This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62021CJ0731
Judgment of the Court (Eighth Chamber) of 8 December 2022.#GV v Caisse nationale d’assurance pension.#Request for a preliminary ruling from the Cour de cassation du Grand-Duché de Luxembourg.#Reference for a preliminary ruling – Free movement of persons – Article 45 TFEU – Workers – Regulation (EU) No 492/2011 – Article 7(1) and (2) – Equal treatment – Social advantages – Survivor’s pension – Members of a civil partnership – National legislation making the grant of a survivor’s pension conditional upon the entry in the national register of a partnership that was validly concluded and registered in another Member State.#Case C-731/21.
Wyrok Trybunału (ósma izba) z dnia 8 grudnia 2022 r.
GV przeciwko Caisse nationale d’assurance pension.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Cour de cassation (Luksembourg).
Odesłanie prejudycjalne – Swobodny przepływ osób – Artykuł 45 TFUE – Pracownicy – Rozporządzenie (UE) nr 492/2011 – Artykuł 7 ust. 1 i 2 – Równość traktowania – Przywileje socjalne – Renta rodzinna – Strony związku partnerskiego – Uregulowanie krajowe uzależniające przyznanie renty rodzinnej od wpisu do krajowego rejestru związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w sposób zgodny z prawem w innym państwie członkowskim.
Sprawa C-731/21.
Wyrok Trybunału (ósma izba) z dnia 8 grudnia 2022 r.
GV przeciwko Caisse nationale d’assurance pension.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Cour de cassation (Luksembourg).
Odesłanie prejudycjalne – Swobodny przepływ osób – Artykuł 45 TFUE – Pracownicy – Rozporządzenie (UE) nr 492/2011 – Artykuł 7 ust. 1 i 2 – Równość traktowania – Przywileje socjalne – Renta rodzinna – Strony związku partnerskiego – Uregulowanie krajowe uzależniające przyznanie renty rodzinnej od wpisu do krajowego rejestru związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w sposób zgodny z prawem w innym państwie członkowskim.
Sprawa C-731/21.
Court reports – general
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2022:969
*A9* Cour de cassation du Grand-Duché de Luxembourg, décision du 25/11/2021 (138/2021 ; CAS-2020-00128)
z dnia 8 grudnia 2022 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Swobodny przepływ osób – Artykuł 45 TFUE – Pracownicy – Rozporządzenie (UE) nr 492/2011 – Artykuł 7 ust. 1 i 2 – Równość traktowania – Przywileje socjalne – Renta rodzinna – Strony związku partnerskiego – Uregulowanie krajowe uzależniające przyznanie renty rodzinnej od wpisu do krajowego rejestru związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w sposób zgodny z prawem w innym państwie członkowskim
W sprawie C‑731/21
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Cour de cassation (sąd kasacyjny, Luksemburg) postanowieniem z dnia 25 listopada 2021 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 1 grudnia 2021 r., w postępowaniu:
GV
przeciwko
Caisse nationale d’assurance pension,
TRYBUNAŁ (ósma izba),
w składzie: M. Safjan (sprawozdawca), prezes izby, N. Jääskinen i M. Gavalec, sędziowie,
rzecznik generalny: A.M. Collins,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– |
w imieniu GV – P.R. Mbonyumutwa, avocat, |
– |
w imieniu Caisse nationale d’assurance pension – A. Charton i M. Thewes, avocats, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej – B.‑R. Killmann i D. Martin, w charakterze pełnomocników, |
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 18, 45 i 48 TFUE oraz art. 7 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii (Dz.U. 2011, L 141, s. 1), zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/589 z dnia 13 kwietnia 2016 r. (Dz.U. 2016, L 107, s. 1) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 492/2011”). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy GV, obywatelką francuską, a Caisse nationale d’assurance pension (krajowym zakładem ubezpieczeń emerytalnych, Luksemburg, zwanym dalej „CNAP”) w przedmiocie odmowy przyznania GV przez CNAP renty rodzinnej w następstwie śmierci jej partnera. |
