–

w imieniu Staatlich genehmigte Gesellschaft der Autoren, Komponisten und Musikverleger Reg. Gen. mbH (AKM) – N. Kraft, Rechtsanwalt,

–

w imieniu Canal+ Luxembourg Sàrl – A. Anderl, Rechtsanwalt,

–

w imieniu Seven.One Entertainment Group GmbH oraz ProSiebenSat.1 PULS 4 GmbH – M. Boesch, Rechtsanwalt,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – J. Samnadda oraz G. von Rintelen, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 1 ust. 2 lit. a)–c) dyrektywy Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową (Dz.U. 1993, L 248, s. 15) oraz art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy Staatlich genehmigte Gesellschaft der Autoren, Komponisten und Musikverleger Reg. Gen. mbH (AKM), austriacką organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, a Canal+ Luxembourg Sàrl (zwaną dalej „Canal+”), operatorem telewizji satelitarnej, w przedmiocie rozpowszechniania przez tę ostatnią spółkę programów telewizyjnych w Austrii.

3

Motywy 5, 14, 15 i 17 dyrektywy 93/83 stanowią:

[…]

[…]

4

Artykuł 1 tej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, przewiduje w ust. 2 lit. a)–c):

5

Artykuł 2 wspomnianej dyrektywy stanowi:

„Z zastrzeżeniem przepisów określonych w niniejszym rozdziale państwa członkowskie ustanawiają na rzecz autora wyłączne prawo do wydawania zezwoleń na publiczny przekaz satelitarny utworów chronionych prawem autorskim”.

6

Artykuł 3 dyrektywy 2001/29, zatytułowany „Prawo do publicznego udostępniania utworów i prawo podawania do publicznej wiadomości innych przedmiotów objętych ochroną”, stanowi w swym ust. 1:

„Państwa członkowskie powinny zapewnić autorom wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania na jakiekolwiek publiczne udostępnianie ich utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, włączając podawanie do publicznej wiadomości ich utworów w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie”.

7

Paragraf 17b ust. 1 Urheberrechtsgesetz (ustawy o prawie autorskim) z dnia 9 kwietnia 1936 r. (BGBl. 111/1936), w brzmieniu z dnia 27 grudnia 2018 r. (BGBl. I 105/2018), stanowi:

„W ramach przekazu satelitarnego czynność korzystania zastrzeżona dla autora polega na wprowadzeniu sygnałów będących nośnikami programu, pod kontrolą organizacji radiowej i telewizyjnej i na jej odpowiedzialność, do zamkniętego łańcucha przekazu, prowadzącego do satelity i z powrotem na Ziemię. Z zastrzeżeniem ust. 2 nadawanie drogą satelitarną odbywa się zatem wyłącznie w państwie, w którym wprowadzenie to następuje”.

8

Paragraf 59a tej ustawy stanowi:

„1.   Prawo do korzystania z przekazu, w tym przekazu satelitarnego, może być wykonywane wyłącznie przez organizacje zbiorowego zarządzania w celu równoczesnej, pełnej i niezmodyfikowanej retransmisji drogą kablową; nie dotyczy to jednak prawa do dochodzenia roszczeń w związku z naruszeniami praw autorskich.

2.   Programy radiowo-telewizyjne mogą być wykorzystywane w celu retransmisji w rozumieniu ust. 1, jeżeli organizacja radiowo i telewizyjna dokonująca retransmisji otrzyma na to zgodę od właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami.

3.   Ustępy 1 i 2 nie mają jednak zastosowania, jeżeli organizacja radiowa i telewizyjna, której przekaz jest retransmitowany, dysponuje prawem retransmisji w rozumieniu ust. 1”.

9

AKM posiada licencję na korzystanie z utworów muzycznych, uprawniającą go do wykonywania na zasadzie powiernictwa praw do nadawania na terytorium Austrii.

