KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 5.7.2023

COM(2023) 414 final

2023/0227(COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie produkcji i wprowadzania roślinnego materiału rozmnożeniowego do obrotu w Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) 2016/2031, 2017/625 i 2018/848 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylające dyrektywy Rady 66/401/EWG, 66/402/EWG, 68/193/EWG, 2002/53/WE, 2002/54/WE, 2002/55/WE, 2002/56/WE, 2002/57/WE, 2008/72/WE i 2008/90/WE (rozporządzenie w sprawie roślinnego materiału rozmnożeniowego)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

{SEC(2023) 414 final} - {SWD(2023) 410 final} - {SWD(2023) 414 final} - {SWD(2023) 415 final}

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

Przepisy dotyczące produkcji i wprowadzania do obrotu roślinnego materiału rozmnożeniowego (PRM) upraw rolnych, warzyw, winorośli, roślin sadowniczych obowiązują na poziomie Unii od lat 60. XX wieku. Obejmują one następujące dyrektywy (zwane łącznie „dyrektywami w sprawie wprowadzania PRM do obrotu”):

●dyrektywę Rady 66/401/EWG w sprawie obrotu materiałem siewnym roślin pastewnych 1 ;

●dyrektywę Rady 66/402/EWG w sprawie obrotu materiałem siewnym roślin zbożowych 2 ;

●dyrektywę Rady 68/193/EWG w sprawie wprowadzania do obrotu materiału do wegetatywnego rozmnażania winorośli 3 ;

●dyrektywę Rady 2002/53/WE w sprawie Wspólnego katalogu odmian gatunków roślin rolniczych 4 ;

●dyrektywę Rady 2002/54/WE w sprawie obrotu materiałem siewnym buraka 5 ;

●dyrektywę Rady 2002/55/WE w sprawie obrotu materiałem siewnym warzyw 6 ;

●dyrektywę Rady 2002/56/WE w sprawie obrotu sadzeniakami ziemniaków 7 ;

●dyrektywę Rady 2002/57/WE w sprawie obrotu w sprawie obrotu materiałem siewnym roślin oleistych i włóknistych 8 ;

●dyrektywę Rady 2008/72/WE w sprawie obrotu materiałem rozmnożeniowym oraz nasadzeniowym warzyw, innym niż nasiona 9 ; oraz

●dyrektywę Rady 2008/90/WE w sprawie obrotu materiałem rozmnożeniowym roślin sadowniczych oraz roślinami sadowniczymi przeznaczonymi do produkcji owoców 10 .

Ponadto w dyrektywie Rady 98/56/WE 11 uregulowano kwestię wprowadzania do obrotu materiału rozmnożeniowego roślin ozdobnych.

Ocenę dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu po raz pierwszy przeprowadzono w 2008 r. Ocena ta i dalsze badania prowadzone w 2013 i 2022 r., odpowiednio w odniesieniu do poprzedniego wniosku w sprawie przeglądu prawodawstwa i niniejszego wniosku, potwierdziły, że dyrektywy miały znaczący wpływ na swobodny przepływ, dostępność i jakość PRM na rynku UE. Prawodawstwo to miało więc zasadnicze znaczenie dla utworzenia jednolitego rynku PRM w UE. Badania te wykazały jednak również skomplikowany i fragmentaryczny charakter ram legislacyjnych, które mogą przyczyniać się do utrwalania istniejących niepewności oraz rozbieżności w zakresie ich wdrażania przez poszczególne państwa członkowskie. Stwarza to nierówne możliwości wprowadzania do obrotu w odniesieniu do podmiotów profesjonalnych i w odniesieniu do wprowadzania PRM do obrotu w całej Unii. Ramy legislacyjne należy również dostosować do najnowszych osiągnięć naukowych i technologicznych oraz do nowych celów polityki w zakresie zrównoważonego rozwoju, zmiany klimatu i wyzwań związanych z różnorodnością biologiczną.

W niniejszym wniosku wprowadza się nowe podejście polegające na zastąpieniu jednym rozporządzeniem wszystkich dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu. Proponowane rozporządzenie w sprawie roślinnego materiału rozmnożeniowego ma na celu harmonizację wdrażania, zwiększenie wydajności, zmniejszenie obciążenia administracyjnego i wspieranie innowacji. W szczególności uwzględniono w nim potrzebę zapewnienia możliwości dostosowania produkcji PRM do zmieniających się warunków rolniczych, ogrodniczych i środowiskowych, sprostania wyzwaniom związanym ze zmianą klimatu, wspierania ochrony różnorodności biologicznej w rolnictwie oraz spełnienia rosnących oczekiwań rolników i konsumentów związanych z jakością i zrównoważonym rozwojem PRM.

Wniosek ma również na celu ułatwienie postępu technicznego w zakresie produkcji PRM i hodowli roślin w odpowiedzi na szybki rozwój norm europejskich i światowych. Opracowano w nim ramy dotyczące wprowadzenia technologii cyfrowych i przyjęcia nowych technologii, takich jak wykorzystanie technik biomolekularnych do identyfikacji odmian.

Ogólnym celem tej inicjatywy jest zapewnienie wszystkim rodzajom użytkowników PRM wysokiej jakości i różnorodności wyboru, dostosowanych do obecnych i przyszłych przewidywanych warunków klimatycznych, co z kolei przyczyni się do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, ochrony różnorodności biologicznej i odtworzenia ekosystemów leśnych. Dostępność i dostęp do odmian i materiału kategorii bazowy charakteryzujących się lepszymi właściwościami pod względem zrównoważonego rozwoju są niezbędne do poprawy zrównoważoności dzięki zapewnieniu stabilności plonów produkcji rolnej i produktywności ekosystemów leśnych. W szczególności:

●zwiększenie przejrzystości i spójności ram prawnych dzięki uproszczeniu, doprecyzowaniu i zharmonizowaniu podstawowych przepisów przedstawionych w nowoczesnej formie prawnej;

●umożliwienie wykorzystania nowych osiągnięć naukowych i technicznych;

●zapewnienie dostępności PRM dostosowanego do przyszłych wyzwań;

●propagowanie ochrony i zrównoważonego stosowania zasobów genetycznych roślin i lasów;

●harmonizację ram urzędowych kontroli PRM;

●zwiększenie spójności przepisów dotyczących PRM z przepisami dotyczącymi zdrowia roślin.

Proponowane rozporządzenie jest częścią programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT).

Po konsultacjach z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami stwierdzono, że dyrektywa Rady 98/56/WE nadal w wystarczającym stopniu zaspokaja potrzeby sektora materiału rozmnożeniowego roślin ozdobnych, w związku z czym nie została objęta zakresem niniejszego proponowanego rozporządzenia.

•Spójność z innymi politykami Unii

W ostatnich latach politykę rolną zaczęto traktować w Unii jako strategicznie ważną dla samowystarczalności, bezpieczeństwa i ochrony przemysłu rolno-spożywczego.

W tym kontekście przedkłada się proponowane rozporządzenie. Jest ono również częścią ogólnej polityki w ramach Europejskiego Zielonego Ładu 12 i powiązanych strategii: strategii „Od pola do stołu” 13 , strategii na rzecz bioróżnorodności 14 oraz strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu 15 .

Wniosek jest zgodny ze strategią „Od pola do stołu”, która ma na celu uczynienie systemów żywnościowych sprawiedliwymi, zdrowymi i przyjaznymi dla środowiska, a tym samym bardziej zrównoważonymi, przy jednoczesnym zapewnieniu dostępności PRM, a tym samym bezpieczeństwa produkcji rolnej i bezpieczeństwa żywnościowego. Jego celem jest przyczynienie się do zrównoważonej produkcji żywności i przystosowania się do zmiany klimatu dzięki ukierunkowaniu hodowli roślin na bardziej zrównoważone tory. Cel ten zostaje osiągnięty dzięki wprowadzeniu przepisów dotyczących badania i wprowadzania do obrotu odmian o wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania.

Wniosek ma również na celu propagowanie ochrony i zrównoważonego wykorzystywania zasobów genetycznych roślin oraz przyczynienie się do zapewnienia różnorodności biologicznej w rolnictwie dzięki wprowadzeniu mniej restrykcyjnych i dostosowanych przepisów dotyczących ekologicznych odmian, odmian dla zachowania bioróżnorodności, sieci ochrony materiału siewnego i wymiany materiału siewnego między rolnikami w naturze. Przyczynia się również do ułatwienia produkcji i wprowadzania do obrotu heterogenicznego PRM, który nie należy do żadnej odmiany.

Niniejszy wniosek tworzy ponadto ramy na potrzeby wprowadzania technologii cyfrowych do celów rejestrowania wszystkich działań kwalifikacyjnych, elektronicznego przekazywania danych dotyczących odmian przez państwa członkowskie za pośrednictwem jednego portalu (unijny portal poświęcony odmianom roślin) oraz zapewnienia możliwości wydawania elektronicznych etykiet urzędowych na późniejszym etapie zgodnie z europejską strategią cyfrową 16 .

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

We wniosku wprowadzono przepisy dotyczące produkcji i wprowadzania do obrotu roślinnego materiału rozmnożeniowego w UE, które są niezbędne do osiągnięcia celów wspólnej polityki rolnej. W związku z tym podstawą prawną niniejszego wniosku jest art. 43 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który stanowi podstawę prawną do celów przyjmowania przepisów niezbędnych do osiągnięcia celów wspólnej polityki rolnej.

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

Zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. d) TFUE kompetencje dzielone między UE a państwami członkowskimi stosuje się w dziedzinie rolnictwa i rybołówstwa, z wyłączeniem zachowania morskich zasobów biologicznych.

Od czasu przyjęcia dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu wszystkie dziedziny wprowadzania PRM do obrotu są w znacznym stopniu uregulowane na poziomie Unii. Przyjęcie dyrektyw w znacznym stopniu przyczyniło się do ustanowienia rynku wewnętrznego PRM. Oceny skutków przeprowadzone w 2013 i 2023 r. potwierdziły, że obowiązujące przepisy UE dotyczące wprowadzania do obrotu PRM miały ogólnie pozytywny wpływ na swobodny przepływ, dostępność i jakość PRM na rynku unijnym, a tym samym ułatwiły handel w Unii. Rozdrobnienie rynku PRM na 27 różnych systemów krajowych stworzyłoby poważne przeszkody dla przepływu PRM na rynku wewnętrznym i zwiększyłoby obciążenia finansowe związane z rejestracją odmian i niezbędnymi kontrolami ich jakości i identyfikacji. W związku z tym odpowiednie cele polityki można lepiej osiągnąć dzięki uregulowaniu przepisów wyłącznie na poziomie Unii.

•Proporcjonalność

Jak omówiono w rozdziale 7.4 oceny skutków towarzyszącej niniejszemu wnioskowi, proponowane środki ograniczają się do działań, które należy podjąć na poziomie Unii, aby były skuteczne i efektywne. W celu zaspokojenia tych potrzeb i uwzględnienia istotnych różnic między gatunkami i różnymi rodzajami PRM dyrektywy w sprawie wprowadzania do obrotu PRM zostaną zastąpione jednym rozporządzeniem w sprawie PRM, które ma na celu uwzględnienie wszystkich elementów niezbędnych do produkcji i wprowadzania do obrotu szerokiej gamy PRM: od materiału siewnego i podkładek po gałęzie, bulwy, małe rośliny, całe drzewa, uprawy rolne, ziemniaki, warzywa, winorośle, rośliny sadownicze i inne.

Ten rodzaj instrumentu uważa się za najbardziej odpowiedni, zwłaszcza że kluczowym elementem wniosku jest ustanowienie zharmonizowanych przepisów dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu PRM. Jednolite wymogi dotyczące PRM są najodpowiedniejszym sposobem zapewnienia (i) wysokiego poziomu jakości dla użytkowników, (ii) prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego i równych warunków działania dla podmiotów; oraz (iii) zrównoważonej produkcji rolnej i produkcji żywności.

Istnieje potrzeba zapewnienia stosowania przez wszystkie państwa członkowskie tych samych wysokich standardów, z których wiele uzgodniono na szczeblu międzynarodowym, a tym samym ograniczenia możliwości odstępstw w celu stosowania niższych standardów, chyba że proponowane rozporządzenie stanowi inaczej. Takie standardy chronią również interesy podmiotów profesjonalnych i konkurencję, przyczyniając się do zaprzestania stosowania nierównych i dyskryminujących przepisów w różnych państwach członkowskich.

Aby dostosować wymogi techniczne do swoich szczególnych warunków agroekologicznych, państwa członkowskie mogą, pod pewnymi warunkami i tymczasowo oraz w należycie uzasadnionych przypadkach, za zgodą Komisji ustanowić bardziej rygorystyczne wymogi krajowe dotyczące jakości PRM. Państwa członkowskie mają ponadto możliwość elastycznego wdrażania przepisów dotyczących badania odmian dotyczącego wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania w sposób dostosowany do lokalnych warunków agroekologicznych.

•Wybór instrumentu

Wnioskowi nadaje się formę rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady. Inne środki nie byłyby właściwe, ponieważ cele działania mogą zostać najskuteczniej osiągnięte poprzez wprowadzenie w całej Unii w pełni zharmonizowanych wymogów umożliwiających swobodny przepływ PRM.

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post/oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

W 2019 r. Rada 17 zwróciła się do Komisji o przedłożenie analizy możliwości Unii w zakresie zaktualizowania obowiązujących przepisów w dziedzinie produkcji i wprowadzania do obrotu roślinnego materiału rozmnożeniowego 18 . Analizę tę poparto wynikami zewnętrznego badania dotyczącego gromadzenia danych 19 . W badaniu tym wskazano pięć najważniejszych problemów związanych z obowiązującymi przepisami. Obejmują one:

1.niezharmonizowane wdrażanie przepisów stwarzające nierówne warunki działania dla podmiotów;

2.skomplikowane i sformalizowane procedury powodujące, że proces decyzyjny staje się uciążliwy;

3.brak elastyczności ram prawnych stwarzający trudności w rozwiązywaniu kwestii politycznych określonych w Europejskim Zielonym Ładzie i w powiązanych z nim strategiach;

4.brak zharmonizowanych i opartych na analizie ryzyka ram dotyczących kontroli urzędowych stwarzający nierówne warunki działania w zakresie kontroli urzędowych; oraz

5.brak przepisów w ramach prawnych uwzględniających postęp naukowy i technologiczny.

Wniosek Rady z 2019 r. zawierał klauzulę przeglądową. Klauzula ta umożliwiała Komisji przedstawienie wniosku ustawodawczego, gdyby wynik wspomnianej analizy potwierdził, że będzie to odpowiedni sposób postępowania.

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

Ocena skutków towarzysząca proponowanemu rozporządzeniu w sprawie roślinnego materiału rozmnożeniowego obejmowała szeroki zakres konsultacji ze wszystkimi rodzajami zainteresowanych stron. Konsultacje obejmowały: wstępną ocenę skutków, konsultacje publiczne, grupy robocze z właściwymi organami krajowymi i zainteresowanymi stronami oraz dwustronne spotkania z organizacjami zainteresowanych stron.

●W ramach konsultacji dotyczących wstępnej oceny skutków zebrano 66 odpowiedzi z 16 państw, natomiast w ramach konsultacji publicznych otrzymano 2 449 odpowiedzi z 29 państw.

●W ramach wstępnej oceny skutków stanowiska negocjacyjne przedłożyło 39 respondentów, a w ramach konsultacji publicznych – 181 respondentów.

●W celu zgromadzenia bardziej specjalistycznych informacji zwrotnych od właściwych organów krajowych i MŚP przeprowadzono ukierunkowane konsultacje, w wyniku których otrzymano odpowiednio 25 i 251 odpowiedzi.

●W wyniku ukierunkowanego badania przeprowadzonego przez konsultanta zewnętrznego uzupełniającego ocenę skutków Komisji otrzymano 99 odpowiedzi.

●Konsultant przeprowadził również 43 szczegółowe rozmowy i zorganizował grupę dyskusyjną z udziałem 10 uczestników.

Konsultacje z zainteresowanymi stronami wykazały, że w sektorze PRM można zaobserwować ogólne poparcie dla utrzymania obecnych ram prawnych i przewidzianych w nich dwóch podstawowych filarów rejestracji odmian (opartych na odrębności, wyrównaniu i trwałości („OWT”) oraz, w stosownych przypadkach, wartości gospodarczej odmiany („WGO”) oraz kwalifikacji PRM). Właściwe organy krajowe i wszystkie zainteresowane strony reprezentujące przemysł produkcji materiału siewnego podkreśliły, że obecne ramy funkcjonują prawidłowo, a przemysł PRM w Unii cieszy się międzynarodowym uznaniem ze względu na wysoką jakość produkowanego i sprzedawanego materiału siewnego.