Ramy prawne
Prawo Unii
Rozporządzenie nr 883/2004
3 |
Artykuł 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. 2004, L 166, s. 1), zmienionego rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1372/2013 z dnia 19 grudnia 2013 r. (Dz.U. 2013, L 346, s. 27) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 883/2004”), zatytułowany „Zagadnienia objęte rozporządzeniem”, stanowi w ust. 1 lit. e), że rozporządzenie nr 883/2004 stosuje się do ustawodawstwa z zakresu zabezpieczenia społecznego dotyczącego rent rodzinnych. |
4 |
Zgodnie z art. 4 tego rozporządzenia, zatytułowanym „Zasada równego traktowania”: „O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie korzystają z tych samych świadczeń i podlegają tym samym obowiązkom na mocy ustawodawstwa każdego państwa członkowskiego, co jego obywatele”. |
5 |
Artykuł 5 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Równe traktowanie świadczeń, dochodów, okoliczności lub zdarzeń”, przewiduje w lit. b): „O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej oraz w świetle specjalnych wprowadzonych przepisów wykonawczych, zastosowanie mają następujące przepisy: […]
|
Rozporządzenie nr 492/2011
6 |
Artykuł 7 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 492/2011 stanowi: „1. Pracownik będący obywatelem państwa członkowskiego nie może być, na terytorium innego państwa członkowskiego, traktowany – ze względu na swą przynależność państwową – odmiennie niż pracownicy krajowi pod względem warunków zatrudnienia i pracy, w szczególności warunków wynagrodzenia, zwolnienia oraz, w przypadku utraty pracy, powrotu do pracy lub ponownego zatrudnienia. 2. Pracownik taki korzysta z takich samych przywilejów socjalnych i podatkowych, jak pracownicy krajowi”. |
Rozporządzenie (UE) 2016/1104
7 |
Rozporządzenie Rady (UE) 2016/1104 z dnia 24 czerwca 2016 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w dziedzinie jurysdykcji, prawa właściwego oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach dotyczących skutków majątkowych zarejestrowanych związków partnerskich (Dz.U. 2016, L 183, s. 30) upoważnia partnerów do wskazania lub zmiany prawa właściwego dla skutków majątkowych ich zarejestrowanego związku partnerskiego. |
8 |
Artykuł 1 tego rozporządzenia, zatytułowany „Zakres stosowania”, stanowi: „1. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do aspektów majątkowych zarejestrowanych związków partnerskich. Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do spraw podatkowych, celnych ani administracyjnych. 2. Z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia wyłączone są: […]
[…]
[…]”. |
Prawo luksemburskie
Kodeks zabezpieczenia społecznego
9 |
Artykuł 195 code de la sécurité sociale (kodeksu zabezpieczenia społecznego) stanowi: „Bez uszczerbku dla wszystkich innych przewidzianych warunków prawo do renty rodzinnej przysługuje małżonkowi lub partnerowi – w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 9 lipca 2004 r. o skutkach prawnych niektórych związków partnerskich [(Mémorial A 2004, s. 2020)] – który przeżył uprawnionego do otrzymywania emerytury lub renty inwalidzkiej przyznanej na podstawie niniejszej księgi lub ubezpieczonego, jeżeli w chwili śmierci ma on co najmniej dwunastomiesięczny okres ubezpieczenia na podstawie art. 171, 173 i 173a w ciągu trzech lat poprzedzających wystąpienie ryzyka. […] Ów okres nie jest jednak wymagany w przypadku śmierci ubezpieczonego spowodowanej wypadkiem jakiegokolwiek rodzaju lub chorobą zawodową uznaną na podstawie przepisów niniejszego kodeksu, które nastąpiły w okresie ubezpieczenia”. |
10 |
Zgodnie z art. 196 tego kodeksu: „1. Renta rodzinna małżonka lub partnera w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 9 lipca 2004 r. o skutkach prawnych niektórych związków partnerskich nie jest należna:
2. Jednakże [ust.] 1 nie ma zastosowania, jeżeli spełniony jest przynajmniej jeden z poniższych warunków:
|
Ustawa z dnia 9 lipca 2004 r.
