Szybsze i bardziej efektywne transgraniczne dochodzenia karne w UE

Dyrektywa w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego (END) ustanawia nowy, kompleksowy system, który umożliwia państwom członkowskim UE uzyskiwanie w innych państwach członkowskich UE materiału dowodowego w sprawach karnych dotyczących więcej niż jednego kraju.

AKT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych

STRESZCZENIE

Niniejsza dyrektywa ma na celu uproszczenie i przyspieszenie transgranicznych dochodzeń w sprawach karnych w UE. Wprowadza ona europejski nakaz dochodzeniowy, który umożliwia organom sądowym z jednego państwa członkowskiego UE („państwa wydającego”) złożenie wniosku o zgromadzenie i przekazanie materiału dowodowego w innym państwie członkowskim UE („państwie wykonującym”) i przekazanie go.

W związku z tym, że END jest oparty na zasadzie wzajemnego uznawania, każdy kraj UE jest z zasady zobowiązany uznawać takie wnioski i wykonywać wskazane w nich czynności. Czynności takie należy wykonać szybko i bez zbędnych formalności.

END ułatwia zwalczanie przestępstw, w tym przestępstw takich, jak korupcja, handel narkotykami i przestępczość zorganizowana. Na przykład grecka policja może poprosić swoich odpowiedników w Wielkiej Brytanii (1) o przeszukanie domu lub przesłuchanie świadków w ich imieniu.

END usprawnia istniejące unijne przepisy w tej dziedzinie, ustanawiając ścisłe terminy dla gromadzenia wymaganych materiałów dowodowych oraz uściślając podstawy do odrzucania takich wniosków. Ogranicza przy tym formalności przez wprowadzenie jednolitego standardowego formularza dla organów w celu uzyskania pomocy przy gromadzeniu materiału dowodowego.

Kluczowe aspekty END

• Orzeczenie sądowe wydane lub zatwierdzone przez organ sądowy państwa członkowskiego UE nakazujące przeprowadzenie jednej lub wielu czynności dochodzeniowych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej w celu uzyskania materiału dowodowego, zgodnie z niniejszą dyrektywą.
• END może być wydany w celu uzyskania materiału dowodowego, który jest już w posiadaniu właściwych organów państwa, które będzie wykonywać wniosek.
• O wydanie END może wnosić podejrzany lub oskarżony lub działający w ich imieniu prawnik, zgodnie z obowiązującym prawem do obrony w danym państwie UE.
• END nie może naruszać praw człowieka i zasad prawa, na przykład prawa do obrony w sprawach karnych.
• END obejmuje wszelkie czynności dochodzeniowe oprócz utworzenia wspólnego zespołu śledczego
• END może być wydawany w przypadku przestępstw uznawanych za przestępstwa karne lub czyny i naruszenia prawa, które są zagrożone karą na mocy prawa krajowego państwa wydającego.

90 dni na działanie

Po otrzymaniu END w odpowiedzi na wniosek państwo wykonujące musi działać szybko. Może odmówić wykonania wniosku tylko w pewnych okolicznościach, przykładowo jeżeli wniosek jest niezgodny z podstawowymi zasadami prawa krajowego lub narusza interesy bezpieczeństwa narodowego. Wszystkie koszty działań podejmowanych w odpowiedzi na wniosek muszą być pokrywane przez państwo wykonujące.

Instytucja wykonująca wniosek może wybrać inne czynności dochodzeniowe niż wymienione w END, jeżeli uważa, że doprowadzi to do podobnych wyników.

END umożliwia również:

• tymczasowe przekazanie osób pozbawionych wolności w celu gromadzenia materiału dowodowego,
• uzyskiwanie informacji o rachunkach bankowych i finansach osób podejrzanych,
• dochodzenia niejawne i przechwytywanie przekazów telekomunikacyjnych,
• podejmowanie środków w celu zabezpieczenia materiału dowodowego.

Niniejszą dyrektywę stosuje się do wszystkich państw członkowskich UE z wyjątkiem Danii i Irlandii, które nie uczestniczyły w przyjęciu niniejszej dyrektywy. Akt zastępuje istniejące programy wzajemnej pomocy prawnej w UE, w szczególności Konwencję o wzajemnej pomocy prawnej pomiędzy państwami członkowskimi UE z 2000 r. oraz decyzję ramową 2008/978/WSiSW w sprawie europejskiego nakazu dowodowego.

Ostatnia aktualizacja: 10.09.2015

---

(1) Wielka Brytania występuje z Unii Europejskiej i z dniem 1 lutego 2020 r. staje się państwem trzecim (państwem spoza UE).