10

Canal+, z siedzibą w Luksemburgu, oferuje odpłatnie drogą satelitarną w Austrii pakiety złożone z kodowanych programów (zwane dalej „rozpatrywanymi w postępowaniu głównym pakietami satelitarnymi”) szeregu organizacji radiowych i telewizyjnych zlokalizowanych w innych państwach członkowskich, w wysokiej rozdzielczości lub w rozdzielczości standardowej.

11

Większość sygnałów satelitarnych będących nośnikami programu jest wprowadzana do łańcucha przekazu (kanału „uplink” odbieranego przez satelitę) przez same te organizacje radiowe i telewizyjne, niekiedy przez Canal+, w tych innych państwach członkowskich. Przesyłany jest strumień przekazu, który zawiera cały program w wysokiej rozdzielczości oraz dodatkowe informacje, takie jak dane audio i napisy dialogowe. Po „odesłaniu” przez satelitę tenże strumień jest odbierany za pomocą satelitarnych urządzeń odbiorczych w obszarze nadawania. Wspomniany strumień podlega w tym momencie podziałowi, a użytkownik może uzyskać dostęp do poszczególnych programów za pomocą odbiornika przy użyciu dekodera.

12

Rozpatrywane w postępowaniu głównym pakiety satelitarne zawierają płatne i bezpłatne programy telewizyjne. Te ostatnie nie są kodowane i mogą być odbierane na terytorium Republiki Austrii przez każdego, drogą satelitarną, w jakości standardowej.

13

AKM wniósł powództwo zmierzające w istocie do zaniechania nadawania przez Canal+ sygnałów satelitarnych w Austrii oraz do zasądzenia odszkodowania, podnosząc, że w państwach członkowskich, w których miała miejsce czynność nadawania lub czynność publicznego przekazu satelitarnego, nie uzyskano żadnego zezwolenia na takie korzystanie i że nie zezwolił on na to nadawanie w Austrii. AKM uważa bowiem, że wspomniane nadawanie obsługuje dodatkową kategorię klientów Canal+, która nie jest objęta zezwoleniami uzyskanymi w stosownym przypadku w państwach członkowskich nadawania przez dane organizacje radiowe i telewizyjne do celów publicznego przekazu satelitarnego rozpatrywanych utworów oraz że Canal+ powinien był uzyskać zezwolenie od AKM na nadawanie sygnałów satelitarnych w Austrii. AKM uważa zatem, że Canal+ narusza prawa, którymi on zarządza.

14

Canal+ odpowiada, że ogranicza się do udostępnienia, za zgodą organizacji radiowych i telewizyjnych, infrastruktury umożliwiającej kodowanie sygnału wprowadzonego przez te organizacje poza Austrią do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity. Zgodnie z zasadą państwa członkowskiego nadawania ustanowioną w art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 to nie AKM, lecz wyłącznie organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w państwach członkowskich nadawania są uprawnione do działania w odniesieniu do rozpatrywanej w postępowaniu głównym czynności korzystania. Ponadto ta czynność korzystania dokonana przez Canal+ jest objęta zezwoleniami uzyskanymi w państwach członkowskich nadawania przez dane organizacje radiowe i telewizyjne.

15

Do udziału w postępowaniu głównym w charakterze interwenientów popierających żądania Canal+ dopuszczono cztery przedsiębiorstwa, w tym organizację radiową i telewizyjną Seven.One Entertainment Group GmbH z siedzibą w Niemczech oraz organizację radiową i telewizyjną ProSiebenSat.1 PULS 4 GmbH z siedzibą w Austrii.