11 |
Artykuł 2 loi du 9 juillet 2004, relative aux effets légaux de certains partenariats (ustawy z dnia 9 lipca 2004 r. o skutkach prawnych niektórych związków partnerskich), zmienionej ustawą z dnia 3 sierpnia 2010 r. (Mémorial A 2010, s. 2190) (zwanej dalej „ustawą z dnia 9 lipca 2004 r.”), stanowi: „Związkiem partnerskim w rozumieniu niniejszej ustawy jest związek pozostających we wspólnym pożyciu dwóch osób różnej lub tej samej płci, zwanych dalej partnerami, które żyją jako para i które złożyły stosowne oświadczenie zgodnie z art. 3 poniżej”. |
12 |
Zgodnie z art. 3 owej ustawy: „Partnerzy zamierzający złożyć oświadczenie o zawarciu związku partnerskiego […] deklarują osobiście i wspólnie na piśmie przed urzędnikiem stanu cywilnego gminy właściwej ze względu na miejsce ich wspólnego zamieszkania lub pobytu swój związek partnerski i istnienie umowy dotyczącej skutków majątkowych ich związku partnerskiego, o ile taka umowa została pomiędzy nimi zawarta. Urzędnik stanu cywilnego bada, czy obie strony spełniają wymogi przewidziane w niniejszej ustawie, i – jeśli tak jest – wystawia zaświadczenie obu partnerom potwierdzające złożenie oświadczenia o zawarciu związku partnerskiego. W przypadku osób posiadających akt urodzenia sporządzony lub wpisany do rejestru w Luksemburgu na marginesie aktu urodzenia każdego z partnerów umieszcza się wzmiankę o złożeniu oświadczenia o złożeniu związku partnerskiego. Na wniosek urzędnika stanu cywilnego oświadczenie wraz ze wzmianką o umowie majątkowej, jeśli została zawarta, jest przekazywane do prokuratury generalnej w ciągu trzech dni roboczych, w celu przechowywania w rejestrze cywilnym i wpisania do akt, o których mowa w art. 1126 i nast. nowego kodeksu postępowania cywilnego. Zarejestrowany związek partnerski wywołuje skutki pomiędzy stronami od momentu odebrania oświadczenia przez urzędnika stanu cywilnego, który nadaje oświadczeniu datę pewną. W stosunku do osób trzecich jest on skuteczny począwszy od dnia, w którym oświadczenie zostaje wpisane do rejestru cywilnego. Rozporządzenie wielkoksiążęce może określać treść i formalności oświadczenia oraz dokumenty, które należy do niego dołączyć”. |
13 |
Artykuł 4 wspomnianej ustawy ma następujące brzmienie: „Oświadczenie, o którym mowa w art. 3, może być złożone, jeśli obie strony:
Punkt 4 powyżej ma zastosowanie wyłącznie do osób niebędących obywatelami [Unii Europejskiej]”. |
14 |
Artykuł 4-1 tej samej ustawy stanowi: „Partnerzy, którzy zarejestrowali swój związek partnerski za granicą, mogą złożyć do prokuratury generalnej wniosek o wpisanie ich związku do rejestru cywilnego i do akt, o których mowa w art. 1126 i nast. nowego kodeksu postępowania cywilnego, pod warunkiem że w chwili zawarcia związku partnerskiego obie strony spełniały wymogi przewidziane w art. 4. Rozporządzenie wielkoksiążęce może określać formalności wniosku oraz dokumenty, które należy do niego dołączyć”. |
Nowy kodeks postępowania cywilnego
15 |
Artykuł 1126 nowego kodeksu postępowania cywilnego stanowi: „Odpisy aktów i orzeczeń, które powinny być przechowywane w rejestrze cywilnym, składa się do akt w prokuraturze generalnej. […]”. |
16 |
Artykuł 1127 tego kodeksu stanowi: „Jawność dokumentów i orzeczeń przechowywanych w rejestrze cywilnym zapewnia się poprzez wpis do akt w sposób mechaniczny lub informatyczny w imieniu osoby chronionej. Wpis ten wskazuje numer, pod którym dokument lub orzeczenie zostały wpisane do rejestru, o którym mowa w akapicie drugim poprzedniego artykułu. […]”. |
17 |