Jednym z głównych celów przeglądu jest rozszerzenie zakresu oceny cech PRM przyczyniających się do zrównoważonej produkcji. Hodowcy roślin i większość właściwych organów krajowych uznali, że obecne wymogi dotyczące WGO gatunków roślin rolniczych już przyczyniają się do osiągnięcia tego celu, ponieważ umożliwiają zatwierdzanie odmian o cechach takich jak odporność na choroby, efektywność składników odżywczych, tolerancja na suszę i zwiększenie plonów. Zainteresowane strony poparły wprowadzenie wymogów dotyczących badania nowych odmian warzyw, roślin sadowniczych i winorośli pod kątem takich cech, choć nie w formie obecnej WGO gatunków roślin rolniczych, ponieważ zastosowania, zwłaszcza w przypadku PRM warzyw, są bardzo zróżnicowane. Niemal wszyscy respondenci podkreślili potrzebę elastyczności pozwalającej uwzględnić różne warunki w całej Europie.

Wszystkie zainteresowane strony zgodnie stwierdziły, że istnieje potrzeba wprowadzenia odstępstw od podstawowego systemu rejestracji odmian i kwalifikacji PRM, aby osiągnąć cele związane z ochroną i zrównoważonym stosowaniem zasobów genetycznych roślin, produkcją ekologiczną i produkcją na obszarach peryferyjnych. Różniły się jednak poglądami co do zakresu takich odstępstw, począwszy od wezwania do całkowitego wyłączenia wymian w naturze, działań na rzecz ochrony i sprzedaży ogrodnikom amatorom, aż po opinię, że istniejące odstępstwa są wystarczające i ich zakres nie wymaga rozszerzenia. Szereg organizacji pozarządowych wezwało do wyraźnego wdrożenia w nowych przepisach praw rolników zdefiniowanych w Międzynarodowym traktacie o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa oraz deklaracji Narodów Zjednoczonych w sprawie praw ludności wiejskiej. Głównymi argumentami przeciwko całkowitemu wyłączeniu są obawy dotyczące zdrowia roślin, poszanowania praw do ochrony odmian roślin i unikania nierównej konkurencji, a także potrzeba zagwarantowania minimalnej jakości i identyfikowalności PRM.

Większość podmiotów zgodziła się co do tego, że harmonizacja wymogów dotyczących kontroli urzędowych jest pożądana. Zdania były podzielone co do tego, czy w ramach przepisów dotyczących PRM kontrole urzędowe powinny wchodzić w zakres rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 20 ze względu na obawy dotyczące potencjalnego wzrostu obciążeń administracyjnych. Niemal wszystkie właściwe organy krajowe i podmioty były przeciwne uwzględnieniu systemu kwalifikacji PRM w obecnym kształcie w rozporządzeniu w sprawie kontroli urzędowych. Większość właściwych organów krajowych i podmiotów dostrzegła korzyści płynące z uwzględnienia tego systemu ze względu na skuteczniejsze kontrole wprowadzania do obrotu i przywozu. Większość zainteresowanych stron w ramach wszystkich kategorii wezwała do zachowania pewnej elastyczności pod względem organizowania kontroli urzędowych i utrzymania kosztów na jak najniższym poziomie.

Większość zainteresowanych stron zgodziła się co do tego, że wykorzystanie technik biomolekularnych i rozwiązań cyfrowych może przynieść korzyści i wezwała do opracowania ram prawnych umożliwiających stosowanie najnowszych technologii zgodnych ze zmianami w normach międzynarodowych.

Informacje szczegółowe na temat konsultacji z zainteresowanymi stronami można znaleźć w rozdziale 5.2.5. i załączniku 2 do oceny skutków proponowanego rozporządzenia w sprawie PRM.

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

Konsultant zewnętrzny zatrudniony przez Komisję przeprowadził badanie uzupełniające ocenę skutków 21 . Konsultant i jego eksperci ściśle współpracowali z odpowiednimi służbami Komisji na różnych etapach badania.

Konsultant zgromadził dodatkowe dane i uwagi w drodze badania źródeł wtórnych, ukierunkowanego badania, grupy dyskusyjnej, szczegółowych rozmów z zainteresowanymi stronami, studium przypadku dotyczącego wymiany materiału siewnego między rolnikami oraz jakościowej analizy porównawczej doświadczeń państw członkowskich w zakresie odmian roślin sadowniczych i winorośli dla zachowania bioróżnorodności. W badaniu uzupełniającym wzięto pod uwagę definicję problemu, argumenty przemawiające za podjęciem działań przez UE, cele interwencji politycznej oraz scenariusz odniesienia. Następnie w badaniu przeprowadzono ocenę potencjalnego wpływu trzech wariantów zaproponowanych przez Komisję, z których każdy obejmował podwarianty dotyczące nawet 19 środków szczególnych.

Badanie uzupełniające umożliwiło dopracowanie wariantów strategicznych i wybranie preferowanego wariantu strategicznego.

•Ocena skutków

Niniejszy wniosek opiera się na ocenie skutków, która uzyskała od Rady ds. Kontroli Regulacyjnej pozytywną opinię z zastrzeżeniami 17 lutego 2023 r.

Niniejszy wniosek ma na celu rozwiązanie dwóch głównych problemów związanych z obecnymi ramami prawnymi dotyczącymi PRM:

1.Istnieje niezharmonizowany rynek wewnętrzny charakteryzujący się rozbieżnymi warunkami w odniesieniu do podmiotów i wprowadzanego do obrotu roślinnego materiału rozmnożeniowego w poszczególnych państwach członkowskich. Wdrażanie różnych aspektów prawodawstwa różni się w poszczególnych państwach członkowskich, ponieważ (i) prawodawstwo pozostawia możliwość różnych interpretacji, (ii) państwa członkowskie starają się znaleźć praktyczne rozwiązania w celu przezwyciężenia sztywnych przepisów oraz (iii) prawodawstwo nie nadąża w odpowiednim czasie za nowymi osiągnięciami w nauce i technologii.

2.Prawodawstwo nie jest dostosowane do celów Europejskiego Zielonego Ładu i powiązanych z nim strategii. W szczególności, zgodnie z obowiązującymi przepisami, odmiany zróżnicowane genetycznie, PRM objęty działalnością sieci ochrony nasion i materiał siewny wymieniany między rolnikami nadal podlegają wymogom dotyczącym rejestracji odmian. Jest to raczej nieproporcjonalne, ponieważ takie odmiany, materiał siewny i rozmnożeniowy nie zawsze mogą spełnić te wymogi. Ponadto coraz częstsze występowanie ekstremalnych zdarzeń pogodowych w połączeniu z niewystarczającą oceną właściwości pod względem zrównoważonego rozwoju podczas rejestracji nowych odmian wywiera presję na stabilność plonów, a tym samym na odporność produkcji rolno-spożywczej.

Ogólnym celem tej inicjatywy jest zatem zapewnienie wszystkim rodzajom użytkowników dostępności PRM wysokiej jakości oraz zróżnicowanego wyboru, dostosowanych do obecnych i przyszłych przewidywanych warunków klimatycznych.

W ocenie skutków zestawiono wszystkie możliwe środki do celów przeprowadzenia analizy. Przeprowadzono ją na podstawie: (i) zewnętrznego badania dotyczącego gromadzenia danych uzupełniającego przeprowadzoną przez Komisję analizę możliwości Unii w zakresie aktualizacji przepisów dotyczących roślinnego materiału rozmnożeniowego, (ii) badania uzupełniającego ocenę skutków przeprowadzonego przez konsultanta zewnętrznego, (iii) różnych działań w zakresie konsultacji z zainteresowanymi stronami, (iv) internetowych konsultacji publicznych oraz (v) wywiadów pogłębionych.

Różnorodne, złożone i często powiązane ze sobą środki podzielono na grupy w ramach trzech wariantów strategicznych, które porównano ze scenariuszem braku zmiany polityki. Te trzy warianty poddano ocenie. Wariant 1 zapewniał największą elastyczność, natomiast wariant 3 zapewniał największą harmonizację, aby zminimalizować różnice w sposobie wdrażania przepisów. Wariant 2 zapewniał równowagę między potrzebą elastyczności a wyższym stopniem harmonizacji w celu rozwiązania problemów wynikających z różnic w interpretacji.

Wszystkie warianty zawierały szereg wspólnych elementów: (i) uproszczone procedury administracyjne i bardziej elastyczny proces decyzyjny; (ii) uproszczone przepisy dotyczące odmian ekologicznych i odmian dla zachowania bioróżnorodności; oraz (iii) harmonizację z przepisami dotyczącymi zdrowia roślin.

1.Wariant 1 – największy stopień elastyczności: w ramach wariantu 1 określone zostałyby minimalne wymogi dotyczące kontroli urzędowych roślinnego materiału rozmnożeniowego, ale bez powiązania ich z rozporządzeniem w sprawie kontroli urzędowych. Przyjęto by wytyczne dotyczące stosowania innowacyjnych procesów produkcji, technik biomolekularnych i rozwiązań cyfrowych. Istniejąca ocena nowych odmian gatunków roślin rolniczych pod kątem cech przyczyniających się do zrównoważonej produkcji zostałaby wzmocniona. W odniesieniu do warzyw i roślin sadowniczych wprowadzono by dobrowolną ocenę. Działalność sieci ochrony nasion, sprzedaż ogrodnikom amatorom i wymiana PRM w naturze między rolnikami zostałyby wyłączone z zakresu przepisów.

2.Wariant 2 – równoważenie elastyczności i harmonizacji (wariant preferowany): w ramach wariantu 2 nastąpiłoby włączenie kontroli urzędowych roślinnego materiału rozmnożeniowego do zakresu rozporządzenia w sprawie kontroli urzędowych, przy czym kontrole przywozu w odpowiednich miejscach w Unii byłyby uproszczone w celu zapewnienia bardziej ukierunkowanego i skutecznego egzekwowania istniejących przepisów. W prawodawstwie uwzględniono by podstawowe zasady dotyczące stosowania innowacyjnych procesów produkcji, technik biomolekularnych i rozwiązań cyfrowych. Ocena nowych odmian pod kątem cech przyczyniających się do zapewnienia zrównoważonej produkcji stałaby się wymogiem w odniesieniu do wszystkich grup upraw, przy czym państwa członkowskie miałyby zapewnioną elastyczność w zakresie jej wdrażania zgodnie z ich własnymi warunkami agroekologicznymi. Działalność sieci ochrony nasion, sprzedaż ogrodnikom amatorom i wymiana w naturze między rolnikami podlegałyby mniej restrykcyjnym przepisom umożliwiającym zwiększenie różnorodności genetycznej PRM, lecz również zagwarantowanie minimalnej jakości.

3.Wariant 3 – największy stopień harmonizacji: w ramach wariantu 3 nastąpiłoby włączenie kontroli urzędowych PRM/LMR do zakresu rozporządzenia w sprawie kontroli urzędowych, przy czym kontrole przywozu w punktach kontroli granicznej byłyby bardziej restrykcyjne i wymagałyby specjalnej dokumentacji przywozowej w celu wzmocnienia i pełnej harmonizacji egzekwowania przepisów. W prawodawstwie uwzględniono by szczegółowe i wiążące przepisy dotyczące stosowania innowacyjnych procesów produkcji, technik biomolekularnych i rozwiązań cyfrowych. Ocena nowych odmian pod kątem cech przyczyniających się do zapewnienia zrównoważonej produkcji stałaby się wymogiem dla wszystkich upraw i zapewniałaby wszystkim państwom członkowskim szczegółowe i zharmonizowane wymogi i metody. Działalność sieci ochrony nasion, sprzedaż ogrodnikom amatorom i wymiana w naturze między rolnikami podlegałyby ogólnym wymogom określonym w przepisach dotyczących PRM mającym na celu wprowadzenie jednolitych przepisów we wszystkich segmentach rynku.

Na podstawie wyników oceny skutków Komisja stwierdziła, że wariant 2 jest najlepszym rozwiązaniem umożliwiającym skuteczne i spójne osiągnięcie wszystkich celów przeglądu przepisów dotyczących PRM.

Preferowany wariant zapewni podmiotom i właściwym organom krajowym przyrosty wydajności dzięki: (i) rozszerzeniu możliwości podejmowania przez podmioty działań pod nadzorem urzędowym, (ii) harmonizacji z przepisami dotyczącymi zdrowia roślin, (iii) wprowadzeniu urzędowych kontroli opartych na analizie ryzyka oraz (iv) zapewnieniu możliwości wykorzystania technik biomolekularnych i rozwiązań cyfrowych w systemach rejestracji odmian i kwalifikacji PRM. Obowiązkowe zaostrzone wymogi dotyczące zrównoważonego rozwoju wraz z elastycznością w zakresie dostosowania się do lokalnych warunków agroekologicznych przyczynią się do bardziej zrównoważonej produkcji rolno-spożywczej i bezpieczeństwa żywnościowego, ponieważ odmiany, które są lepiej dostosowane do zmieniających się warunków agroklimatycznych, będą się charakteryzowały bardziej stabilnymi plonami.

Preferowany wariant wiąże się ze znacznymi kosztami ekonomicznymi w przypadku podmiotów i właściwych organów krajowych ze względu na potrzebę dodatkowych inwestycji umożliwiających przeprowadzenie dodatkowych ocen zrównoważonego charakteru odmian warzyw i owoców. Są one jednak proporcjonalne do celów i zostaną zrównoważone w perspektywie średnioterminowej korzyściami wynikającymi ze zrównoważonej produkcji rolno-spożywczej. Zostaną one również zrównoważone dzięki przystosowaniu się do zmiany klimatu, np. w odniesieniu do ograniczonego wykorzystania zasobów lub większej stabilności plonów. Inne działania nie prowadzą do nałożenia nowych obowiązków na podmioty, lecz zapewniają im nowe warianty lub mniej restrykcyjne warunki dostępu do rynku.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

We wniosku wprowadzono uproszczony i mniej uciążliwy system regulacyjny, w szczególności w odniesieniu do sprzedaży ogrodnikom amatorom i do PRM, umożliwiający osiągnięcie celów w zakresie ochrony i zrównoważonego stosowania zasobów genetycznych roślin.

Wniosek zapewnia podmiotom profesjonalnym możliwość dokonywania kwalifikacji PRM pod nadzorem urzędowym właściwych organów, jeśli sobie tego zażyczą. Umożliwia on również wykonywanie badań technicznych do celów testowania odmian dla potwierdzenia ich wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania na terenie przedsiębiorstwa hodowców pod nadzorem urzędowym właściwego organu. Oba te warianty zapewniają podmiotom profesjonalnym większą elastyczność i możliwość planowania biznesowego.

We wniosku wprowadzono również mniej restrykcyjne i dostosowane przepisy dotyczące:

a)dostępu do rynku odmian ekologicznych i odmian dla zachowania bioróżnorodności;

b)PRM przeznaczonego dla użytkowników ostatecznych (tj. ogrodników amatorów);

c)PRM przeznaczonego wyłącznie dla niektórych bibliotek genowych, organizacji oraz sieci i przez nie przechowywanego;

d)materiału siewnego wymienianego w naturze między rolnikami.

Wiele procedur zostanie uproszczonych. Wszystkie środki służące uproszczeniu przynoszą korzyści znacznej liczbie zarówno MŚP, jak i mikroprzedsiębiorstw, które odpowiadają za zdecydowaną większość działalności gospodarczej prowadzonej w tym sektorze. Ponadto z zakresu wniosku całkowicie wyłączono PRM sprzedawane lub przekazywane w jakikolwiek inny sposób, bezpłatnie lub odpłatnie, między dowolnymi osobami na ich własny użytek prywatny i w celach niezwiązanych z ich działalnością handlową, a także PRM wykorzystywane wyłącznie na potrzeby badań urzędowych, hodowli, inspekcji, wystaw lub celów naukowych. We wniosku wprowadzono również nowe środki dotyczące cyfryzacji sektora PRM i przepisy dotyczące technik biomolekularnych mające na celu zwiększenie skuteczności i efektywności rejestracji odmian i kwalifikacji PRM.

•Prawa podstawowe

Proponowane rozporządzenie nie narusza postanowień Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności dzięki ustanowieniu przepisów mających na celu zapewnienie wolności prowadzenia działalności gospodarczej, unikanie dyskryminacji oraz ochronę konsumentów i środowiska.

4.WPŁYW NA BUDŻET

Wniosek nie ma wpływu na budżet.