16

Wyrokiem z dnia 31 października 2019 r. Handelsgericht Wien (sąd gospodarczy w Wiedniu, Austria) oddalił powództwo o zaniechanie nadawania sygnałów satelitarnych w Austrii, lecz w znacznym stopniu uwzględnił zarówno powództwo (częściowo ewentualne) o zaniechanie skierowanego na terytorium Austrii nadawania drogą satelitarną sygnałów przedmiotowego programu, jak i żądanie przedstawienia związanych z tym dokumentów. Oberlandesgericht Wien (wyższy sąd krajowy w Wiedniu, Austria), do którego wniesiono apelację od tego wyroku, wyrokiem z dnia 30 czerwca 2020 r. orzekł w dużej mierze w podobny sposób. Sąd ten uznał w szczególności, że rozpatrywane w postępowaniu głównym pakiety satelitarne docierają do nowego grona odbiorców, czyli do publiczności innej niż odbiorcy objęci bezpłatnym przekazem nadawców radiowo-telewizyjnych. Zarówno AKM, jak i Canal+, a także Seven.One Entertainment Group oraz ProSiebenSat.1 PULS 4 wniosły do sądu odsyłającego skargi rewizyjne od tego ostatniego wyroku.

17

Odnosząc się do pkt 61 i 69 wyroku z dnia 13 października 2011 r., Airfield i Canal Digitaal (C‑431/09 i C‑432/09, EU:C:2011:648), który dotyczył również dostawcy pakietów satelitarnych, sąd odsyłający uważa, że można uznać, iż zarówno czynność korzystania organizacji radiowej i telewizyjnej, jak i udział dostawcy pakietów satelitarnych powinny być zlokalizowane wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do danego łańcucha przekazu, ponieważ taki dostawca ogranicza się przy wykonywaniu swojej działalności wraz z organizacją radiową i telewizyjną do uczestniczenia w pierwotnej, pojedynczej i niepodzielnej czynności nadawania drogą satelitarną.

18

W przeciwnym wypadku powstaje pytanie, w jakim zakresie konkretne czynności korzystania tego dostawcy naruszają prawa autorskie, ponieważ mogą one docierać do nowego kręgu odbiorców w państwie członkowskim, w którym sygnały te są odbierane. W tym kontekście należy ustalić, czy okoliczność, że w rozpatrywanych w postępowaniu głównym pakietach satelitarnych wspomniany dostawca oferuje również bezpłatne programy telewizyjne, ma znaczenie, ponieważ programy te są już swobodnie dostępne dla wszystkich użytkowników w obszarze nadawania.

19

W tych okolicznościach Oberster Gerichtshof (sąd najwyższy, Austria) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

20

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy dostawca pakietów satelitarnych jest zobowiązany uzyskać w odniesieniu do czynności publicznego przekazu satelitarnego, w której uczestniczy, zezwolenie od danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych, zezwolenie to powinno być uzyskane, tak jak zezwolenie udzielone danej organizacji radiowej i telewizyjnej, wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity.

21

Zgodnie z art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 publiczny przekaz satelitarny ma miejsce wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane pod kontrolą organizacji radiowej i telewizyjnej i na jej odpowiedzialność, do zamkniętego łańcucha przekazu prowadzącego do satelity i z powrotem na Ziemię.

22

Aby zasada ustanowiona w art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 znajdowała zastosowanie, musi chodzić o „publiczny przekaz satelitarny” w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) i c), ponieważ przepisy te ustanawiają w tym celu przesłanki kumulatywne. Tak więc dana transmisja stanowi pojedynczy „publiczny przekaz satelitarny”, jeżeli, po pierwsze, jest inicjowana przez „czynność wprowadzania” sygnałów będących nośnikami programu, dokonywaną „pod kontrolą organizacji radiowej i telewizyjnej i na jej odpowiedzialność”, po drugie, sygnały te są wprowadzane „do zamkniętego łańcucha przekazu prowadzącego do satelity i z powrotem na Ziemię”, po trzecie, sygnały te są „przeznaczone do odbioru publicznego”, a po czwarte, w przypadku gdy te same sygnały są kodowane, ich środki dekodowania są „publiczn[ie] udostępni[ane] przez organizację radiową i telewizyjną lub za jej zgodą” (zob. podobnie wyrok z dnia 13 października 2011 r., Airfield i Canal Digitaal, C‑431/09 i C 432/09, EU:C:2011:648, pkt 52).