Zgodnie z art. 1129 wspomnianego kodeksu: „Kopie wyciągów przechowywanych w rejestrze cywilnym mogą być wydane każdemu wnioskodawcy. Jeżeli w aktach wpisano wzmiankę o wykreśleniu, kopie wyciągów przechowywanych w rejestrze cywilnym mogą być wydawane wyłącznie za zgodą prokuratora generalnego”. |
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
18 |
W dniu 22 grudnia 2015 r. skarżąca w postępowaniu głównym i jej partner, oboje posiadający obywatelstwo francuskie i zamieszkujący we Francji, należycie zarejestrowali w tribunal d’instance de Metz (w sądzie rejonowym w Metzu, Francja) wspólne oświadczenie o zawarciu pacte civil de solidarité (cywilnego związku partnerskiego, PACS). Oboje byli zatrudnieni w Luksemburgu. |
19 |
Partner skarżącej w postępowaniu głównym zmarł w dniu 24 października 2016 r. w wyniku wypadku przy pracy. W dniu 8 grudnia 2016 r. skarżąca złożyła do CNAP wniosek o przyznanie renty rodzinnej. |
20 |
Wniosek ten oddalono w dniu 27 listopada 2017 r. ze względu na to, że zarejestrowany we Francji PACS nie został wpisany do luksemburskiego rejestru cywilnego za życia obu umawiających się stron, wobec czego nie można się na niego powoływać wobec osób trzecich. |
21 |
Orzeczeniem z dnia 18 marca 2020 r. conseil arbitral de la sécurité sociale (rada arbitrażowa ds. zabezpieczenia społecznego, Luksemburg) oddaliła skargę skarżącej w postępowaniu głównym na decyzję CNAP z dnia 27 listopada 2017 r. odmawiającą jej przyznania renty rodzinnej. |
22 |
Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2020 r. conseil supérieur de la sécurité sociale (wysoka rada ds. zabezpieczenia społecznego, Luksemburg) utrzymała powyższe orzeczenie w mocy. |
23 |
Skarżąca w postępowaniu głównym wniosła skargę kasacyjną od tego wyroku do Cour de cassation (sądu kasacyjnego, Luksemburg). Na poparcie tej skargi podnosi ona w szczególności zarzut naruszenia art. 18 i 45 TFUE, dotyczących, odpowiednio, zakazu dyskryminacji ze względu na przynależność państwową i swobodnego przepływu pracowników, a także art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 492/2011. |
24 |
Wyrokiem z dnia 25 listopada 2021 r. Cour de cassation (sąd kasacyjny) orzekł, że przepisy luksemburskie nie wprowadzają dyskryminacji bezpośredniej w traktowaniu partnerów luksemburskich i partnerów będących obywatelami innego państwa członkowskiego w zależności od tego, czy związek partnerski został zawarty w Luksemburgu, czy też za granicą. |
25 |
Jednakże sąd odsyłający zastanawia się nad istnieniem ewentualnej dyskryminacji pośredniej w zakresie, w jakim nałożony w art. 4-1 ustawy z dnia 9 lipca 2004 r. na partnerów, którzy już zarejestrowali związek partnerski w innym państwie członkowskim, obowiązek wpisania go również do luksemburskiego rejestru cywilnego, w szczególności w celu skorzystania z prawa do renty rodzinnej, dotyczy zwłaszcza pracowników przygranicznych, a mianowicie pracowników, którzy wykonują swoją działalność zawodową w Luksemburgu, zamieszkując w jednym z państw sąsiednich tego państwa. |
26 |
W takich okolicznościach Cour de cassation (sąd kasacyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy prawo Unii Europejskiej, a w szczególności art. 18, 45 i 48 TFUE [oraz] art. 7 ust. 2 rozporządzenia [nr 492/2011] sprzeciwiają się przepisom prawa państwa członkowskiego, takim jak art. 195 […] kodeksu zabezpieczenia społecznego i art. 3, 4i 4-1 [ustawy z dnia 9 lipca 2004 r.], które to przepisy uzależniają przyznanie pozostałemu przy życiu partnerowi, w przypadku związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w sposób zgodny z prawem w państwie członkowskim pochodzenia, renty rodzinnej, należnej z racji wykonywania działalności zawodowej przez zmarłego partnera w przyjmującym państwie członkowskim, od wymogu wpisu związku partnerskiego do rejestru prowadzonego przez to państwo w celu zweryfikowania, czy spełnione są wymogi materialne przewidziane przez prawo tego państwa członkowskiego dla uznania związku partnerskiego i zapewnienia jego skuteczności wobec osób trzecich, podczas gdy przyznanie renty rodzinnej pozostałemu przy życiu partnerowi w przypadku związku partnerskiego zawartego w przyjmującym państwie członkowskim jest uzależnione od jednego tylko warunku, a mianowicie od tego, by związek partnerski został zawarty i zarejestrowany w tym państwie w sposób zgodny z prawem?”. |
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
27 |
Na wstępie należy zauważyć, że chociaż sąd odsyłający odnosi się w swoim pytaniu do art. 18 i 48 TFUE, to nie mają one znaczenia dla sporu w postępowaniu głównym. |
28 |
Co się tyczy art. 18 TFUE, z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, że przywołane postanowienie traktatu może być stosowane samodzielnie wyłącznie w sytuacjach podlegających prawu Unii, w odniesieniu do których traktat nie zawiera szczególnych postanowień o zakazie dyskryminacji. Tymczasem zasada niedyskryminacji została wprowadzona w życie w dziedzinie swobodnego przepływu pracowników przez art. 45 TFUE i rozporządzenie nr 492/2011 (zob. podobnie wyroki: z dnia 30 maja 1989 r., Komisja/Grecja, 305/87, EU:C:1989:218, pkt 12, 13; a także z dnia 25 października 2012 r., Prete, C‑367/11, EU:C:2012:668, pkt 18, 19). |
29 |
Co się tyczy art. 48 TFUE, z orzecznictwa Trybunału wynika, że postanowienie to nie ma na celu ustanowienia bezpośrednio skutecznej normy prawnej, lecz że stanowi ono podstawę prawną dla przyjęcia w dziedzinie zabezpieczenia społecznego środków niezbędnych do ustanowienia swobody przepływu pracowników (zob. podobnie wyrok z dnia 10 marca 2011 r., Casteels, C‑379/09, EU:C:2011:131, pkt 14). Środki takie są obecnie zawarte w rozporządzeniu nr 883/2004. |
30 |
Należy zatem uznać, że poprzez swoje jedyne pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 45 TFUE i art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 492/2011 należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie uregulowaniu przyjmującego państwa członkowskiego, które przewiduje, że przyznanie pozostającemu przy życiu partnerowi w przypadku związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w sposób zgodny z prawem w innym państwie członkowskim renty rodzinnej należnej z tytułu wykonywania przez zmarłego partnera działalności zawodowej w pierwszym państwie członkowskim jest uzależnione od warunku uprzedniego wpisania związku partnerskiego do rejestru prowadzonego przez owo państwo. |
31 |
Co się tyczy wykładni art. 45 TFUE i art. 7 rozporządzenia nr 492/2011, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że ustanowiona w tych postanowieniach zasada równego traktowania zakazuje nie tylko dyskryminacji jawnej ze względu na przynależność państwową, lecz również wszelkich ukrytych form dyskryminacji, które przez zastosowanie innych kryteriów rozróżnienia prowadzą w rzeczywistości do takiego samego rezultatu (zob. podobnie wyroki: z dnia 12 lutego 1974 r., Sotgiu, 152/73, EU:C:1974:13, pkt 11; z dnia 13 marca 2019 r., Gemeinsamer Betriebsrat EurothermenResort Bad Schallerbach, C‑437/17, EU:C:2019:193, pkt 18). |
32 |
