraińskich sił zbrojnych szkolonych przez misję Unii Europejskiej w zakresie pomocy wojskowej dla Ukrainy (Dz.U. L 32 z 3.2.2023, s. 64–67).

Zob. tekst skonsolidowany.

Decyzja Rady (WPZiB) 2023/384 z dnia 20 lutego 2023 r. w sprawie środka pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w celu wsparcia jordańskich sił zbrojnych (Dz.U. L 53 z 21.2.2023, s. 10–13).

Decyzja Rady (WPZiB) 2023/927 z dnia 5 maja 2023 r. w sprawie środka pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w celu wsparcia ukraińskich sił zbrojnych poprzez dostarczanie amunicji (Dz.U. L 123 z 8.5.2023, s. 27–31).

Decyzja Rady (WPZiB) 2022/338 z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie środka pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w odniesieniu do dostarczenia ukraińskim siłom zbrojnym sprzętu wojskowego i platform wojskowych o śmiercionośnej sile (Dz.U. L 60 z 28.2.2022, s. 1–4).

Zob. tekst skonsolidowany.

Decyzja Rady (WPZiB) 2022/339 z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie środka pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w celu wsparcia ukraińskich sił zbrojnych (Dz.U. L 61 z 28.2.2022, s. 1–4).

Zob. tekst skonsolidowany.

Decyzja Rady (WPZiB) 2022/906 z dnia 9 czerwca 2022 r. w sprawie środka pomocy w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w celu wzmocnienia zdolności bałkańskiej medycznej grupy zadaniowej (Dz.U. L 157 z 10.6.2022, s. 9–12).

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł V – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Rozdział 1 – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii – Artykuł 21 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 28–29).

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł V – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Rozdział 2 – Postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Sekcja 1 – Postanowienia wspólne – Artykuł 41 (dawny art. 28 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 37–38).

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł V – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Rozdział 2 – Postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Sekcja 2 – Postanowienia dotyczące wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – Artykuł 42 (dawny art. 17 TUE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 38–39).

Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Tytuł V – Postanowienia ogólne o działaniach zewnętrznych Unii i postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Rozdział 2 – Postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Sekcja 2 – Postanowienia dotyczące wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – Artykuł 43 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 39).

Wspólna Wizja, Wspólne Działanie – Silniejsza Europa – Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, 28 czerwca 2016 roku

Wspólne stanowisko Rady 2008/944/WPZiB z dnia 8 grudnia 2008 r. określające wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego (Dz.U. L 335 z 13.12.2008, s. 99–103).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 15.06.2024

Top