–

w imieniu Hauptzollamt Hamburg – C. Schaade, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Shell Deutschland Oil GmbH – J. Dengler, L. Freiherr von Rummel oraz R. Stein, Rechtsanwälte,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – A. Armenia oraz R. Pethke, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni zasady proporcjonalności, jako ogólnej zasady prawa Unii, w związku z art. 5 tiret czwarte dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (Dz.U. 2003, L 283, s. 51).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Hauptzollamt Hamburg (głównym urzędem celnym w Hamburgu, Niemcy) (zwanym dalej „urzędem celnym”) a Shell Deutschland Oil GmbH (zwanym dalej „Shell”) w przedmiocie odmówienia przez urząd celny zwolnienia tej spółki z podatku od energii obciążającego produkty energetyczne wykorzystywane przez nią jako paliwo do ogrzewania w celach handlowych.

3

Motywy 3, 17 i 21 dyrektywy 2003/96 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

4

Artykuł 5 tej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Pod warunkiem przestrzegania minimalnych poziomów opodatkowania przewidzianych niniejszą dyrektywą i pod warunkiem, że są one zgodne z prawem wspólnotowym, państwa członkowskie mogą stosować, pod kontrolą fiskalną, zróżnicowane stawki opodatkowania, w następujących przypadkach:

[…]

5

Zgodnie z art. 6 wspomnianej dyrektywy:

„Państwa członkowskie mogą przyznawać zwolnienia lub obniżki w poziomach opodatkowania przewidzianych niniejszą dyrektywą:

[…]

6

Paragraf 54 ust. 1 Energiesteuergesetz (ustawy o podatku od energii) z dnia 15 lipca 2006 r. (BGBl. 2006 I, s. 1534), w wersji mającej zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanej dalej „EnergieStG”) przewiduje:

„Zwolnienie podatkowe jest przyznawane na wniosek dla produktów energetycznych, co do których wykazano, że zostały one opodatkowane zgodnie z § 2 ust. 3 zdanie pierwsze pkt 1 i 3–5, i które zostały wykorzystane jako paliwo do ogrzewania w celach handlowych lub wykorzystane w instalacjach korzystających z preferencyjnego traktowania w rozumieniu § 3 przez przedsiębiorstwo z sektora produkcyjnego w rozumieniu § 2 pkt 3 Stromsteuergesetz [(ustawy o podatku od energii elektrycznej) z dnia 24 marca 1999 r. (BGBl. 1999 I, s. 378)] […]. Jednakże zwolnienie podatkowe produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji ciepła jest przyznawane tylko wtedy, gdy okaże się, że wyprodukowane ciepło zostało wykorzystane przez przedsiębiorstwo z sektora produkcji […]”.

7

Paragraf 100 Verordnung zur Durchführung des Energiesteuergesetzes (rozporządzenia wykonawczego do ustawy o podatku od energii) z dnia 31 lipca 2006 r. (BGBl. 2006 I, s. 1753; zwanego dalej „EnergieStV”), zatytułowany „Zwolnienie podatkowe dla przedsiębiorstw”, stanowi w ust. 1:

„O zwolnienie podatkowe przewidziane w § 54 EnergieStG należy wystąpić do [urzędu celnego], do którego należy wnioskodawca, wraz z wymaganym oficjalnym formularzem, w odniesieniu do wszystkich produktów energetycznych wykorzystywanych w danym okresie. Wnioskodawca powinien dostarczyć we wniosku wszystkie informacje niezbędne do celów zwolnienia i samodzielnie obliczyć kwotę zwolnienia. Zwolnienie jest przyznawane tylko wtedy, gdy wniosek zostaje złożony w [urzędzie celnym] najpóźniej do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym produkty energetyczne zostały wykorzystane”.

8

Paragraf 169 Abgabenordnung (ordynacji podatkowej), zatytułowany „Termin ustalenia podatku”, ma następujące brzmienie:

„(1)   Określenie podatku oraz jego pobór lub zmiana nie są możliwe po upływie terminu ustalenia podatku […].