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

Po upływie pięciu lat od daty rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, a następnie co pięć lat, państwa członkowskie są zobowiązane do przedłożenia Komisji sprawozdania dotyczącego szeregu aspektów rozporządzenia, w szczególności stosowania odstępstw i polityk mających na celu propagowanie ochrony i zrównoważonego stosowania zasobów genetycznych roślin, różnorodności biologicznej w rolnictwie i uproszczonych procedur dla drobnych producentów. Działania te są niezbędne w celu dokonania przeglądu skuteczności tych nowych polityk i sprawdzenia, czy konieczne będzie wprowadzenie usprawnień. W szczególności dotyczą one składania sprawozdań w sprawie następujących elementów:

●ilości PRM kategorii kwalifikowany i kategorii standard oraz obszarów wykorzystywanych do jego produkcji w podziale na rok i gatunki, z wyszczególnieniem ilości wykorzystywanych w przypadku odmian ekologicznych nadających się do produkcji ekologicznej;

●ilości wprowadzonego do obrotu heterogenicznego PRM i obszarów wykorzystywanych do jego produkcji w podziale na rok i gatunki;

●ilości wprowadzonego do obrotu PRM w przypadku odmian dla zachowania bioróżnorodności w podziale na rok i gatunki;

●liczby podmiotów profesjonalnych korzystających z odstępstw w zakresie sprzedaży użytkownikom ostatecznym, odnośnych gatunków i całkowitych ilości PRM w podziale na gatunki;

●liczby bibliotek genowych, organizacji i sieci, których statutowym lub innym zadeklarowanym celem jest ochrona zasobów genetycznych roślin i odnośnych gatunków;

●ilości – określonych w podziale na gatunki – materiału siewnego wymienianego w naturze między rolnikami;

●ilości – zatwierdzonych w podziale na gatunki – PRM przeznaczonego do badań i prób w celu hodowli nowych odmian;

●ilości PRM – w podziale na rodzaje i gatunki – stosowanego w przypadku tymczasowych trudności w dostawach;

●ilości PRM – w podziale na rodzaje i gatunki – przywożonego z państw trzecich;

●liczby podmiotów profesjonalnych mających siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.

•Dokumenty wyjaśniające (w przypadku dyrektyw)

Nie dotyczy

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

(i)Zakres stosowania

Proponowane rozporządzenie zastąpi 10 dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu. Będzie ono miało zastosowanie do wykazu gatunków roślin uprawnych, warzyw, roślin sadowniczych i winorośli o szczególnym znaczeniu gospodarczym i społecznym dla Unii, takim jak bezpieczeństwo żywnościowe.

Rozporządzenie nie obejmie swoim zakresem leśnego materiału rozmnożeniowego, który obecnie reguluje dyrektywa Rady 1999/105/WE. W celu zastąpienia tej dyrektywy nowym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady przedłożono odrębny wniosek.

Wniosek nie będzie również obejmował kwestii dotyczących materiału rozmnożeniowego roślin ozdobnych.

Ponadto wyłączony zostanie PRM wywożony do państw trzecich.

(ii)Wymogi dotyczące produkcji i wprowadzania do obrotu

W proponowanym rozporządzeniu zachowuje się dwa główne filary dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu, a mianowicie rejestrację odmian i kwalifikację poszczególnych partii PRM.

We wniosku wprowadzono ogólny przepis, zgodnie z którym PRM może być produkowany i wprowadzany do obrotu tylko wtedy, gdy należy do odmian zarejestrowanych w krajowych rejestrach odmian i do określonych z góry kategorii: materiału siewnego lub rozmnożeniowego kategorii przedbazowy, bazowy, kwalifikowany i standard. We wniosku przewidziano również rejestrację materiału heterogenicznego, który nie jest odmianą ani mieszanką odmian, a także klonów, wyselekcjonowanych klonów, mieszanek multiklonalnych i poliklonalnego PRM.

PRM stanowiący materiał siewny lub rozmnożeniowy kategorii przedbazowy, bazowy, kwalifikowany i standard musi być produkowany i wprowadzany do obrotu zgodnie z obowiązującymi normami międzynarodowymi ustanowionymi dla tych kategorii i odpowiednich gatunków. Normy te obejmują w szczególności przepisy dotyczące systemów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) dla certyfikatów odmian materiału siewnego znajdującego się w obrocie międzynarodowym ( 22 ) („systemy nasienne OECD”), normy dotyczące sadzeniaków Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (EKG ONZ) oraz reguły dotyczące pobierania próbek i badań Międzynarodowego Związku Oceny Nasion (ISTA).

Zgodność PRM z wymogami określonymi dla materiału siewnego lub rozmnożeniowego kategorii przedbazowy, bazowy i kwalifikowany musi zostać potwierdzona w drodze inspekcji, pobierania próbek i badań przeprowadzonych przez właściwe organy („urzędowa kwalifikacja”) i poświadczona etykietą urzędową. We wniosku wprowadzono wykaz gatunków, których materiał siewny może być produkowany i wprowadzany do obrotu wyłącznie jako materiał siewny kategorii przedbazowy, bazowy i kwalifikowany. Odzwierciedlają to obecne przepisy dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu i odpowiednie normy międzynarodowe. Ponadto ustanowiono mniej restrykcyjne przepisy dotyczące materiału siewnego i rozmnożeniowego kategorii standard w odniesieniu do niektórych kategorii.

W ramach modernizacji systemu kwalifikacji wypełnianie obowiązków powierza się podmiotom profesjonalnym. Na podstawie wniosku właściwy organ będzie mógł również zezwolić podmiotom profesjonalnym na: (i) przeprowadzenie kwalifikacji PRM („kwalifikacja pod nadzorem urzędowym”) oraz (ii) wydrukowanie urzędowej etykiety.

We wniosku wprowadzono przepisy dotyczące znakowania, pakowania, plombowania i partii PRM. Opierają się one w dużej mierze na przepisach dotyczących systemu nasiennego OECD oraz doświadczeniu zdobytym podczas wdrażania dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu.

Odmiany materiału siewnego będą mogły być produkowane i wprowadzane do obrotu w ramach mieszanek z innymi odmianami materiału siewnego tego samego rodzaju lub gatunku lub innych rodzajów lub gatunków objętych niniejszym rozporządzeniem. Państwa członkowskie mogą jednak zezwolić na produkcję i wprowadzanie do obrotu materiału siewnego wymieszanego z materiałem siewnym nieobjętym zakresem niniejszego rozporządzenia w celu ochrony zasobów genetycznych i środowiska naturalnego.

Ponadto przeprowadzone zostaną badania na poletkach kontrolnych w celu zweryfikowania tożsamości i czystości odmianowej poszczególnych partii materiału siewnego. Do celów weryfikacji tożsamości i czystości odmianowej można wykorzystać badania biomolekularne.

(iii)Odstępstwa

We wniosku wprowadzono elastyczne podejście do niektórych rodzajów działalności, PRM i odmian. W takich przypadkach ustanawia się mniej restrykcyjne wymogi w oparciu o doświadczenie zdobyte w ramach wdrażania dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu, normy międzynarodowe, a w szczególności potrzebę propagowania różnorodności biologicznej w rolnictwie i ochrony zasobów genetycznych.

W związku z tym we wniosku wprowadzono mniej restrykcyjne przepisy dotyczące odmian dla zachowania bioróżnorodności, materiału heterogenicznego, PRM sprzedawanego użytkownikom ostatecznym (takim jak ogrodnicy amatorzy), PRM sprzedawanego bibliotekom genowym, organizacjom i sieciom lub sprzedawanego między nimi oraz materiału siewnego wymienianego w naturze między rolnikami.

We wniosku ustanowiono ponadto odstępstwa dotyczące sprzedaży (i) PRM hodowcom w celu opracowania nowych odmian, (ii) PRM w przypadku jeszcze niezarejestrowanych odmian wykorzystywanych do namnażania PRM lub przeprowadzania prób, (iii) PRM w przypadku tymczasowych trudności w dostawach, (iv) materiału siewnego, który nie został jeszcze zakwalifikowany ostatecznie. Ustanowiono również odstępstwa dotyczące środków nadzwyczajnych i tymczasowych doświadczeń.

(iv)Przywóz

Przywóz PRM z państw trzecich będzie dozwolony tylko wtedy, gdy w drodze oceny ustalone zostanie, że taki PRM spełnia wymogi równoważne wymogom mającym zastosowanie do PRM produkowanego i wprowadzanego do obrotu w Unii. Ocena taka będzie oparta na dogłębnej analizie informacji dostarczonych przez państwo trzecie i jego odpowiednich przepisów. Będzie ona również oparta na zadowalającym wyniku audytu przeprowadzonego przez Komisję w danym państwie trzecim, w przypadku gdy audyt taki zostanie uznany za konieczny.

(v)Podmioty profesjonalne

Ze względu na uproszczenia podmioty profesjonalne muszą być zarejestrowane w rejestrach prowadzonych i aktualizowanych na podstawie rozporządzenia (UE) 2016/2031, ponieważ w znacznym stopniu są one już objęte zakresem, o którym mowa w tym rozporządzeniu. Podmioty profesjonalne muszą spełnić pewne podstawowe wymogi, aby zapewnić odpowiednią wiedzę na temat PRM znajdującego się pod ich kontrolą oraz odpowiednie postępowanie z tym materiałem. PRM wprowadzany do obrotu przez podmioty profesjonalne będzie podlegać wymogom dotyczącym identyfikowalności.

(vi)Rejestr odmian

We wniosku wprowadzono ogólny przepis, zgodnie z którym PRM musi należeć do zarejestrowanych odmian. Ustanowiono w nim również procedurę i warunki rejestracji tych odmian.

We wniosku przewiduje się, że odmiana musi zostać włączona do co najmniej jednego krajowego rejestru odmian. Fakt ten jest wystarczający, aby natychmiast zezwolić na wprowadzenie do obrotu tej odmiany w całej UE. Odmiana ta zostanie również zgłoszona do unijnego rejestru odmian za pośrednictwem unijnego portalu poświęconego odmianom roślin, który zapewni przegląd wszystkich odmian dopuszczonych do obrotu.

Odmiany zostaną zarejestrowane w dwóch kategoriach:

(i)odmiany z opisem urzędowym, które zostają poddane badaniu pod kątem ich odrębności, wyrównania i trwałości (OWT); oraz

(ii)odmiany dla zachowania bioróżnorodności z opisem uznanym urzędowo, bez konieczności poddawania ich badaniu OWT i podlegające mniej rygorystycznym wymogom dotyczącym wprowadzania do obrotu.

Odmiany podlegające badaniu OWT (opis urzędowy) zostaną poddane dalszym badaniom wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania. Proponowane rozporządzenie rozszerza zakres oceny wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania z upraw rolnych (obecny zakres dyrektyw w sprawie PRM) również na warzywa i owoce, aby zapewnić bardziej kompleksowe i zrównoważone podejście do całego sektora PRM. W celu rejestracji odmiany te muszą, co do zasady, przynosić poprawę w porównaniu z innymi odmianami tego samego rodzaju lub gatunku w odniesieniu do następujących aspektów:

●plony, w tym stabilność plonów i plony w warunkach uprawy niskonakładowej;

●tolerancja/odporność na stresy biotyczne, w tym choroby roślin powodowane przez nicienie, grzyby, bakterie, wirusy, owady i inne agrofagi;

●tolerancja/odporność na stresy abiotyczne, w tym przystosowanie się do warunków zmiany klimatu;

●bardziej efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych, takich jak woda i składniki odżywcze;

●mniejsze zapotrzebowanie na środki zewnętrzne, takie jak środki ochrony roślin i nawozy;

●właściwości, które przyczyniają się do bardziej zrównoważonego charakteru przechowywania, przetwarzania i dystrybucji;

●cechy jakościowe lub właściwości odżywcze.

Aspekty te mają istotne znaczenie dla zapewnienia, aby nowe odmiany przyczyniały się do zrównoważonej produkcji rolnej, która służy potrzebom gospodarczym, środowiskowym i szerszym potrzebom społecznym.

Ze względu na swoje znaczenie badania OWT będą przeprowadzane wyłącznie przez właściwe organy. Pomieszczenia wykorzystywane do tych badań zostaną poddane audytowi przez Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (CPVO) ze względu na jego wiedzę specjalistyczną w sektorze.

Badanie dotyczące wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania mogą przeprowadzać także podmioty profesjonalne pod nadzorem urzędowym właściwych organów. Jest to uzasadnione z uwagi na fakt, że zakres wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania rozszerzono na większą liczbę gatunków i istnieje potrzeba zapewnienia dostępności instytucji badawczych. Pomieszczenia, z których korzystają podmioty profesjonalne, zostaną poddane audytowi przez właściwe organy.

Odmiany, którym przyznano prawo do ochrony odmian roślin na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 2100/94 lub na podstawie prawodawstwa państwa członkowskiego, zostaną uznane za odrębne, wyrównane i trwałe oraz będą miały odpowiednią nazwę do celów proponowanego rozporządzenia. Właściwe organy mogą również korzystać z badań OWT i wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania przeprowadzonych przez organy innych państw członkowskich w celu zarejestrowania odmiany w swoich rejestrach krajowych.

We wniosku określono ponadto przepisy dotyczące składania, treści, badania formalnego i daty składania wniosków o rejestrację odmiany, badań technicznych i organizacji, dodatkowe reguły dotyczące badania technicznego, poufności, tymczasowego sprawozdania z badania i tymczasowego opisu urzędowego, sprawozdania z badania i ostatecznego opisu urzędowego, badania nazwy odmiany oraz decyzji w sprawie rejestracji odmiany w krajowym rejestrze odmian.

Okres rejestracji odmiany będzie wynosił 10 lat, aby zachęcić do innowacji i zastępowania tych odmian nowymi. W przypadku odmian roślin sadowniczych i materiału rozmnożeniowego winorośli okres rejestracji będzie wynosił 30 lat, co wynika z dłuższego czasu potrzebnego na zakończenie cyklu produkcyjnego takich gatunków. Okres rejestracji będzie podlegał przedłużeniu.

We wniosku określono przepisy dotyczące utrzymywania, dokumentowania i pobierania próbek zarejestrowanych odmian w celu zapewnienia identyfikacji i skutecznej kontroli próbek przez cały okres ich rejestracji.

(vii)Zmiany innych aktów Unii i przepisów końcowych

Proponowane rozporządzenie przewiduje zmianę rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 23 w drodze doprecyzowania, że regulowane agrofagi niekwarantannowe podlegają wyłącznie przepisom tego rozporządzenia. W przypadku importowanego PRM wprowadza ono ponadto możliwość połączenia w jednym formacie etykiety OECD z paszportem roślin.

We wniosku wprowadza się ponadto zmianę rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 w celu włączenia przepisów dotyczących PRM w zakres przepisów Unii dotyczących kontroli urzędowych. Podstawowe przepisy i zasady dotyczące kontroli urzędowych będą miały również zastosowanie do produkcji i wprowadzania PRM do obrotu, w tym do kompetencji organów, delegowania zadań i kwalifikacji. Komisja będzie uprawniona do przyjęcia, w razie potrzeby, przepisów szczególnych dotyczących kontroli urzędowych wprowadzania PRM do obrotu i podmiotów profesjonalnych. W przypadku przywozu zastosowanie będą miały przepisy ogólne na podstawie analizy ryzyka.

Proponowane rozporządzenie zmienia ponadto rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 24 w sprawie produkcji ekologicznej w celu aktualizacji treści dotyczącej „materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin” i „ekologicznego materiału heterogenicznego”, o których mowa w tym rozporządzeniu. Zapewnia ono również, aby wszystkie przepisy dotyczące heterogenicznego PRM, zarówno ekologicznego, jak i nieekologicznego, zostały określone wyłącznie w proponowanym rozporządzeniu.

Proponowane rozporządzenie zacznie obowiązywać po upływie trzech lat od jego wejścia w życie, aby dać właściwym organom i podmiotom profesjonalnym odpowiedni czas na dostosowanie się do nowych przepisów. Zapewni to również Komisji czas na przyjęcie niezbędnych aktów delegowanych i wykonawczych. W celu zastosowania nowych wymogów dotyczących badania wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania nowych odmian roślin sadowniczych i warzyw będzie obowiązywał dodatkowy dwuletni okres przejściowy.

2023/0227 (COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie produkcji i wprowadzania roślinnego materiału rozmnożeniowego do obrotu w Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) 2016/2031, 2017/625 i 2018/848 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylające dyrektywy Rady 66/401/EWG, 66/402/EWG, 68/193/EWG, 2002/53/WE, 2002/54/WE, 2002/55/WE, 2002/56/WE, 2002/57/WE, 2008/72/WE i 2008/90/WE (rozporządzenie w sprawie roślinnego materiału rozmnożeniowego)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 43 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 25 ,,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Przepisy dotyczące produkcji i wprowadzania do obrotu roślinnego materiału rozmnożeniowego (PRM) upraw rolnych, warzyw, winorośli, roślin sadowniczych ustanowiono na szczeblu unijnym w latach 60. XX wieku. Produkcję i wprowadzanie do obrotu PRM na terytorium Unii regulują dyrektywy Rady 66/401/EWG( 26 ); 66/402/EWG( 27 ); 68/193/EWG( 28 ); 2002/53/WE( 29 ); 2002/54/WE( 30 ); 2002/55/WE( 31 ); 2002/56/WE( 32 ); 2002/57/WE( 33 ); 2008/72/WE( 34 ) i 2008/90/WE( 35 ) („dyrektywy w sprawie wprowadzania PRM do obrotu”). Te akty prawne stworzyły ramy prawne dla produkcji PRM i wprowadzania go do obrotu, a zatem miały duże znaczenie dla utworzenia rynku wewnętrznego PRM w Unii.