23

Co się tyczy transmisji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, Trybunał orzekł już, że zarówno transmisję pośrednią, jak i transmisję bezpośrednią programów telewizyjnych spełniającą wszystkie te kumulatywne przesłanki należy uznać za stanowiącą pojedynczy publiczny przekaz satelitarny, a zatem za niepodzielną. Tymczasem niepodzielność takiego przekazu w rozumieniu wspomnianego art. 1 ust. 2 lit. a) i c) nie oznacza jednak, że udział dostawcy pakietu satelitarnego w tym przekazie może odbywać się bez zezwolenia danych podmiotów praw (zob. podobnie wyrok z dnia 13 października 2011 r., Airfield i Canal Digitaal, C‑431/09 i C‑432/09, EU:C:2011:648, pkt 69, 70).

24

Należy bowiem przypomnieć, że z art. 2 dyrektywy 93/83 w związku z jej motywem 17 wynika, że wszelki publiczny przekaz satelitarny chronionych utworów wymaga zezwolenia podmiotów praw autorskich oraz że w celu ustalenia stosownego wynagrodzenia tych podmiotów za taki przekaz ich utworów należy uwzględnić wszystkie aspekty nadania, takie jak faktyczna i potencjalna liczba jego odbiorców (zob. podobnie wyrok z dnia 13 października 2011 r., Airfield i Canal Digitaal, C‑431/09 i C‑432/09, EU:C:2011:648, pkt 71, 73).

25

Zezwolenie takie winna w szczególności uzyskać osoba, która inicjuje taki przekaz lub bierze w nim udział w taki sposób, iż poprzez ten przekaz udostępnia chronione utwory nowemu kręgowi odbiorców, to znaczy odbiorcom, którzy nie zostali uwzględnieni przez autorów chronionych dzieł w ramach zezwolenia udzielonego innej osobie (zob. podobnie wyrok z dnia 13 października 2011 r., Airfield i Canal Digitaal, C‑431/09 i C‑432/09, EU:C:2011:648, pkt 72).

26

W tym względzie Trybunał wskazał już, że zgodnie z art. 1 ust. 2 lit. a) dyrektywy 93/83 publiczny przekaz satelitarny, taki jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, jest inicjowany przez organizację radiową i telewizyjną, pod której kontrolą i na której odpowiedzialność sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity. Ponadto bezsporne jest, że organizacja ta udostępnia w ten sposób utwory chronione, co do zasady, nowemu kręgowi odbiorców. W konsekwencji organizacja ta jest zobowiązana uzyskać zezwolenie przewidziane w art. 2 dyrektywy 93/83 (wyrok z dnia 13 października 2011 r., Airfield i Canal Digitaal, C‑431/09 i C‑432/09, EU:C:2011:648, pkt 75).

27

Ponieważ zgodnie z zasadą ustanowioną w art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 uważa się, że taki publiczny przekaz satelitarny ma miejsce jedynie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity, organizacja radiowa i telewizyjna jest zobowiązana uzyskać to zezwolenie wyłącznie w tym państwie członkowskim.

28

Tymczasem, jak przypomniano w pkt 24 niniejszego wyroku, w celu określenia stosownego wynagrodzenia podmiotów praw autorskich za taki przekaz ich utworów należy uwzględnić wszystkie aspekty nadania, takie jak faktyczna i potencjalna liczba jego odbiorców. W związku z tym, jeżeli część tej faktycznej lub potencjalnej liczby odbiorców znajduje się w innych państwach członkowskich niż państwo, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity, do różnych danych organizacji zbiorowego zarządzania należy, w stosownym wypadku, znalezienie odpowiednich rozwiązań w celu zapewnienia godziwego wynagrodzenia tym podmiotom.