(2)   Termin ustalenia podatku wynosi:

[…]”.

9

Zgodnie z § 170 tej ordynacji termin ustalenia podatku biegnie od końca roku kalendarzowego, w którym powstał podatek.

10

Paragraf 171 tej ordynacji, zatytułowany „Przedłużenie terminu”, stanowi w ust. 4, że jeżeli kontrola podatkowa rozpoczęła się przed upływem terminu ustalenia podatku, którego dotyczy ta kontrola podatkowa, termin ten nie upływa przed uprawomocnieniem się decyzji podatkowych wydanych w wyniku owej kontroli podatkowej, bez uszczerbku dla przedłużenia tego terminu na mocy innych przepisów.

11

Shell złożył w urzędzie celnym, za pośrednictwem oficjalnego formularza przewidzianego w tym celu, wniosek o zwolnienie z podatku na podstawie § 54 ust. 1 EnergieStG w odniesieniu do wykorzystywanych w celach handlowych w okresie od sierpnia do listopada 2010 r. produktów energetycznych w formie częściowego zwrotu kwoty podatku, jak przewiduje art. 6 lit. c) dyrektywy 2003/96.

12

Bezsporne jest, że w odniesieniu do tego okresu wszystkie przesłanki skorzystania przez Shell z takiej obniżki podatku na podstawie § 54 ust. 1 EnergieStG były spełnione, z wyjątkiem złożenia w terminie określonym w § 100 EnergieStV w tym celu wniosku, który wpłynął do urzędu celnego w maju 2012 r. Bezsporne jest również, że w 2011 r. spółka ta była przedmiotem kontroli podatkowej dotyczącej roku 2010.

13

Urząd celny oddalił wniosek Shell oraz odwołanie od tej decyzji, odpowiednio, w dniach 13 sierpnia 2012 r. i 27 lutego 2015 r., uzasadniając to tym, że spółka ta nie złożyła wniosku o obniżkę podatku w terminie określonym w § 100 ust. 1 EnergieStV.

14

Wyrokiem z dnia 1 lutego 2019 r. Finanzgericht Hamburg (sąd ds. finansowych w Hamburgu, Niemcy) uwzględnił skargę wniesioną przez Shell i orzekł, że ten ostatni z wymienionych przepisów był respektowany, biorąc pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy, i że w każdym wypadku w świetle prawa Unii, a w szczególności zasady proporcjonalności, urząd celny powinien był uwzględnić wniosek Shell.

15

Urząd celny wniósł następnie od tego wyroku skargę rewizyjną do Bundesfinanzhof (federalnego trybunału finansowego, Niemcy), będącego sądem odsyłającym.

16

Sąd ten wskazał, że rozstrzygnięcie sporu w postępowaniu głównym zależy od tego, czy w przypadku gdy wniosek o obniżkę podatku złożony na podstawie § 54 ust. 1 EnergieStG – przepisu opartego na art. 5 tiret czwarte dyrektywy 2003/96 – dotarł do urzędu celnego po upływie terminu na złożenie takiego wniosku, lecz z zachowaniem terminu ustalenia podatku, przedłużonego ze względu na kontrolę podatkową wszczętą u wnioskodawcy zgodnie z § 171 ust. 4 ordynacji podatkowej, prawo wnioskodawcy do tej obniżki podatku jest wykluczone na podstawie § 100 ust. 1 EnergieStV, czy też zasada proporcjonalności, jako podstawowa zasada prawa Unii, stoi na przeszkodzie temu, aby właściwe władze krajowe odmówiły przyznania tego prawa wyłącznie z powodu niedotrzymania terminu na złożenie owego wniosku.

17

Sąd ten zauważył, że w chwili gdy wniosek o obniżkę podatku wpłynął do urzędu celnego w maju 2012 r., termin ustalenia podatku, w związku z kontrolą podatkową przeprowadzoną wobec Shell w 2011 r., jeszcze nie upłynął. Przypomniał on, że chodzi o termin zawity, który służy pewności prawa i pokojowi prawnemu, zgodnie z orzecznictwem Trybunału.