(2)Oceny skutków przeprowadzone przez Komisję w 2013 i 2023 r. potwierdziły, że dyrektywy te miały znaczący wpływ na swobodny przepływ, dostępność i wysoką jakość PRM na rynku unijnym, a tym samym ułatwiły handel PRM w Unii.

(3)Przepisy dotyczące produkcji PRM i wprowadzania go do obrotu należy jednak dostosować do postępu naukowo-technicznego w dziedzinie technik produkcji rolnej i ogrodniczej oraz hodowli roślin. Należy ponadto uaktualnić przepisy na podstawie zmian w normach międzynarodowych i doświadczenia zdobytego w trakcie stosowania dyrektyw w sprawie PRM. Przepisy te wymagają doprecyzowania w celu ułatwienia bardziej zharmonizowanego wdrażania. W związku z powyższym dyrektywy w sprawie wprowadzania PRM do obrotu powinny zostać zastąpione jednym rozporządzeniem w sprawie produkcji i wprowadzania PRM do obrotu w Unii.

(4)PRM stanowi materiał wyjściowy do produkcji roślinnej w Unii. W związku z tym ma kluczowe znaczenie dla produkcji surowca do stosowania zarówno w żywności, jak i paszach oraz dla efektywnego wykorzystania zasobów roślinnych. Przyczynia się do ochrony środowiska oraz jakości łańcucha żywnościowego i zaopatrzenia w żywność w całej Unii. PRM wydaje się mieć ogromne znaczenie dla transformacji w kierunku zrównoważonych systemów żywnościowych, o której mowa w strategii „Od pola do stołu” 36 , dla rolnictwa, ogrodnictwa, ochrony środowiska, łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej, bezpieczeństwa żywnościowego i paszowego oraz ogólnie dla gospodarki.

(5)W celu transformacji w kierunku zrównoważonych systemów przepisy Unii powinny zatem uwzględniać potrzebę zapewnienia możliwości dostosowania produkcji PRM do zmieniających się warunków rolniczych, ogrodniczych i środowiskowych, sprostania wyzwaniom związanym ze zmianą klimatu, ochrony i przywrócenia różnorodności biologicznej oraz spełnienia rosnących oczekiwań rolników i konsumentów związanych z jakością i zrównoważonym charakterem PRM.

(6)Zakres niniejszego rozporządzenia powinien obejmować wyłącznie PRM niektórych rodzajów i gatunków o większym znaczeniu gospodarczym i społecznym. Znaczenie to należy oceniać w zależności od tego, czy takie rodzaje i gatunki stanowią istotny obszar produkcji i istotną wartość produkcji w Unii, od ich roli dla bezpieczeństwa produkcji żywności i pasz w Unii oraz od tego, czy są wprowadzane do obrotu w przynajmniej dwóch państwach członkowskich. Wspomniany obszar produkcji i wartość mogą dotyczyć kilku aspektów technicznych. W zależności od okoliczności można je obliczyć na podstawie takich czynników jak całkowita powierzchnia gruntów produkcyjnych na kilku różnych obszarach Unii, wartość PRM wprowadzonego do obrotu w odniesieniu do określonych sektorów czy zapotrzebowanie rolników, użytkowników ostatecznych i przemysłu na te gatunki.

(7)Te rodzaje i gatunki należy wymienić i sklasyfikować według ich planowanego wykorzystania, tj. jako uprawy rolne, warzywa, rośliny sadownicze lub winorośl. Klasyfikacja ta jest konieczna, aby zapewnić proporcjonalne podejście, ponieważ niektóre gatunki są istotne tylko w przypadku określonych zastosowań.

(8)Niektóre odmiany mogą ponadto mieć określone cechy, które w przypadku uprawy w określonych warunkach mogą mieć niepożądane skutki agronomiczne, które podważałyby cel rozporządzenia, jakim jest przyczynienie się do zrównoważoności produkcji rolnej. Cel ten można osiągnąć jedynie wówczas, gdy takie odmiany będą uprawiane w odpowiednich warunkach, pozwalających uniknąć tych niepożądanych skutków agronomicznych. Warunki te powinny dotyczyć uprawy tych odmian z przeznaczeniem do produkcji żywności, pasz lub materiałów przemysłowych, a nie tylko w przypadku, gdy są one przeznaczone do produkcji PRM i wprowadzania go do obrotu. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem obejmować warunki uprawy tych odmian, również w celu produkcji żywności, paszy lub innych produktów.

(9)PRM powinien być zdefiniowany w sposób kompleksowy, obejmujący wszystkie rośliny zdolne i przeznaczone do produkowania całych roślin. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem obejmować nasiona, jak również wszystkie inne formy roślin, niezależnie od fazy wzrostu, zdolne i przeznaczone do produkowania całych roślin.

(10)Niniejsze rozporządzenie nie powinno obejmować leśnego materiału rozmnożeniowego ze względu na jego szczególne cechy oraz bardzo różne pojęcia i stosowaną terminologię. Z tego powodu leśny materiał rozmnożeniowy jest przedmiotem odrębnego aktu prawnego, a mianowicie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) .../... 37 +.

(11)Niniejsze rozporządzenie nie powinno obejmować materiału rozmnożeniowego roślin ozdobnych, ponieważ po przeprowadzeniu konsultacji z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami stwierdzono, że dyrektywa Rady 98/56/WE ( 38 ) nadal w wystarczającym stopniu zaspokaja potrzeby tego sektora.

(12)Niniejsze rozporządzenie nie powinno obejmować PRM wywożonego do państw trzecich ani PRM wykorzystywanego wyłącznie do badań urzędowych, hodowli, inspekcji, wystaw lub celów naukowych. Wynika to z faktu, że takie kategorie PRM nie wymagają szczególnych zharmonizowanych norm tożsamości lub jakości i nie zagrażają tożsamości i jakości innych PRM wprowadzanych do obrotu w Unii.

(13)Niniejsze rozporządzenie nie powinno obejmować PRM sprzedawanego lub przekazywanego w jakikolwiek inny sposób, bezpłatnie lub za opłatą, między dowolnymi osobami na ich własny użytek prywatny i w celach niezwiązanych z ich działalnością handlową. Określenie przepisów dotyczących takiego wykorzystania PRM byłoby nieproporcjonalne, ponieważ ten rodzaj przekazywania, zwykle ograniczony do bardzo małych ilości, nie jest przeznaczony do celów handlowych i ogranicza się do działalności prywatnej.

(14)W celu umożliwienia użytkownikom dokonywania świadomych wyborów PRM powinien być produkowany i wprowadzany do obrotu wyłącznie jeśli należy do odmian zarejestrowanych w krajowym rejestrze odmian.

(15)W stosownych przypadkach podkładki należy jednak wyłączyć z wymogu przynależności do odmiany, ponieważ często nie wchodzą w zakres definicji odmiany, mimo że mają znaczną wartość.

(16)Aby zapewnić tożsamość, jakość i przejrzystość oraz umożliwić użytkownikom dokonywanie świadomych wyborów, PRM powinien być zasadniczo produkowany lub wprowadzany do obrotu w określonych z góry kategoriach. Kategorie te powinny odzwierciedlać różne etapy pokoleniowe i poziomy jakości oraz, na podstawie ustalonej na szczeblu międzynarodowym terminologii, nosić nazwy „przedbazowy”, „bazowy”, „kwalifikowany” i „standard” w przypadku materiału siewnego i „przedbazowy”, „bazowy”, „kwalifikowany” i „standard” w przypadku materiału rozmnożeniowego, gdy PRM jest inny niż materiał siewny.

(17)PRM należący do każdej z tych kategorii powinien być produkowany i wprowadzany do obrotu zgodnie z obowiązującymi normami międzynarodowymi, aby zapewnić najwyższy możliwy poziom jego identyfikacji i jakości oraz aby odpowiadał najnowszym osiągnięciom technicznym i naukowym. Normy te powinny obejmować, w stosownych przypadkach, systemy dla certyfikatów odmian materiału siewnego znajdującego się w obrocie międzynarodowym ( 39 ) („systemy nasienne OECD”), normy dotyczące sadzeniaków Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (EKG ONZ) oraz reguły dotyczące pobierania próbek i badań Międzynarodowego Związku Oceny Nasion (ISTA).

(18)Zgodnie z tymi normami zgodność PRM z wymogami określonymi dla kategorii „przedbazowy”, „bazowy” lub „kwalifikowany” powinna zostać potwierdzona w drodze inspekcji, pobierania próbek, badania oraz badań poletek kontrolnych w ramach kontroli urzędowej przeprowadzonych przez właściwe organy („urzędowa kwalifikacja”) i poświadczona etykietą urzędową.

(19)Należy ustanowić przepisy szczegółowe dotyczące produkcji i wprowadzania do obrotu klonów, wyselekcjonowanych klonów, mieszanek multiklonalnych i poliklonalnego PRM ze względu na ich rosnące znaczenie i wykorzystanie w sektorze PRM. Aby zapewnić przejrzystość, świadomy wybór użytkownikom i skuteczne kontrole urzędowe, klony należy zarejestrować w specjalnym rejestrze publicznym utworzonym przez właściwe organy. Należy również ustanowić przepisy dotyczące utrzymywania klonów, aby zapewnić ich ochronę i identyfikację.

(20)Podmioty profesjonalne powinny uzyskać zezwolenie właściwego organu na przeprowadzanie kwalifikacji pod nadzorem urzędowym PRM należącego do określonych gatunków i kategorii oraz na drukowanie etykiety urzędowej. Należy ustanowić przepisy dotyczące odpowiedniego nadzoru urzędowego sprawowanego przez właściwy organ oraz cofnięcia tego zezwolenia lub jego zmiany. Przepisy te są niezbędne w celu zapewnienia skutecznego funkcjonowania całego systemu kwalifikacji.

(21)W celu zapewnienia maksymalnej możliwej czystości i jednorodności PRM powinien on być utrzymywany w osobnych partiach, oddzielony od innych materiałów różniących się od PRM, takich jak ziarno przeznaczone na żywność lub paszę.

(22)Ze względu na dużą różnorodność PRM podmioty profesjonalne powinny mieć możliwość wprowadzania do obrotu partii PRM w formie pojedynczych roślin, pakietów, wiązek lub pojemników, lub luzem.

(23)Należy przyjąć przepisy dotyczące etykietowania PRM, aby zapewnić właściwą identyfikację tego materiału według kategorii w drodze poświadczenia zgodności z odpowiednimi wymogami dotyczącymi materiału siewnego i rozmnożeniowego kategorii przedbazowy, bazowy, kwalifikowany i standard.

(24)W przypadku materiału siewnego i rozmnożeniowego kategorii przedbazowy, bazowy i kwalifikowany właściwy organ powinien wydać etykietę urzędową, natomiast w przypadku materiału siewnego lub rozmnożeniowego kategorii standard należy wydać etykietę podmiotu. Jest to konieczne, aby dokonać rozróżnienia między PRM podlegającym kwalifikacji (urzędowej kwalifikacji lub kwalifikacji pod nadzorem urzędowym) a PRM produkowanym na odpowiedzialność podmiotu profesjonalnego. Wydanie określonej etykiety ma na celu ułatwienie podmiotom profesjonalnym i konsumentom, którzy chcą wybrać PRM o różnym standardzie, dokonywania świadomych wyborów. Ułatwiłoby to również pracę właściwych organów przy projektowaniu kontroli urzędowych zgodnie z odpowiednimi wymogami każdej kategorii.

(25)Etykieta urzędowa powinna być drukowana i umieszczana przez upoważnione podmioty profesjonalne pod nadzorem urzędowym właściwych organów. Ponieważ jednak niektóre podmioty profesjonalne mogą nie dysponować zasobami niezbędnymi do prowadzenia wszystkich działań certyfikacyjnych i drukowania etykiet urzędowych, należy przewidzieć możliwość przeprowadzania wszelkich etapów kwalifikacji także przez właściwe organy na żądanie podmiotów profesjonalnych.

(26)Należy ustanowić przepisy dotyczące treści i formy etykiety urzędowej i etykiety podmiotu, aby zapewnić jednolite stosowanie odpowiednich wymogów dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu w odniesieniu do każdej kategorii oraz identyfikację tych etykiet.

(27)Każda etykieta urzędowa i etykieta podmiotu powinna zawierać numer seryjny, aby zagwarantować odpowiednią identyfikację i identyfikowalność danego PRM oraz skuteczność kontroli urzędowych.

(28)Dyrektywy w sprawie wprowadzania PRM do obrotu oraz międzynarodowe praktyki i normy wymagają, aby materiał siewny należący do określonych gatunków był produkowany i wprowadzany do obrotu wyłącznie jako materiał siewny kategorii przedbazowy, bazowy lub kwalifikowany ze względu na jego znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego i przetwórstwa przemysłowego oraz dla ochrony interesów rolników, którzy go wykorzystują. Z tego powodu niektóre rodzaje materiału siewnego powinny być produkowane i wprowadzane do obrotu wyłącznie jako materiał siewny kategorii przedbazowy, bazowy lub kwalifikowany w przypadku, gdy koszty ich produkcji i wprowadzenia do obrotu są proporcjonalne do celu, jakim jest zapewnienie rolnikom wysokiej jakości materiału siewnego, bezpieczeństwa żywnościowego i paszowego, lub proporcjonalne do celu, jakim jest zapewnienie wysokiej wartości przetwórstwa przemysłowego. Koszty te powinny być również proporcjonalne do osiągnięcia najwyższych standardów dotyczących tożsamości i jakości materiału siewnego, zgodnie z wymogami dotyczącymi materiału siewnego kategorii przedbazowy, bazowy i kwalifikowany. Należy zatem ustanowić wykaz gatunków, których materiał siewny może być produkowany i wprowadzany do obrotu wyłącznie jako materiał siewny kategorii przedbazowy, bazowy lub kwalifikowany.

(29)Materiał siewny jest często wprowadzany do obrotu w postaci mieszanek odmian tego samego gatunku lub mieszanek gatunków. Należy jednak zezwolić na produkcję i wprowadzanie do obrotu materiału siewnego rodzajów lub gatunków objętych niniejszym rozporządzeniem w postaci mieszanek wyłącznie z materiałem siewnym rodzajów lub gatunków objętych niniejszym rozporządzeniem. Jest to konieczne, aby zapewnić przestrzeganie odpowiednich norm produkcji i norm handlowych. Państwa członkowskie powinny jednak mieć możliwość zezwolenia na produkcję i wprowadzanie do obrotu mieszanki materiału siewnego objętego niniejszym rozporządzeniem z materiałem siewnym nienależącym do rodzajów lub gatunków objętych niniejszym rozporządzeniem w celu ochrony zasobów genetycznych i środowiska naturalnego. Wynika to z faktu, że gatunki te są najbardziej odpowiednie do celów tej ochrony. Należy ustanowić przepisy dotyczące tych mieszanek, aby zapewnić ich tożsamość i jakość.

(30)Należy ustanowić wymogi dotyczące przepakowywania i ponownego oznakowania materiału siewnego kategorii przedbazowy, bazowy i kwalifikowany, aby zagwarantować, że podczas tych czynności tożsamość i jakość odpowiedniego PRM nie ulegną zmianie.

(31)Należy prowadzić badania poletek kontrolnych w celu zweryfikowania tożsamości i czystości odmianowej poszczególnych partii materiału siewnego. Należy ustanowić przepisy szczegółowe dotyczące tych badań materiału siewnego kategorii przedbazowy, bazowy, kwalifikowany i standard na podstawie obowiązujących norm międzynarodowych i doświadczenia zdobytego w trakcie stosowania dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu.

(32)Niektóre rodzaje odmian nie spełniają ustanowionych wymogów dotyczących odrębności, wyrównania i trwałości. Są one jednak ważne dla ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów genetycznych roślin. Są to odmiany uprawiane tradycyjnie lub nowe odmiany produkowane lokalnie w określonych warunkach lokalnych i dostosowane do tych warunków. Charakteryzują się one w szczególności mniejszym wyrównaniem ze względu na wysoki stopień różnorodności genetycznej i fenotypowej poszczególnych jednostek rozmnożeniowych. Odmiany te określa się mianem „odmian dla zachowania bioróżnorodności”. Produkcja i wprowadzanie tych odmian do obrotu przyczyniają się do osiągnięcia celów Międzynarodowego traktatu o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa polegających na propagowaniu ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów genetycznych roślin dla żywności i rolnictwa ( 40 ). Unia, jako strona Traktatu, zobowiązała się do wspierania tych celów.

(33)Ze względu na te szczególne cechy odmian dla zachowania bioróżnorodności i na zasadzie odstępstwa od ustanowionych wymogów dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu produkcja i wprowadzanie do obrotu należącego do nich PRM powinny być dozwolone na mniej rygorystycznych warunkach. Cel ten jest zgodny z zasadami Europejskiego Zielonego Ładu, a w szczególności z zasadą ochrony różnorodności biologicznej. Należy zatem zezwolić, aby materiał ten spełniał wymogi dotyczące materiału kategorii standard dla danego gatunku. W związku z tym wspomniany PRM należący do odmian dla zachowania bioróżnorodności powinien być opatrzony etykietą z oznaczeniem „odmiany dla zachowania bioróżnorodności”. Odmiany te należy również zarejestrować, aby umożliwić właściwym organom ich kontrolę i zagwarantować ich użytkownikom świadomy wybór oraz skuteczność kontroli urzędowych.

(34)Doświadczenie uzyskane w trakcie stosowania dyrektyw w sprawie wprowadzania do obrotu pokazuje, że użytkownicy ostateczni PRM (ogrodnicy amatorzy i inni) są często zainteresowani wykorzystaniem bardziej zróżnicowanego PRM, który odpowiada różnym potrzebom, i niekoniecznie mają takie same wymagania co do jakości jak podmioty profesjonalne. Należy zatem zezwolić, na zasadzie odstępstwa od niektórych przepisów, aby użytkownicy ostateczni mieli możliwość wprowadzania do obrotu PRM bez konieczności przestrzegania wymogów dotyczących rejestracji odmian oraz bez konieczności przestrzegania wymogów dotyczących kwalifikacji lub wymogów dotyczących materiału rozmnożeniowego kategorii standard. Odstępstwo to jest niezbędne w celu zapewnienia konsumentom bardziej zróżnicowanej oferty przy jednoczesnym poszanowaniu ogólnych wymogów jakości. Ze względu na przejrzystość i lepszą kontrolę należy ponadto ustanowić przepisy w odniesieniu do pakowania i oznakowania PRM przeznaczonego wyłącznie dla użytkowników ostatecznych. Z tego samego powodu podmioty profesjonalne korzystające z tego odstępstwa w celu sprzedaży użytkownikom ostatecznym powinny zgłosić tę działalność właściwym organom.

(35)W Unii działa wiele bibliotek genowych, organizacji i sieci, których celem jest ochrona zasobów genetycznych roślin. Aby ułatwić im działalność, należy zezwolić na odstępstwo w odniesieniu do sprzedawanego im lub wśród nich PRM od ustanowionych wymogów dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu i na jego zgodność z mniej rygorystycznymi przepisami.

(36)Rolnicy zwykle wymieniają w naturze małe ilości materiału siewnego w celu dynamicznego zarządzania własnym materiałem siewnym. Należy zatem przewidzieć odstępstwo od ustanowionych wymogów w odniesieniu do wymiany małych ilości materiału siewnego między rolnikami. Takie odstępstwo może mieć zastosowanie, jeżeli taki materiał siewny nie należy do odmiany, w odniesieniu do której przyznano prawo do ochrony odmian roślin zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2100/94( 41 ). Państwa członkowskie powinny mieć możliwość określenia tych małych ilości rocznie dla określonych gatunków, aby takie odstępstwo nie było niewłaściwie stosowane i nie miało wpływu na wprowadzanie materiału siewnego do obrotu.

(37)Zgodnie z dyrektywami w sprawie wprowadzania PRM do obrotu, odstępstwa od ustanowionych wymogów są dopuszczalne w przypadku wprowadzania do obrotu PRM należącego do jeszcze niezarejestrowanych odmian; odmian, które nie zostały jeszcze w pełni zbadane; materiału siewnego niezgodnego z mającymi zastosowanie wymogami, który ma zostać szybko udostępniony na rynku; materiału siewnego, który nie został jeszcze ostatecznie zakwalifikowany; PRM, który ma zostać tymczasowo zatwierdzony w celu usunięcia przejściowych trudności z zaopatrzeniem; oraz PRM na potrzeby przeprowadzenia czasowych doświadczeń w celu poszukiwania lepszych rozwiązań, które można będzie zastosować w miejsce niektórych przepisów obowiązującego prawodawstwa dotyczącego wymogów, jakie musi spełniać PRM, aby należał do zarejestrowanej odmiany oraz spełniał określone wymogi dotyczące tożsamości i jakości. Odstępstwa te okazały się przydatne i konieczne dla podmiotów profesjonalnych i właściwych organów, nie stwarzając problemów dla rynku wewnętrznego PRM. W związku z tym należy je utrzymać. Należy określić warunki dotyczące tych odstępstw, aby nie były niewłaściwie stosowane i nie miały negatywnego wpływu na rynek wewnętrzny PRM.

(38)Użycie PRM, który nie należy do danej odmiany zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, ale należy do grupy roślin w ramach jednego taksonu botanicznego o wysokim stopniu różnorodności genetycznej i fenotypowej poszczególnych jednostek rozmnożeniowych („materiał heterogeniczny”), może przynieść korzyści, zwłaszcza w produkcji ekologicznej i rolnictwie niskonakładowym, polegające na poprawie odporności i zwiększeniu wewnątrzgatunkowej różnorodności genetycznej roślin uprawnych. W związku z tym należy zezwolić na produkcję i wprowadzanie do obrotu heterogenicznego PRM bez konieczności spełnienia wymogów dotyczących rejestracji odmian oraz innych wymogów dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu określonych w niniejszym rozporządzeniu. Należy określić szczegółowe wymogi dotyczące produkcji i wprowadzania do obrotu tego materiału.

(39)Unijna produkcja i wprowadzanie do obrotu PRM muszą spełniać najwyższe możliwe standardy. W związku z tym przywóz PRM z państw trzecich powinien być dozwolony tylko w przypadku, gdy ocena obowiązujących w tych państwach norm tożsamości i jakości oraz systemu kwalifikacji wykażą, że taki PRM spełnia wymogi równoważne wymogom mającym zastosowanie do PRM produkowanego i wprowadzanego do obrotu w Unii. Taka ocena powinna opierać się na dogłębnej analizie informacji dostarczonych przez państwo trzecie i jego odpowiednich przepisów. Powinna ona również być oparta na zadowalającym wyniku audytu przeprowadzonego przez Komisję w danym państwie trzecim, w przypadku gdy Komisja uzna taki audyt za konieczny.

(40)Należy ustanowić przepisy dotyczące znakowania i informacji, które należy przedstawić w odniesieniu do przywożonego PRM w celu jego właściwej identyfikacji, identyfikowalności i dokonywania świadomych wyborów przez użytkowników, a także w celu umożliwienia kontroli urzędowych.

(41)W celu zapewnienia przejrzystości i bardziej skutecznej kontroli produkcji i wprowadzania PRM do obrotu podmioty profesjonalne powinny być rejestrowane. Powinny one rejestrować się w rejestrach ustanowionych przez państwa członkowskie na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 ( 42 ), aby zmniejszyć obciążenie administracyjne tych podmiotów profesjonalnych. Jest to również proporcjonalne, ponieważ zdecydowana większość podmiotów profesjonalnych zajmujących się produkcją i wprowadzaniem PRM do obrotu jest już zarejestrowana w rejestrach podmiotów profesjonalnych określonych w tym rozporządzeniu.

(42)Należy wprowadzić szczegółowe obowiązki w odniesieniu do podmiotów profesjonalnych prowadzących działalność w obszarze produkcji i wprowadzania PRM do obrotu, aby zapewnić ich rozliczalność, skuteczniejsze kontrole urzędowe i właściwe stosowanie niniejszego rozporządzenia.

(43)Doświadczenie pokazało, że wiarygodność i jakość PRM wprowadzanego do obrotu mogą być zagrożone, jeżeli nie jest możliwe śledzenie materiału niezgodnego z obowiązującymi normami. W związku z tym konieczne jest ustanowienie kompleksowego systemu identyfikowalności, pozwalającego na wycofanie z obrotu lub przekazanie informacji użytkownikom PRM lub właściwym organom. Z tego powodu obowiązkowe dla użytkowników profesjonalnych powinno być przechowywanie informacji i prowadzenie rejestrów dotyczących przemieszczania materiału od podmiotów profesjonalnych i do takich podmiotów. Prowadzenie takich rejestrów nie jest jednak odpowiednie w przypadku wprowadzania do obrotu detalicznego.

(44)Ważne jest zapewnienie, aby co do zasady cały PRM należący do rodzajów i gatunków objętych zakresem niniejszego rozporządzenia podlegał rejestracji odmiany, do której należy dany PRM, był przedmiotem opisu odmiany i podlegał odpowiednim przepisom.

(45)Odmiany należy rejestrować w krajowym rejestrze odmian, aby zapewnić ich użytkownikom świadomy wybór i skuteczniejsze kontrole urzędowe.

(46)Krajowy rejestr odmian powinien zawierać dwa rodzaje odmian: odmiany zarejestrowane na podstawie opisu urzędowego, jeśli spełniają wymogi odrębności, wyrównania i trwałości („OWT”) oraz odmiany zarejestrowane na podstawie opisu uznanego urzędowo w przypadku odmian dla zachowania bioróżnorodności. Istnienie tych dwóch różnych opisów jest niezbędne, by oddzielić dwie kategorie odmian, z których pierwsza opiera się na wynikach badania OWT, a druga na danych historycznych dotyczących stosowania odmiany i praktycznym doświadczeniu. W ramach takiego podejścia można ponadto uzyskać niezbędne informacje na temat cech charakterystycznych odmian i ich tożsamości.

(47)Właściwe organy powinny zgłaszać zarejestrowane odmiany do unijnego rejestru odmian za pośrednictwem unijnego portalu poświęconego odmianom roślin, aby zapewnić przegląd wszystkich odmian dopuszczonych do obrotu w Unii.

(48)Odmiany tolerujące herbicydy to odmiany, które zostały wyhodowane specjalnie w taki sposób, aby tolerowały herbicydy, w celu uprawiania ich w połączeniu ze stosowaniem tych herbicydów. Jeżeli uprawa taka nie odbywa się w odpowiednich warunkach, może skutkować rozwojem chwastów odpornych na te herbicydy, rozprzestrzenianiem się genów takiej odporności w środowisku lub koniecznością zwiększenia ilości stosowanych herbicydów. Ponieważ niniejsze rozporządzenie ma na celu przyczynienie się do zrównoważonego charakteru produkcji rolnej, właściwe organy państw członkowskich odpowiedzialne za rejestrację odmian powinny mieć możliwość uprawy tych odmian na swoim terytorium w warunkach uprawy pozwalających uniknąć tych niepożądanych skutków. W przypadku gdy odmiany mają ponadto szczególne cechy, inne niż tolerancja na herbicydy, które mogą powodować niepożądane skutki agronomiczne, należy je również uprawiać w warunkach pozwalających eliminować te skutki agronomiczne. Warunki te powinny mieć zastosowanie do uprawy tych odmian w dowolnym celu, w tym na żywność, paszę i inne produkty, a nie tylko do celów produkcji i wprowadzania PRM do obrotu. Jest to konieczne do osiągnięcia celów niniejszego rozporządzenia, czyli przyczynienia się do zrównoważonej produkcji rolnej wykraczającej poza etap produkcji i wprowadzania PRM do obrotu.

(49)Aby przyczynić się do zrównoważoności produkcji rolnej i zaspokajać potrzeby gospodarcze, środowiskowe i szersze potrzeby społeczne, nowe odmiany wszystkich rodzajów lub gatunków powinny w niektórych aspektach wykazywać poprawę w porównaniu z innymi odmianami tego samego rodzaju lub gatunku zarejestrowanymi w tym samym krajowym rejestrze odmian. Do tych aspektów należą plony, w tym stabilność plonów i plony w warunkach uprawy niskonakładowej; tolerancja/odporność na stresy biotyczne, w tym choroby roślin powodowane przez nicienie, grzyby, bakterie, wirusy, owady i inne agrofagi; tolerancja/odporność na stresy abiotyczne, w tym przystosowanie się do warunków zmiany klimatu; bardziej efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych, takich jak woda i składniki odżywcze; mniejsze zapotrzebowanie na środki zewnętrzne, takie jak środki ochrony roślin i nawozy; właściwości, które przyczyniają się do bardziej zrównoważonego charakteru przechowywania, przetwarzania i dystrybucji; oraz cechy jakościowe lub właściwości odżywcze („wartość pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania”). W celu podjęcia decyzji o rejestracji odmiany oraz w celu zapewnienia wystarczającej elastyczności, aby zarejestrować odmiany o najbardziej pożądanych cechach, aspekty te należy rozpatrywać w odniesieniu do danej odmiany jako całości.

(50)Ponieważ odmiany ekologiczne nadające się do produkcji ekologicznej zgodnie z definicją zawartą w art. 3 rozporządzenia (UE) 2018/848 charakteryzują się wysokim stopniem różnorodności genetycznej i fenotypowej poszczególnych jednostek rozmnożeniowych, ich rejestracja powinna odbywać się na podstawie skorygowanego OWT, w szczególności w odniesieniu do wymogów dotyczących wyrównania odmiany. Aby takie odmiany były lepiej dostosowane do specyficznych potrzeb produkcji ekologicznej, badanie ich wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania powinno ponadto odbywać się w warunkach ekologicznych.

(51)Ze względu na efektywność i zmniejszenie obciążenia administracyjnego odmiany, którym przyznano prawo do ochrony odmian roślin na podstawie art. 62 rozporządzenia (WE) nr 2100/94 lub na podstawie prawodawstwa państwa członkowskiego, należy uznać za odrębne, wyrównane i trwałe oraz mające odpowiednią nazwę do celów niniejszego rozporządzenia.

(52)Należy precyzyjnie określić procedurę rejestracji odmian, aby zapewnić pewność prawa wnioskodawcom i właściwym organom oraz równe szanse wszystkim wnioskodawcom. Z tego powodu należy ustanowić przepisy dotyczące składania, treści, badania formalnego i daty składania wniosków, badań technicznych, audytu pomieszczeń i organizacji właściwego organu, dodatkowych reguł dotyczących badania technicznego, poufności, tymczasowego sprawozdania z badania i tymczasowego opisu urzędowego, sprawozdania z badania i ostatecznego opisu urzędowego, badania nazwy odmiany oraz decyzji w sprawie rejestracji odmiany w krajowym rejestrze odmian.

(53)Ze względu na efektywność oraz w celu zmniejszenia obciążenia administracyjnego po stronie właściwych organów i wnioskodawców właściwy organ powinien zarejestrować w swoich krajowych rejestrach odmian wszystkie odmiany urzędowo zatwierdzone lub zarejestrowane przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia w katalogach, wykazach lub rejestrach ustanowionych przez odpowiednie państwa członkowskie na podstawie dyrektyw 2002/53/WE, 2002/55/WE, 2008/90/WE i 68/193/EWG. Ponieważ odmiany te są już wprowadzane do obrotu w Unii i wykorzystywane przez rolników i inne podmioty profesjonalne, nie powinny podlegać nowej procedurze rejestracji.

(54)Należy ustanowić przepisy dotyczące badań technicznych odmian w celu stwierdzenia, czy są one odrębne, wyrównane i trwałe. Ze względu na znaczenie badania technicznego dla sektora hodowli odmian oraz fakt, że na jego podstawie sporządza się opis urzędowy, badanie to powinno być przeprowadzane wyłącznie przez właściwy organ.

(55)Powinna jednak istnieć możliwość przeprowadzenia badania technicznego potwierdzającego zadowalającą wartość pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania odmiany na terenie wnioskodawcy i pod nadzorem urzędowym właściwego organu. Jest to konieczne, aby zmniejszyć obciążenie administracyjne, zapewnić dostępność instytucji badawczych i obniżyć koszty dla właściwych organów. Za przeprowadzenie badań powinien być jednak odpowiedzialny właściwy organ. Podmioty profesjonalne zajmujące się hodowlą nowych odmian wykazały, również na podstawie współpracy z właściwymi organami, że są uprawnione do przeprowadzania takich badań, ponieważ posiadają odpowiednią wiedzę fachową, wiedzę i odpowiednie zasoby.

(56)W celu zapewnienia wiarygodności i wysokiej jakości badań odrębności, wyrównania i trwałości pomieszczenia właściwych organów, w których badania są prowadzone, powinny zostać poddane audytowi przez Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin („CPVO”). Pomieszczenia wnioskodawców, w których pod nadzorem urzędowym przeprowadzane jest badanie zadowalającej wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania, powinny zostać poddane audytowi przez odpowiednie właściwe organy w celu zapewnienia przestrzegania mających zastosowanie wymogów.

