Na mocy decyzji i rozporządzenia ustanowiono międzynarodowy system sankcji Unii Europejskiej (UE) nakładanych w przypadku poważnych naruszeń i nadużyć praw człowieka.
Rozporządzenie (UE) 2020/1998 stosuje się automatycznie i jednolicie we wszystkich państwach członkowskich UE od dnia jego wejścia w życie, bez potrzeby transpozycji do prawa krajowego. Rozporządzenie to było wielokrotnie nowelizowane, przy czym ostatnie zmiany wprowadzono rozporządzeniem (UE) 2024/1034 w maju 2024 roku.
W celu zapewnienia spójności w obrębie unijnego systemu sankcji ze środkami przyjętymi przez Radę Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych (RB ONZ), decyzją Rady (WPZiB) 2024/1025 zmieniono decyzję (WPZiB) 2020/1999.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Globalny reżim sankcji Unii Europejskiej dotyczących praw człowieka (EUGHRSR) zapewnia Unii Europejskiej ramy prawne umożliwiające stosowanie sankcji wobec osób fizycznych, przedsiębiorstw i podmiotów powiązanych z rządami krajowymi, a także podmiotów niepowiązanych, odpowiedzialnych za poważne naruszenia i łamanie praw człowieka na całym świecie, uczestniczą w takich naruszeniach lub są z nimi powiązane, bez względu na to, gdzie mają one miejsce.

Zakres

System sankcji ma zastosowanie do szeregu naruszeń praw człowieka, w tym:

ludobójstwa;
zbrodni przeciwko ludzkości;
tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania;
niewolnictwa;
pozasądowych, doraźnych lub arbitralnych egzekucji lub zabójstw;
wymuszonych zaginięć osób i arbitralnych aresztowań lub zatrzymań.

Stosuje się go także w przypadku innych czynów, które są szeroko rozpowszechnione, systematyczne lub w inny sposób poważne w odniesieniu do celów wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) określonych w art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej. Obejmują one:

handel ludźmi;
naruszenia praw człowieka przez przemytników migrantów;
przemoc seksualna i przemoc ze względu na płeć;
pogwałcenia lub naruszenia wolności:
- pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się,
- wyrażania opinii i wolności wypowiedzi,
- religii lub przekonań.

Sankcje i wyjątki

Środki ograniczające będą obejmować zakaz podróżowania dla osób fizycznych oraz zamrożenie środków finansowych w odniesieniu do osób fizycznych i podmiotów. Co więcej, osoby fizyczne i podmioty w Unii Europejskiej nie będą miały możliwości bezpośredniego lub pośredniego udostępniania środków finansowych osobom i podmiotom znajdującym się na liście.

Państwa członkowskie mogą dopuścić wyjątki od stosowania środków dotyczących podróży w związku z:

pilną potrzebą humanitarną;
uczestnictwem w posiedzeniach międzyrządowych lub posiedzeniach, które są popierane przez UE lub których gospodarzem jest UE;
uczestnictwem w postępowaniu sądowym.

Zgodnie z duchem rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 2664 (2022) mającej na celu zapewnienie szybkiego dostarczania pomocy humanitarnej lub prowadzenia innych działań mających na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb ludzkich, decyzja zmieniająca Rady (WPZiB) 2024/1025 wprowadza zwolnienie od zamrożenia aktywów mających zastosowanie do osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów wyznaczonych na mocy decyzji (WPZiB) 2020/1999 oraz od ograniczeń dotyczących udostępniania im środków finansowych i zasobów gospodarczych. Zwolnienie to dotyczy działalności prowadzonej przez organizacje takie jak:

ONZ, jej agencje i programy;
organizacje międzynarodowe;
organizacje humanitarne o statusie obserwatora Zgromadzenia Ogólnego ONZ;
organizacje i agencje, którym UE przyznała certyfikat partnerstwa humanitarnego lub które są certyfikowane lub uznawane przez państwo członkowskie zgodnie z procedurami krajowymi;
wyspecjalizowane agencje państw członkowskich.

Właściwe organy państw członkowskich mogą zezwolić na odmrożenie niektórych zamrożonych funduszy lub zasobów gospodarczych po ustaleniu, że udostępnienie tych funduszy lub zasobów gospodarczych jest niezbędne do zapewnienia terminowego dostarczenia pomocy humanitarnej lub wsparcia innych działań wspierających podstawowe potrzeby ludzkie.

Zmiany wykazu

Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz państwa członkowskie mogą proponować zmiany w wykazie.

Zmiany są wprowadzane na mocy decyzji Rady Unii Europejskiej, a następnie ogłaszane publicznie.

Dostosowanie niektórych państw trzecich do unijnych środków ograniczających

Z powyższą decyzją zgodziły się państwa kandydujące: Albania, Gruzja, Mołdawia, Czarnogóra, Macedonia Północna i Ukraina, a także państwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu: Islandia, Liechtenstein i Norwegia (które są również członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego). Państwa te zapewnią zgodność swoich przepisów krajowych z tą decyzją.

OD KIEDY DECYZJA I ROZPORZĄDZENIE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Mają one zastosowanie od 8 grudnia 2020 r.

Decyzja zmieniająca (WPZiB) 2023/2721 przedłużyła obowiązywanie środków określonych w decyzji (WPZiB) 2020/1999 do dnia 8 grudnia 2024 roku.

KONTEKST

Globalny system sankcji UE za naruszenia praw człowieka stanowi część zobowiązania określonego w Planie działania UE dotyczącym praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024, który ma na celu rozwiązanie problemu poważnych naruszeń praw człowieka.

Więcej informacji:

Unia Europejska dysponuje nowym, potężnym narzędziem ochrony praw człowieka: globalnym reżimem sankcji UE dotyczących praw człowieka (Europejska Służba Działań Zewnętrznych).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Decyzja Rady (WPZiB) 2020/1999 z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka (Dz.U. L 410 z 7.12.2020, s. 13–19).

Kolejne zmiany decyzji (WPZiB) 2020/1999 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Rady (UE) 2020/1998 z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka (Dz.U. L 410I z 7.12.2020, s. 1–12).

Zob. tekst skonsolidowany.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady – Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024 (JOIN(2020) 5 final, 25.3.2020).

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część piąta – Działania zewnętrzne Unii – Tytuł IV – Środki ograniczające – Artykuł 215 (dawny artykuł 301 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 144).

Ostatnia aktualizacja: 23.09.2024

Alkuun