W tym kontekście Trybunał uściślił, że – z wyjątkiem sytuacji, w której przepis prawa krajowego jest obiektywnie uzasadniony i proporcjonalny do realizowanego celu – przepis prawa krajowego, mimo że jest stosowany bez rozróżnienia ze względu na przynależność państwową, należy uznać za pośrednio dyskryminujący, gdy ze swej natury może dotykać on bardziej pracowników będących obywatelami innych państw członkowskich niż pracowników krajowych i w konsekwencji istnieje ryzyko postawienia tych pierwszych w gorszej sytuacji (zob. podobnie wyroki: z dnia 23 maja 1996 r., O’Flynn, C‑237/94, EU:C:1996:206, pkt 20; z dnia 13 marca 2019 r., Gemeinsamer Betriebsrat EurothermenResort Bad Schallerbach, C‑437/17, EU:C:2019:193, pkt 19). |
33 |
Ustawodawstwo luksemburskie, tak jak jest ono stosowane w niniejszym przypadku, ustanawia w odniesieniu do związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w innym państwie członkowskim zgodnie z właściwymi przepisami tego państwa warunek, któremu nie podlega związek partnerski zawarty w Luksemburgu. |
34 |
CNAP zastosował bowiem art. 4-1 ustawy z dnia 9 lipca 2004 r., wymagając, aby związek zarejestrowany już w innym państwie członkowskim został również wpisany do luksemburskiego rejestru cywilnego, co oznacza złożenie przez partnerów wniosku w tym zakresie do prokuratury generalnej w Luksemburgu. Wprawdzie związek partnerski zawarty i zgłoszony w Luksemburgu jest również wpisywany do luksemburskiego rejestru cywilnego, lecz wpis taki dokonywany jest na podstawie art. 3 tej ustawy na wniosek „urzędnika stanu cywilnego”. Wpis ten jest zatem dokonywany automatycznie z inicjatywy urzędnika stanu cywilnego, przed którym złożono oświadczenie o zawarciu związku partnerskiego. Ponieważ ustawodawstwo to może stawiać w mniej korzystnej sytuacji obywateli innych państw członkowskich, w konsekwencji ustanawia ono nierówne traktowanie pośrednio oparte na przynależności państwowej. |
35 |
Należy zatem zbadać, czy to nierówne traktowanie jest obiektywnie uzasadnione i proporcjonalne. |
36 |
W tym względzie okazuje się, po pierwsze, że rozpatrywane w postępowaniu głównym przepisy luksemburskie umożliwiają organom tego państwa członkowskiego zweryfikowanie, czy spełnione zostały wymogi materialne przewidziane przez kodeks zabezpieczenia społecznego dla przyznania partnerowi renty rodzinnej, i zapewniają skuteczność związku partnerskiego wobec osób trzecich. Państwo członkowskie ma prawo upewnić się, że renta rodzinna finansowana z funduszy publicznych i wypłacana pozostającemu przy życiu partnerowi z powodu śmierci drugiego partnera spowodowanej wypadkiem przy pracy jest wypłacana wyłącznie osobie, która może udowodnić, iż rzeczywiście była partnerem zmarłego pracownika. |
37 |
Niezależnie od tego zgodnie z orzecznictwem Trybunału przepisy krajowe są odpowiednie do zapewnienia osiągnięcia zamierzonego celu jedynie wtedy, gdy rzeczywiście odzwierciedlają zamiar osiągnięcia tego celu w sposób spójny i systematyczny (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 marca 2009 r., Hartlauer, C‑169/07, EU:C:2009:141, pkt 55; z dnia 11 lipca 2019 r., A, C‑716/17, EU:C:2019:598, pkt 24). |
38 |
Z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika zaś, że spełnienie wymogów materialnych przewidzianych przez luksemburski kodeks zabezpieczenia społecznego w odniesieniu do tego, aby pozostały przy życiu partner mógł skorzystać z prawa do renty rodzinnej z powodu śmierci partnera, nie jest kwestionowane w postępowaniu głównym. CNAP uzasadnił odmowę przyznania skarżącej w postępowaniu głównym renty z tego tylko względu, że związek partnerski łączący ją z jej partnerem nie został wpisany do luksemburskiego rejestru cywilnego. |
39 |
W tym względzie należy stwierdzić, że wpisanie do luksemburskiego rejestru związków partnerskich zawartych w innych państwach członkowskich nie jest obowiązkiem, lecz jedynie uprawnieniem. Artykuł 4-1 ustawy z dnia 9 lipca 2004 r. stanowi bowiem, że partnerzy mogą złożyć wniosek o wpis do prokuratury generalnej. Jak wskazała zaś Komisja Europejska w swoich uwagach, ze względu na to, że taki wpis nie jest obowiązkowy, nie można go uznać w sposób konsekwentny za formalność niezbędną do zweryfikowania, czy związek partnerski zarejestrowany w innym państwie członkowskim spełnia wymogi materialne przewidziane przez ustawę z dnia 9 lipca 2004 r., i do zapewnienia skuteczności takiego związku wobec osób trzecich. |
40 |
W każdym wypadku odmowa przyznania renty rodzinnej ze względu na to, że związek partnerski, na którym opiera się wniosek o przyznanie renty, nie został zarejestrowany w Luksemburgu, wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu, i narusza tym samym zasadę proporcjonalności przypomnianą w pkt 32 niniejszego wyroku. |
41 |
Z jednej strony bowiem, jak wynika z orzecznictwa Trybunału, przedstawienie urzędowego dokumentu wydanego przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym zawarto związek partnerski, wydaje się wystarczające dla zapewnienia skuteczności tego związku wobec organów innego państwa członkowskiego zobowiązanych do wypłaty renty rodzinnej, chyba że pewne wskazówki mogą skłaniać do zastanowienia się nad prawidłowością tego dokumentu (zob. analogicznie wyrok z dnia 2 grudnia 1997 r., Dafeki, C‑336/94, EU:C:1997:579, pkt 19). W takim przypadku wszelkie ewentualne wątpliwości organów tego ostatniego państwa członkowskiego mogłyby zostać usunięte za pomocą wniosku o udzielenie informacji skierowanego do organów, które zarejestrowały ów związek partnerski, w celu upewnienia się co do jego autentyczności. |
42 |
Z drugiej strony w braku w mających zastosowanie przepisach krajowych warunku co do terminu rejestracji rozpatrywanego związku partnerskiego nic nie stoi na przeszkodzie temu, by wpis ten, który należy odróżnić od rejestracji związku partnerskiego przez właściwe organy państwa członkowskiego, w którym ów związek został ustanowiony, został dokonany w dniu złożenia wniosku o przyznanie renty rodzinnej, co umożliwiłoby również osiągnięcie celu zamierzonego przez to ustawodawstwo. Z postanowienia odsyłającego nie wynika zaś, że w sprawie w postępowaniu głównym skorzystano z tej możliwości. |
43 |
W świetle powyższego na zadane pytanie należy zatem odpowiedzieć, że art. 45 TFUE i art. 7 rozporządzenia nr 492/2011 należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie uregulowaniu przyjmującego państwa członkowskiego, które przewiduje, że przyznanie pozostającemu przy życiu partnerowi w przypadku związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w sposób zgodny z prawem w innym państwie członkowskim renty rodzinnej należnej z tytułu wykonywania przez zmarłego partnera działalności zawodowej w pierwszym państwie członkowskim jest uzależnione od warunku uprzedniego wpisania związku partnerskiego do rejestru prowadzonego przez owo państwo. |
W przedmiocie kosztów
44 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje: |
Artykuł 45 TFUE i art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/589 z dnia 13 kwietnia 2016 r., |
należy interpretować w ten sposób, że: |
stoją one na przeszkodzie uregulowaniu przyjmującego państwa członkowskiego, które przewiduje, że przyznanie pozostającemu przy życiu partnerowi w przypadku związku partnerskiego zawartego i zarejestrowanego w sposób zgodny z prawem w innym państwie członkowskim renty rodzinnej należnej z tytułu wykonywania przez zmarłego partnera działalności zawodowej w pierwszym państwie członkowskim jest uzależnione od warunku uprzedniego wpisania związku partnerskiego do rejestru prowadzonego przez owo państwo. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: francuski.