18

Ponadto sąd odsyłający wskazał, po pierwsze, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału w wyrokach z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie Polihim‑SS (C‑355/14, EU:C:2016:403) i z dnia 7 listopada 2019 r. w sprawie Petrotel‑Lukoil (C‑68/18, EU:C:2019:933) sprzeczne z prawem Unii, a w szczególności z zasadą proporcjonalności jest karanie naruszenia wymogów formalnych przewidzianych w prawie krajowym poprzez odmowę przyznania korzyści podatkowej przewidzianej w dyrektywie 2003/96, a po drugie, że zgodnie z jego własnym orzecznictwem żądanie zwolnienia z podatku od energii „nie jest warunkiem materialnym, lecz jedynie warunkiem formalnym prawa do zwolnienia z podatku”. Zdaniem tego sądu mogłoby to przemawiać za tym, by złożenie wniosku po terminie nie stało na przeszkodzie opodatkowaniu produktu energetycznego zgodnie z jego rzeczywistym wykorzystaniem, w niniejszym przypadku jako paliwa do ogrzewania w celach handlowych. W takim przypadku sąd ten skłania się do uznania, że do czasu upływu terminu ustalenia podatku przewidzianego w § 169 ordynacji podatkowej właściwy organ nie może odmówić prawa do zwolnienia lub obniżki podatku od energii, jeżeli spełnione są przewidziane w tym celu przesłanki materialne.

19

Sąd odsyłający zastanawia się jednak, czy przytoczone orzecznictwo, które dotyczy obowiązkowych zwolnień podatkowych przewidzianych w dyrektywie 2003/96, znajduje również zastosowanie do fakultatywnych zwolnień podatkowych przewidzianych przez tę dyrektywę, które są przedmiotem postępowania głównego.

20

W tych okolicznościach Bundesfinanzhof (federalny trybunał finansowy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy zasada proporcjonalności [jako ogólna zasada] prawa Unii znajduje zastosowanie również do fakultatywnego obniżenia podatku na podstawie art. 5 [tiret czwarte] dyrektywy [2003/96], z tym skutkiem, że państwo członkowskie nie może odmówić obniżenia podatku po upływie przewidzianego w jego prawie terminu do złożenia wniosku, jeżeli w chwili otrzymania wniosku przez właściwy organ nie nastąpiło jeszcze przedawnienie ustalenia podatku?”.

21

Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy zasadę skuteczności i zasadę proporcjonalności, jako ogólne zasady prawa Unii, należy interpretować w ten sposób, że w ramach wdrażania przepisu takiego jak art. 5 tiret czwarte dyrektywy 2003/96, który pozwala państwom członkowskim na stosowanie, pod pewnymi warunkami, stawek opodatkowania zróżnicowanych w zależności od wykorzystania wskazanych w tej dyrektywie produktów energetycznych i energii elektrycznej w celach handlowych względnie niehandlowych, zasady te stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi właściwe organy państwa członkowskiego są zobowiązane do odrzucenia w sposób automatyczny i niedopuszczający wyjątków złożonego w przewidzianym przez prawo krajowe terminie ustalenia podatku wniosku o zwolnienie z podatku wyłącznie z tego powodu, że wnioskodawca nie dochował przewidzianego przez to prawo terminu do złożenia takiego wniosku.

22

Co się tyczy w pierwszej kolejności materialnych warunków zwolnienia z podatku akcyzowego produktów energetycznych i energii elektrycznej, o których mowa w dyrektywie 2003/96, należy przypomnieć, że dyrektywa ta, jak wynika z jej motywu 3, ma na celu ustanowienie minimalnych poziomów opodatkowania większości produktów energetycznych i energii elektrycznej na poziomie Unii. Na mocy art. 5 w związku z art. 6 tej dyrektywy, interpretowanych w świetle jej motywów 17 i 21, państwa członkowskie mogą wprowadzić zróżnicowane stawki opodatkowania, zwolnienia z podatku lub obniżki podatków akcyzowych, które stanowią integralną część zharmonizowanego systemu opodatkowania ustanowionego przez tę dyrektywę [zob. podobnie wyrok z dnia 9 września 2021 r., Hauptzollamt B (Fakultatywna obniżka podatku), C‑100/20, EU:C:2021:716, pkt 30].

23

W związku z tym art. 5 dyrektywy 2003/96 przyznaje państwom członkowskim uprawnienie do stosowania, z poszanowaniem minimalnych poziomów opodatkowania przewidzianych w tej dyrektywie oraz z poszanowaniem prawa Unii, zróżnicowanych stawek opodatkowania w niektórych przypadkach wymienionych w tym artykule, w tym stawki przewidzianej w tiret czwartym, dotyczącym wykorzystania produktów energetycznych i energii elektrycznej, o których mowa w art. 9 i 10 tej dyrektywy, w celach handlowych względnie niehandlowych. Uprawnienie to stanowi integralną część zharmonizowanego systemu opodatkowania ustanowionego przez tę dyrektywę [zob. podobnie wyrok z dnia 9 września 2021 r., Hauptzollamt B (Fakultatywna obniżka podatku), C‑100/20, EU:C:2021:716, pkt 30].

24

Wynika z tego, że podmioty gospodarcze objęte obniżoną stawką podatku na podstawie przepisu prawa krajowego wdrażającego to uprawnienie, jeżeli znajdują się w sytuacji porównywalnej do sytuacji podmiotów gospodarczych objętych zwykłą stawką tego podatku na podstawie obowiązkowego przepisu dyrektywy 2003/96, nie mogą być traktowane w sposób odmienny od nich, zgodnie z zasadą równego traktowania, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione [zob. podobnie wyrok z dnia 9 września 2021 r., Hauptzollamt B (Fakultatywna obniżka podatku), C‑100/20, EU:C:2021:716, pkt 31, 32].

25

W drugiej kolejności – ponieważ warunki formalne i proceduralne dotyczące złożenia wniosku o zwolnienie od podatku nakładanego na produkty energetyczne lub energię elektryczną, oparte na przepisach krajowych, które wdrażają uprawnienie przewidziane w art. 5 tiret czwarte dyrektywy 2003/96, nie zostały określone ani w tej dyrektywie, ani w innym akcie prawa Unii, określenie tych warunków należy do wewnętrznego porządku prawnego każdego z państw członkowskich, zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej, o ile nie są one mniej korzystne niż warunki dotyczące porównywalnych sytuacji krajowych (zasada równoważności) i nie uniemożliwiają w praktyce lub nadmiernie nie utrudniają wykonywania praw przyznanych przez porządek prawny Unii (zasada skuteczności) (zob. analogicznie wyrok z dnia 9 września 2021 r., GE Auto Service Leasing, C‑294/20, EU:C:2021:723, pkt 59).

26

To samo dotyczy w szczególności wyznaczenia terminów na wykonanie tych praw, w szczególności terminów przedawnienia i terminów zawitych. Z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, że ustalenie rozsądnych terminów pod rygorem prekluzji stanowi zastosowanie podstawowej zasady pewności prawa, która ma na celu zagwarantowanie przewidywalności sytuacji i stosunków prawnych, i wymaga w szczególności, by sytuacja podatnika w świetle jego praw i obowiązków przed organami podatkowymi nie była w nieskończoność narażona na zakwestionowanie [zob. podobnie wyroki: z dnia 21 czerwca 2012 r., Elsacom, C‑294/11, EU:C:2012:382, pkt 29; z dnia 14 października 2021 r., Finanzamt N i Finanzamt G (Powiadomienie o decyzji o przyporządkowaniu), C‑45/20 i C‑46/20, EU:C:2021:852, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo].

27

Jednakże terminy takie powinny być stosowane w ten sam sposób do uprawnień podatkowych opartych na prawie krajowym i do analogicznych uprawnień opartych na prawie Unii, poza tym, że nie mogą one praktycznie uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać wykonywania danego uprawnienia (zob. podobnie wyrok z dnia 30 kwietnia 2020 r., CTT – Correios de Portugal, C‑661/18, EU:C:2020:335, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo).

28

Przestrzeganie wymogów wynikających z zasad równoważności i skuteczności w odniesieniu konkretnie do terminów przedawnienia i prekluzji należy rozpatrywać z uwzględnieniem miejsca przepisów krajowych, które określają te terminy, w całości procedury, przebiegu tej procedury i szczególnych cech tych przepisów przed różnymi instancjami krajowymi (zob. podobnie wyrok z dnia 14 października 2020 r., Valoris, C‑677/19, EU:C:2020:825, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

W tych okolicznościach terminy takie nie czynią bowiem praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym wykonywania uprawnień przyznanych przez unijny porządek prawny, nawet jeżeli z definicji upływ tych terminów powoduje odrzucenie w całości lub w części wniesionej skargi (wyrok z dnia 21 października 2021 r., Wilo Salmson France, C‑80/20, EU:C:2021:870, pkt 95 i przytoczone tam orzecznictwo).

30

W niniejszej sprawie uregulowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym przewiduje, po pierwsze, roczny termin ustalenia podatku od energii, liczony od końca roku kalendarzowego, w którym powstał podatek. W przypadku kontroli podatkowej termin ten nie upływa do dnia, w którym decyzje podatkowe wydane w wyniku tej kontroli staną się ostateczne. Po drugie, przepisy te przewidują na złożenie wniosku o zwolnienie podatkowe właściwym organom krajowym termin o takim samym czasie trwania i najwyraźniej o tym samym początku biegu co termin ustalenia podatku. Upływ terminu na złożenie wniosku powoduje automatycznie i bez wyjątku oddalenie tego wniosku, nawet gdy termin ustalenia podatku nie upłynął jeszcze ze względu na możliwe zawieszenie, przerwanie lub przedłużenie.

31

Otóż zasada skuteczności sprzeciwia się uregulowaniu krajowemu będącemu przedmiotem postępowania głównego, jeżeli należy je interpretować w ten sposób, że niedochowanie terminu na złożenie wniosku o zwolnienie podatkowe powoduje automatycznie i bez wyjątku odrzucenie tego wniosku, w tym również wtedy, gdy termin ustalenia danego podatku – który ma taki sam czas trwania i ten sam początek biegu co termin na złożenie wniosku i który może zostać przerwany, zawieszony lub przedłużony – nie upłynął jeszcze z powodu kontroli podatkowej wszczętej względem wnioskodawcy. W takim bowiem przypadku uregulowanie takie może pozbawić podatnika prawa do zwolnienia niezależnie od okoliczności danej sprawy, podczas gdy dane państwo członkowskie zdecydowało się zagwarantować to prawo podmiotom gospodarczym na swoim terytorium.

32

Stwierdzenia te znajdują potwierdzenie w świetle zasady proporcjonalności, będącej ogólną zasadą prawa Unii, której wykładni dotyczy wniosek sądu odsyłającego i z którą muszą być również zgodne przepisy krajowe wdrażające prawo Unii [zob. podobnie wyroki: z dnia 13 lipca 2017 r., Vakarų Baltijos laivų statykla, C‑151/16, EU:C:2017:537, pkt 45; z dnia 9 września 2021 r., Hauptzollamt B (Fakultatywna obniżka podatku), C‑100/20, EU:C:2021:716, pkt 31; z dnia 30 czerwca 2022 r., ARVI ir ko, C‑56/21, EU:C:2022:509, pkt 34]. Zasada ta nakłada na państwa członkowskie obowiązek zastosowania środków, które umożliwiając efektywne osiągnięcie celu zamierzonego przez uregulowanie krajowe, jednocześnie w jak najmniejszym stopniu zagrażają zasadom ustanowionym w prawie Unii [zob. podobnie wyrok z dnia 14 października 2021 r., Finanzamt N i Finanzamt G (Powiadomienie o decyzji o przyporządkowaniu), C‑45/20 i C‑46/20, EU:C:2021:852, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo].

33

Trybunał orzekł już, że uregulowanie krajowe, które w ogólnym pięcioletnim terminie przedawnienia uniemożliwia podatnikowi, który nie wystąpił o odliczenie naliczonego VAT, skorygowanie jego deklaracji VAT za okresy, które były już przedmiotem kontroli podatkowej, pozbawiając go prawa do odliczenia, wydaje się, z uwagi na dominujące miejsce, jakie zajmuje prawo do odliczenia w systemie VAT, nieproporcjonalne do celu zamierzonego w przepisach krajowych, w przypadku gdy nie wykazano jakiegokolwiek oszustwa ani zagrożenia dla budżetu państwa (wyrok z dnia 26 kwietnia 2018 r., Zabrus Siret, C‑81/17, EU:C:2018:283, pkt 51). Ocena ta odnosi się mutatis mutandis do przepisów takich jak będące przedmiotem postępowania głównego.

34

Ponieważ nie wydaje się, aby w okolicznościach takich jak wskazane w pkt 30 niniejszego wyroku uwzględnienie wniosku o zwolnienie lub obniżkę podatku złożonego po upływie terminu do złożenia takiego wniosku, ale z dochowaniem terminu ustalenia podatku, o którym mowa, było niezgodne z zasadą pewności prawa, oraz mając na uwadze ogólną systematykę i cel dyrektywy 2003/96, które opierają się na zasadzie, wedle której produkty energetyczne są opodatkowane zgodnie z ich rzeczywistym wykorzystaniem (wyrok z dnia 2 czerwca 2016 r., ROZ‑ŚWIT, C‑418/14, EU:C:2016:400, pkt 33), należy stwierdzić, że zasada proporcjonalności stoi również na przeszkodzie przepisom krajowym takim jak te będące przedmiotem postępowania głównego, w których rzeczywiste wykorzystanie produktów energetycznych nie budzi wątpliwości.

35

Mając na względzie powyższe rozważania, na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że zasadę skuteczności i zasadę proporcjonalności, jako ogólne zasady prawa Unii, należy interpretować w ten sposób, że w ramach wdrażania przepisu takiego jak art. 5 tiret czwarte dyrektywy 2003/96, który pozwala państwom członkowskim na stosowanie, pod pewnymi warunkami, stawek opodatkowania zróżnicowanych w zależności od wykorzystania wskazanych w tej dyrektywie produktów energetycznych i energii elektrycznej w celach handlowych względnie niehandlowych, zasady te stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi właściwe organy państwa członkowskiego są zobowiązane do odrzucenia w sposób automatyczny i niedopuszczający wyjątków złożonego w przewidzianym przez prawo krajowe terminie ustalenia podatku wniosku o zwolnienie z podatku wyłącznie z tego powodu, że wnioskodawca nie dochował przewidzianego przez to prawo terminu do złożenia takiego wniosku.

36

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

Zasadę skuteczności i zasadę proporcjonalności, jako ogólne zasady prawa Unii, należy interpretować w ten sposób, że w ramach wdrażania przepisu takiego jak art. 5 tiret czwarte dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej, który pozwala państwom członkowskim na stosowanie, pod pewnymi warunkami, stawek opodatkowania zróżnicowanych w zależności od wykorzystania wskazanych w tej dyrektywie produktów energetycznych i energii elektrycznej w celach handlowych względnie niehandlowych, zasady te stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi właściwe organy państwa członkowskiego są zobowiązane do odrzucenia w sposób automatyczny i niedopuszczający wyjątków złożonego w przewidzianym przez prawo krajowe terminie ustalenia podatku wniosku o zwolnienie z podatku wyłącznie z tego powodu, że wnioskodawca nie dochował przewidzianego przez to prawo terminu do złożenia takiego wniosku.