(57)Okres rejestracji odmiany powinien wynosić 10 lat, aby pobudzić innowacje w sektorze hodowlanym oraz zachęcić do wycofywania z rynku starych odmian i zastępowania ich nowymi. Okres ten powinien jednak wynosić 30 lat w przypadku odmian rodzajów lub gatunków roślin sadowniczych i winorośli ze względu na dłuższy czas potrzebny na zakończenie cyklu produkcyjnego tych rodzajów lub gatunków.

(58)Na wniosek każdej zainteresowanej osoby okres rejestracji odmiany powinien podlegać przedłużeniu, aby umożliwić dalsze wprowadzanie do obrotu niektórych odmian, jeżeli istnieje taka potrzeba i nadal spełniają one obowiązujące wymogi.

(59)Należy ustanowić przepisy dotyczące utrzymania odmiany zgodnie z przyjętymi praktykami. Jest to konieczne, aby zapewnić tożsamość odmianową w okresie jej rejestracji, co można zapewnić tylko w przypadku, gdy utrzymaniem danej odmiany zajmuje się wnioskodawca lub inne osoby zgłoszone przez wnioskodawcę właściwemu organowi, zgodnie z określonymi wymogami, i podlega ona kontrolom urzędowym przeprowadzanym przez właściwe organy.

(60)Należy ustanowić przepisy dotyczące zawartości krajowych rejestrów odmian i unijnego rejestru odmian oraz przechowywania próbek zarejestrowanych odmian („próbka urzędowa” lub „próbka wzorcowa”), które stanowią żywy opis odmiany. Jest to istotne ze względu na zapewnienie dostępności niezbędnych informacji na temat odmiany, jej identyfikacji w okresie jej rejestracji oraz dostępności próbek wzorcowych do badania poletka kontrolnego w kontekście kwalifikacji PRM.

(61)Należy uchylić dyrektywy w sprawie wprowadzania PRM do obrotu, ponieważ zastępuje je niniejsze rozporządzenie. W związku z tym należy zmienić rozporządzenie (UE) 2016/2031, aby usunąć odniesienia do tych dyrektyw i zapewnić, by regulowane agrofagi niekwarantannowe podlegały wyłącznie przepisom niniejszego rozporządzenia.

(62)Należy zmienić rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 43 , tak aby objęło swoim zakresem produkcję i wprowadzanie PRM do obrotu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Jest to istotne w celu zapewnienia jednolitego podejścia, jeżeli chodzi o kontrole urzędowe w odniesieniu do całej produkcji roślinnej i całego łańcucha żywnościowego, ponieważ rozporządzenie (UE) 2017/625 ma także zastosowanie do zakresu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 44 .

(63)W tym względzie Komisja powinna być uprawniona do przyjmowania przepisów szczegółowych dotyczących kontroli urzędowych i działań podejmowanych przez właściwe organy w odniesieniu do PRM, w szczególności na potrzeby określenia zasad w zakresie przeprowadzania kontroli urzędowych PRM do celów zweryfikowania zgodności z przepisami Unii, przywozu PRM do Unii i wprowadzania go do obrotu na jej terytorium, oraz przepisów szczegółowych dotyczących działań podmiotów w trakcie produkcji PRM.

(64)Należy zmienić rozporządzenie (UE) 2018/848 w celu dostosowania definicji „roślinnego materiału rozmnożeniowego” i „materiału heterogenicznego” do definicji przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu. Należy ponadto wyłączyć z zakresu rozporządzenia (UE) 2018/848 uprawnienie Komisji do przyjmowania przepisów szczegółowych na potrzeby wprowadzania do obrotu PRM ekologicznego materiału heterogenicznego, ponieważ wszystkie przepisy dotyczące produkcji i wprowadzania PRM do obrotu powinny zostać ustanowione w niniejszym rozporządzeniu ze względu na jasność prawa.

(65)W celu dostosowania wykazu rodzajów i gatunków PRM objętych zakresem niniejszego rozporządzenia do zmian związanych ze specyfiką obszaru i z wartością produkcji, bezpieczeństwem żywności lub paszy i liczbą państw członkowskich, w których uprawia się PRM, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany tego wykazu.

(66)W celu dostosowania przepisów dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu PRM do postępu technicznego i naukowego oraz do mających zastosowanie norm międzynarodowych należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany wymogów niniejszego rozporządzenia w zakresie produkcji i wprowadzania do obrotu materiału rozmnożeniowego i siewnego kategorii przedbazowy, bazowy, kwalifikowany i standard.

(67)W celu dostosowania przepisów dotyczących produkcji i wprowadzania heterogenicznego PRM do obrotu do postępu technicznego i naukowego oraz w celu uwzględnienia doświadczeń zdobytych w trakcie stosowania przepisów niniejszego rozporządzenia należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany wymogów w zakresie produkcji i wprowadzania materiału heterogenicznego do obrotu.

(68)W celu dostosowania treści rejestrów odmian do postępu technicznego oraz w celu podjęcia działań następczych w odniesieniu do doświadczeń zdobytych w trakcie rejestracji odmian należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany wymogów w zakresie tej treści.

(69)W celu dostosowania uprawy odmian do rozwoju wiedzy technicznej i naukowej należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do przyjmowania warunków uprawy odmian tolerujących herbicydy lub posiadających inne cechy, które mogą prowadzić do niepożądanych skutków agronomicznych. Warunki te powinny obejmować środki stosowane na polu, takie jak płodozmian, środki monitorowania, powiadamianie Komisji i pozostałych państw członkowskich o tych środkach przez państwa członkowskie, sprawozdania podmiotów profesjonalnych przekazywane właściwym organom i dotyczące stosowania tych środków, a także wskazanie tych warunków w krajowych rejestrach odmian.

(70)W celu dostosowania badań i wymogów w odniesieniu do wymogów w zakresie wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania do ewentualnego postępu technicznego i naukowego i do potencjalnych zmian w normach międzynarodowych należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do uzupełnienia niniejszego rozporządzenia o określone elementy. Składają się na nie metody niezbędne na potrzeby doświadczeń polowych, które mają być prowadzone w celu ocenienia i przyjęcia dalszych wymogów w zakresie wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania w odniesieniu do określonych rodzajów lub gatunków.

(71)W celu dostosowania przepisów dotyczących nazw odmian do postępu technicznego i naukowego oraz w celu podjęcia działań następczych w odniesieniu do doświadczeń zdobytych w trakcie stosowania tych zasad należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do uzupełnienia niniejszego rozporządzenia w drodze określenia szczegółowych kryteriów dotyczących odpowiedniości nazw odmian.

(72)W celu dostosowania przepisów niniejszego rozporządzenia dotyczących badań technicznych nad odmianami do postępu technicznego i naukowego i do praktycznych potrzeb właściwych organów i podmiotów profesjonalnych oraz w celu podjęcia działań następczych w odniesieniu do doświadczeń zdobytych w trakcie stosowania odpowiednich zasad należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do uzupełnienia niniejszego rozporządzenia w drodze określenia zasad dotyczących audytu pomieszczeń podmiotów profesjonalnych, które mają przeprowadzić badania techniczne zadowalającej wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania.

(73)W celu dostosowania przepisów niniejszego rozporządzenia dotyczących badań wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania do postępu technicznego lub naukowego i do ewentualnych nowych polityk lub zasad Unii dotyczących rolnictwa zrównoważonego należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do uzupełnienia niniejszego rozporządzenia w drodze ustanowienia minimalnych wymogów w zakresie przeprowadzania tych badań, ustanowienia metod na potrzeby oceny badanych cech, ustanowienia norm na potrzeby oceny i składania sprawozdań w odniesieniu do wyników tego badania i na potrzeby zmiany badanych cech.

(74)Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 45 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup ekspertów Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(75)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 46 .

(76)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia oraz poprawy wyników podmiotów profesjonalnych oraz tożsamości i jakości PRM, który podmioty te wyprodukowały i wprowadził do obrotu, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do określania wymogów w zakresie audytów, szkoleń, badań, inspekcji, pobierania próbek i przeprowadzania testów w stosunku do określonych rodzajów lub gatunków na potrzeby nadzoru urzędowego nad podmiotami profesjonalnymi sprawowanego przez właściwe organy.

(77)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia dotyczących postępowania z PRM i wprowadzania go do obrotu oraz w celu dostosowania odpowiednich zasad do doświadczeń zdobytych w trakcie stosowania przepisów niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjmowania szczegółowych wymogów w odniesieniu do wszystkich lub określonych gatunków PRM w zakresie łączenia lub dzielenia partii PRM w stosunku do pochodzenia partii PRM, ich identyfikacji, dokumentacji dotyczącej tego procesu i etykietowania w następstwie połączenia lub rozdzielenia partii PRM.

(78)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia, podjęcia działań następczych w odniesieniu do praktycznych doświadczeń zdobytych w trakcie stosowania jego przepisów i w celu poprawy integralności PRM wprowadzanego do obrotu należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjmowania szczegółowych wymogów dotyczących plombowania, zabezpieczania, rozmiaru i formy opakowań, wiązek i pojemników zawierających określone gatunki PRM.

(79)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia, w szczególności w zakresie czytelności, rozpoznawalności i bezpieczeństwa etykiet, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjmowania szczegółowych przepisów dotyczących etykiet urzędowych, etykiet wykorzystywanych na potrzeby określonych odstępstw i etykiet stosowanych do celów pewnych rodzajów PRM oraz określenia treści, rozmiaru, koloru i formy tych etykiet w odniesieniu do odpowiednich kategorii lub rodzajów PRM.

(80)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia i podjęcia działań następczych w odniesieniu do wszelkich praktycznych doświadczeń zdobytych w trakcie stosowania odpowiednich zasad należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjmowania szczegółowych przepisów dotyczących mieszanek materiału siewnego.

(81)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do sprzedaży detalicznej PRM i w celu nadania wprowadzaniu PRM do obrotu możliwie praktycznego i odpowiadającego poszczególnym gatunkom charakteru należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjmowania przepisów dotyczących wymogów w zakresie rozmiaru, formy i plombowania małych opakowań materiału siewnego oraz opakowań i wiązek stosowanych w przypadku innego PRM sprzedawanego użytkownikom ostatecznym oraz postępowania z takimi opakowaniami i wiązkami.

(82)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia oraz rozwiązania pilnego problemu trudności z zaopatrzeniem należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów zezwalania, w przypadku przejściowych trudności z zaopatrzeniem w PRM, na okres maksymalnie jednego roku, na wprowadzanie do obrotu PRM będącego materiałem rozmnożeniowym lub siewnym kategorii przedbazowy, bazowy lub kwalifikowany objętego mniej restrykcyjnymi wymogami, lub na odstępstwo od wymogu zakładającego przynależność do odmiany, a także w odniesieniu do uchylenia lub zmiany tego zezwolenia.

(83)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia oraz zagwarantowania pewnej elastyczności na rzecz państw członkowskich w zakresie przyjmowania krajowych środków dostosowanych do ich warunków rolno-klimatycznych i wyższych standardów jakości należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów zezwalania państwom członkowskim na przyjmowanie, w odniesieniu do produkcji i wprowadzania PRM do obrotu, bardziej rygorystycznych wymogów w zakresie produkcji lub wprowadzania do obrotu na całości lub części terytorium danego państwa członkowskiego oraz w odniesieniu do uchylenia lub zmiany takich środków przyjętych na podstawie dyrektyw w sprawie wprowadzania PRM do obrotu.

(84)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia oraz zagwarantowania sprawnego reagowania na nagłe ryzyko należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjmowania środków nadzwyczajnych, w przypadku gdy produkcja lub wprowadzanie PRM do obrotu może stanowić poważne ryzyko dla zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin, dla środowiska lub uprawy innych gatunków i gdy ryzyku takiemu nie można zapobiec w sposób zadowalający w wyniku stosowania środków przyjętych przez dane państwo członkowskie, oraz w odniesieniu do uchylenia lub zmiany takiego środka przyjętego przez państwo członkowskie.

(85)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów podejmowania decyzji dotyczących organizacji tymczasowych doświadczeń mających na celu poszukiwanie lepszych rozwiązań w odniesieniu do zakresu i określonych przepisów niniejszego rozporządzenia.

(86)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do przywozu PRM oraz zagwarantowania zgodności wymogów państw trzecich z równoważnymi wymogami Unii należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do ustalania, czy PRM określonych rodzajów, gatunków lub kategorii produkowany w państwie trzecim lub na określonych obszarach państwa trzeciego spełnia wymogi równoważne z wymogami mającymi zastosowanie do PRM produkowanego i wprowadzanego do obrotu w Unii, do celów przywozu.

(87)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia oraz zagwarantowania właściwego utrzymania odmian zarejestrowanych również w państwach trzecich należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do uznawania, że kontrole utrzymania odmiany przeprowadzone w państwach trzecich dają takie same gwarancje jak gwarancje określone w Unii.

(88)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia oraz dostosowania jego przepisów do zmieniających się mających zastosowanie protokołów Międzynarodowego Związku Ochrony Nowych Odmian Roślin (UPOV) lub protokołów ustanowionych przez CPVO oraz do odpowiedniego postępu technicznego i naukowego należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjmowania szczegółowych wymogów dotyczących odrębności, wyrównania i trwałości w odniesieniu do rodzajów lub gatunków odmian.

(89)W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do celów przyjęcia szczegółowych przepisów w odniesieniu do rozmiaru standardowej próbki zarejestrowanych odmian wykorzystywanej w urzędowych badaniach pokontrolnych PRM, przyjmowania zasad odnawiania tych próbek i przekazywania ich innym państwom członkowskim.

(90)Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, którym jest zapewnienie zharmonizowanego podejścia w odniesieniu do produkcji i wprowadzania do obrotu PRM, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skutki, złożoność i międzynarodowy charakter działań możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu. W tym kontekście, i w razie potrzeby, wprowadza ono odstępstwa lub szczegółowe wymogi w odniesieniu do określonych rodzajów PRM i do podmiotów profesjonalnych.

(91)Niniejsze rozporządzenie należy stosować po upływie trzech lat od jego wejścia w życie, aby umożliwić właściwym organom i podmiotom profesjonalnym dostosowanie się do jego przepisów i aby zapewnić też czas niezbędny do przyjęcia odpowiednich aktów delegowanych i wykonawczych. Przepisy dotyczące zadowalającej wartości pod kątem zrównoważonej uprawy i zrównoważonego stosowania odmian warzyw i roślin sadowniczych powinny jednak być stosowane po upływie pięciu lat od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Ten dodatkowy okres jest potrzebny właściwym organom i podmiotom profesjonalnym, aby mogły one poczynić stosowne przygotowania i przeprowadzić pierwsze testy na polach zgodne z tymi nowymi przepisami,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 1

Przedmiot

W niniejszym rozporządzeniu określa się przepisy na potrzeby produkcji i wprowadzania roślinnego materiału rozmnożeniowego („PRM”) do obrotu w Unii, w szczególności wymogi w zakresie produkcji PRM na polu i w innych miejscach, w zakresie kategorii materiału, tożsamości i jakości, kwalifikacji, etykietowania, pakowania, przywozu, podmiotów profesjonalnych i rejestracji odmian.

W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się również przepisy dotyczące warunków uprawy pewnych odmian, które mogą mieć niepożądane skutki agronomiczne, w tym uprawy do celów innych niż produkcja i wprowadzanie PRM do obrotu, do celów produkcji żywności, paszy i innych produktów.

Artykuł 2

Zakres i cele

1.Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do rodzajów i gatunków wymienionych w odniesieniu do odpowiednich zastosowań, o których mowa w częściach A–E załącznika I.

Zawarte w niniejszym rozporządzeniu wymogi dotyczą, odpowiednio, wszystkich rodzajów PRM, jedynie materiału siewnego lub jedynie materiału innego niż materiał siewny.

Wymogi w zakresie produkcji PRM mają zastosowanie wyłącznie do produkcji w celu wprowadzenia go do obrotu.

2.Cele niniejszego rozporządzenia polegają na:

a)zapewnieniu jakości i zróżnicowania, jeżeli chodzi o wybór PRM, oraz jego dostępności na rzecz podmiotów profesjonalnych i użytkowników ostatecznych;

b)zagwarantowaniu równych warunków konkurencji podmiotów profesjonalnych w całej Unii i funkcjonowania rynku wewnętrznego w zakresie PRM;

c)wspieraniu innowacji i konkurencyjności sektora PRM w Unii;

d)przyczynianiu się do ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów genetycznych roślin i różnorodności biologicznej w rolnictwie;

e)wniesieniu wkładu w zrównoważoną produkcję rolną, dostosowaną do obecnych i przyszłych przewidywanych warunków klimatycznych;

f)przyczynianiu się do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego.

3.Komisja jest uprawniona, zgodnie z art. 75, do przyjmowania aktów delegowanych, zmian załącznika I w celu dostosowania go do rozwoju wiedzy technicznej i naukowej, oraz zmian danych ekonomicznych dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu rodzajów i gatunków w drodze włączania rodzajów i gatunków do wykazu zawartego w tym załączniku lub usuwania ich z tego wykazu.

Na podstawie aktu delegowanego, o którym mowa w akapicie pierwszym, rodzaje lub gatunki włącza się do wykazu w załączniku I, jeżeli spełniają one co najmniej dwa z następujących warunków:

a)zajmują istotny obszar produkcji PRM i stanowią istotną wartość PRM wprowadzanego do obrotu w Unii;

b)mają zasadnicze znaczenie w odniesieniu do bezpieczeństwa produkcji żywności i paszy w Unii w porównaniu do innych rodzajów i gatunków niewymienionych w tym załączniku; oraz

c)są wprowadzane do obrotu w co najmniej dwóch państwach członkowskich.

Na podstawie aktu delegowanego, o którym mowa w akapicie pierwszym, rodzaje lub gatunki usuwa się z wykazu w załączniku I, jeżeli przestały one spełniać co najmniej dwa z warunków określonych w akapicie drugim.

4.Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do:

a)materiału rozmnożeniowego roślin ozdobnych w rozumieniu art. 2 dyrektywy 98/56/WE;

b)leśnego materiału rozmnożeniowego w rozumieniu art. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) .../... 47 +;

c)PRM produkowanego w celu wywozu do państw trzecich;

d)PRM sprzedawanego lub przekazywanego w jakikolwiek sposób, bezpłatnie lub odpłatnie, między użytkownikami ostatecznymi na ich własny użytek prywatny i w celach niezwiązanych z ich działalnością handlową; 

e)PRM wykorzystywanego wyłącznie na potrzeby badań urzędowych, hodowli, inspekcji, wystaw lub do celów naukowych.

Artykuł 3

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1)„roślinny materiał rozmnożeniowy” („PRM”) oznacza rośliny w rozumieniu art. 2 pkt 1 rozporządzenia (UE) 2016/2031 zdolne i przeznaczone do produkowania całych roślin;

2)„podmiot profesjonalny” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną zaangażowaną zawodowo w co najmniej jedno z następujących działań w Unii dotyczących PRM:

a)produkcję;

b)wprowadzanie do obrotu;

c)utrzymanie odmian;

d)świadczenie usług na potrzeby tożsamości i jakości;

e)ochronę, przechowywanie, suszenie, przetwarzanie, poddawanie zabiegom, pakowanie, plombowanie, etykietowanie, pobieranie próbek lub przeprowadzanie testów;

3)„wprowadzanie do obrotu” oznacza następujące działania prowadzone przez podmiot profesjonalny: sprzedaż, przechowywanie, bezpłatne przekazywanie lub oferowanie na sprzedaż lub przekazywanie lub dystrybucję w jakikolwiek inny sposób lub przywóz na terytorium Unii;

4)„odmiana” oznacza odmianę w rozumieniu art. 5 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 2100/94;

5)„klon” oznacza pojedyncze potomstwo rośliny, pierwotnie pozyskane z innej pojedynczej rośliny w drodze rozmnażania wegetatywnego, które to potomstwo pozostaje z nią genetycznie identyczne;

6)„wyselekcjonowany klon” oznacza klon wyselekcjonowany i wybrany ze względu na pewne szczególne międzyodmianowe cechy fenotypowe i swój status fitosanitarny, które przyczyniają się do większej wydajności wyselekcjonowanego klonu, przy czym klon ten jest zgodny z opisem odmiany, do której należy, a w przypadku wyselekcjonowanych klonów nienależących do odmiany – jest zgodny z opisem gatunku, do którego należy;

7)„poliklonalny roślinny materiał rozmnożeniowy” oznacza grupę kilku odrębnych pojedynczych roślin potomnych pozyskanych z różnych genotypów, z których każda jest zgodna z opisem odmiany, do której należy;

8)„mieszanka multiklonalna” oznacza mieszankę wyselekcjonowanych klonów, z których wszystkie należą odpowiednio do tej samej odmiany lub tego samego gatunku, przy czym każdy z tych klonów uzyskano w drodze niezależnej selekcji;

9)„właściwy organ” oznacza centralny lub regionalny organ państwa członkowskiego, lub – w stosownych przypadkach – odpowiadający mu organ państwa trzeciego, odpowiedzialny za organizację kontroli urzędowych, rejestracji, kwalifikacji i innych urzędowych działań dotyczących produkcji i wprowadzania PRM do obrotu lub każdy inny organ, któremu powierzono to zadanie zgodnie z prawem Unii;

10)„opis urzędowy” oznacza opis, który został ustanowiony przez właściwy organ, obejmujący istotne cechy odmiany i identyfikujący tę odmianę w wyniku badania nad jej odrębnością, wyrównaniem i trwałością;

11)„opis uznany urzędowo” oznacza pisemny opis odmiany dla zachowania bioróżnorodności, który został uznany przez właściwy organ, zawiera szczególne cechy odmiany i został uzyskany w sposób inny niż poprzez badanie jej odrębności, wyrównania i trwałości;

12)„utrzymanie odmiany” oznacza działania podjęte na potrzeby kontrolowania czystości i tożsamości odmianowej w celu zapewnienia, by odmiana pozostała zgodna ze swoim opisem w następnych cyklach reprodukcyjnych;

13)„materiał siewny” oznacza materiał siewny w znaczeniu botanicznym;

14)„materiał siewny kategorii przedbazowy” oznacza materiał siewny, który należy do pokolenia poprzedzającego pokolenie materiału siewnego kategorii bazowy, jest przeznaczony do produkcji i kwalifikacji materiału siewnego kategorii bazowy lub materiału siewnego kategorii kwalifikowany i w przypadku którego ustalono w drodze urzędowej kwalifikacji lub kwalifikacji pod nadzorem urzędowym, że spełnia on odpowiednie warunki określone w części A załącznika II;

15)„materiał siewny kategorii bazowy” oznacza materiał siewny, który został wyprodukowany z materiału siewnego kategorii przedbazowy lub poprzednich pokoleń materiału siewnego kategorii bazowy, jest przeznaczony do produkcji następnych pokoleń materiału siewnego kategorii bazowy lub kategorii kwalifikowany i w przypadku którego ustalono w drodze urzędowej kwalifikacji lub kwalifikacji pod nadzorem urzędowym, że spełnia on odpowiednie warunki określone w części A załącznika II;

16)„materiał siewny kategorii kwalifikowany” oznacza materiał siewny, który został wyprodukowany z materiału siewnego kategorii przedbazowy, materiału siewnego kategorii bazowy lub poprzednich pokoleń materiału siewnego kategorii kwalifikowany i w przypadku którego ustalono w drodze urzędowej kwalifikacji lub kwalifikacji pod nadzorem urzędowym, że spełnia on odpowiednie warunki określone w części A załącznika II;

17)„materiał siewny kategorii standard” oznacza materiał siewny inny niż materiał siewny kategorii przedbazowy, kategorii bazowy lub kategorii kwalifikowany, który nie jest przeznaczony do dalszego namnażania i który spełnia odpowiednie warunki określone w części A załącznika III;

18)„materiał kategorii przedbazowy” oznacza PRM inny niż materiał siewny i należący do pokolenia poprzedzającego pokolenie materiału kategorii przedbazowy, jest przeznaczony do produkcji i kwalifikacji materiału kategorii bazowy lub materiału kategorii kwalifikowany i w przypadku którego ustalono w drodze urzędowej kwalifikacji lub kwalifikacji pod nadzorem urzędowym, że spełnia on odpowiednie warunki określone w części B załącznika II;

19)„materiał kategorii bazowy” oznacza PRM inny niż materiał siewny, wyprodukowany z materiału kategorii przedbazowy lub poprzednich pokoleń materiału kategorii bazowy, jest przeznaczony do produkcji i kwalifikacji następnych pokoleń materiału kategorii bazowy lub kategorii kwalifikowany i w przypadku którego ustalono w drodze urzędowej kwalifikacji lub kwalifikacji pod nadzorem urzędowym, że spełnia on odpowiednie warunki określone w części B załącznika II;

20)„materiał kategorii kwalifikowany” oznacza PRM inny niż materiał siewny, wyprodukowany z materiału kategorii przedbazowy, kategorii bazowy lub poprzednich pokoleń materiału kategorii kwalifikowany i w przypadku którego ustalono w drodze urzędowej kwalifikacji lub kwalifikacji pod nadzorem urzędowym, że spełnia on odpowiednie warunki określone w części B załącznika II;

21)„materiał kategorii standard” oznacza PRM inny niż materiał siewny i inny niż materiał kategorii przedbazowy, kategorii bazowy lub kategorii kwalifikowany, który nie jest przeznaczony do dalszego namnażania i który spełnia odpowiednie warunki określone w części B załącznika III;

22)„urzędowa kwalifikacja” oznacza poświadczenie urzędowe właściwego organu dotyczące zgodności materiału siewnego lub rozmnożeniowego kategorii przedbazowy, kategorii bazowy lub kategorii kwalifikowany z odpowiednimi wymogami zawartymi w niniejszym rozporządzeniu, w przypadku gdy organ ten przeprowadził wszystkie stosowne inspekcje na miejscu, pobieranie próbek i testy, w tym w stosownych przypadkach badanie poletek kontrolnych, i jeżeli organ ten stwierdził, że dany materiał siewny lub rozmnożeniowy spełnia te wymogi;

23)„kwalifikacja pod nadzorem urzędowym” oznacza poświadczenie specjalnie autoryzowanego podmiotu profesjonalnego potwierdzające, że materiał siewny lub rozmnożeniowy kategorii przedbazowy, kategorii bazowy lub kategorii kwalifikowany spełnia mające zastosowanie wymogi, i w przypadku gdy ten podmiot profesjonalny przeprowadził co najmniej jedną ze stosownych inspekcji, pobieranie próbek, testy lub drukowanie etykiet pod urzędowym nadzorem właściwego organu i jeżeli podmiot ten stwierdził, że dany materiał siewny lub rozmnożeniowy spełnia te wymogi;

24)„kategoria” PRM oznacza grupę lub indywidualną jednostkę PRM, który zalicza się do materiału siewnego lub rozmnożeniowego kategorii przedbazowy, bazowy, kwalifikowany lub standard i którą można zidentyfikować na podstawie zgodności ze szczegółowymi wymogami w zakresie tożsamości i jakości;

25)„organizm zmodyfikowany genetycznie” oznacza organizm zmodyfikowany genetycznie zgodnie z definicją w art. 2 pkt 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE 48 , z wyłączeniem organizmów uzyskanych za pomocą technik modyfikacji genetycznej wyszczególnionych w załączniku I B do dyrektywy 2001/18/WE;

26)„partia” oznacza jednostkę PRM możliwą do zidentyfikowania na podstawie jednorodności składu i pochodzenia pierwotnego;

27)„materiał heterogeniczny” oznacza grupę roślin w obrębie jednego taksonu botanicznego najniższego znanego stopnia, która:

a)wykazuje wspólne cechy fenotypowe;

b)charakteryzuje się wysokim stopniem różnorodności genetycznej i fenotypowej poszczególnych jednostek rozmnożeniowych, tak że ta grupa roślin jest reprezentowana przez materiał w całości, a nie przez niewielką liczbę jednostek;

c)nie jest odmianą; oraz

d)nie jest mieszanką odmian;

28)„użytkownik ostateczny” oznacza każdą osobę nabywającą, przekazującą i wykorzystującą PRM do celów niezwiązanych z działalnością zawodową tej osoby;

29)„odmiana dla zachowania bioróżnorodności” oznacza odmianę, która:

a)jest tradycyjnie uprawiana lub została nowo wyhodowana na poziomie lokalnym w specjalnych panujących lokalnie warunkach w Unii i dostosowana do tych warunków; oraz

b)charakteryzuje się wysokim stopniem różnorodności genetycznej i fenotypowej poszczególnych jednostek rozmnożeniowych;

30)„agrofagi jakościowe” oznaczają agrofagi spełniające wszystkie poniższe kryteria:

a)nie są agrofagami kwarantannowym dla Unii, agrofagami kwarantannowymi dla stref chronionych ani regulowanymi agrofagami niekwarantannowymi („RAN”) w rozumieniu rozporządzenia (UE) 2016/2031 ani szkodnikami podlegającymi środkom przyjętym zgodnie z art. 30 ust. 1 tego rozporządzenia;

b)występują w trakcie produkcji lub przechowywania PRM; oraz

c)ich obecność ma niedopuszczalny negatywny wpływ na jakość PRM oraz nieakceptowalny wpływ gospodarczy w odniesieniu do wykorzystania tego PRM w Unii;

31)„praktycznie wolny od agrofagów” oznacza całkowicie wolny od agrofagów lub sytuację, w której obecność agrofagów jakościowych na odpowiednim PRM jest tak znikoma, że nie mają one negatywnego wpływu na jakość tego PRM;

32) „sadzeniaki ziemniaków” oznaczają bulwy Solanum tuberosum L. wykorzystywane do reprodukcji innych ziemniaków;

33)„rolnik” oznacza rolnika w rozumieniu art. 3 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 49 ;

34)„nietypowy” oznacza, w odniesieniu do materiału siewnego lub innych roślin, materiał siewny lub inny PRM, który nie odpowiada opisowi odmiany lub gatunku, do których powinien należeć zgodnie z niniejszym rozporządzeniem;

35)„odmiana mieszańcowa” oznacza odmianę wyprodukowaną w wyniku skrzyżowania co najmniej dwóch innych odmian.

Artykuł 4

Zgodność z rozporządzeniem (UE) 2016/2031

Niniejsze rozporządzenie stosuje się bez uszczerbku dla rozporządzenia (UE) 2016/2031.

Każda partia PRM wyprodukowana i wprowadzona do obrotu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem musi również spełniać wymogi przepisów określonych w lub na podstawie art. 36, 37, 40, 41, 42, 49, 53 i 54 rozporządzenia (UE) 2016/2031 dotyczących agrofagów kwarantannowych dla Unii, agrofagów kwarantannowych dla stref chronionych i RAN, oraz zgodnie ze środkami przyjętymi na podstawie art. 30 ust. 1 tego rozporządzenia.

ROZDZIAŁ II
WYMOGI DOTYCZĄCE ODMIAN, KATEGORII PRM, ETYKIETOWANIA, ZEZWOLEŃ, POSTĘPOWANIA, PRZYWOZU I ODSTĘPSTW

SEKCJA 1

Ogólne wymogi dotyczące produkcji i wprowadzania PRM do obrotu

Artykuł 5

Przynależność do zarejestrowanej odmiany

Wyłącznie PRM należący do odmiany zarejestrowanej w krajowym rejestrze odmian, o którym mowa w art. 44, może być produkowany i wprowadzany do obrotu w Unii, z wyjątkiem następujących przypadków:

a)jako podkładki w przypadku wyprodukowania i wprowadzenia do obrotu wraz z odniesieniem, uwzględnionym w stosownym etykietowaniu, do gatunków, do których należą;

b)jako materiał heterogeniczny, zgodnie z art. 27;

c)jako PRM sprzedawany użytkownikom ostatecznym, zgodnie z art. 28;

d)jako PRM produkowany i wprowadzany do obrotu do celów ochrony zasobów genetycznych, zgodnie z art. 29;

e)jako materiał siewny wymieniany w naturze między rolnikami, zgodnie z art. 30;

f)jako materiał siewny hodowcy, zgodnie z art. 31;

g)jako PRM pochodzący z niezarejestrowanych jeszcze odmian, zgodnie z art. 32;

h)w przypadku trudności z zaopatrzeniem w PRM, zgodnie z art. 33.

Artykuł 6

Przynależność do określonych kategorii PRM

1.Wyłącznie PRM należący do jednej z następujących kategorii może być produkowany i wprowadzany do obrotu w Unii, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ust. 2:

a)materiału rozmnożeniowego lub siewnego kategorii przedbazowy;

b)materiału rozmnożeniowego lub siewnego kategorii bazowy;

c)materiału rozmnożeniowego lub siewnego kategorii kwalifikowany;

d)materiału rozmnożeniowego lub siewnego kategorii standard.

W przypadku odesłania w niniejszym rozporządzeniu do niższych lub wyższych kategorii dotyczących tożsamości i jakości PRM ustalanie takie opiera się na hierarchii wynikającej z kolejności lit. a)–d), przy czym lit. a) wskazuje najwyższy stopień, a lit. d) najniższy.

2.Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 PRM może być produkowany i wprowadzany do obrotu, nawet jeżeli nie należy do żadnej z kategorii wymienionych w lit. a)–d), w następujących przypadkach:

a)wprowadzanie do obrotu heterogenicznego PRM, zgodnie z art. 27;

b)sprzedaż użytkownikowi ostatecznemu, zgodnie z art. 28;

c)sprzedaż sieciom ochrony, o której mowa w art. 29, i między nimi;

d)jako materiał siewny wymieniany w naturze między rolnikami, zgodnie z art. 30;

e)materiał siewny hodowcy, o którym mowa w art. 31.

SEKCJA 2

Wymogi w zakresie produkcji i wprowadzania do obrotu materiału rozmnożeniowego i siewnego kategorii przedbazowy, kategorii bazowy, kategorii kwalifikowany i kategorii standard

Artykuł 7

Wymogi w zakresie produkcji i wprowadzania do obrotu materiału rozmnożeniowego i siewnego kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany

1.Materiał siewny kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany może być produkowany i wprowadzany do obrotu w Unii wyłącznie w przypadku spełniania wszystkich następujących warunków:

a)materiał siewny kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany jest praktycznie wolny od agrofagów jakościowych;

b)jest produkowany i wprowadzany do obrotu:

(i)po uzyskaniu urzędowej kwalifikacji dokonanej przez właściwe organy lub kwalifikacji dokonanej przez podmiot profesjonalny pod nadzorem urzędowym;

(ii)zgodnie z wymogami określonymi w części A załącznika II i jeżeli jego zgodność z tymi wymogami poświadczono etykietą urzędową, o której mowa w art. 15 ust. 1.

2.Materiał kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany może być produkowany i wprowadzany do obrotu w Unii wyłącznie w przypadku spełniania wszystkich następujących warunków:

a)materiał kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany jest praktycznie wolny od agrofagów jakościowych;

b)jest produkowany i wprowadzany do obrotu:

(i)po uzyskaniu urzędowej kwalifikacji dokonanej przez właściwe organy lub kwalifikacji dokonanej przez podmiot profesjonalny pod nadzorem urzędowym;

(ii)zgodnie z wymogami określonymi w części B załącznika II i jeżeli jego zgodność z tymi wymogami poświadczono etykietą urzędową, o której mowa w art. 15 ust. 1.

3.Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 75 w celu zmiany załącznika II. Zmiany te służą dostosowaniu do rozwoju międzynarodowych norm technicznych i naukowych i mogą dotyczyć wymogów w zakresie następujących kwestii:

a)siewu i sadzenia oraz produkcji na polu materiału siewnego kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany;

b)zbioru i działań prowadzonych po zbiorze materiału siewnego kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany;

c)wprowadzania materiału siewnego do obrotu;

d)siewu i sadzenia oraz produkcji na polu materiału kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany;

e)zbioru i działań prowadzonych po zbiorze materiału kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany;

f)wprowadzania do obrotu materiału kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany;

g)materiału kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany pochodzącego z klonów, wyselekcjonowanych klonów, mieszanek multiklonalnych i poliklonalnego PRM;

h)produkcji materiału kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany wytworzonego w drodze rozmnożenia in vitro;

i)wprowadzania do obrotu materiału kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany wytworzonego w drodze rozmnożenia in vitro.

4.Komisja może przyjmować akty wykonawcze w celu określenia wymogów w zakresie produkcji i wprowadzania do obrotu, o których mowa w części A i B załącznika II, w odniesieniu do konkretnych rodzajów, gatunków lub kategorii PRM oraz, w stosownych przypadkach, konkretnych stopni, klas, pokoleń lub innych podjednostek danej kategorii. Wymogi te dotyczą jednego lub więcej spośród następujących elementów:

a)określonych zastosowań danych rodzajów, gatunków lub rodzajów danego PRM;

b)metod produkcji PRM, w tym rozmnożenia płciowego i bezpłciowego oraz in vitro;

c)warunków w zakresie siewu lub sadzenia;

d)uprawy pola;

e)zbioru i działań prowadzonych po zbiorze;

c)zdolności kiełkowania, czystości i zawartości innego PRM, wilgotności, wigoru, obecność ziemi lub substancji obcych;

c)metod kwalifikacji PRM, w tym stosowania metod biomolekularnych lub innych metod technicznych, jak również ich zatwierdzenia i wykorzystywania, oraz umieszczenia metod dozwolonych w Unii w wykazie;

d)warunków w odniesieniu do podkładek i innych części roślin rodzajów lub gatunków innych niż te, które wymieniono w załączniku I, lub ich mieszańców, jeśli materiał rozmnożeniowy rodzaju lub gatunku wymienionego w załączniku I lub ich mieszańców został na nich zaszczepiony;

e)warunków dotyczących produkcji materiału siewnego z roślin sadowniczych lub winorośli;

f)warunków dotyczących produkcji roślin sadowniczych, winorośli lub sadzeniaków ziemniaków z materiału siewnego.

Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 76 ust. 2, w celu dostosowania do rozwoju odpowiednich międzynarodowych norm technicznych i naukowych.

Artykuł 8

Wymogi w zakresie produkcji i wprowadzania do obrotu materiału siewnego i rozmnożeniowego kategorii standard

1.Materiał siewny kategorii standard może być produkowany i wprowadzany do obrotu w Unii wyłącznie w przypadku spełniania wszystkich następujących warunków:

a)jest praktycznie wolny od agrofagów jakościowych;

b)jest produkowany i wprowadzany do obrotu:

(i)na odpowiedzialność podmiotu profesjonalnego;

(ii)zgodnie z wymogami określonymi w części A załącznika III i jeżeli jego zgodność z tymi wymogami zaświadczono etykietą podmiotu, o której mowa w art. 16.

2.Materiał kategorii standard może być produkowany i wprowadzany do obrotu w Unii wyłącznie w przypadku spełniania wszystkich następujących warunków:

a)jest praktycznie wolny od agrofagów jakościowych;

b)jest produkowany i wprowadzany do obrotu:

(i)na odpowiedzialność podmiotu profesjonalnego;

(ii)zgodnie z wymogami określonymi w części B załącznika III i jeżeli jego zgodność z tymi wymogami zaświadczono etykietą podmiotu, o której mowa w art. 16.

3.Raz w roku podmioty profesjonalne przekazują właściwemu organowi oświadczenie dotyczące ilości materiału siewnego i rozmnożeniowego kategorii standard, które wyprodukowały w odniesieniu do poszczególnych gatunków.

4.Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 75 w celu zmiany załącznika III, aby dostosować wymogi, o których mowa w ust. 1 i 2, do postępu naukowego i technicznego oraz do mających zastosowanie norm międzynarodowych. Zmiany te dotyczą następujących elementów:

a)wymogów w zakresie siewu i sadzenia oraz produkcji na polu materiału siewnego kategorii standard;

b)wymogów w zakresie zbioru i działań prowadzonych po zbiorze materiału siewnego kategorii standard;

c)wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu materiału siewnego kategorii standard;

d)wymogów w zakresie siewu i sadzenia oraz produkcji na polu materiału kategorii standard;

e)wymogów w zakresie zbioru i działań prowadzonych po zbiorze materiału kategorii standard;

f)wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu materiału kategorii standard;

g)wymogów w zakresie klonów, wyselekcjonowanych klonów, mieszanek multiklonalnych i poliklonalnego PRM materiału kategorii standard;

h)wymogów w zakresie produkcji materiału kategorii standard wytworzonego w drodze rozmnożenia in vitro;

i)wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu materiału kategorii standard wytworzonego w drodze rozmnożenia in vitro.

5.Komisja może przyjmować akty wykonawcze w celu określenia wymogów w zakresie produkcji i wprowadzania do obrotu, o których mowa w części A i B załącznika III, w odniesieniu do konkretnych rodzajów lub gatunków materiału siewnego lub rozmnożeniowego kategorii standard. Wymogi te dotyczą jednego lub więcej spośród następujących elementów:

a)określonych zastosowań danych rodzajów, gatunków lub rodzajów danego PRM;

b)metod produkcji PRM, w tym rozmnożenia płciowego i bezpłciowego oraz in vitro;

c)warunków w zakresie siewu lub sadzenia;

d)uprawy pola;

e)zbioru i działań prowadzonych po zbiorze;

f)zdolności kiełkowania, czystości i zawartości innego PRM, wilgotności, wigoru, obecność ziemi lub substancji obcych;

g)stosowania metod biomolekularnych lub innych metod technicznych, jak również ich zatwierdzenia i wykorzystywania, oraz umieszczenia metod dozwolonych w Unii w wykazie;

h)warunków w odniesieniu do podkładek i innych części roślin rodzajów lub gatunków innych niż te, które wymieniono w załączniku I, lub ich mieszańców, jeśli materiał rozmnożeniowy rodzaju lub gatunku wymienionego w załączniku I lub ich mieszańców został na nich zaszczepiony;

i)warunków dotyczących produkcji materiału siewnego z roślin sadowniczych lub winorośli;

j)warunków dotyczących produkcji roślin sadowniczych, winorośli lub sadzeniaków ziemniaków z materiału siewnego.

Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 76 ust. 2, w celu dostosowania do rozwoju odpowiednich międzynarodowych norm technicznych i naukowych.

Artykuł 9

Produkcja, wprowadzanie do obrotu i rejestracja klonów, wyselekcjonowanych klonów, mieszanek multiklonalnych i poliklonalnego PRM

1.Oprócz wymogów, o których mowa w art. 4–43, materiał kategorii przedbazowy, kategorii bazowy, kategorii kwalifikowany i kategorii standard pochodzący z klonów, wyselekcjonowanych klonów, mieszanek multiklonalnych i poliklonalnego PRM produkuje się i wprowadza do obrotu zgodnie z ust. 2 i 3 oraz wymogami określonymi odpowiednio w części C załącznika II i części C załącznika III.

2.Klony, wyselekcjonowane klony, mieszanki multiklonalne i poliklonalny PRM mogą być produkowane i wprowadzane do obrotu wyłącznie w przypadku, gdy właściwy organ zarejestrował je w co najmniej jednym rejestrze urzędowym dotyczącym klonów, ustanowionym przez państwo członkowskie.

Rejestr ten musi zawierać wszystkie elementy, o których mowa we wniosku o zarejestrowanie klonu, wyselekcjonowanego klonu, mieszanki multiklonalnej i poliklonalnego PRM, jak określono w części B i części C pkt 2 załącznika II.

3.Klony, wyselekcjonowane klony, mieszanki multiklonalne i poliklonalny PRM utrzymuje się w celu ochrony ich tożsamości. Osoby odpowiedzialne za utrzymanie klonów, wyselekcjonowanych klonów, mieszanek multiklonalnych i poliklonalnego PRM przyjmują wszelkie środki, aby umożliwić weryfikację tych elementów właściwym organom lub jakiejkolwiek innej osobie na podstawie prowadzonych rejestrów.

SEKCJA 3

Udzielanie zezwoleń podmiotom profesjonalnym i nadzór urzędowy właściwych organów

Artykuł 10

Udzielanie podmiotom profesjonalnym zezwoleń na przeprowadzanie kwalifikacji pod nadzorem urzędowym 

1.Na wniosek podmiotu profesjonalnego właściwy organ może zezwolić mu na przeprowadzenie wszystkich lub określonych działań wymaganych na potrzeby kwalifikacji PRM pod nadzorem urzędowym właściwego organu w odniesieniu do materiału rozmnożeniowego lub siewnego kategorii przedbazowy, kategorii bazowy i kategorii kwalifikowany oraz na wydanie dla nich etykiety urzędowej.

W celu uzyskania takiego zezwolenia i w zależności od działań, których ma ono dotyczyć, podmiot profesjonalny:

a)posiada wiedzę niezbędną do zachowania zgodności z wymogami, o których mowa w art. 7;

b)ma kwalifikacje do przeprowadzania inspekcji, o których mowa w załączniku II, lub zatrudnia personel wykwalifikowany w zakresie takich inspekcji;

c)zatrudnia wykwalifikowany personel na potrzeby pobierania próbek, o którym mowa w załączniku II, lub zawiera umowy z przedsiębiorstwami zatrudniającymi personel wykwalifikowany do wykonywania takich działań;

d)zatrudnia wyspecjalizowany personel i dysponuje specjalistycznym sprzętem do celów przeprowadzania testów, o którym mowa w załączniku II, lub korzysta z laboratoriów zatrudniających personel wykwalifikowany do wykonywania takich działań;

e)zidentyfikował i jest w stanie monitorować punkty krytyczne procesu produkcji, które mogą wpływać na jakość i tożsamość PRM, oraz prowadzi rejestry wyników tego monitorowania;

f)wprowadził systemy mające na celu zapewnienie spełnienia wymogów dotyczących identyfikacji partii na podstawie art. 13;

g)wprowadził systemy mające na celu zapewnienie spełnienia wymogów dotyczących identyfikowalności, określonych w art. 42.

2.Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 75 w celu uzupełnienia ust. 1, jeżeli chodzi o jeden lub większą liczbę następujących elementów:

a)procedurę dotyczącą wniosku złożonego przez podmiot profesjonalny;

b)szczególne działania podejmowane przez właściwy organ w celu potwierdzenia zgodności z ust. 1 lit. a)–g).

Artykuł 11

Cofnięcie lub zmiana zezwolenia na rzecz podmiotu profesjonalnego

Jeśli podmiot profesjonalny, który uzyskał zezwolenie, nie spełnia już wymogów określonych art. 10 ust. 1, właściwy organ żąda od tego podmiotu podjęcia działań naprawczych w określonym terminie.

Właściwy organ bezzwłocznie cofa lub stosownie zmienia zezwolenie, jeżeli podmiot profesjonalny nie zastosuje działań naprawczych, o których mowa w akapicie pierwszym, w określonym terminie. W przypadku stwierdzenia, że zezwolenia udzielono w wyniku oszustwa, właściwy organ nakłada na podmiot profesjonalny odpowiednie sankcje.

Artykuł 12

Nadzór urzędowy właściwych organów

1.Do celów kwalifikacji pod nadzorem urzędowym właściwe organy przeprowadzają co najmniej raz w roku audyty, aby zapewnić spełnianie przez podmiot profesjonalny wymogów, o których mowa w art. 10 ust. 1.

Organizują także szkolenia i badania personelu przeprowadzającego inspekcje polowe, pobieranie próbek i testy przewidziane w niniejszym rozporządzeniu.

2.Do celów kwalifikacji pod nadzorem urzędowym właściwe organy przeprowadzają inspekcje urzędowe, pobieranie próbek i badania części upraw na stanowisku produkcji i partii PRM, aby potwierdzić zgodność tego materiału z wymogami, o których mowa w art. 7.

Część ta określana jest w oparciu o ocenę potencjalnego ryzyka niezgodności PRM z tymi wymogami.

3.Komisja może, w drodze aktów wykonawczych, określić wymogi dotyczące audytów, szkoleń, badań, inspekcji, pobierania próbek i przeprowadzania testów, o których mowa w ust. 1 i 2, w odniesieniu do poszczególnych rodzajów lub gatunków.

Te akty wykonawcze mogą określać jeden lub więcej spośród następujących elementów:

a)kryteriów dotyczących ryzyka, o którym mowa w ust. 2, i minimalnej części upraw i partii PRM, które mają podlegać inspekcjom, pobieraniu próbek i testom, o których mowa w ust. 2;

b)działań w zakresie monitorowania, które mają być prowadzone przez właściwe organy;

c)wykorzystania określonych mechanizmów akredytacji przez podmiot profesjonalny oraz możliwości ograniczenia przez właściwe organy inspekcji, pobierania próbek i przeprowadzania badań, oraz działań w zakresie monitorowania, o których mowa w tym artykule, ze względu na stosowanie tych mechanizmów.

Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 76 ust. 2.

SEKCJA 4

Wymogi dotyczące postępowania

Artykuł 13

Partie

1.PRM wprowadza się do obrotu w partiach. Zawartość odmian i gatunków w każdej partii powinna być wystarczająco jednorodna w odniesieniu do innych partii PRM oraz w wystarczającym stopniu możliwa do zidentyfikowania przez użytkowników jako odrębna w stosunku do innych partii PRM.

2.Podczas przetwarzania, pakowania, przechowywania lub dostawy partie PRM mogą zostać połączone w nową partię wyłącznie wtedy, gdy należą do tej samej odmiany i tego samego roku zbiorów.

W przypadku połączenia partii składających się z różnych kategorii kwalifikacji nowa partia należy do kategorii części składowej najniższej kategorii. Połączenie może zostać przeprowadzone wyłącznie w obiekcie i przez osoby, które otrzymały od właściwego organu zezwolenie do tego konkretnego celu. 

3.Podczas przetwarzania, pakowania, przechowywania lub dostawy partie PRM mogą zostać podzielone na dwie lub więcej partii.

4.W przypadku połączenia lub podzielenia partii PRM, o których to działaniach mowa w ust. 2 i 3, podmiot profesjonalny prowadzi rejestry dotyczące pochodzenia pierwotnego nowych partii.