29

Niemniej jednak nie można wykluczyć, że w ramach publicznego przekazu satelitarnego dochodzi do udziału innych operatorów w taki sposób, że operatorzy ci udostępniają utwory lub przedmioty objęte ochroną szerszemu kręgowi odbiorców niż odbiorcy, na których ukierunkowała się dana organizacja radiowa i telewizyjna, czyli odbiorcom, którzy nie zostali uwzględnieni przez autorów tych utworów lub tych przedmiotów przy udzielaniu zezwolenia na ich wykorzystanie przez tę organizację. W takim przypadku udział tych operatorów nie jest objęty zezwoleniem udzielonym wspomnianej organizacji. Może tak być w szczególności w przypadku, gdy dany operator poszerza krąg osób mających dostęp do tego przekazu i w ten sposób udostępnia utwory lub przedmioty objęte ochroną nowemu kręgowi odbiorców (wyrok z dnia 13 października 2011 r., Airfield i Canal Digitaal, C‑431/09 i C 432/09, EU:C:2011:648, pkt 76, 77).

30

Tymczasem z brzmienia art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 oraz z systematyki tegoż art. 1 ust. 2 lit. a)–c) wynika, że w przypadku gdy dostawca pakietów satelitarnych jest zobowiązany uzyskać, w odniesieniu do publicznego przekazu satelitarnego, w którym uczestniczy, zezwolenie od danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych, zezwolenie to powinno być uzyskane, tak jak zezwolenie udzielone danej organizacji radiowej i telewizyjnej, wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity.

31

Ponadto wniosek ten znajduje potwierdzenie w celu realizowanym przez art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83. W tym względzie należy zauważyć, po pierwsze, że z motywów 5 i 14 tej dyrektywy wynika, iż niepewność prawna wynikająca z różnic między przepisami krajowymi dotyczącymi prawa autorskiego stanowi bezpośrednią przeszkodę dla swobodnego obrotu programów w Unii Europejskiej oraz że uważa się, iż niepewność prawną dotyczącą nabywania praw, która utrudnia transgraniczny przekaz satelitarny, można zlikwidować przez zdefiniowanie pojęcia publicznego przekazu satelitarnego na poziomie Unii, w szczególności w celu uniknięcia jednoczesnego stosowania kilku ustawodawstw krajowych w odniesieniu do jednego przekazu. Po drugie, w motywie 15 wspomnianej dyrektywy dodano, że umowne nabycie wyłącznych praw do nadań programów musi być zgodne z każdym ustawodawstwem dotyczącym praw autorskich i praw pokrewnych w państwie członkowskim, w którym ma miejsce publiczny przekaz satelitarny.

32

Z motywów 5, 14 i 15 dyrektywy 93/83 wynika zatem, że jej art. 1 ust. 2 lit. b) ma na celu zapewnienie, by każdy „publiczny przekaz satelitarny” w rozumieniu tego art. 1 ust. 2 lit. a) i c) podlegał wyłącznie przepisom dotyczącym praw autorskich i praw pokrewnych obowiązującym w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity. W związku z tym byłoby sprzeczne z tym celem, gdyby dostawca pakietów satelitarnych musiał uzyskać zezwolenie danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych również w innych państwach członkowskich.

33

W świetle całości powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, iż art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy dostawca pakietów satelitarnych jest zobowiązany uzyskać w odniesieniu do czynności publicznego przekazu satelitarnego, w której uczestniczy, zezwolenie od danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych, zezwolenie to powinno być uzyskane, tak jak zezwolenie udzielone danej organizacji radiowej i telewizyjnej, wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity.

34

Wobec odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie drugie.

35

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową

należy interpretować w ten sposób, że:

w przypadku gdy dostawca pakietów satelitarnych jest zobowiązany uzyskać w odniesieniu do czynności publicznego przekazu satelitarnego, w której uczestniczy, zezwolenie od danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych, zezwolenie to powinno być uzyskane, tak jak zezwolenie udzielone danej organizacji radiowej i telewizyjnej, wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity.